Wychowanie patriotyczne dzieci 6-letnich w świetle literatury




W niniejszej pracy przedmiotem zainteresowania są zagadnienia dotyczące poziomu (stopnia) ukształtowania obrazu ojczyzny u dzieci sześcioletnich. Aby skupić się na rozważaniach dotyczących omawianego tematu potrzebne jest bliższe zapoznanie ze znaczeniem określenia „Ojczyzna”. I tak według Encyklopedii Powszechnej „Ojczyzna to kraj, w którym człowiek się urodził, którego jest obywatelem, lub z którym jest związany poczuciem przynależności na gruncie wspólnoty dziedzictwa losów dziejowych, kultury i języka oraz związku emocjonalnego z terytorium będącym w historycznym władaniu własnego narodu, także środowisko, w którym się ktoś urodził, spędził część albo całe życie, ziemia przodków, z którą związek emocjonalny przekazali komuś ojcowie. Pojęcie ojczyzny etymologicznie i historycznie związane z instytucją rodziny, rodu, spadku ojcowskiego w formie własności ziemi (ojcowizny)...1

Jan Zygmunt Jakubowski trafnie przez ojczyznę rozumie ... „Kraj z jego ludnością, mającą odrębną świadomość narodową, samodzielne życie państwowe (choćby przerywane) oraz własną tradycję historyczną i kulturalną”.2

Na podbudowie tego pojęcia, którego treść stanowi jakby fundament dla dalszych rozważań postaram się zdefiniować samo pojęcie patriotyzmu i wychowania patriotycznego oraz przedstawić zadania przedszkola w tym zakresie.







Pojęcie, zadania i specyfika wychowania patriotycznego w przedszkolu


Patriotyzm to „umiłowanie Ojczyzny, gotowość do pracy dla dobra własnego narodu. Patriotyzm wyraża się nie tylko w emocjonalnym stosunku do własnego kraju. Ma również podłoże racjonalne, które wynika z poczucia związku z kulturą i tradycją narodu oraz zrozumienia współzależności między własnymi a rozwojem gospodarczym i kulturalnym regionu i całego państwa. Prawdziwy patriotyzm nie ma nic wspólnego z nacjonalizmem, z lekceważeniem, czy nawet pogardliwym stosunkiem do innych narodów oraz gotowością do przyjaźni i współpracy z nimi”.3

Ferdynand Iniewski traktuje natomiast patriotyzm jako postawę i ideologię i rozpatruje go w wymiarze czasowym i przestrzennym. Czasowym, bo odwołuje się do tradycji narodowej, kulturowej i do historii, w której ukształtował się patriotyzm. Przestrzennym, bo dostrzega w patriotyzmie wizje przyszłości ojczyzny. Postawę patriotyczną określa jako stosunek jednostki do Ojczyzny, jej więź narodową, patriotyczną, gospodarczą, kulturową i ideową. Los człowieka spleciony jest z życiem innych ludzi i od nich zależy. Człowiek bowiem bierze udział w życiu rodzinnym grupy zawodowej, wyznaniowej, czy społeczności lokalnej”.4

Do obowiązku mego należy przytoczenie opinii Antoniny Sawickiej od lat zajmującej się problemem wychowania patriotycznego w przedszkolu, a mianowicie: „współczesny patriotyzm przejawia się w miłości i przywiązaniu do własnego narodu, jego kultury, wypełnianiu obowiązków wynikających z przynależności do narodu, podporządkowaniu spraw indywidualnych - sprawie ojczyzny”.5

Z innego punktu widzenia do patriotyzmu - jako zjawiska podchodzi Karol Kotłowski,6 który uważa, że można je rozpatrywać w dwóch niejako płaszczyznach: psychologicznej i wtedy należałoby mówić o postawach, oraz socjologicznej, gdzie będzie chodziło o prześledzenie jego genezy, rozwoju na przestrzeni historii.

