Bezpieczeństwo i higiena

pracy przy stosowaniu

środków ochrony roślin





Rozporządzenie Ministra Rolnictwa i

Rozwoju Wsi

z dnia 24 czerwca 2002r

w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy przy

stosowaniu i magazynowaniu środków

ochrony roślin oraz nawozów mineralnych

i organiczno - mineralnych



�ż1.Rozporządzenie określa wymagania

bezpieczeństwa i higieny pracy przy

stosowaniu i magazynowaniu:

1) środków ochrony roślin z wyłączeniem

organizmów żywych,



2) nawozów mineralnych i organiczno –

mineralnych zwanych dalej �śnawozami”



�ż 2 Pracowników podejmujących prace związane

ze stosowaniem oraz magazynowaniem ś.o.r lub

nawozów informuje się o :

1) Sposobach zabezpieczeń przed powstaniem

zagrożeń wynikających ze stosowania i

magazynowania ś.o.r oraz nawozów,

2) Miejscu, czasie i sposobie stosowania oraz

magazynowania ś.o.r lub nawozów,

3) Zawartości apteczek,

4) Sposobach udzielania pierwszej pomocy w

razie zatrucia



�ż 2 Pracowników podejmujących prace związane

ze stosowaniem oraz magazynowaniem ś.o.r lub

nawozów informuje się o :

5) Miejscu pobierania wody do zbiorników

opryskiwaczy lub rozlewaczy nawozów,

6) Rodzaju stosowanych ś.o.r ze wskazaniem ich toksyczności,

7) Wymaganiach dotyczących rodzaju użytkowania środków ochrony indywidualnej,

8) Sposobie postępowania z nie użytymi ś.o.r i nawozami oraz pustymi opakowaniami,





�ż 2 Pracowników podejmujących prace związane

ze stosowaniem oraz magazynowaniem ś.o.r lub

nawozów informuje się o:

9) Sposobie mycia oraz czyszczenia pojazdów i

sprzętu po zakończonej pracy,

10) Sposobie postępowania w razie powstania

zagrożenia dla zdrowia ludzi oraz dla

środowiska,

11) Metodach postępowania podczas

przechowywania oraz transportu ś.o.r lub

nawozów,





Środki ochrony roślin

ich wpływ na środowisko

pracy





Substancje chemiczne występujące w

środowisku pracy w rolnictwie



�ó Nawozy mineralne:

- azotowe, fosforowe, potasowe, wapniowe i wapniowo-magnezowe, wieloskładnikowe;

- granulowane, pyliste, płynne.



�ó Środki ochrony roślin:

- Ponad 600 preparatów: owadobójczych,

chwastobójczych, grzybobójczych i innych.



�ó Produkty przemiany materii zwierząt hodowlanych:

- amoniak, siarkowodór, tlenki azotu, dwutlenek węgla



�ó Paliwa płynne:

- olej napędowy

- benzyna





Jak działają substancje chemiczne na

organizm człowieka?

1.

Ogólnie

Na cały organizm lub poszczególne układy



2. Miejscowo

Na skórę i błony śluzowe:

-

drażniąco lub żrąco,

-

uczulająco





Co decyduje o ciężkości zatrucia?

1. Toksyczność działającej substancji

2. Ilość wchłoniętej trucizny

3. Indywidualne cechy danego człowieka

- wiek

- ogólny stan zdrowia

- osobnicza wrażliwość





Ocena działania toksycznego substancji

chemicznej

Podstawowe kryterium

LD (letalis dosis)

50

= statystycznie obliczona na podstawie badań

doświadczalnych ilość substancji chemicznej, która powoduje śmierć 50% organizmów badanych po jej podaniu w określony sposób (przez drogi

oddechowe, skórę, przewód pokarmowy).



