INTEGRACJA EUROPEJSKA
Formy integracji międzynarodowej
Unifikacja
Swobodny Harmonizacja
Zniesienie Wspólna polityczna;
przepływ polityki
wewn trznych zewn trzna instytucje
czynników ekonomicznej;
barier celnych taryfa celna ponadnaro-
wytwórczych instytucje
dowe
Strefa
wolnego
X
handlu
Unia celna
X X
Rynek
X X X
wewn trzny
Unia
gospodarcza
X X X X
i walutowa
Unia
ekonomiczna
X X X X X
i polityczna
Powstanie Wspólnot Europejskich
TRAKTAT PARYSKI
Traktat o ustanowieniu
Europejskiej Wspólnoty W gla i Stali (EWWiS)
6 pa stw:
" Belgia " Holandia " Luksemburg " Francja " Niemcy " Włochy
18 kwietnia 1951 r. - podpisanie
23 lipca 1952 r. - wej cie w ycie
klauzula czasowa - 50 lat
miejsce podpisania - Pary
Korzy ci z realizacji EWWiS:
Francja:
- mo liwo kontroli niemieckiego potencjału
gospodarczego,
- poczucie wi kszego bezpiecze stwa.
Niemcy:
- staj si równoprawnym partnerem w procesie
europejskiego zjednoczenia.
Kraje Beneluksu:
- uzyskuj wsparcie silniejszych s siadów
i spo ytkowały ich centralne poło enie
dla ulokowania siedzib instytucji wspólnotowych.
TRAKTATY RZYMSKIE
1. Traktat o ustanowieniu
Europejskiej Wspólnoty Gospodarczej (EWG)
2. Traktat o ustanowieniu
Europejskiej Wspólnoty Energii Atomowej
(EWEA = Euratom)
6 pa stw:
" Belgia " Holandia " Luksemburg " Francja " Niemcy " Włochy
25 marca 1957 r. - podpisanie
1 stycznia 1958 r. - wej cie w ycie
klauzula czasowa - nieokre lona
miejsce podpisania - Rzym
Główne zadania EWG:
"Zadaniem Wspólnoty jest,
przez ustanowienie wspólnego rynku
i stopniowe zbliżanie polityk gospodarczych Państw Członkowskich,
popieranie w całej Wspólnocie
harmonijnego rozwoju działalności gospodarczej,
stałego i zrównoważonego wzrostu,
zwiększonej stabilności,
przyspieszonego podwyższania poziomu życia
oraz ściślejszych związków między Państwami Członkowskimi."
(art. 2 traktatu)
Ostatecznym celem integracji w ramach EWG
było d enie do utworzenia wspólnego rynku
na gruncie unii celnej:
"Podstawą Wspólnoty jest unia celna, która rozciąga się
na całą wymianę towarową i obejmuje zakaz ceł przywozowych
i wywozowych między Państwami Członkowskimi
oraz wszelkich opłat o skutku równoważnym, jak również
przyjęcie wspólnej taryfy celnej w stosunkach z państwami trzecimi.
(art. 9)
Cele Euratomu:
" stworzenie dogodnych warunków powstania i szybkiego
rozwoju przemysłu j drowego pa stw członkowskich,
" polepszenie warunków yciowych ludno ci,
" rozwój wymiany z krajami trzecimi,
" rozwijanie bada nad energi j drow ,
" zapewnienie kontroli i współpracy w zakresie pokojowego
(cywilnego) wykorzystania energii atomowej.
Najbardziej charakterystyczne cechy
rozwoju integracji europejskiej to:
R
O
Z
S
Z
E
R
Z
E
N
I
A
VI
U
E
Unia Europejska = 27 państw
Droga POLSKI
do członkostwa w Unii Europejskiej
1989 r. - podpisanie Umowa mi dzy Polsk a Wspólnotami Europejskimi w sprawie handlu
oraz współpracy handlowej i gospodarczej
1991 r. (1994 r. wej cie w ycie)  podpisanie Układu Europejskiego ustanawiaj cego
stowarzyszenie mi dzy Rzeczpospolit Polsk a Wspólnotami Europejskimi i ich pa stwami
członkowskimi
kwiecie 1994 r.  zło enie przez Polsk wniosku o członkostwo w UE
1998 r.  rozpocz cie przez Polsk negocjacji akcesyjnych z UE
16 kwietnia 2003 r. Ateny - podpisanie Traktatu Akcesyjnego, okre laj cego
warunki przyst pienia Polski (i pozostałych 9 krajów przyst puj cych do UE)
1 maja 2004 r. - przyst pienie Polski do UE
Kandydaci do UE
" Chorwacja  planowane przyst pienie do UE w 2009 r.
" Była Jugosłowia ska Republika Macedonii
 rozpocz cie negocjacji stowarzyszeniowych,
członkowstwo w 2012 r.??
" Turcja  rozpocz cie negocjacji o członkostwo,
data pełnoprawnego członkostwa nie jest znana
(nie wcze niej ni w 2014 r.)
