7. Podział filozofii na epoki i okresy.

Najwazniejsza granice epok filozofii europejskiej stanowi fakt powstania filozofii chrzescijanskiej. Z tego punktu widzenia filozofia dzieli sie na dwie wielkie ery: starozytna i chrzescijanska. Jednak podzial taki ma jedna wielka wade. Mianowicie taka, ze przelom miedzy tymi erami nie dokonal sie od razu i przez ponad 4 wieki te dwie filozofie istnialy obok siebie. Wolny od tej trudnosci jest podzial na trzy epoki: starozytna, sredniowieczna i chrzescijanska.

I. Filozofia starozytna powstala w VI w. p.n.e. (Tales), a zakonczyla sie w VI w. n.e. (Sokrates). Okresy:
a) filozofia przyrody
b) klasycyzm - najwazniejszy okres; formulowanie sie stanowisk filozoficznych.
c) okres szkol filozoficznych, tzw. okres hellenistyczny - od ok. III w. p.n.e. - I w. p.n.e (zwiazane z tym, ze kazdy zajmowal jedno z utworzonych w klasycyzmie stanowisk i w ten sposob tworzyly sie grupy, ktore sie zajmowaly interesujacymi je zagadnieniami - sam to wymyslilem, taka mala sugestia...nie daje sobie glowy uciac, ale wydaje sie byc logiczne)
d) w I w. p.n.e filozofia z jednolitej stala sie synkretyczna (wymiana kultury greckiej z kultura innych ludow); przejeta zagadnieniami religijnymi.

VI w. - IX w. - okres niepokoju politycznego i ciemnoty umyslowej.

II. Filozofia sredniowieczna trwala od IX w. n.e. do XIV w.
a) okres rozwoju i ksztaltowania tej filozofii (do XII w. wlacznie)
b) okres pelnych systemow sredniowiecznych, scholastyka (XIII w.)
c) okres krytyki sredniowiecznej (od XIV w. do XV w.)

Epoka sredniowieczna, tak jak starozytna, skonczyla sie rozbiciem na szkoly, ale okres szkol sredniowiecznych, w przeciwienstwie do epoki starozytnej, nie wzbogacil filozofii nowymi myslami, dlatego nie jest uwzgledniany.

III. Filzofia nowozytna zaczela sie w XV w. (wystapienia Bacona i Kartezjusza) i trwa do dzis.
a) rozwoj w okresie renesansu...

Wszystkie epoki filozofii maja to wspolne, ze kazda z nich przeszla przez okresy:
1. Okres rozwoju.
2. Okres krytyki i oswiecenia.
3. Okres systemow.
4. Okres szkol.


8. Najwcześniejsze interpretacje natury kosmosu(wątek zmiany filozofii starożytnej).

Okres powstania i rozwoju filozofii starozytnej zaczal sie skromnie, od nielicznych zagadnien i niewyraznych pojec. Zakres filozofii tego okresu byl ograniczony i mial charakter prawie wylacznie kosmologiczny, tj. zajmowal sie kosmosem, zewnetrzna przyroda. Wsrod filozofow tych grup wyrozniamy:

a) jonscy filozofowie przyrody z Talesem na czele (ich poglady byly punktem wyjscia dla grup nastepnych). Naczelne pytanie: co bylo poczatkiem przyrody? = jaki byl pierwotny rodzaj cial z ktorych powstala przyroda? = jaka byla pierwotna materia? Tales uwazal, ze poczatkiem przyrody byla WODA. Tlumaczyl to tym, ze to co zyje zyje wilgocia, to co wysycha - umiera, zarodki wszystkiego sa mokre, a pokarm soczysty.

b) Heraklit znalazl "arche" wszechswiata w ogniu. OGIEN jest poczatkiem i stanowi przyrode. Ogien staje sie morzem, powietrzem, ziemia i znowu ogniem (widac ze sposob myslenia taki sam jak Jonczykow, lecz zamienil ogien na wode :P)

c) eleaci (poglady zupelnie przeciwne do pogladow Heraklita). Ich poglady reprezentowal Parmenides. Wyrazil on poglad "Byt jest a niebytu nie ma". Z tego wywnioskowal, ze byt nie ma poczatku, gdyz gdyby mial poczatek to musialby powstac z niczego innego jak niebytu, a niebytu nie ma, wiec sprzecznosc. Byt jest ciagly (bo gdyby mial przerwy, to kazda przerwa bylyby niebytem). Jest tez niezmienny, gdyz zmienic moglby sie tylko na niebyt, ktorego nie ma. Dlatego swiat istnial zawsze i nie ma swojego poczatku, a wszystko co jest, jest jednym i tym samym bytem (bo byt jest jeden, niepodzielny).

