Sponsoring a podatki
W zależności od tego, jak potraktujemy "sponsoring" i jak opiszemy go w umowie, różne będą jego konsekwencje podatkowe
usługi sponsoringu ciągle budzą liczne wątpliwości w kwestii ich opodatkowania, zarówno po stronie sponsora, jak i sponsorowanego. W przepisach podatkowych nie ma definicji sponsoringu. Charakter i cel takiej umowy może powodować, iż z podatkowego punktu widzenia czynności podejmowane na jej podstawie można potraktować, jak: darowiznę, usługę o autonomicznym charakterze (usługę sponsoringu) lub reklamę.
Sponsoring jako darowizna
Choć większość prawników skłania się ku poglądowi, że typowa umowa sponsoringu powinna mieć charakter odpłatny, to może się zdarzyć, że umowa taka zostanie ukształtowana jako umowa darowizny (wtedy darczyńca zobowiązuje się do bezpłatnego świadczenia na rzecz obdarowanego kosztem swego majątku; art. 888 ż 1 Kodeksu cywilnego). Zatem z darowizną mamy do czynienia wtedy, gdy darczyńca nie otrzymuje niczego w zamian za jej dokonanie.
Odnosząc to do umowy sponsoringu
jeśli z zapisów umowy wynika, że sponsor nie otrzymał nic w zamian od sponsorowanego, skutki tej umowy będą takie same, jak przy darowiźnie. W takim wypadku sponsorowany na podstawie umowy nie zobowiązuje się do promowania sponsora (co nie oznacza wyklucza, żeby wspomnieć o nim w swoich materiałach czy na stronie internetowej np. w formie podziękowania). Wówczas wzmianka o sponsorze nie wynika z umowy, a wyłącznie z dobrej woli sponsorowanego.
De facto taka umowa jest umową darowizny, a nie sponsoringu. Powoduje to określone konsekwencje podatkowe. "Sponsor" (dający darowiznę) może odliczyć kwotę darowizny od dochodu do opodatkowania, jeżeli jest przekazana na cele określone w art. 4 ustawy o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie organizacjom prowadzącym działalność pożytku publicznego w sferze zadań publicznych określonych w tej ustawie, w kwocie nie wyższej niż 6% dochodu (gdy przekazuje ją osoba fizyczna) lub 10% (w przypadku osób prawnych).
Dla obdarowanej organizacji darowizna jest przychodem statutowym zazwyczaj zwolnionym z podatku dochodowego od osób prawnych (art. 17 ust 1 pkt 4 ustawy o CIT).

Jednak usługa
Aby dana umowa mogła być uznana za sponsoringową, jej treść musi zawierać charakterystyczne dla sponsoringu postanowienia. Szczególnie istotna jest tu wzajemność zobowiązań umawiających się stron. Warto przy tym zauważyć, że w niektórych aktach prawa europejskiego (np. dyrektywa 2003/33/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dn. 26 maja 2003 r.) i krajowego (np. Ustawa z dn. 26 października 1982 r. o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi) sponsoring wymieniany jest obok reklamy, co można odczytywać jako chęć odróżnienia sponsoringu od reklamy. Dyrektywa 112 (i poprzednio obowiązująca IV Dyrektywa) nie zawiera definicji ani usług reklamowych, ani sponsoringu. Z jej treści wynika, że usługi reklamowe podlegają podatkowi VAT. Nie jest jednakże jasne, czy pod tym pojęciem należy też rozumieć sponsoring.

Zgodnie z przepisami opodatkowaniu VAT podlega odpłatna dostawa towarów i odpłatne świadczenie usług (art. 5 ust 1 pkt 1). Sponsoring jest usługą, która zasadniczo podlega opodatkowaniu VAT. To, czy sponsoring w danym przypadku można potraktować jako usługę reklamową, czy inną jest istotne dla celów opodatkowania VAT (inny będzie kod PKWiU i VAT).