Acquis communautaire
Acquis communautaire
- dorobek prawny Wspólnot Europejskich
Na acquis communautaire składaj si :
" postanowienia traktatowe (wszystkich dotychczasowych traktatów),
" ustawodawstwo wynikaj ce ze stosowania traktatów i orzecznictwa
Trybunału Sprawiedliwo ci i S du I Instancji,
" dyrektywy Europejskiego Banku Centralnego,
" deklaracje i rezolucje przyj te przez organy Wspólnot,
" umowy mi dzynarodowe zawarte pomi dzy UE a pa stwami trzecimi,
" umowy pa stw członkowskich WE dotycz ce działalno ci
wspólnotowej.
Przy akcesji do UE obowi zuje zasada akceptacji
acquis communautaire.
Proces scalania instytucji kierowniczych
Wspólnot Europejskich
ródło: Ruszkowki J., Górnicz E., urek M., Leksykon integracji europejskiej, PWN, Warszawa 2004
 Rada Europejska (nie ma statusu instytucji UE  póki co)
Rada Unii Europejskiej
Parlament Europejski
Komisja Europejska
Europejski Trybunał Sprawiedliwo ci
Trybunał Rewidentów Ksi gowych
oraz organy doradcze:
Komitet Ekonomiczno-Społeczny
Komitet Regionów
nie obowi zuje do testu
Istnieje dopiero od 1974 r.
Rada Europejska to regularne - przynajmniej cztery
razy do roku - spotkania szefów pa stw i rz dów
krajów członkowskich UE.
Wa ne funkcje Rady Europejskiej:
" wytycza główne kierunki polityki UE,
" ustala priorytety polityki,
" rozwi zuje problemy sporne, którym nie podołała Rada UE.
Po ka dym szczycie Rada Europejska składa sprawozdanie PE,
a co roku przedkłada pisemny raport na temat post pów integracji.
Siedziba Rady UE: BRUKSELA
Sze głównych funkcji Rady UE:
" Uchwala europejskie akty prawne (wspólnie z PE).
" Koordynuje polityk gospodarcz pa stw członkowskich.
" Zawiera umowy mi dzynarodowe (UE  pa stwa / organizacje mi dzyn.).
" Uchwala i zatwierdza bud et UE (wraz z PE).
" Okre la kierunki Wspólnej Polityki Zagranicznej i Bezpiecze stwa.
" Koordynuje współprac miedzy krajowymi organami s dowymi i słu bami
policyjnymi w sprawach kryminalnych.
W obradach Rady UE
uczestniczy jeden minister
z ka dego rz du krajowego UE.
Przewodnictwo
w Radzie zmienia si rotacyjnie
co 6 miesi cy.
wybierany w wyborach bezpo rednich co 5 lat
* Siedziba PE: STRASBURG
* Obrady: Francja, Belgia, Luksemburg:
- miesi czne sesje plenarne (wszyscy eurodeputowani) > Strasburg;
- posiedzenia komisji parlamentarnych (+ dodatkowe sesje plenarne) > Bruksela;
- biura administracyjne PE (np. Sekretariat Generalny PE) > Luksemburg
Trzy wa ne funkcje PE:
" władza legislacyjna (wspólnie z Rad ),
" demokratyczny nadzór nad wszystkimi instytucjami,
" kompetencje w zakresie uchwalania bud etu UE (wspólnie z Rad ).
Przewodnicz cy PE: Josep Borrell Fontelles (Hiszpania)
kadencja 5-letnia
27 komisarzy
* Siedziba KE: BRUKSELA, biura s równie w Luksemburgu
Cztery wa ne funkcje KE:
" przedstawia Parlamentowi i Radzie projekty aktów prawnych;
" zarz dza i realizuje polityk i bud et UE;
" egzekwuje prawo wspólnotowe (razem z Trybunałem Sprawiedliwo ci);
" reprezentuje UE na arenie mi dzynarodowej, np. podczas negocjowania
umów mi dzy UE a innymi krajami.
Przewodnicz cy KE: Jose Manuel Barroso (Portugalia)
Danuta H�bner - komisarz ds. polityki regionalnej
kadencja 5-letnia
* Siedziba TS: LUKSEMBURG
Utworzony w 1953 roku jako organ orzekający EWWiS
z czasem stał się organem orzekającym wszystkich Wspólnot.
Wa ne funkcje TS:
" rozpatruje skargi wnoszone przez pa stwa członkowskie, instytucje UE,
przedsi biorstwa lub obywateli pa stw UE, orzekaj c, czy nast piło
naruszenie unijnego prawa,
" wydaje orzeczenia wst pne na wniosek s dów krajowych o interpretacj lub
stwierdzenie prawomocno ci ustawodawstwa wspólnotowego,
" rozpatruje odwołania od decyzji S du Pierwszej Instancji.
Skład ETS: 27 s dziów
Jednolity Akt Europejski
1 lipca 1987 r.
Główne regulacje JAE:
jednolity rynek europejski
cztery wolno ci:
1
swobodny przepływ osób
1
swobodny przepływ towarów
1
swobodny przepływ usług
1
swobodny przepływ kapitału
prawne usankcjonowanie istnienia Rady Europejskiej
Unia Europejska jako cel
TRAKTAT Z MAASTRICHT*
AKTAT Z MAASTRICHT
AKTAT Z MAASTRICHT
AKTAT Z MAASTRICHT
Traktat o Unii Europejskiej
7 lutego 1992 r.