Maria Bulera i Krystyna Zuchelkowska uwspółcześniają pojęcie patriotyzmu, co znakomicie wiąże się z tendencjami obecnej rzeczywistości, twierdzą, że: „współczesny patriotyzm jest pojęciem o bardzo złożonej strukturze. Istotę jego stanowi zaangażowanie w wysoce pożyteczną społeczną działalność, w rzetelną służbę interesom własnego kraju, państwa, narodu. Odbiciem rzeczywistej postawy patriotycznej winno być działanie przepojone autentyczną odpowiedzialnością”.7

W procesie kształtowania postaw patriotycznych, podobnie jak i całej osobowości, poważną rolę spełniają przeżycia i doświadczenia z okresu dzieciństwa, podkreśla Irena Jundził8 w swej pracy „O wychowaniu patriotycznym dzieci”. Precyzuje ona główne zadania tego wychowania, określając je, jako - budzenie miłości i przywiązania do Ojczyzny, - kształtowanie czynnej, twórczej troski o jej dobro i rozwój, - rozwijanie poczucia solidarności i więzi kulturowej z własnym narodem i bratnimi narodami, - gotowość do poświęceń w sytuacjach konfliktu interesów osobistych z interesami społecznymi.

A. Sawicka9, mówiąc o wychowaniu patriotycznym odnosi je do najmłodszego pokolenia, do kształtowania jego nastawienia do życia, pracy, nauki, ojczyzny i jej przeszłości.

Podoba mi się stanowisko Ewy Brodackiej-Adamowicz10 zakładającej, ze warunkiem koniecznym do prawidłowej realizacji procesu wychowania patriotycznego jest wdrażanie dziecka do samodzielnego myślenia, stawianie przed nim problemów i skłanianie do ich rozwiązywania. Łączy się to z braniem na siebie odpowiedzialności za aktualne sprawy dotyczące Ojczyzny.

Jakże trafnie proces formowania uczuć patriotycznych określają M. Bulera i K. Zuchelkowska stwierdzając, iż „Wychowanie patriotów jest procesem długotrwałym. Rozpoczyna się już od progu rodzinnego domu i towarzyszy dzieciom w domu, w przedszkolu, w codziennym życiu.

Żywa wyobraźnia dziecka, duża wrażliwość emocjonalna, zaciekawienie światem sprzyja kształtowaniu obrazu Ojczyzny, który pozostanie na całe życie. Od tego, jaki obraz Ojczyzny ukształtuje się u dziecka zależeć będzie, czy wejdzie ono w dorosłe życie świadome swej tożsamości narodowej, pełne przywiązania do kraju ojczystego i ludzi w nim żyjących”.11

Zakres treści i zadań wychowania patriotycznego jest niezwykle obszerny i złożony. Rozpatrując funkcję wychowania patriotycznego w przedszkolu musimy wziąć za podstawę psychologiczne właściwości kontaktu małego człowieka z otaczającym światem „Wiek przedszkolny cechuje duża sugestywność i zmienność reakcji oraz okazjonalny, bo oparty o najbliższe i najświeższe doświadczenia - charakter sądów i ocen powtarzanych za dorosłymi”.12

Najważniejszym zadaniem przedszkola dotyczącym wychowania patriotycznego jest kształtowanie postaw, które z czasem rozwiną się w świadomość społeczną, jaką jest poczucie przynależności narodowej, „wszak u dzieci w wieku przedszkolnym kształtują się podstawowe zręby osobowości i dyspozycje postaw człowieka dorosłego w tym otwartość”.13

Aby zadanie to realizować możliwie planowo i systematycznie ważna jest świadoma i zaangażowana postawa nauczycieli, rozumiejącej prawidłowości funkcjonowania struktury psychofizycznej dziecka.

Bardzo poważnie i chyba po raz pierwszy specyfiką wychowania patriotycznego w przedszkolu zajęła się Maria Kąkol.14 Wyszczególniła ona trzy składniki postaw, które w dużej mierze wpływają na kształtowanie uczuć patriotycznych u dzieci - intelektualny, uczuciowo-moralny i behawioralny.