VAT od usługi sponsoringowej
organizacja może być zwolniona, ale
Usługowy charakter świadczeń w ramach umów sponsoringowych podkreśliły zarówno wyrok Europejskiego Trybunału Sprawiedliwości, jak i wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego (NSA). W wyroku C-376/9 Federal Republic of Germany vs European Parliament and Council of the European Union, Europejski Trybunał Sprawiedliwości stwierdza, że sponsoring podlega opodatkowaniu na tych samych zasadach, co świadczenie usług reklamowych: "(...) wszystkie formy reklamy pośredniej i sponsoringu, jak również nieodpłatnej dystrybucji przynoszą te same rezultaty/efekty jak reklama bezpośrednia i dlatego też powinny być uregulowane w ten sam sposób (...)". Podobne stanowisko zajął NSA w wyroku z 16 stycznia 2003 r. (sygn. III S.A. 1602/01), stwierdzając, że sponsoring to: "(...) usługa polegająca na podawaniu nazwy, logo oraz innych danych sponsora za przekazanie przez niego pewnej kwoty pieniężnej lub przedmiotów rzeczowych na rzecz świadczącego tego typu usługę, mieści się w grupowaniu PKWiU "usługi reklamowe pozostałe (...)".
Jeżeli uznamy, że dany sponsoring jest usługą sponsoringową, a nie reklamową, to będzie sklasyfikowany jako PKWiU 91
"Usługi świadczone przez organizacje członkowskie (wyłącznie statutowe), gdzie indziej niesklasyfikowane". Usługi objęte grupowaniem PKWiU 91 są zwolnione z VAT, jeśli dana usługa sponsoringowa spełnia łącznie trzy warunki:

* jest świadczona przez organizację członkowską (stowarzyszenie, ale przyjmuje się też, że przez fundację);
* nie jest sklasyfikowana w innym dziale niż PKWiU 91;
* musi być wyłącznie działalnością statutową (wynika z zapisów w statucie i jest w rzeczywistości prowadzona).

Należy pamiętać, że interpretacja przyjmująca, że sponsoring jest usługą inną niż reklama, a w związku z tym może być zwolniona z VAT, jest ryzykowna, ponieważ dominujący jest pogląd uznający sponsoring za rodzaj reklamy.
Jeżeli organizacja zawiera kilka umów sponsoringu rocznie, to z całą pewnością wykonuje działalność gospodarczą, jest podatnikiem i najczęściej nie może już korzystać ze zwolnienia z uwagi na wysokość obrotów (zwolnienie obowiązuje przy obrocie do 150 000 zł netto w skali roku).Organizacja taka powinna mieć zarejestrowaną działalność gospodarczą (wiąże się to ze zmianami statutu, ich zgłoszeniem do KRS oraz rejestracją w rejestrze przedsiębiorców w KRS).

VAT od umowy sponsoringu jako reklamy
trzeba go zapłacić
Jeżeli przyjmiemy szeroką definicję usług reklamowych jako obejmujących wszelką działalność promocyjną, tzn. taką, której celem jest informowanie odbiorców o istnieniu firmy i jej produktach w celu zwiększenia sprzedaży, to sponsoring staje się usługą reklamową i będzie sklasyfikowany jako PKWiU 74.40.13-00
"Usługi reklamowe, pozostałe". Twierdzenie to znajduje uzasadnienie m.in. w wyroku NSA z dn. 16 stycznia 1998 r. (I SA/Gd 326/96, LEX nr 33690), w którym sędziowie uznali, że "reklama może dotyczyć nie tylko oferowanych towarów, ale także samej firmy i jej znaku". Również w tym wypadku sponsorowany wykonuje usługę, ale usługę reklamową (sklasyfikowaną jako PKWiU 74.40.13-00), co oznacza, że jeżeli jest podatnikiem VAT (nie korzysta ze zwolnienia) i musi ją opodatkować. Z uwagi na ten kod PKWiU, dany sponsoring po stronie organizacji nie będzie mógł zostać uznany za zwolniony z VAT inaczej niż w wypadku opisanym wcześniej.
Od 1 stycznia 2007 r. nastąpiła zmiana dotycząca zaliczania wydatków reklamowych do kosztów uzyskania przychodów. Obecnie koszty reklamy nie są objęte żadnym limitem i można zaliczać je do kosztów uzyskania przychodów w pełnej wysokości. Natomiast do kosztów uzyskania przychodów nie można zaliczyć żadnych wydatków reprezentacyjnych. Dlatego dla sponsora istotne znaczenie ma ustalenie, czy wydatki związane z umową sponsoringową lub związane z ufundowaniem nagrody należy zaliczyć do wydatków na reklamę, czy też wydatków reprezentacyjnych. Celem reklamy jest przede wszystkim dostarczenie potencjalnym klientom pozytywnych informacji o produktach i usługach sponsora. Jeżeli więc działania podejmowane w ramach umowy sponsoringu będą prowadziły do powstania przekazu reklamowego, to wydatki na ich prowadzenie mogą być kosztami. Jeżeli zaś będą tylko sławić "dobre imię" sponsora czy też fundatora nagród, może pojawić się wątpliwość, czy koszty te można zaliczyć do kosztów uzyskania przychodów. Z tego punktu widzenia sponsor powinien starać się tak ukształtować w umowie świadczenia sponsorowanego, aby wynikało z niej, że mają one na celu reklamę produktów oraz usług sponsora (np. wpisać w umowie: "Sponsorem festiwalu jest firma X producent... /tu opis jakich dokładnie produktów/).