1 listopada 1993 r.
*Maastricht  miasto w Holandii
Cele Unii Europejskiej
acquis communautaire
OBYWATELSTWO EUROPEJSKIE
p prawa fundamentalne (zapisane w Europejskiej Konwencji Praw
Człowieka), m.in. prawo do równego traktowania bez względu na płeć,
rasę, pochodzenie, religię, przekonania, stan zdrowia, wiek itd.;
p prawo nieograniczonego poruszania się i pobytu na terenie UE;
p prawo do pracy na terenie UE;
p prawo wyborcze do Parlamentu Europejskiego;
p prawo do ochrony dyplomatycznej i konsularnej poza granicami
Unii Europejskiej przez wszystkie placówki dyplomatyczne państw
członkowskich;
p prawo do składania skarg do Rzecznika Praw Obywatelskich
oraz petycji do Parlamentu Europejskiego;
p prawo do informacji o działaniach organów UE
Budowa Unii Europejskiej
UNIA EUROPEJSKA
UNIA EUROPEJSKA
I FILAR II FILAR III FILAR
Polityka
Sprawiedliwo ci
Wspólnota Wspólna Polityka i Spraw
Europejska, Zagraniczna Wewn trznych
w tym i Bezpiecze stwa
(Od 1999 r.:
Unia Gospodarcza
współpraca policyjna
i Walutowa
i s dowa w sprawach
karnych)
Etapy Unii Gospodarczej i Walutowej
I etap: 1.07.1990  31.12.1993
1.07.1990  31.12.1993
" zniesienie barier kapitałowych
" wzmocnienie koordynacji polityki gospodarczej
" utworzenie rynku wewn trznego
II etap: 1.01.1994  31.12.1998
1.01.1994  31.12.1998
" realizacja kryteriów konwergencji
" utworzenie Europejskiego Instytutu Walutowego
" wyrównywanie poziomu gospodarek narodowych
" powstanie Europejskiego Banku Centralnego
III etap: 1.01.1999  1.01.2002
1.01.1999  1.01.2002
" powstanie Europejskiego Systemu Banków
Centralnych
" pocz tek etapowego wprowadzania euro
nie obowi zuje do testu
Obszar EURO
Obszar EURO
Obszar EURO
Obszar EURO
" Austria
" Belgia
" Cypr
" Finlandia
" Francja
" Grecja
" Hiszpania
" Holandia
" Irlandia
" Luksemburg
" Malta
" Niemcy
" Portugalia
" Słowenia
" Włochy
Obszar SCHENGEN
Obszar SCHENGEN
14. 06. 1985 - podpisanie Porozumienia z Schengen
26. 03. 1995 - wej cie w ycie tzw. Schengen II
(podpisanego w 1990 r.)
Porozumienie z Schengen okre liło
wspólne działania dla dziedzin:
walka z terroryzmem, nielegalny handel, przemyt narkotyków,
przest pczo .
Zasadnicze ustalenia porozumienia z Schengen:
- zniesienie kontroli paszportowej na wewn trznych granicach
pa stw-sygnatariuszy,
- wprowadzenie ci lejszej kontroli na zewn trznych granicach
obszaru z Schengen,
- wprowadzenie wspólnej polityki azylowej i wizowej,
- wprowadzenie specjalnego systemu informacyjnego (SIS)
dla władz pa stw członkowskich z central komputerow
umieszczon w Strasburgu, która gromadzi dane o osobach
niepo danych na terenie pa stw-sygnatariuszy.
Obszar SCHENGEN
Obszar SCHENGEN
14. 06. 1985 - podpisanie Porozumienia z Schengen
26. 03. 1995 - wej cie w ycie tzw. Schengen II
(podpisanego w 1990 r.)
1985  Francja, RFN, Belgia, Holandia, Luksemburg
1990  Włochy
1991  Hiszpania, Portugalia
1992  Grecja
1995  Austria
1996  Dania, Finlandia, Szwecja
2007  POLSKA, Czechy, Estonia, Litwa, A
otwa,
Malta, Słowacja, Słowenia, W gry
oraz
1996  Islandia, Norwegia  status specjalny
W planie kolejne rozszerzenia strefy SCHENGEN:
12 XII 2008  Szwajcaria
2009  Cypr
2011  Bułgaria, Rumunia
EUROPOL
EUROPOL
26.07.1995 r. - podpisanie Konwencji o Europejskim
Urz dzie Policyjnym (EUROPOL)
01.10.1998 r. - wej cie Konwencji w ycie
Europol funkcjonuje w oparciu o system
wzajemnej informacji między policjami państw UE.
3 pa dziernika 2001 r. został podpisany układ o stowarzy-
szeniu polskiej Policji oraz Stra y Granicznej z Europolem.
Był to jedyny układ tego typu pomi dzy słu bami kraju stowa-
rzyszonego z UE a policj europejsk .
1 listopada 2004 r. Polska znalazła si w grupie
pełnoprawnych pa stw członkowskich Europolu.