Aby wykształciły się te wieloaspektowe zaczątki postaw przedszkole wyznacza sobie jako zadanie częste organizowanie bezpośredniego kontaktu z przedmiotem postawy, umożliwiającej poznawanie wielozmysłowe, doznawanie emocji i działań. U małych dzieci kształtowanie postawy rozpoczyna się właśnie od doznania określonych przeżyć, a co za tym idzie uwarunkowania emocji. Przedszkole organizując sytuacje dydaktyczne wypracowuje postawy pozytywne opierające się na zaspokajaniu „potrzeby miłości, uznania, sukcesu, poznawania, aktywności, działania w zależności od przedmiotu, wobec którego ją kształtujemy i sytuacji w jakich się to dzieje”.15

Przedszkole stwarza warunki do formowania się postaw w procesie samodzielnego działania dziecka oraz w toku wykonywania zadań powierzonych przez wychowawców, dbając o to, aby z tymi czynami wiązały się dodatnie emocje i uczucia. „Przez zmysłowy kontakt z przedmiotem postawy, przez słowną percepcję informacji oraz umysłową aktywność jednostki, czyli przez analizę, porównywanie, uogólnianie i wnioskowanie w trakcie spostrzegania przedmiotu i recepcji informacji słownych następuje poznanie, co prowadzi do ukształtowania pojęć, sądów i przekonań”.16

Na bazie kształtowania postaw jakby mimochodem dziecko wrasta w środowisko wychowawcze, w którym żyje i rozwija się. Zadaniem placówek przedszkolnych jest zainicjowanie wszechstronnego rozwoju osobowości, na co składa się według J. Walczyny17 naukowe poznanie świata, przez co wzbogaca się intelekt dziecka, kształci myślenie, daje podstawy dobrej, wydajnej pracy, wpaja postawy moralno-społeczne wobec ludzi, przyrody, otoczenia rzeczowego i wartości ideowych. Kolejnym komponentem osobowości, na którego rozwijanie autorka kładzie nacisk jest kultura estetyczna i wrażliwość na piękno oraz stosunek do zdrowia i sprawności fizycznej.

Program Wychowania w Przedszkolu18 daje wytyczne wszechstronnego oddziaływania na wychowanka w celu kształtowania jego uczuć patriotycznych. W dziecku sześcioletnim nie wytworzy się dojrzała postawa człowieka - patrioty, ale formuje się dopiero podłoże uczuć przywiązania do najbliższego otoczenia społecznego - rodziny, przedszkola, środowiska tzw. „małej, prywatnej ojczyzny”. Poznaje się rodzinny kraj poprzez elementy historyczne z nim związane, różne krajobrazy, przyrodę, wychowuje przez pracę, wpaja wychowankom szacunek do symboli narodowych, tradycji, zwyczajów, doskonali język ojczysty, rozwija uczucia przyjaźni i braterstwa do innych narodów. Trafna zdaje się być konkluzja wyrażona w słowach K. Denek: „Edukacja przedszkolna wyznaczona na potrzeby dziecka, skierowana na niego samego i na jego miejsce w otaczającej rzeczywistości zakłada osiąganie umiejętności formowania siebie i sterowania własnym życiem, a także rozwijania dumy narodowej oraz gospodarskiej troski o to, aby w ojczystym kraju działa się coraz lepiej”.19





Przypisy



1 Encyklopedia Powszechna, Warszawa 1986, s. 357

2 Jakubowski J.Z.: Dokąd i skąd idziemy, Warszawa 1997, s. 2

3 Jurczak M., Ludwiczak D.: Leksykon młodego czytelnika, Warszawa 1987, s. 289

4 Iniewski F.: Ogólne prawidłowości wychowania patriotycznego uczniów w szkole, Warszawa 1985, s. 24

5 Sawicka A.: Z problematyki wychowania patriotycznego w przedszkolu, Warszawa 1980, s. 20

6 Kotłowski K.: rzecz o wychowaniu patriotycznym, Wrocław 1974, s. 52

7 Bulera M., Zuchelkowska K.: Ukochany kraj, umiłowany kraj. Wychowanie patriotyczne w przedszkolu. Bydgoszcz 1996, s. 8

8 Jundził J.: O wychowaniu patriotycznym dzieci, Warszawa 1975, s. 15

9 Sawicka A.: op. cit., s. 21

10 Brodacka-Adamowicz E.: Edukacja i Dialog, Warszawa 1994 nr 6, s. 32

11 Bulera M., Zuchelkowska K.: Ukochany kraj ..., op. cit., s. 5

12 Kąkol M.: Specyfika wychowania patriotycznego dzieci w wieku przedszkolnym. Wychowanie w Przedszkolu, Warszawa 1985 nr 11, s. 586