PDOP
Przychody z tytułu umowy sponsoringu są dla organizacji przychodem w rozumieniu podatku dochodowego od osób prawnych. Będą one zwolnione z tego podatku, pod warunkiem że są przeznaczone na cele wskazane w art. 17 ust 1 pkt 4 ustawy o CIT.

Poza umową
dokumenty
Poza precyzyjną umową, dającą jasność, czym dany sponsoring jest w rzeczywistości, równie ważne są posiadane dokumenty potwierdzające wykonanie usługi. Co do zasady
w wypadku kiedy sponsoring jest reklamą lub usługą sponsoringową, sponsor otrzymuje od sponsorowanego fakturę VAT (jeżeli sponsorowany jest podatnikiem VAT) lub rachunek (jeżeli sponsorowana organizacja nie jest aktywnym podatnikiem VAT).
Jeżeli sponsor przekazuje sponsorowanemu pieniądze, wówczas nie naliczy on podatku VAT. Zgodnie bowiem z przepisem art. 2 pkt 6 ustawy o VAT, pieniądze nie są towarem, zatem ich przekazanie nie jest "dostawą" na płaszczyźnie podatku od towarów i usług (VAT). W tej sytuacji sponsor po prostu kupuje od sponsorowanego usługę (sponsorowany wystawia fakturę).
Jeśli sponsor przekazuje sponsorowanemu towary lub świadczy w zamian jakąś usługę, wówczas czynność taka podlega opodatkowaniu VAT i musi być traktowana tak, jak "zwykła" sprzedaż. Dlatego sponsor obowiązany jest wystawić fakturę VAT, opodatkowując transakcję według stawek właściwych dla przekazanych towarów lub usług.
Dla sponsorowanego otrzymane kwoty z tego tytułu są przychodem, który należy rozliczyć w miesiącu otrzymania zapłaty za świadczone usługi reklamowe. Świadczenie usług reklamowych w ramach umowy sponsoringu powinno być wyodrębnione księgowo w ramach działalności gospodarczej obok statutowej sponsorowanego (za: P. Bębenek, Opodatkowanie usług sponsoringu).

PODSTAWA PRAWNA:

* Ustawa z dn. 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (Dz. U. Nr 16, poz. 93 z późn. zm.), art. 353
365, 384
396 i inne
* Ustawa z dn. 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (Dz. U. Nr 54, poz. 535 z późn zm.)
* Ustawa z dn. 15 lutego 1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych (Dz. U. z 2000 r., Nr 54, poz. 654 z późn. zm.), zwana ustawą o CIT

***
RADOSŁAW SKIBA
prawnik, wykładowca Collegium Civitas, szkoleniowiec i ekspert ds. prawa organizacji pozarządowych.