d) Empedokles, Anaksagoras i atomisci (grupa ta starala sie pogodzic poglady Heraklita i Parmenidesa). Za pewnik przyjmowali mysl Parmenidesa: "Nic nie moze powstac z tego, czego nie ma, jest niemozliwe, by to, co jest, zginelo". Stosowal ja natomiast tylko do prostych skladnikow rzeczy (np. woda, ziemia), natomiast rzeczy zlozone mial za powstajace i ginace. W ten sposob godzil Empedokles poglady Parmenidesa i Heraklita. Godzil je, bo niezmiennosc skladnikow nie sprzeciwiala sie zmiennosci rzeczy. Przyjal, ze istnieja cztery rodzaje materii, ktore tworza wszechswiat: powietrze, woda, ziemia i ogien. Poglady Anaksagorasa i atomistow roznily sie tylko tym, ze zamiast skladnikow przyjetych przez Empedoklesa (np. woda, ziemia), uznawali:
Anaksagoras - zarodki (skoro czlowiek je chleb i od tego powstaja mu muskuly i kosci tzn., ze chleb sklada sie z muskul i kosci, a chleb jest robiony z roslin, wiec rosliny skladaja sie z muskul i kosci, a rosliny odzywiaja sie wiatrem, woda, ziemia, co jest jakby "arche" wszechswiata).
Atomisci natomiast uwazali, ze materia sklada sie z atomow (niezmiennych, niepodzielnych czastek)

e) pitagorejczycy na pytanie "Z czego powstaje swiat i co jest zasadniczym jego czynnikiem?" odpowiadali: "LICZBA". "Jej to bowiem swiat zawdziecza swoj ksztalt i lad, ona jest zycia zasada i kierownikiem". Uwazali, ze liczby sa zasadami wszelkiego bytu, gdyz uwazali, ze w liczbach widza liczne podobienstwa z tym co jest, co sie staje, bardziej liczne niz w ogniu czy wodzie...uwazali liczby za rzecz pierwsza w calej naturze, pierwiastki liczb za pierwiastki bytu, niebiosa za harmonie (srednia harmoniczna - stosunek liczbowy powstajacy dzieki liczbie) i liczbe.


9. 2.Pojęcie ARCHE=phisis wszystkiego (to co jest pierwotne, podstawowe i trwałe).

Jednym z podstawowych problemów metafizycznych, rozważanych przez greckich filozofów przyrody , jest problem stałości i zmiany. Jest to jedna z najwcześniejszych kwestii zrodzonych przez historię filozofii.
Już od epoki Talesa z Miletu, pierwszego filozofa, myśl grecka znajduje się pod wpływem odkrycia dwu podstawowych cech świata: zachodzenia naturalnych zmian oraz ciągłego trwania innych, najwidoczniej stałych stanów.
Początek dla Anaksymandra był czymś więcej niż pierwszym momentem w rozwoju rzeczy. Był on przekonany , że to, co było na początku nie przestaje istnieć, lecz tylko przybiera inne kształty.
Tales szukał materii, która byłaby na początku, ale przestała istnieć, bo przetworzyła się w inne rodzaje materii.
Anaksymander szukał również pierwotnej materii, ale z przekonaniem, że skoro była, to również jest i będzie. Pierwotne rzeczy pojmował zatem jako trwałe, istotne i zasadnicze. "Arche" była dla niego już nie tylko początkiem, ale także "zasadą" rzeczy. Nie tylko ich pierwotną, ale i właściwą naturą.
Przy powyższym założeniu, główne zagadnienie filozoficzne uległo przemianie; chodziło w nim już o coś więcej niż o początek. Początkowo wyraz "arche" oznaczał tyle, co początek; później (gdy został zastosowany w filozofii) zaczął oznaczać zasadę. Tym samym uległ analogicznej przemianie.
Anaksymander za zasadę nie uznawał, jak Tales
wodę, lecz inną naturę bezgraniczną, która jest początkiem wszystkiego, i także wszystko jest w niej zawarte.

Podsumowanie: arche - najpierw: początek wszystkiego; pózniej (gdy termin "arche" został użyty w filozfii): bezgraniczna natura, która jest początkiem wszystkiego i wszystko jest w niej zawarte.