13 Babska Z.: Rola dzieciństwa w kształtowaniu otwartości dziecka. Studia Pedagogiczne, Warszawa 1985 tom XLVIII

14 Kąkol M.: Specyfika ..., op. cit., s. 598

15 tamże, s. 598

16 tamże, s. 600

17 Walczyna J.: Kształtowanie postaw społeczno-moralnych dzieci w wieku przedszkolnym, Warszawa 1980, s. 14-15

18 Program wychowania w przedszkolu Nr KO-410-3/73), zmiana z dnia 8 marca 1977, Warszawa 1981





Działania przedszkola w kształtowaniu obrazu Ojczyzny u dzieci


W procesie wychowawczo-dydaktycznym przedszkola obejmującym całość wpływów i oddziaływań kształtujących rozwój dziecka oraz przygotowujących go do życia w społeczeństwie, bardzo ważną rolę odgrywa ta strona działalności, która kształtuje uczucia patriotyczne i przywiązanie do Ojczyzny.

Dla małego dziecka pojęcie „Ojczyzna” jest wyrazem abstrakcyjnym, gdyż nie rozumie ono do końca jego zakresu znaczeniowego. Aby w przyszłości dziecko rozumiało słowo: Polak - patriota - Polska - moja Ojczyzna, należy „małymi kroczkami” przybliżać mu obraz kraju, rozbudzać, rozniecać tę iskierkę patriotyzmu prostymi sposobami i metodami dostępnymi percepcji dziecka.

Pierwszym i stanowiącym punkt wyjścia etapem dla rozwoju osobowości małego Polaka jest poznawanie języka ojczystego, umacnianie więzi z najbliższą rodziną, krewnymi. W tym środowisku dziecko od urodzenia uczy się pełnienia określonych ról - brata, siostry (młodszego, starszego), obowiązków, podporządkowywania się poleceniom rodziców, samodzielności, niesienia pomocy rodzicom, kultywowania miłości, przyjaźni i chęci uprzyjemniania życia.

„Płaszczyzna doświadczeń moralno-społeczych dziecka rozszerza się w przedszkolu, gdzie staje się ono członkiem grupy, zaczyna w niej zajmować określoną pozycję, podlegać opinii społecznej i wypełniać różne obowiązki, biorąc w coraz większym stopniu udział w życiu zbiorowości”.1

Współdziałanie w grupie przedszkolnej pod bacznym okiem nauczyciela-wychowawcy pozwala również na rozwijanie w dziecku uczuć życzliwości w stosunku do dorosłych i rówieśników, przyzwyczajanie do uprzejmości, współdziałania, drobnych świadczeń i ustępstw na rzecz innych, a także do przyjścia im z pomocą w kłopotliwych sytuacjach życiowych.

Należy wpajać dzieciom, iż z każdego powierzonego zadania trzeba wywiązywać się rzetelnie, uczyć szacunku dla każdej pracy.

Przedszkole wykorzystuje wewnętrzną potrzebę wyrażania przez dziecko swoich przeżyć i doznań organizuje zajęcia, gdzie przedszkolak może wypowiedzieć się w języku sztuki, w języku gestów i symboli. „Stąd też w kształtowaniu obrazu Ojczyzny u dzieci w wieku przedszkolnym szczególne znaczenie mają takie rodzaje sztuki jak: muzyka, literatura, plastyka”.2