Dawkę wyraża się w mg/kg masy ciała





Narażone są osoby zawodowo związane:

�ó z produkcją środków ochrony roślin,

�ó ich magazynowaniem,

�ó ich dystrybucją,

�ó oraz osoby wykonujące zabiegi chemiczne,

zwłaszcza w pomieszczeniach zamkniętych.



Utrata zdrowia i życia.





Zagrożenia

- Odmierzanie i przelewanie środków ochrony roślin;



- Stosowanie środków (znoszenie);



- usuwanie rozlanych lub rozsypanych środków;



- naprawa i konserwacja aparatury;



- przedwczesne wejście na pole zabiegowe;



- ............................





Zdrowie

Przykład – fosforoorganiczne:

�ó zmiany w chromosomach,

�ó zwiększone ryzyko powstania nowotworów

tkanki limfoidalnej,

�ó białaczki,

�ó nowotwory u potomstwa,

�ó uczulenia,

�ó astma.





Klasyfikacja środków ochrony roślin pod

względem stwarzania przez nie zagrożenia

dla zdrowia człowieka





Drogi wchłaniania środków

ochrony roślin

do organizmu





Środek może wniknąć do organizmu

�ó przez usta (droga doustna),



�ó przez skórę (droga skórna),



�ó przez drogi oddechowe (droga oddechowa),



�ó przez błonę śluzową śluzówki.





Droga doustna

- podczas przelewania, przesypywania z

opakowań zbiorczych;

- podczas mieszania płynnych koncentratów;

- podczas czyszczenia aparatury;

- podczas jedzenia, picia i palenia w czasie

wykonywania zabiegu;

- oczyszczanie ustami przewodów aparatury;

- zasysanie środka ze zbiornika opryskiwacza i innego pojemnika.





Droga skórna

Główna droga. Około 90% wszystkich ekspozycji

na środek następuje przez kontakt ze skórą.



Zdarzenia:

- sporządzanie cieczy roboczej;

- napełnianie zbiorników;

- stosowanie;

- dystrybucja i transport.





Droga skórna

Nieznaczna ilość preparatu na skórze –

absorpcja do organizmu: zatrucie.



Różne powierzchnie inaczej absorbują.

Silnie wchłania powierzchnia głowy i

moszna, zraniona skóra i z rumieniem.

Preparaty olejowe EC łatwiej wchłaniane niż

WP, DP.





Droga oddechowa

Proszki, pyły, gazy, mgły i ciecz

drobnokroplista wchłaniane przez płuca,

przedostają się szybko do krwi.



Chronić płuca.



Preparat wchłaniany w dużej ilości:

uszkodzenie nosa (błony śluzowej), gardła

i tkanki płucnej.





Rozporządzenie Ministra Rolnictwa i

Rozwoju Wsi

z dnia 24 czerwca 2002r.

�ż.3. 1. Spożywanie posiłków i napojów oraz

palenie tytoniu jest dopuszczalne czasie przerw w pracy po uprzednim zdjęciu wierzchnich

środków ochrony indywidualnych oraz umyciu

rąk, twarzy i przepłukaniu jamy ustnej wodą

odpowiadającą warunkom wody zdatnej do picia



Rozporządzenie Ministra Rolnictwa i

Rozwoju Wsi

z dnia 24 czerwca 2002r

�ż.3. 2 Miejsce na spożywanie posiłków oraz na

palenie tytoniu wyznacza się w odległości nie

mniejszej niż 50 m od terenu stosowania

środków ochrony lub nawozów od strony

nawietrznej





Środki ochrony indywidualnej

oraz odzież

i obuwie ochronne





Odzież i sprzęt ochronny

Najprostsze zabezpieczenie powinno obejmować

- bluzę z długimi rękawami,

- długie spodnie

lub

- kombinezon,

- rękawice,

- właściwe obuwie,

- kapelusz.





Ubranie ochronne

�óze ścisłej tkaniny;

�óz nieprzemakalnego

materiału (gumowany).



�ójednorazowe;

�ówielokrotnego użytku.