Działania w dziedzinie współpracy policyjnej
w ramach Europolu :
- współpraca operacyjna kompetentnych władz (policja, słu by celne,
inne wyspecjalizowane organy przymusu w zakresie prewencji i
wykrywania narusze prawa karnego oraz prowadzenia ledztw),
- gromadzenie, przechowywanie, opracowywanie, analiza i wymiana
wła ciwych informacji, z zachowaniem odpowiednich przepisów
dotycz cych ochrony danych osobowych,
- współpraca i wspólne inicjatywy w zakresie szkolenia i wymiany
oficerów ł cznikowych, wykorzystania wyposa enia i bada
kryminalistycznych itp.,
- wspólna ocena poszczególnych technik ledczych.
TRAKTAT AMSTERDAMSKI
AKTAT AMSTERDAMSKI
AKTAT AMSTERDAMSKI
AKTAT AMSTERDAMSKI
2 paz
dziernika 1997 r.
1 maja 1999 r.
Ustalenia Traktatu Amsterdamskiego
uznanie zasad wolności demokracji, praw człowieka i podstawowych
wolności za  wartości konstytucyjne ;
zniesienie kary śmierci we wszystkich krajach członkowskich
(lub wprowadzenie moratorium na jej wykonywanie);
obowiązek ochrony danych;
obywatele uzyskają dostęp do dokumentów Parlamentu Europejskiego,
Rady Unii Europejskiej i Komisji Europejskiej;
rozszerzenie praw obywateli (każdy może zaskarżyć AKTY instytucji
i organów UE do Europejskiego Trybunału Sprawiedliwości)
TRAKTAT NICEJSKI
AKTAT NICEJSKI
AKTAT NICEJSKI
AKTAT NICEJSKI
26 lutego 2001 r.
1 lutego 2003 r.
Ustalenia zawarte w Traktacie Nicejskim uznano
za całkowicie wystarczaj ce do procesu rozszerzenia Unii.
Najwa niejsze ustalenia Traktatu Nicejskiego
1. Reforma Komisji Europejskiej  w tym m.in., że w skład Komisji
wchodzi po jednym obywatelu każdego z państw członkowskich (maks.
27 członków).
2. Głosowanie większością kwalifikowaną w Radzie Unii Europejskiej.
3. System ważenia głosów państw członkowskich: Rada Unii Europejskiej
- próg przyjmowania decyzji kwalifikowaną większością głosów z 71%
do 73,4% (docelowo); wprowadzenie, oprócz minimalnego progu dla
kwalifikowanej większości głosów w wysokości 2/3 liczby państw,
minimalnego pułapu 62% populacji Unii Europejskiej.
4. Reforma Parlamentu Europejskiego. Nowa liczba członków PE: 732.
5. Reforma wspólnotowych organów wymiaru sprawiedliwości. Jasna
struktura i wyraz
ny podział kompetencji w ramach systemu wymiaru
sprawiedliwości. Sąd Pierwszej Instancji ma umocnić swoją
dotychczasową pozycję.
TRAKTAT LIZBO SKI
AKTAT LIZBO SKI
AKTAT LIZBO SKI
AKTAT LIZBO SKI
- w trakcie ratyfikacji
- w trakcie ratyfikacji
- w trakcie ratyfikacji
- w trakcie ratyfikacji
13 grudnia 2007 r.
1 stycznia 2009 r. (???)
Główne ustalenia Traktatu Lizbo skiego
1. Europa bardziej demokratyczna
2. Skuteczniejsze działanie UE (weryfikacja ram instytucjonalnych)
3. Włączenie Karty Praw Podstawowych do dorobku prawnego UE
4. Zwiększenia znaczenia UE na arenie międzynarodowej
5. Skuteczniejsze instytucje UE;
a) PE: liczba posłów nie będize mogła przekroczyć 750 członków (+
1 przewodniczący)
b) Rada Europejska stanie się oficjalną instytucją unijną
c) Komisja Europejska zmieni liczbę członków na liczbę równą 2/3
państw UE, zmieniających się na zasadzie rotacji
d) zostanie powołany Wysoki przedstawiciel UE ds.. polityki
międzynarodowej i polityki bezpieczeństwa.
Pojęcia dot. ochrony praw człowieka
PRAWA CZA
OWIEKA:
a) prawa jednostek yj cych w społecze stwie;
b) prawa reguluj ce stosunki pomi dzy jednostkami
a pa stwem;
c) wolno ci, rodki ochrony oraz wiadczenia, których
respektowanie jako praw wszyscy ludzie powinni móc
domaga si od pa stwa, w którym yj ;
d) powszechne prawa moralne przynale ne
ka demu człowiekowi w jego kontaktach
z pa stwem:
1. ka da władza jest ograniczona,
2. ka dy człowiek posiada sfer autonomii,
do której nie ma dost pu adna władza,
3. ka da jednostka mo e domaga si
od pa stwa ochrony jej praw.
O prawach człowieka
mo na mówi wył cznie w relacjach
JEDNOSTKA - WA
ADZA
Podstaw praw człowieka
jest poszanowanie
ludzkiego ycia i ludzkiej godno ci.
