uchwała 11styczeń 1999






























9















UCHWAŁA Z DNIA 24 LISTOPADA 1999 R.















I KZP 39/99



















 















„Wygraną rzeczową” w rozumieniu art. 2 ust. 1 ustawy z dnia 29 lipca 1992 r. o grach losowych i zakładach wzajemnych
(jedn. tekst: Dz.U. z 1998 r. Nr 102, poz. 650) jest nie tylko uzyskanie
własności rzeczy, lecz również nabycie uprawnienia do korzystania z rzeczy na
podstawie innego tytułu prawnego.















 















Przewodniczący: sędzia SN E. Strużyna.















Sędziowie SN: E. Gaberle (sprawozdawca), J. Szewczyk.















Prokurator Prokuratury Krajowej: R. Stefański.

















 















Sąd Najwyższy w sprawie Willema F. i Hansa S., po rozpoznaniu, przekazanego na podstawie art. 441 ż 1 k.p.k.,
przez Sąd Okręgowy w P., postanowieniem z dnia 21 lipca 1999 r., zagadnienia
prawnego wymagającego zasadniczej wykładni ustawy:













 













„Czy pod pojęciem «wygrana rzeczowa» w rozumieniu art. 2 ust. 1 ustawy z dnia 29 lipca 1992 r. o grach losowych i
zakładach wzajemnych (Dz.U. 1998 r. Nr 102, poz. 650) należy rozumieć wygraną
mającą postać rzeczy w rozumieniu kodeksu cywilnego, czy też chodzi tu o
jakąkolwiek korzyść wynikającą z przebiegu gry (w tym możliwość jej
kontynuowania)?”













 













uchwalił



udzielić odpowiedzi

jak wyżej

.













 















Uzasadnienie:















 













W akcie oskarżenia skierowanym do Sądu Rejonowego w P. prokurator zarzucił Willemowi F. i Hansowi S. popełnienie
przestępstwa określonego w art. 117 ż 1 ustawy karnej skarbowej z dnia 26
października 1971 r. (jedn. tekst: Dz.U. z 1984 r. Nr 22, poz. 103 ze zm.),
polegającego na tym, że w okresie od czerwca 1995 r. do dnia 23 września 1997
r. w Wysogotowie i innych miejscowościach na terenie kraju, działając
wspólnie i w porozumieniu, stwarzając pozory legalności zachowania, przy
użyciu co najmniej 1840 urządzeń do gry, rozmieszczonych w co najmniej 1810
lokalach, w których urządzenia te udostępniono do publicznego korzystania –
prowadzili działalność w zakresie gier losowych bez wymaganego zezwolenia
Ministra Finansów.











Uwzględniając wniosek obrońcy oskarżonych, Sąd Rejonowy w P. skierował sprawę na posiedzenie i
postanowieniem z dnia 7 czerwca 1999 r. umorzył postępowanie karne na
podstawie art. 17 ż 1 pkt 2 k.p.k., stwierdzając, że zarzucony oskarżonym
czyn nie zawiera znamion czynu zabronionego, ponieważ możliwość kontynuowania
gry na automatach losowych nie może być uznana za „wygraną rzeczową” w
rozumieniu art. 2 ust. 1 ustawy z 29 lipca 1992 r. o grach losowych i
zakładach wzajemnych, i tym samym prowadzona przez oskarżonych działalność
nie wymagała zezwolenia Ministra Finansów.











Postanowienie to zaskarżył prokurator i kwestionując stanowisko sądu podtrzymał przedstawioną w akcie oskarżenia
wykładnię pojęcia „wygranej rzeczowej”.











Rozpoznając zażalenie prokuratora, Sąd Okręgowy w P. powziął wątpliwość, czy w sytuacji, gdy jedyną korzyścią z gry
było uzyskanie żetonu uprawniającego do kontynuowania gry na automacie
losowym, można mówić o „wygranej rzeczowej” w rozumieniu ustawy z dnia 29
lipca 1992 r. o grach losowych i zakładach wzajemnych. Nie znajdując
jednoznacznej odpowiedzi w wykładni językowej i celowościowej, odroczył
posiedzenie i na podstawie art. 441 ż 1 k.p.k. przekazał Sądowi Najwyższemu
do rozstrzygnięcia przytoczone na wstępie zagadnienie prawne jako wymagające
zasadniczej wykładni ustawy.