A. Sawicka pięknie mówi, iż „w warunkach przedszkola piosenka uczy kochać ojczystą ziemię, sprzyja tworzeniu radosnej atmosfery, jest formą wychowania społecznego”.3 Na przykład słuchanie i śpiewanie piosnek oraz pieśni o tematyce patriotycznej takich jak: ”Nasza Wisła”, „Warszawa”, „W domu ojczystym” zapadają głęboko w serca i wyobraźnię dziecka. Nauka prostych tańców narodowych i ludowych, jak: polonez, krakowiak, oberek, kujawiak uaktywniają i umuzykalniają dzieci. Dostarczają zarazem wielu wrażeń, utożsamiają je ze środowiskiem lokalnym, z różnymi regionami ojczystego kraju. Poza tym budzą zadowolenia z opanowania nie zawsze prostych form ruchu i efektów wspólnego tańca. przy śpiewie pierwszej zwrotki hymnu narodowego „uczą się szacunku dla tego utworu, pozwala on dzieciom zrozumieć, że hymn narodowy jest pieśnią wszystkich Polaków, łączącą patriotów w najdalszych zakątkach świata, rozbrzmiewającego w ważnych dla kraju i narodu chwilach”.4

Dzieci biorąc udział w uroczystościach przedszkolnych, malując do muzyki instrumentalnej i wokalnej przepojone są klimatem polskości, tego co moje, nasze, rozwija i utwierdza się poczucie własnego ja - Polaka. Eugeniusz Rogalski mówi, że treści wychowania muzycznego stosowane w pracy pedagogicznej przedszkola ... „wzbogacają całą osobowość młodego człowieka, powodują potrzebę pogłębiania jego wewnętrznych wartości. Są ważnym czynnikiem wpływającym na kształcenie człowieka wrażliwego i ideowego, nie tylko uczestniczącego w życiu społecznym, lecz także aktywnego współtwórcy najwyższych wartości społeczeństwa”.5

Dużą rolę w wychowaniu patriotycznym spełnia życie słowo i literatura w przedszkolu. Sięga się po nią przy różnych okazjach w zależności od tematu aktualnie realizowanego, lub kontaktów okolicznościowych, których nie brak na co dzień. Nauczycielki wykorzystują różne formy pracy jak: opowiadania utworów, czytanie dzieciom utworów literackich w połączeniu z oglądaniem ilustracji, przekazywanie baśni, legend, inscenizowanie utworów literackich, tworzenie tekstów literackich przez dzieci, a czasem słuchanie audycji radiowych. J. Walczyna pisze o książce z głębokim przekonaniem, że „jej ekspozycja w przedszkolu i metodyka zajęć rzutują w przyszłości na stosunek do jednego z najcenniejszych dóbr kultury, jakim jest język ojczysty, przekazany w dziele literackim”.6

Według M. Bulery i K. Zuchelkowskiej7 literatura dziecięca kształtuje postawy społeczno-moralne, umacnia i rozwija przywiązanie do kraju rodzinnego, utrwala i wzbogaca kulturę językową. Ponadto kształtuje cechy społeczne dziecka, jego umiejętność życia i działania wśród ludzi, rozwija uczucia patriotyczne, przybliża przedszkolakom wiedzę o ojczyźnie. Oto niektóre z przykładów takich utworów: „Co to jest Polska” Cz. Janczarskiego, „Nocne kłopoty zabawek Doroty” - E. Ostrowskiej, „Wszyscy dla wszystkich” - J. Tuwima. „Poznawanie języka przez małe dzieci jest czymś naturalnym, toteż niepostrzeżenie razem z nim wsiąkają u dziecka wartości i uczucia patriotyczne”.8