Prawa człowieka:
Prawa człowieka:
1. POZYTYWNE: sfera, w której pod adresem pa stwa
formułowany jest nakaz działania.
2. NEGATYWNE: sfera, w której pod adresem pa stwa
formułowany jest zakaz działania.
PRAWO I WOLNO w terminologii prawoczłowieczej:
Wolność:
sytuacja, gdy władza publiczna ma obowi zek powstrzymania si
od ingerencji w w okre lone obszary naszego ycia (prawo negatywne).
Prawo:
sytuacja, gdy władza publiczna ma obowi zek podj cia
czynnych działa dla ka dego z nas (prawo pozytywne).
Poszanowanie praw człowieka
i godno ci ludzkiej jest uznawane
za podstaw sprawiedliwo ci i pokoju
na wiecie.
Funkcje praw człowieka
1. Ochrona wolno ci jednostki
przed jej naruszeniem przez pa stwo.
2. Konieczno stworzenia przez pa stwo
mo liwo ci realizacji praw jednostki.
3. Ochrona przez pa stwo praw i wolno ci
jednostki przed naruszeniami przez inne osoby.
Systemy ochrony praw człowieka
1) System mi dzynarodowy:
a) system uniwersalny  nie obowi zuje do testu, nie był omawiany na zaj ciach
b) system regionalny
2) System ponadnarodowy
3) System wewn trzpa stwowy
Wyrazem respektowania praw człowieka jest
ich potwierdzenie i respektowanie przez akty
prawa wewn trznego i mi dzynarodowego.
1) System mi dzynarodowy:
b) system regionalny Rady Europy
Rada Europy: 05.05.1949 r.
pierwsza organizacja w Europie działaj ca na rzecz współpracy
i integracji kontynentu
zało yciele: Belgia, Dania, Francja, Holandia, Irlandia,
Luksemburg, Norwegia, Szwecja, Wielka Brytania, Włochy
siedziba - Strasburg, Francja
cele działania:
- ochrona i rozpowszechnianie praw człowieka,
zasady pa stwa prawa i demokracji pluralistycznej
- zacie nianie współpracy pomi dzy pa stwami członkowskimi
w dziedzinie społecznej, kulturalnej, prawnej
- promowanie spójno ci społecznej i praw socjalnych
Art. 3 Statutu Rady Europy:
"Ka dy członek Rady Europy
uznaje zasad praworz dno ci
oraz zasad , i wszystkie osoby
pozostaj ce pod jego jurysdykcj
korzystaj z ochrony praw człowieka
i podstawowych wolno ci..."
47 pa stw członkowskich RE
Albania (13.07.1995) Lichtenstein (23.11.1978)
Andora (10.11.1994) Litwa (14.05.1993)
Armenia (25.01.2001) Luksemburg (05.05.1949)
Austria (16.04.1956) A
otwa (10.02.1995)
Azerbejd an (25.01.2001) Malta (29.04.1965)
Belgia (05.05.1949) Mołdowa (13.07.1995)
Bo nia i Hercegowina (24.04.2002) Monako (05.10.2004)
Bułgaria (07.05.1992) Niemcy (13.07.1950)
Chorwacja (06.11.1996) Norwegia (05.05.1949)
Cypr (24.05.1961)
Polska (26.11.1991)
Polska (26.11.1991)
Czarnogóra (11.05.2007)
Portugalia (22.09.1976)
Czechy (30.06.1993)
Rumunia (07.10.1993)
Dania (05.05.1949)
San Marino (16.11.1988)
Estonia (14.05.1993)
Serbia i (03.04.2003)
Federacja Rosyjska (28.02.1996)
Słowacja (30.06.1993)
Finlandia (05.05.1989)
Słowenia (14.05.1993)
Francja (05.05.1949)
Szwajcaria (06.05.1963)
Grecja (09.08.1949)
Szwecja (05.05.1949)
Gruzja (27.04.1999)
Turcja (09.08.1949)
Hiszpania (24.11.1977)
Ukraina (09.11.1995)
Holandia (05.05.1949)
W gry (06.11.1990)
Irlandia (05.05.1949)
Włochy (05.05.1949)
Islandia (09.03.1950)
Zjednoczone Królestwo Wielkiej
Była Jugosłowia ska Republika
Brytanii i Irlandii Północnej
Macedonii (09.11.1995)
(05.05.1949)
Najwa niejszy dorobek traktatowy Rady Europy w zakresie
ochrony praw człowieka:
- Europejska Konwencja o Ochronie Praw
Człowieka i Podstawowych Wolno ci
(04.11.1950) wraz z protokołami
- Europejska Karta Społeczna (1961, 1996)
- Europejska Konwencja o zapobieganiu torturom
oraz nieludzkiemu lub poni aj cemu traktowaniu
albo karaniu (1987)
- Europejska Konwencja Ramowa o ochronie
mniejszo ci narodowych (1995)
- Europejska Konwencja o wykonywaniu praw dzieci
(1996)
- Europejska Konwencja o prawach człowieka
i biomedycynie (1997)
Europejska Konwencja o Ochronie
Praw Człowieka i Podstawowych
Wolności 1950 wraz z protokołami (14)
Co m.in. gwarantuje Konwencja?