Sąd Najwyższy zważył, co następuje:











Ustawa z dnia 29 lipca 1992 r. o grach losowych i zakładach wzajemnych (jedn. tekst: Dz.U. z 1998 r. Nr 102, poz.
650) nie zawiera definicji „wygranej rzeczowej”, nie określa też istotnych
cech umowy gry, a zatem chcąc rozstrzygnąć przedstawione w pytaniu
zagadnienie prawne, trzeba sięgnąć do innych źródeł, w tym zwłaszcza do
odpowiednich przepisów prawa cywilnego i ich wykładni.











Zacząć zaś należy od tego, że pojęcie „wygranej” nieodłącznie związane jest z prowadzeniem gry, gdyż oznacza
„rzecz, przedmiot, pieniądze, które ktoś wygrał”, czyli „otrzymał to, o co
toczyła się gra” (Słownik języka polskiego PWN, red. M. Szymczak, Warszawa
1998, t. III, s. 744–745). W płaszczyźnie stosunków cywilnoprawnych chodzi tu
zatem o korzystny dla gracza wynik gry, oznaczający uzyskanie od kontrahenta
umowy gry korzyści określonej warunkami tej umowy. Strony umowy gry mają przy
tym swobodę kształtowania jej warunków, gdyż prawo nie określa istotnych cech
tej umowy, choć w kodeksie cywilnym jest ona wymieniona (art. 413 k.c.). Stąd
też od warunków konkretnej umowy zależy, co jest wygraną (świadczeniem) w
grze, przy czym jeśli warunki umowy zamieszczone są w regulaminie gry, to
przy braku modyfikacji regulaminu przed przystąpieniem do gry, określa on,
kiedy następuje zawarcie umowy i jakie są prawa i obowiązki stron.











Prawo nie eliminuje zatem z zakresu świadczeń wynikających z umowy gry niczego, co może być przedmiotem
zobowiązania umownego. Wygrana polegać więc może na przeniesieniu na stronę
wygrywającą praw rzeczowych do określonych przedmiotów materialnych
(własność, użytkowanie), jak i innych praw, które obejmować mogą „korzystanie
z wszelkich dóbr (w tym także rzeczy) i usług” (J. Ignatowicz: Prawo rzeczowe,
wyd. VII, Warszawa 1997, s. 12).











Z powyższego wynika, że pojęcia wygranej rzeczowej nie można łączyć jedynie z uprawnieniem kontrahenta uzyskującego
wygraną do przeniesienia na niego własności rzeczy stanowiącej stawkę w grze,
lecz również z uzyskaniem innego prawa, którego treścią jest możliwość
korzystania z dobra określonego umową gry. Takie stanowisko znajduje
dodatkowe uzasadnienie w sformułowaniu użytym w art. 2 ust. 1 omawianej
ustawy, gdyż odróżnia się w niej wygrane „pieniężne” od „rzeczowych”, choć
rzeczą w rozumieniu art. 45 k.c. (podobnie jak według art. 115 ż 9 k.k.) są
także pieniądze (J. Ignatowicz: op. cit., s. 14; S. Dmowski, S. Rudnicki:
Komentarz do kodeksu cywilnego, Księga pierwsza – część ogólna, Warszawa
1998, s. 111).











Nie ma zatem wątpliwości, że zakresu pojęcia „wygrana rzeczowa” nie można sprowadzać do „wygrania rzeczy” (tj.
uzyskania jej własności), gdyż byłaby to wykładnia niezgodna zarówno z
cywilnoprawną regulacją zobowiązań, które mogą wynikać z umowy gry (losowej lub
o innym charakterze), jak i nie do pogodzenia z ustawowymi określeniami
odróżniającymi „rzeczy” od „pieniędzy”. W tej sytuacji przez „wygraną
rzeczową” rozumieć trzeba wygraną związaną z rzeczą (ruchomą albo
nieruchomą), co na płaszczyźnie prawa przekłada się na uzyskanie uprawnień do
korzystania z rzeczy w sposób określony w umowie gry. Może to być uzyskanie
własności wygranej rzeczy (art. 140 k.c.), prawa do jej używania (art. 710
k.c. – np. poprzez posługiwanie się określonym narzędziem lub urządzeniem)
albo użytkowania (art. 252 k.c.), przy czym chodzić może o rzecz ruchomą lub
nieruchomość.











W konsekwencji przyjąć należy, że „wygraną rzeczową” w rozumieniu art. 2 ust. 1 ustawy z dnia 29 lipca 1992 r.
o grach losowych i zakładach wzajemnych (jedn. tekst: Dz.U. z 1998 r. Nr 102,
poz. 650) jest nie tylko uzyskanie własności rzeczy, lecz również nabycie
uprawnienia do korzystania z rzeczy na podstawie innego tytułu prawnego.