Polityka strukturalna 3.12.2014

Polityka strukturalna

Mówimy o niej, gdy zakłada się nierównorzędne traktowanie przez rząd podmiotów gospodarczych
Opiera się na założeniu, że jej podmiot (państwo) wie i jest świadomy konieczności rozwijania pewnych elementów swojej struktury funkcjonowania.
Opiera się na systemie preferencji, jeśli go nie ma, nie można mówić o polityce strukturalnej. Państwo nie może stać na stanowisku, że będzie wspomagało rozwój wszystkich branż, z racji że są ograniczone zasoby kapitałowe oraz siły roboczej.
Najbardziej dojrzałą jej formą jest polityka restrukturyzacji, czyli przebudowy struktury - świadoma działalność państwa (BC i rząd), które to przy pomocy narzędzi monetarnych lub fiskalnych powoduje przyspieszenie procesów przemieszczania się zasobów z jednego działu gospodarki na drugi (przestarzałego, nie wytrzymującego konkurencji międzynarodowej); zalicza się tylko takie zmiany strukturalne, które muszą spełnić następujące warunki:
Mają charakter świadomy - nie rynek o tym zadecydował
Polityka jest realizowana według świadomego programu
Jest wprowadzona w życie przy pomocy określonych środków dostosowawczych

należy rozróżnić proces restrukturyzacji od pojęcia zmian strukturalnych - one są efektem różnokierunkowym

W zależności od tego, na jakim poziomie decyduje się o kierunku restrukturyzacji, wyróżnia się 3 rodzaje:
Makro restrukturyzacja - dokonuje się ją na szczeblu najwyższym przez rząd i BC, sterowana przez państwo
Metso restrukturyzacja - obejmuje jakiś dział gospodarki, może to być branża, region
Mikro restrukturyzacja - w podmiotach najniższych czyli firmach, przedsiębiorstwach; wiąże się z innowacyjnością i przebiega w 3 postaciach:
dotyczy innowacyjności wyrobów
innowacyjności technologii
innowacji organizacji pracy
Pełni wiążącą rolę.

Kiedy kraj nie osiągnie świadomej polityki restrukturyzacyjnej? Kiedy w sferze mikro nie są zainteresowani.

Podział ze względu na siłę oddziaływania:
Umiarkowana - zwraca uwagę głównie na zmiany asortymentu produkcji
Radykalna - skierowanie czynników produkcji na nowe przemysły, co innego produkuję i inaczej

Co osiągniemy realizując tą politykę? Cele:
Zwiększenie konkurencyjności gospodarki np. poprzez budowę infrastruktury
Dzięki restrukturyzacji powinno się przezwyciężyć pewną ograniczoność np. jak nie mamy ropy to zrezygnujmy z pewnych działów przemysłu
Lepiej dopasować się powinna produkcja do potrzeb społecznych, bo wtedy nie rodzi się inflacja strukturalna
Przyspieszenie postępu technicznego i technologicznego
Zeby stworzyć nowoczesną strukturę gospodarki



Jak osiągnąć cele? Proces restrukturyzacji przebiega w 3 płaszczyznach:
Przemieszczanie zasobów (ziemia, siła robocza, kapitał, technologia i przedsiębiorczość) z jednego działu do drugiego za pomocą różnych form realokacji
Tworzenie nowych awangardowych przemysłów
Administracyjna likwidacja określonych branż utrzymywanych za pomocą dotacji centralnych

Narzędzia, przy pomocy których rząd przeprowadzić może proces restrukturyzacji:
subsydia - pomoc finansowa państwa bądź dopłaty do produkcji, do eksportu, do inwestycji czy też badań naukowo-technicznych, w postaci pieniężnej bądź niepieniężnej (rożnego rodzaju ułatwienia) proces ten obciąża budżet
Kredyty subsydiowane (o preferencyjnej stopie oprocentowania) - państwo dopłaca bankowi, kredyty umarzalne, przyspieszona amortyzacja, granty
Pożyczki ze środków budżetowych oraz rożnego rodzaju funduszy np. we Francji fundusz modernizacji przemysłu w latach 80-tych, lub w Szwecji fundusz odnowienia przemysłu
Stworzenie przez państwo pozwolenia na tymczasowe kartele ( tzn. państwo zgadza się na ceny dyktowane, po to aby z tego zysku pomiędzy cenami a kosztami zmienić strukturę produkcji; ma to charakter przejściowy i firmy o tym wiedzą; zastosowane w Japonii )
Specjalne fundusze depozytowe - przedsiębiorstwa przeznaczają część swojego zysku na jakiś określony cel zaakceptowany przez rząd i kwota ta jest zwolniona od podatku w ten sposób przedsiębiorstwa same tworzą sobie źródło finansowania zmian
Specjalne ulgi podatkowe albo wogóle zrezygnowanie z jakiś podatków na jakiś czas
Podatki umarzalne
Wykorzystywanie stawek celnych - mogą mieć 2 charaktery: jako gwarantor eksportu lub podwyższa się cło wwozowe żeby chronić krajowych producentów
Na okres czasu państwo wykupuje kontrolny pakiet akcji przedsiębiorstwa i w ten sposób wspomaga je, ale równocześnie decyduje o jego rozwoju np. Francja
Państwo samo prowadzi prace naukowo-badawcze nie obciążając firmy i odstępuje wyniki tych badań firmom tanio, a te mogą przenieść te działania na zmiany technologii
Państwo bezpośrednio wyraża zgodę bądź zabrania na scalanie się danych przedsiębiorstw

Do końca lat 90-tych wszystkie kraje Europy Zachodniej przeszły fale mniej lub bardziej udanej restrukturyzacji. Można zauważyć dwa modele:
Kraje Azji Południowo-wschodniej, w której budowano od podstaw nowy przemysł i były w całości finansowane przez kapitał zagraniczny
Szwecja cały proces restrukturyzacji dokonała przy pomocy własnego kapitału

Każdy proces restrukturyzacji niesie za sobą koszty np. bezrobocie strukturalne

Strajki zależą od roli związków zawodowych jaką odgrywają w procesie restrukturyzacji. W krajach skandynawskich, gdzie związki były zapraszane, były świadome, znały przyczyny i skutek, restrukturyzacja przebiegła mniej kosztownie.

Ocena skuteczności modeli restrukturyzacji:
model finansowania - model realokacji inwestycji jest bardziej sprawny aniżeli oparcie tego procesu na wzroście inwestycji
Jeśli chodzi o kierunki gałęziowo-branżowe - model oparty na orientacji w inwestycje w przemysł wysokiej technologii; jest bardziej efektywny aczkolwiek jest to model najtrudniejszy, łatwiej go przeprowadzić w krajach o dużym kryzysie
W tych krajach gdzie do polityki świadomie prowadzonej, wprowadzane są wszystkie podmioty - państwo, przedsiębiorstwa, związki zawodowe - proces przebiega bez dużych kosztów społecznych

Zasady realizacji procesów restrukturyzacji:
Dotyczy to programów formułowania procesów - nie ma gotowych schematów, w każdym kraju każdy sam musi to dokonać
Muszą w każdym kraju, który rozpoczyna proces istnieć siły społeczne, które są tym zainteresowane po to by poprzeć proces gdy pojawiają się koszty społeczne
Umiejętność wykorzystania i dobrania środków, przy pomocy których proces nastąpi
Powinna nastąpić zawsze głęboka realokacja inwestycji w kierunku wysokiej techniki - daje to najwyższy efekt i najwięcej celów zostaje osiągniętych
Państwo musi prowadzić politykę selektywną, dyskrecjonalną (jedni kosztem drugich)

11.12.14