- Prawo do ycia, wolno i bezpiecze stwo osób
- Sprawiedliwy proces s dowy w sprawach karnych i cywilnych
- Prawo do głosowania i kandydowania w wyborach
- Wolno my li, sumienia i wyznania
- Wolno wyra ania opinii
- Prawo do poszanowania ycia prywatnego i rodzinnego,
własnego mienia
- Prawo do nauki
- Wolno zgromadze i stowarzyszania si
- Prawo do swobodnego poruszania si
Konwencja zakazuje m.in.:
- Torturowania oraz nieludzkiego i poni aj cego traktowania
albo karania
- KARY MIERCI
- Dyskryminacji w korzystaniu z praw i wolno ci
zagwarantowanych Konwencj
- Niewolnictwa i pracy przymusowej
- Karania bez podstawy prawnej
- Zakaz ponownego s dzenia albo karania
- Deportacji z pa stwa własnych obywateli lub odmówienia im
wjazdu
- Zbiorowego wydalenia cudzoziemców
Europejski Trybunał Praw Człowieka
(1950)
- Siedziba Trybunału: Strasburg
- Liczba s dziów = liczbie pa stw członkowskich RE
- Przeci tny czas rozpatrywania spraw przed ETPC
mo e wynosi nawet 4 lata
- Procedury:
- skargi mi dzypa stwowe
- skargi indywidualne
Ka da osoba, grupa osób lub organizacja
pozarz dowa, która uwa a, e naruszono jej
prawa zagwarantowane w Konwencji, mo e
wnie skarg .
Skarga powinna spełnia kilka warunków:
- musi dotyczy praw zawartych w EKPC i jej protokołach,
- skarg mo e wnie osoba, któej naruszenie dotyczy osobi cie,
- musi dotyczy spraw nale cych do kompetencji władz
publicznych danego pa stwa,
- musi dotyczy czynów, decyzji, faktów, które nast piły po
ratyfikowaniu konwencji/protokołów przez dane pa stwo,
- musi zosta zło ona w terminie 6 miesi cy od momentu
wykorzystania wszystkich dost pnych w danym pa stwie rodków
odwoławczych.
2) System ponadnarodowy:
- ochrona praw człowieka
w europejskim prawie wspólnotowym
Problematyka ochrony praw człowieka
w prawie wspólnotowym obejmuje m.in.:
a) Ochron obywateli pa stw członkowskich UE przed
decyzjami jej organów naruszaj cymi prawa człowieka
b) Ochron obywateli przed naruszeniami przez
pa stwa członkowskie
Pozasądowe mechanizmy ochrony
praw jednostek przed instytucjami WE:
1. Prawo petycji do Parlamentu Europejskiego
2. Prawo skargi do Rzecznika Praw Obywatelskich UE
3. Prawo skargi do Komisji Europejskiej na naruszenie
zasad dobrej administracji  nie obowi zuje do testu
4. Prawo skargi do Komisji Europejskiej na naruszenia
europejskiego prawa wspólnotowego przez pa stwa
członkowskie
Ad 1.
Prawo petycji do Parlamentu Europejskiego
* Ka dy obywatel ma prawo zło enia petycji do Parlamentu
Europejskiego w dowolnym j zyku urz dowym UE.
* Przedmiotem petycji do Parlamentu Europejskiego mog by
wszystkie sprawy, którymi zajmuje si Unia Europejska, np. prawa
człowieka, kwestie ochrony rodowiska, sprawy socjalne itp.
* Przedmiot skargi musi:
- dotyczy osobi cie osoby składaj cej petycj ,
- wchodzi w zakres kompetencji UE.
Ad 2.
Rzecznik Praw Obywatelskich UE
-Europejski Rzecznik Praw Obywatelskich-
-OMBUDSMAN-
Nikiforos Diamandouros
(od 1 kwietnia 2003 r.;
wybrany przez PE)
Kto mo e zosta Ombudsmanem?
* obywatel UE, który:
- dysponuje pełni praw cywilnych i politycznych
- ma prawo do pełnienia funkcji s dowej
1. Prawo skargi do RPO UE przysługuje
wszystkim osobom fizycznym i prawnym b d cymi
obywatelami UE lub maj cymi miejsce zamieszkania /
siedzib na terytorium UE.
2. Skargi mog by wnoszone grupowo lub indywidualnie.
3. Przedmiot skargi NIE musi dotyczy osobi cie wnioskodawcy.
4. Przedmiotem skargi mog by wył cznie przypadki
złego zarz dzania (maladministration) instytucji i organów UE
(za wyj tkiem ETS i SPI).
Interwencja u Ombudsmana mo e dotyczy np.:
niewła ciwego funkcjonowania instytucji wspólnotowych:
- administracyjne nieprawidłowo ci,
- niesprawiedliwe traktowanie,
- przejawy dyskryminacji,
- nadu ycie uprawnie ,
- niekompetencja,
- niedbało ,
- brak lub odmowa udzielenia informacji,
- nieuzasadniona zwłoka / przekroczenie terminów,
- niewła ciwe procedury.