Ubranie ochronne

Podczas przelewania

i mieszania używać

nieprzemakalnych

fartuchów lub

kombinezonów.



Fartuchy sięgają od ramion

aż do butów.





Rękawice

�ó Zawsze używać przy pracy

ze środkami.

�ó Powinny mieć atest do pracy

ze środkami ochrony roślin.

�ó Muszą zakrywać przegub

ręki.

�ó Rękawy bluzy wyłożone na

rękawice.





Rękawice

�ó Rękawice dopasowane do wielkości dłoni.



�ó Przed zdjęciem obmyć z chemikaliów

wodą z mydłem.





Kapelusz

Podczas pracy ze środkami ochrony roślin

należy nosić nakrycie głowy:

- kaptur kombinezonu;

- kapelusz;

- beret.



Kapelusz z szerokim rondem jest wymagany

podczas wykonywania zabiegów w wysokiej

roślinności.





Obuwie

�ó Tylko z gumy bez podszewki.



�ó Nogawki spodni wyłożone na buty, aby ciecz

robocza nie spływała do butów.





Osłona twarzy



- przeźroczysta osłona.



- nie zaparowujące i

dopasowane gogle;





Osłona twarzy

Utrzymywać w czystości.



Myć wodą z mydłem,

2 min. w roztworze

podchlorynu sodu,

wypłukać czystą wodą.



Gumki i paski mocujące

wymieniać często, jeśli

z materiałów

wchłaniających roztwory.





Urządzenia zabezpieczające

układ oddechowy

- oczyszczające powietrze,



- dostarczające powietrze,



- pracujące z zamkniętym

obiegiem powietrza,





Urządzenia zabezpieczające

układ oddechowy

Podczas prac ze

środkami ochrony roślin

najczęstsze są

urządzenia filtracyjne

(oczyszczające

powietrze).





Urządzenia zabezpieczające

układ oddechowy

Urządzenia

oczyszczające

powietrze z filtrami:

- mechanicznymi,

- chemicznymi,

- gazowe.



Do stosowania w

atmosferze

zawierającej

odpowiednią ilość tlenu.





Rozporządzenie Ministra Rolnictwa i

Rozwoju Wsi

z dnia 24 czerwca 2002r

�ż 5. Po zakończeniu pracy należy całe ciało umyć w ciepłej wodzie z mydła i kilkakrotnie

przepłukać jamę ustną wodą odpowiadającą

warunkom wody zdatnej do picia





Środki ochrony roślin wywołują podczas

zatruć następujące objawy:

�ź obfite poty;

�ź wzmożone ślinienie;

�ź łzawienie;

�ź duszności;

�ź nudności;

�ź wymioty;

�ź bóle brzucha;

�ź biegunka;

�ź zwężenie źrenic;

�ź blado-sine zabarwienie skóry;

�ź bóle zamostkowe;

�ź zwolnienie czynności serca;

�ź omdlenia.





Pierwsza pomoc – ogólne wytyczne

�ó Dysponuj zawsze aktualnymi tekstami etykiet

preparatów i publikacjami dotyczącymi

bezpieczeństwa.



�ó Dysponuj numerami telefonów Ośrodków

Toksykologicznych.



�ó Dysponuj zestawem pierwszej pomocy

zawierającym wszystkie niezbędne materiały.



�ó Dysponuj zawsze łatwo dostępnym źródeł

czystej wody.





Pierwsza pomoc

Po pierwsze: sprawdź, czy zatruty oddycha, jeśli nie – wykonaj sztuczne oddychanie.



Po drugie: natychmiast i szybko odkaź zatrutego zmywając wodą miejsca skażone.



Po trzecie: wezwij lekarza lub odwieź zatrutego do szpitala.





Pierwsza pomoc

�ó Ekspozycja doustna lub dermalna : rozcieńczyć środek ochrony roślin i zapobiec jego

wchłonięciu.



