Neuropsychologia kliniczna  wybrane zagadnienia
dr Aleksandra Rutkowska
WYKA
AD 4 (04.11.2009)
WYKA
AD 4 (04.11.2009)
1. STYK CIEMIENIOWO SKRONIOWO POTYLICZNY (STYK TYLNY)
ALEKSJA  defekt podstawowy to zaburzenie w ujmowaniu relacji przestrzennych. Pacjent ma
trudność z rozróżnianiem liter, które po zrotowaniu w płaszczyz
nie i/lub w przestrzeni stają się
do siebie podobne (p b, d b, W M, Z N, j l, u n). Nawet przy średnio nasilonej aleksji, pacjent gubi
treść zdania, gdyż koncentruje się na rozkodowywaniu liter i wyrazów. Zwykle pacjent z aleksją ma
także agrafię.
AGRAFIA  defekt podstawowy to też zaburzenie w ujmowaniu relacji przestrzennych. Jest to
zaburzenie analogiczne do aleksji, z tymże dotyczy pisania.
AKALKULIA  zaburzenie zdolności liczenia u osób, które się tego nauczyły w drodze edukacji. Może
być różnie nasilona. Przy masywnej akalkulii zniesione jest pojęcie liczby w ogóle. Pacjent nie potrafi
określić nawet, która z liczb jest większa. Przy mniejszym nasileniu  zostaje pojęcie w zakresie cyfr,
ale jest problem z liczbami wielocyfrowymi. Pacjenci z akalkulią w ogóle nie potrafią posługiwać się
pieniędzmi, nie znają ich wartości (szczególne problemy sprawiają im zera  nie widzą różnicy między
np. 10 a 1000, bo przecież 0 jako liczba nie ma wartości). Jeżeli akalkulia jest słabo nasilona, chory ma
niewielkie trudności w zakresie operacji matematycznych. Podłożem jest ten sam defekt
podstawowy, zatem pacjenci mają problem z przekraczaniem progów dziesiątkowych. Największą
trudnością dla chorych jest odejmowanie.
ZESPÓA
GERSTMANN A = ALEKSJA + AGRAFIA + AKALKULIA + NIEZDOLNOŚĆ NAZYWANIA PALCÓW
AGNOZJA ZEGAROWA  defekt podstawowy to też zaburzenia ujmowania relacji przestrzennych.
Pacjenci mają problemy z odczytywaniem godziny z zegarów bez cyfr przy takim układzie wskazówek,
który po zrotowaniu da inną godzinę. Bywa również tak, że przy bardzo nasilonej agnozji zegarowej
i niezbyt zróżnicowanych pod względem długości wskazówkach, chory może je mylić.
APRAKSJA KONSTRUKCYJNA  zarówno lewy, jak i prawy styk ciemieniowo skroniowo potyliczny,
a także tylne części obu płatów ciemieniowych, Zaburzenie podstawowe jest to samo, co poprzednio,
przy czym dotyczy ujmowania zarówno werbalnego, jak i niewerbalnego. Badana jest za pomocą
testu kloców Kochs a (część tego testu to zadanie Wechsler a). Zaburzenie to dotyczy wszystkich
czynności polegających na składaniu części w całość.
2. PA
ATY CIEMIENIOWE
ASTEREOGNOZJA  zaburzenie spostrzegania przestrzennego polegające na niezdolności
rozpoznawania obiektów za pomocą dotyku. Uszkodzona jest wtedy drugorzędowa kora zawiadująca
dotykiem. Doskonałym przykładem stereognozji jest wyodrębnienie językiem pestki z jedzonego
owocu, czy wyciągnięcie z kieszeni konkretnego przedmiotu.
APRAKSJA UBRANIOWA  uszkodzenie prawego płata ciemieniowego. Chory pomija lewą połowę
przestrzeni osobniczej, przez co pomija ją też przy ubieraniu (stąd nazwa). Znamienne jest to,
że pacjent robiąc coś (np. kładąc się na łóżku), zupełnie nie przewiduje w tej czynności ignorowanej
strony ciała (np. nie uwzględnia środka ciężkości).
SOMATOPARAFRENIA  również uszkodzenie prawego płata ciemieniowego. Ignorowana część ciała
(np. ramię) nie jest uznawana za własną, w dodatku pacjent opisuje ją w sposób zdecydowanie
1
Neuropsychologia kliniczna  wybrane zagadnienia
dr Aleksandra Rutkowska
negatywny (często używa epitetów, których nie można zweryfikować tylko wzrokowo, choć
nie dotyka tej części ciała).
AFAZJA AMNESTYCZNA  uszkodzenie tylnej dolnej części lewego płata ciemieniowego. Należy
do grupy afazji motorycznych (defekt podstawowy po stronie nadawania mowy). Pacjent ma ubytki
w zakresie rzeczowników. Chory, zapytany o nazwę przedmiotu, nie może jej podać natychmiast,
posługuje się wtedy zwykle prostą definicją funkcjonalną. Z tymże, przy choćby minimalnej
podpowiedzi, jest sobie w stanie przypomnieć dane słowo. Często wymienia też oboczności
semantyczna (np. zapytany o długopis, wymienia ołówek i pióro). Znamienne jest, że pomimo prób
utrwalenia słowa, pacjent niemal natychmiast je zapomina. Rozumienie mowy w zasadzie jest
w porządku. Jedynie przy złożonych poleceniach są problemy (przetwarzanie w mowie wewnętrznej).
Jeśli afazja amnestyczna jest bardzo nasilona, problem mogą sprawiać też czasowniki. Jeśli chodzi
o czytanie na głos  nie ma problemów, natomiast są z czytaniem  po cichu . Pacjent przepisuje tekst
po jednym słowie. Pisanie pod dyktando sprawia pewne trudności, ale najtrudniejsze jest pisanie
 od siebie .
APRAKSJA POZY R
KI (KINESTETYCZNA)  uszkodzenie drugorzędowej kory czuciowej w obrębie
płatów ciemieniowych. Chory ma kłopot w posługiwaniu się ręką, gdyż nie ma odpowiedzi czuciowej
na jej ułożenie. W praktyce, gdy nie widzi swoich rąk, nie ma nad nimi żadnej kontroli. A
uria opisuje
to jako nieprzyjmowanie kształtu przedmiotu przez rękę. Pacjent nie wie, które mięśnie musi napiąć
(choć sama siła mięśni jest zachowana).
2