Ombudsman, je li uzna e skarga jest uzasadniona, informuje o tym
odpowiedni instytucj i przedkłada jej zalecenia,
na które powinna ona udzieli odpowiedzi
w ci gu 3 miesi cy.
Warunki rozpatrzenia skargi:
- wyczerpanie innych mo liwo ci załatwienia sprawy
- zło enie skargi w terminie do 2 lat od momentu zdarzenia
Rzecznik Praw Obywatelskich UE
NIE zajmuje si sprawami
rozpatrywanymi lub rozpatrzonymi
przez s d.
RPO mo e:
- domaga si od instytucji UE informacji oraz dost pu
do odpowiedniej dokumentacji,
- domaga si wyja nie od urz dników UE,
- da przygotowanie i dopuszczenia do wizji lokalnej,
- upowa ni wła ciwe osoby do przygotowania raportów
eksperckich,
- zaleci instytucji podj cie odpowiednich działa ,
- zło y raport do PE,
- proponowa zmiany prawne oraz praktyczne.
RPO NIE mo e:
- przyzna odszkodowania poszkodowanemu,
- bada skarg zło onych na krajowe, regionalne lub lokalne władze,
- bada skarg wniesionych przeciwko firmom lub osobom fizycznym.
RPO UE nie jest organem odwoławczym od decyzji
wydanych przez s dy krajowe
lub przez krajowych rzeczników praw obywatelskich.
Ad 4.
Prawo skargi do Komisji Europejskiej
na naruszenia europejskiego prawa wspólnotowego
przez pa stwa członkowskie
1. Komisja mo e wszcz przedmiotowe post powanie na skutek skargi
jednostki, która poniosła szkod w wyniku naruszenia przez Pa stwo
Członkowskie prawa wspólnotowego.
2. Jednostka jest uprawniona do zło enia skargi na jakikolwiek rodek
krajowy (ustaw , rozporz dzenie, decyzj administracyjn ) lub praktyk ,
któr uwa a za niezgodn z przepisem lub zasad prawa wspólnotowego.
3. Skar cy nie s zobowi zani wykaza , i zostali bezpo rednio dotkni ci
naruszeniem.
4. Skarga dopuszczalna jest jedynie na tej podstawie, e zarzuca si w niej
naruszenie prawa wspólnotowego przez pa stwo członkowskie.
5. Komisja uznaj c skarg za zasadn mo e w rezultacie wnie skarg do
Europejskiego Trybunału Sprawiedliwo ci.
6. Je eli skar cy chce wnosi o indywidualne roszczenia za poniesione
szkody, mo e to uczyni przed s dem krajowym (a nie KE).
Jednostce skar cej przysługuj
gwarancje administracyjne:
* prawo do zarejestrowania w Sekretariacie Generalnym Komisji ka dej
dopuszczalnej skargi i do niezwłocznego poinformowania o tym fakcie
(sygnatura figuruje na korespondencji), co jednak nie gwarantuje
wszcz cia post powania,
* obowi zek Komisji przestawienia sprawy wła ciwemu pa stwu
członkowskiemu, by spróbowało usun naruszenie,
* obowi zek Komisji podj cia decyzji co do istoty skargi w terminie 12
miesi cy od jej rejestracji,
* obowi zek Komisji do poinformowania jednostki o zamiarze
zamkni cia procedury b d informowania o jej biegu.
Sądowa ochrona praw podstawowych
w Unii Europejskiej:
Prawo skargi do Europejskiego
Trybunału Sprawiedliwo ci
Ani S d I-ej Instancji ani ETS nie s s dami wła ciwymi
dla rozpatrywania odwoła od orzecze krajowych
(dotyczy to zarówno sporów pomi dzy jednostkami,
jak i pomi dzy jednostkami a pa stwami członkowskimi).
Organem wła ciwym do rozpatrywania bezpo rednio skarg
jednostek na decyzje instytucji wspólnotowych sprzecznych
z prawem Unii Europejskiej jest S d Pierwszej Instancji.
1. Ka da osoba fizyczna lub prawna mo e wnie skarg na decyzje
instytucji wspólnotowej, której jest adresatem oraz na decyzje, które
mimo przyj cia w formie rozporz dzenia lub decyzji skierowanej do
innej osoby dotycz jej bezpo rednio i indywidualnie.
W przypadku, gdy S d Pierwszej Instancji uzna skarg za zasadn ,
mo e stwierdzi niewa no zaskar onego aktu prawnego. W
przypadku, gdy przedmiotem skargi jest rozporz dzenie, mo na
pozostawi niektóre jego postanowienia w mocy.
2. Je eli Parlament Europejski, Rada UE lub Komisja zaniechaj
działania to ka da osoba fizyczna lub prawna mo e wnie skarg do
SPI stawiaj c zarzut jednej z instytucji Wspólnoty, i zaniechała
wydania aktu skierowanego do niej, innego ni zalecenie lub opinia.