�ó Ekspozycja inhalacyjna: wyprowadzenie

zatrutego na świeże powietrze.



�ó Niczego nie podawać doustnie osobie

nieprzytomnej.





Pierwsza pomoc

�ó Zapoznać się z technikami sztucznego

oddychania.



�ó Używaj odzieży ochronnej i sprzętu ochronnego podczas udzielania pomocy w zagazowanych

pomieszczeniach.



�ó Jeden wdech powietrza z trucizną = utrata

przytomności (!).





Pierwsza pomoc: pyretroidy,

fosforoorganiczne, karbaminiany

Narażenia wziewne

- usunąć poszkodowanego ze skażonej atmosfery.

Skażenie skóry

- zdjąć skażoną odzież;

- zmyć skórę wodą z mydłem.

Skażenie oczu

- usunąć szkła kontaktowe;

- płukać bieżącą wodą przez 15 minut unikając silnego strumienia.





Pierwsza pomoc: pyretroidy,

fosforoorganiczne, karbaminiany

Zatrucia doustne



- natychmiast po spożyciu prowokować wymioty

(podać do wypicia 300-500 ml wody, drażniąc

mechanicznie tylną ścianę gardła).



- Zabieg można wykonywać tylko u człowieka przytomnego.





Pierwsza pomoc: pyretroidy,

fosforoorganiczne, karbaminiany

W przypadku osoby nieprzytomnej należy:



- ułożyć ją w pozycji bocznej ustalonej;

- usunąć z jamy ustnej protezy i ciała obce;

- jeżeli osoba nie oddycha zastosować sztuczne oddychanie metodą usta-usta

i podjąć pośredni masaż serca.



W każdym przypadku związanym z zatruciem

preparatami wezwać lub udać się do lekarza.





Pierwsza pomoc: pyretroidy,

fosforoorganiczne, karbaminiany

W żadnym przypadku zatrutemu środkami

ochrony roślin nie podawać do picia mleka,

tłuszczu lub alkoholu!





Postępowanie w

przypadku rozlania lub

rozsypania środków

ochrony roślin





Rozlanie lub rozsypanie

środka ochrony roślin

może być:



�ó nieznaczne (cieknące

opakowanie),

�ó poważne (np. wylanie

się zbiornika

opryskiwacza).





Rozlanie lub rozsypanie

środka ochrony roślin

Postępowanie:

�ó zahamować wyciek lub wysypywanie się,



�ó powstrzymać rozprzestrzenianie się rozlanego czy rozsypanego materiału,



�ó usunąć rozlane czy rozsypane chemikalia.





Rozlanie lub rozsypanie

środka ochrony roślin

- mniejsze opakowania przełożyć do większych;



- zepsute lub naderwane opakowania umieścić w

większych workach plastykowych;



- przy pracach używać sprzętu ochronnego.





Izolacja terenu

Miejsce rozlania lub rozsypania środka

zabezpieczyć w promieniu 10 m, aby nikt nie był

narażony na działanie oparów.



Czasem: ewakuacja ludności z terenu, na który

wieje wiatr.



W trudnej sytuacji: pomoc straży pożarnej i

ratownictwa chemicznego.





Przechowywanie środków

ochrony roślin





Rozporządzenie Ministra Rolnictwa i

Rozwoju Wsi

z dnia 24 czerwca 2002 r.

�ż.7. 3 Na drzwiach zewnętrznych magazynu

umieszcza się napis:



MAGAZYN ŚRODKÓW

OCHRONY ROŚLIN



Rozporządzenie Ministra Rolnictwa i

Rozwoju Wsi

z dnia 24 czerwca 2002r.



�ż. 8.