W trakcie działalności plastycznej dziecko kształtuje obraz Ojczyzny w oryginalny i zapewne niezapomniany sposób. przez ten rodzaj aktywności wyraża ono własne myśli i uczucia, co pozwala na wyzwalanie napięć i emocji. Przedszkolak maluje krajobraz ojczysty, rodzinną przyrodę, scenki z utworów literackich, tworzy motywy dekoracyjne o ludowym charakterze. Dzieci w przedszkolu malują dużo i chętnie. Niektóre swoją miejscowość (wieś, miasto), pomniki polskiej historii, angażując się uczuciowo malują bliskie i radosne święta jak Boże Narodzenie, Wielkanoc, Dzień Babci i Dziadka, Dzień Matki itp. Ponadto występują też inne techniki jak lepienie, wycinanie, wydzieranie z użyciem różnych materiałów plastycznych, dzięki którym może być twórcą flagi narodowej, flag innych państw, orła białego, herbów miast. Za pomocą wyobraźni odtwórczej bądź fantazji może projektować osiedle, pomniki, kompozycje przestrzenne, jak również różnego rodzaju upominki dla swoich bliskich. Dzieci ogromnie upodobały sobie ten rodzaj aktywności. „Sztuka dostarcza człowiekowi satysfakcji estetycznej potrzebnej po prostu do istnienia i rozwoju. Brak tej satysfakcji prowadzi do trwałych zaburzeń psychicznych i stają się przyczyną nerwic. jej zaspokojenie może wywołać efekty terapeutyczne, a z pewnością przywraca równowagę psychiczną na wyższym osobowo poziomie”.9

Przedszkole stwarza dziecku warunki bezpośredniego kontaktu z dziełami malarstwa, które budzą przywiązanie do rodzinnego krajobrazu, zaznajamiającą dzieci z historią i tradycjami danej miejscowości, kształtują właściwy stosunek do pomników polskiej historii. Nauczyciel realizując temat kompleksowy posługuje się też fotografią, która to w realistyczny sposób ukazuje wychowankom wiele zakątków naszego kraju, głównie takich które są dostępne bezpośredniemu poznaniu, jak również krajów egzotycznych, których mieszkańcy różnią się sposobem życia, wyglądem, kulturą i językiem.10

W wielu placówkach przedszkolnych pielęgnuje się wrażliwość na piękno folkloru, wzbudza zainteresowanie i przywiązanie do tzw. „Małej Ojczyzny”. „Z kulturą ludową zapoznajemy dzieci już w przedszkolu. Staje się ona jednym z najskuteczniejszych środków wychowania patriotycznego. Piękna jest nasza ziemia, bogata kultura, którą tworzył przez wieki lud polski”.11 Istnieją przedszkola, w których urządza się „kąciki” regionalne, sale przedszkolne na wzór izby ludowej, gromadzi się wybiórczo niektóre eksponaty np. ceramikę, rzeźby, narzędzia itp. Często dzieci odwiedzają muzea, przez co bogacą swoje doświadczenia, zasób wiedzy, rozbudzają w sobie ciekawość wobec niezwykłości świata i ludzi na nim żyjących - tworzy się chęć poznania, odkrywania, dociekania.

Przedszkole organizuje wiele spacerów i wycieczek, których celem jest zaznajomienie najmłodszych z najbliższym środowiskiem to jest np. z miejscowymi instytucjami użyteczności społecznej (Szkoła, Ośrodek Zdrowia, apteka, poczta, Posterunek Policji, Straż Miejska, Urząd Miejski czy Gminny). dzieci odwiedzają najbliższe zabytki i miejsca pamięci narodowej, zaznajamiają się z historią i tradycjami danej miejscowości w kontakcie z bezpośrednio wysłuchanymi wspomnieniami mieszkańców i przekazywanymi legendami, poznają miejscową przyrodę.

Poszerza się jednak krąg zainteresowań i dzieci często oglądają mapę Polski przy rozmaitych, aktualnych okazjach - razem z nauczycielką. Poznają Warszawę, stolicę Polski, Kraków, główną rzekę - Wisłę, morze, góry, ważniejsze rzeki, regiony polski - Śląsk, Mazowsze, mazury itp. Zapoznają się z przeszłością własnej ojczyzny, gdzie bajki i legendy mają swoje znaczące miejsce. To one właśnie ... „w sposób poetycki, fantastyczny i barwny zaznajamiają dzieci z przeszłością Ojczyzny, a w ich treściach zawarte są nieprzemijające idee patriotyzmu, jak również duchowe wartości kultury narodowej. dzięki bajkom i legendom dziecko sercem poznaje swój ojczysty kraj i jego przeszłość...”12