3. Skarg wnosi si bezpo rednio do S du Pierwszej Instancji bez
po rednictwa jakichkolwiek instytucji w Polsce w formie pisma
skierowanego do Sekretariatu przedmiotowej instytucji.
4. J zykiem post powania mo e by którykolwiek z dwudziestu
j zyków urz dowych Unii. Z zasady wyboru j zyka dokonuje
skar cy.
Karta Praw Podstawowych Unii Europejskiej:
- Podpisana na szczycie w Nicei  XII 2000 r.
- Miała charakter niewi cy prawnie (porozumienie
mi dzyinstytucjonalne); Traktat Lizbo ski (XII 2007)
nadaje Karcie wi c moc prawn
- Po raz I-y w dokumencie tego rodzaju zebrano razem
prawa cywilne i polityczne, ekonomiczne i socjalne
- Pełni istotn rol w procesie wykładni prawa wspólnotowego
w dziedzinie praw podstawowych
- Oryginalno karty polega na tym, e po raz pierwszy
w dokumencie tego rodzaju zebrano razem prawa
cywilne i polityczne, ekonomiczne i socjalne.
Europejska Karta Praw Podstawowych składa si z
preambuły oraz 54 artykułów rozdzielonych mi dzy 7
rozdziałów:
Godno (art. 1-5):
Wolno (art. 6-19):
Równo (art. 20-26):
Solidarno (art. 27-38);
Prawa obywatelskie (art. 39-46):
Wymiar sprawiedliwo ci (art. 47-50):
Postanowienia ogólne (art. 51-54):
Karta potwierdza prawa wynikaj ce z:
" konstytucji pa stw UE,
" zobowi za mi dzynarodowych pa stw UE,
" traktatów wspólnotowych,
" EKPC RE,
" europejskiej karty Społecznej RE,
" orzecze ETS i ETPC.
3) System wewn trzpa stwowy:
Ochrona praw jednostek w Konstytucji RP,
w tym mechanizmy ochronne
praw i wolno ci konstytucyjnych
(m.in. skarga konstytucyjna,
Rzecznik Praw Obywatelskich)
Do testu obowi zuje jedynie Rzecznik Praw Obywatelskich
RZECZNIK
dr Janusz
PRAW OBYWATELSKICH
Kochanowski
- RPO funkcjonuje od 1 stycznia 1988 r.,
- RPO jest organem 1-osobowym,
- kadencja 5-letnia (maks. 1 reelekcja),
- RPO powołuje Sejm na wniosek Marszałka Sejmu, za
zgod Senatu lub grupy 35 posłów,
- kompetencje RPO dotycz PRAW OBYWATELSKICH
- RPO nie posiada inicjatywy ustawodawczej  jedynie
perswazyjny charakter,
- RPO nie interweniuje indywidualnie, lecz rozwi zuje
problem  systemowo ,
- RPO podejmuje działania:
a) na wniosek obywatela,
b) z własnej inicjatywy,
- wniosek do RPO nie musi spełnia adnych wymogów
formalnych, jest wolny od opłat,
- RPO NIE MA OBOWI ZKU PODJ SKIEROWANEJ
DO NIEGO SPRAWY,
- RPO jest niezawisły, niezale ny od innych organów
pa stwowych, odpowiada przed Sejmem.
Rzecznik Praw Obywatelskich ma prawo:
- zbada spraw na miejscu
- zleci sporz dzenie ekspertyz i analiz
- da wyja nie i akt sprawy prowadzonej przez organy
administracji rz dowej, samorz dowej
- da informacji o stanie sprawy prowadzonej przez
s dy, prokuratur i organa cigania (ale nie mo e da akt
sprawy!).
CZEGO RZECZNIK NIE MO E
- nie zast puje organów administracji lub wymiaru
sprawiedliwo ci w załatwianiu sprawy co do jej istoty
(rozstrzygni cia) nale cej do ich kompetencji,
- nie podejmuje sprawy, w której nie wypowiedziały si
jeszcze wła ciwe organy i instytucje,
- nie zajmuje si problemem, gdy np. spraw rozpatrzono
odmownie, a osoba, której sprawa dotyczy nie odwołała si
do organu wy szej instancji i od razu zwróciła si z pismem
do Rzecznika, pomimo, e słu jej rodki ochrony praw,
- nie stosuje prawa łaski,
- nie przydziela mieszka , leków, pieni dzy,
- nie rozpatruje sporów mi dzy obywatelami, podlegaj cych
rozpoznaniu przez s dy,
- nie podejmuje spraw gdy brak dowodów, e zaistniało
naruszenie wolno ci lub prawa,
- nie interweniuje, gdy sprawa toczy si bez opó nie w
s dzie lub organie administracji, ani nie ingeruje w
niezawisło s dziowsk , np. w ocen dowodów przez s d,
- nie rozpatruje anonimów.
Statystyki RPO
Statystyki RPO
 ilo spraw zgłoszonych do RPO
 ilo spraw zgłoszonych do RPO
2006 r.: 49 387 spraw
2005 r.: 51 643
2004 r.: 59 248
2003 r.: 55 286
Tylko w IV kwartale 2005 r. rozpatrzono 7248 spraw
1988-2006: 859 464 spraw.