1

M agazyn wyposaża się w

1. System wentylacji:



A) awaryjnej - uruchamianej z zewnątrz i od

wewnątrz magazynu, zapewniający co najmniej

10-krotną wymianę powietrza w ciągu godziny



B) ciągłej - uruchamiany z zewnątrz magazynu,

godzinę przed rozpoczęciem pracy, zapewniający co najmniej 3-krotną wymianę powietrza w ciągu

godziny



Rozporządzenie Ministra Rolnictwa i

Rozwoju Wsi

z dnia 24 czerwca 2002



�ż. 8.1 magazyn wyposaża się w

2. Okna z szybami ograniczającymi oddziaływanie promieni słonecznych,

3. Instalacje elektryczną gazoszczelną i

pyłoszczelną,

4. Oddzielną bezodpływową kanalizację,

wyposażoną w urządzenia służące do

neutralizacji powstałych ścieków





Rozporządzenie Ministra Rolnictwa i

Rozwoju Wsi

z dnia 24 czerwca 2002 r.



�ż.8.1.Magazyn wyposaża się w:

5.Środki ochrony indywidualnej w zależności od występujących zagrożeń

6. Apteczki zawierające środki do udzielania

pierwszej pomocy w przypadku zatrucia środkami ochrony roślin



Rozporządzenie Ministra Rolnictwa i

Rozwoju Wsi

z dnia 24 czerwca 2002 r.



�ż. 8.6.2 W magazynie w widocznym miejscu

umieszcza się:

1. Wykaz przechowywanych w nim środków

ochrony roślin

2. Instrukcję bezpieczeństwa i higieny pracy

uwzględniającą zasady składowania środków

ochrony roślin

3. Numery telefonów najbliższego centrum

powiadamiania ratunkowego lub zakładu opieki

zdrowotnej





Rozporządzenie Ministra Rolnictwa i

Rozwoju Wsi

z dnia 24 czerwca 2002 r.



�ż. 9 Magazyn wyposaża się

w posadzki z materiałów niepalnych, łatwo

zmywalnych ograniczających poślizg oraz

odpornych na uderzenia i działanie substancji

żrących





�ż. 10.1. W magazynie wyodrębnia się zamykane pomieszczenia służące do :

1. Przechowywania środków ochrony roślin zaliczanych do bardzo toksycznych i toksycznych

2. Gromadzenia niepełnowartościowych środków ochrony roślin, pustych opakowań po tych środkach oraz zanieczyszczonych środkami ochrony roślin środków ochrony indywidualnej przeznaczonych do likwidacji 3. Drzwi magazynu oraz drzwi pomieszczeń wewnątrz magazynu zamyka się przy każdym wejściu i wyjściu 4. Przed wejściem pracownika do pomieszczeń o których mowa w ust. 1 włącza się co najmniej 5 minut system wentylacji awaryjnej, niezależnie od systemu wentylacji ciągłej





5. magazyn wyposaża się w sprzęt i urządzenia do składowania, przemieszczania i spiętrzania środków ochrony roślin oraz w przyrządy do pomiaru temperatury i wilgotności w magazynie 6. środki ochrony roślin przechowuje się w oryginalnych opakowaniach oraz grupuje według ich przeznaczenia i toksyczności

7. w magazynie niedopuszczalne jest palenie tytoniu i spożywanie posiłków oraz przechowywanie:

�ó 1) artykułów żywnościowych i leków

�ó 2) pasz dla zwierząt

�ó 3) nasion niezaprawionych środkami ochrony roślin

�ó 4) przedmiotów osobistego użytku

�ó 5) materiałów pędnych i łatwo palnych





Pakowanie środków ochrony roślin

�ó przechowywanie środków ochrony roślin wyłącznie w oryginalnych opakowaniach zaopatrzonych w

etykietę-instrukcje stosowania

�ó preparaty w formie stałej mogą ulec zbryleniu jeśli są zmoczone lub przechowywane w warunkach

wysokiej wilgotności (otwarte opakowania wkładać do worków foliowych)