Szczególnym sposobem budzenia miłości i przywiązania do rodzinnego kraju są wyprawy przedszkolaków w bliższe i dalsze okolice, aby obcować z przyrodą. Kontakty te mają charakter wielowymiarowy. Chodzi tu głównie o kontakt z naturą w różnych porach roku. „Przyroda cieszy, zachwyca, daje wytchnienie, jest obiektem różnorodnych zainteresowań, uczy szacunku i poznawania dla przyrody ziemi ojczystej”.13

Nie można pominąć wpływu kultywowania tradycji i obyczajów w przedszkolu na formowanie się obrazu Ojczyzny u dziecka: „Sięganie do tradycji związane jest współcześnie ze świadomą refleksją jednostki nad sobą, nad tym kim jestem, jakie są moje korzenie. na co dzień tradycję wypiera głośna nowoczesność. A przecież każda społeczność winna zabiegać o to, aby uchronić od zapomnienia wszystko co składa się na jej kulturalną odrębność”.14

Obchody Świąt Bożego narodzenia, Wielkiej Nocy, Wszystkich Świętych są podstawowym elementem kultury ojczystej. Dzieci są bohaterami „Jasełek”, wspólnie zasiadają do wigilijnego stołu, poznają symbole rzeczowe - zapalona świeca, opłatek, żłóbek, krzyż, kolęda, obdarowują się prezentami. Malują pisanki, wykonują kolorowe palmy, poznają zwyczaj „śmigusa-dyngusa”, dożynek, zwyczaje andrzejkowe, topienie Marzanny itp.

Dzieci w przedszkolu poznają symbole narodowe takie jak: herby miast, godło Polski, barwy państwowe, hymn narodowy. Są to elementy nierozerwalnie związane z pojęciem „Ojczyzna”, a więc godne najwyższego szacunku i powagi. jest to „świętość”, z której nie wolno drwić ani naśmiewać się. Tego uczy nauczyciel patriota.

„Ojczyzna potrzebuje i zawsze będzie potrzebować ludzi twórczych, aktywnych, rzetelnie i sumiennie wykonujących swoją pracę, której efekt ma służyć nie tylko im samym, ale całemu społeczeństwu. Dlatego kształtowanie miłości do Ojczyzny u młodego pokolenia jest i będzie jednym z najważniejszych zadań całego społeczeństwa. Pamiętać przy tym należy, że miłość nie jest biernym doznawaniem, a działaniem czynnym dążeniem do rozwoju i szczęścia”.14 Takiej miłości do Ojczyzny należy uczyć już w przedszkolu.





Przypisy


1 Landy A., Kwiatkowska M., Topińska Z.: Rozwój i wychowanie dziecka w wieku przedszkolnym, Warszawa 1970, s. 250

2 Bulera M., Zuchelkowska K.: Ukochany kraj, umiłowany kraj. Wychowanie patriotyczne w przedszkolu, Bydgoszcz 1996, s. 23

3 Sawicka A.: Z problematyki wychowania patriotycznego w przedszkolu, Warszawa 1980, s. 23

4 Bulera M., Zuchelkowska K.: Ukochany kraj ... op. cit., s. 32

5 Rogalski E.: Muzyka w pozaszkolnej edukacji estetycznej, Bydgoszcz 1992, s. 28

6 Walczyna J.: Kształtowanie postaw społeczno-moralnych w wieku przedszkolnym, Warszawa 1980, s. 86

7 Bulera M., Zuchelkowska K.: op. cit., s. 36

8 Lubowiecka J: Jak legendy i baśnie Ireny Kwintowej stały się inspiracją do poznawania własnego regionu. Wychowanie w przedszkolu, Warszawa 1994 nr 8, s. 454

9 Wojnar I.: Wartości sztuki a rozwój człowieka. Wychowanie w Przedszkolu, Warszawa 1988 nr 9, s. 467

10 Bulera M., Zuchelkowska: op. cit., s. 137

11 Sawicka A.: op. cit., s. 137

12 Bulera M., Zuchelkowska K.: op. cit., s. 53

13 Sawicka A.: op. cit., s. 98

14 Fromm: O sztuce miłości, Warszawa 1978, s. 46