�ó płynne formy środków i małe opakowania stałych form użytkowych przechowywać na półkach

metalowych

�ó szklane opakowania przechowywać na dolnych

półkach, pojemniki nie powinny wystawać poza

półkę





Pakowanie środków ochrony roślin

�ó regularne sprawdzanie opakowań pod kątem

uszkodzeń (jeżeli nastąpi przeciek lub

uszkodzenie opakowania - umieścić je wewnątrz

innego opakowania lub przelać zawartość do

pustego opakowania po tym samym preparacie

zaopatrzonego w tę samą etykietę-instrukcje

stosowania

�ó duże beczki metalowe i pojemniki niemetalowe umieszczać na paletach





Transport środków ochrony

roślin





Transport środków ochrony roślin

�ó zaleca się przewozić środki ochrony roślin w samochodach ze skrzynią ładunkową wyposażoną

w metalową podłogę

�ó zabrania się przewożenia środków w kabinie dla pasażerów lub razem z żywnością, paszami,

nasionami nawozami (herbicydy i nawozy - silna reakcja)

�ó przed załadunkiem sprawdzić szczelność

opakowań a podczas załadunku zwracać uwagę

aby ich nie rozerwać





Transport środków ochrony roślin

�ó zabezpieczyć opakowania przed uszkodzeniem

w wyniku przewrócenia czy przesunięcia



�ó dodatkowe opakowania transportowe stanowią

lepsze zabezpieczenie



�ó chronić środki ochrony roślin przed wilgocią, dużymi różnicami temperatur (nie można

przewozić w temp - 5 i ponad 30° c), przed

dostępem osób niepowołanych





Bezpieczeństwo pracy w magazynie

środków ochrony roślin

�ó podczas pracy z opakowaniami środków ochrony roślin używać odpowiedniej odzieży ochronnej

�ó wszystkie przedmioty używane podczas pracy z preparatami oznakować

�ó do osuszania rozlanych preparatów używać

piasku, trocin, aktywnego węgla drzewnego

�ó do odkażania zalanej powierzchni używać wapna gaszonego lub podchlorynu sodu

�ó łatwo ulatniające się herbicydy przechowywać oddzielnie aby uniknąć skażenia innych środków ochrony roślin





Zasady bezpiecznego stosowania

środków ochrony roślin

�ź chemiczne środki ochrony roślin należy

stosować wówczas, gdy jest to niezbędne,

�ź przed wykonaniem zabiegu zapoznać się z

etykietą-instrukcją stosowania ś.o.r.

�ź należy używać odzieży i sprzętu ochrony

osobistej zalecanego dla danej grupy ś.o.r.

�ź ś.o.r. przechowywać w oryginalnych i szczelnych opakowaniach zaopatrzonych w etykiety w

pomieszczeniach z dala od żywności, pasz i

niedostępnych dla dzieci i osób postronnych,





Zasady bezpiecznego stosowania

środków ochrony roślin



�ź podczas stosowania silnie toksycznych ś.o.r. w pobliżu musi znajdować się druga osoba,

�ź z pustymi opakowaniami po ś.o.r. należy

postępować zgodnie z uwagami w etykiecie

instrukcji stosowania ś.o.r. oraz ustawy o

odpadach,

�ź podczas pracy z ś.o.r. nie wolno jeść, pić i palić papierosów,

�ź nie dopuszczać do rozlania, czy rozsypania

ś.o.r. na skórę, odzież czy glebę podczas

przygotowywania cieczy użytkowej,





Zasady bezpiecznego stosowania

środków ochrony roślin



�ź nie wolno wchodzić na teren świeżo opryskany i należy przestrzegać prewencji dla ludzi, zwierząt i pszczół,

�ź po pracy z ś.o.r. należy się staranie umyć,

�ź w przypadku podejrzenia zatrucia ś.o.r. należy natychmiast skontaktować się z najbliższym

lekarzem

lub ośrodkiem toksykologicznym zabierając ze

sobą etykietę-instrukcję stosowania ś.o.r.





Dziękuję za uwagę



Jan Rozenek