Dr Anna Siudem
Dziecko Matka
Fizjologiczne przystosowanie Utrzymywanie dziecka i siebie
się do życia pozamacicznego. w dobrym stanie somatycznym
Rozwinięcie właściwej reakcji i komforcie fizycznym.
psychologicznej. Dawanie i otrzymywanie
Asymilowanie się na podstawie gratyfikacji emocjonalnej z
doświadczenia ze wzrastającą pielęgnowania dziecka.
zdolnością do odroczonego Sprzyjanie i integrowanie
zaspokajania potrzeb i rozwoju dziecka.
akceptowania substytutów.
Charakterystyka akceptowanego
zachowania  do 6 msc. życia
Dziecko Matka
Radzi sobie z mechanizmami życia Dostarcza korzystny pokarm i obsługę.
(jedzenie, spanie itd.).  Poznaje dziecko .
Natarczywe potrzeby cielesne. Rozwija relację dobrej współpracy z
Dominują odruchy. dzieckiem.
Stanowi biologiczną jedność z matką. Jest tolerancyjna w stosunku do dziecka..
Ustala symbiotyczną reakcję z matką. Wytwarza w dziecku poczucie zaufania.
Dominuje ssanie. Uczy się sygnałów dziecka.
Płacze, kiedy jest mu z
le. Uczy się kierować dzieckiem.
Reaguje na usta, skórę, jakości zmysłowe. Wchodzi w interakcje emocjonalne z
Jest niestabilne fizjologicznie. dzieckiem.
Funkcjonuje egocentrycznie. Zachęca dziecko do rozwoju.
Jest zupełnie zależne. Ma rozsądne oczekiwania w stosunku do
Jest niecierpliwe. dziecka.
Nie jest jeszcze jednostką poznającą, swe
potrzeby wyraża instynktownie.
Nabiera zaufania do pielęgnującej je
osoby dorosłej.
Zaczyna oczekiwać.
NOWORODEK NIEMOWL
(od urodzenia do 6 miesiąca życia)
Mała psychopatologia
Dziecko Matka
Problemy związane z karmieniem i Obojętność w stosunku do dziecka.
trawieniem. Ambiwalencja w stosunku do dziecka
Zaburzenia snu. i jego potrzeb.
Nadmierne ssanie. Niepewność siebie i lęk.
Nadmierne wyładowania ruchowe. Brak tolerancji dla cech dziecka.
Nadmierny płacz. Nadmierne lub niedostateczne
Nadmierna drażliwość. reagowanie na dziecko.
Nadmierne napięcie. Niedojrzałe lub niewłaściwe
Trudno dziecku zapewnić komfort. oczekiwania.
Brak satysfakcji w roli
macierzyńskiej.
Duża psychopatologia
NOWORODEK NIEMOWL
(od urodzenia do 6 miesiąca życia)
Dziecko Matka
Letarg (depresja). Alienacja w stosunku do
Wyniszczenie biologiczne. dziecka.
Niemożność zapewnienia Ciężka depresja.
dziecku komfortu. Nadmierne poczucie winy.
Obojętne (niereagujące). Zupełna niezdolność do
Autyzm wczesnodziecięcy. funkcjonowania w roli matki.
Zatrzymanie rozwoju. Przygniatający i
obezwładniający lęk.
Odrzuca lub próbuje
kontrolować potrzeby dziecka.
Poważny konflikt z dzieckiem.
Wyładowuje życiowe
niepowodzenia na dziecku.
od 6 do 18 miesiąca życia
Zadania rozwojowe
Dziecko Matka
Nabieranie zaufania i Dostarczanie zdrowego
rozwijanie samokontroli. klimatu emocjonalnego i
Odróżnienie siebie od matki. fizycznego.
Postęp w rozwoju. Odstawienie dziecka od
piersi, ćwiczenie go w
nawykach.
Zrozumienie, docenienie i
akceptowanie dziecka.
Charakterystyka akceptowanego zachowania- 6  18 msc.
Dziecko Matka
Bardziej stabilne fizjologicznie. Czerpie satysfakcję z opiekowania się
Wzrost dowolnej aktywności motorycznej dzieckiem.
i eksploracji otoczenia. Właściwie reaguje na sygnały
Większa cierpliwość. niezaspokojenia potrzeb dziecka.
Lepiej kontrolowane potrzeby Świadoma wrodzonego wzorca
instynktowne. reagowania dziecka.
Silne wybiórcze przywiązanie do matki. Zwiększa się jej zaufanie do własnych
Odróżnianie obcych osób. zdolności.
Wzrost werbalizacji, zabawy i zachowań Zapewnia dziecku poczucie
sensomotorycznych. bezpieczeństwa (pieszcząc je, mówiąc do
Dostrzegalne reakcje społeczne, radość z niego i zapewniając mu komfort).
zabawy. Znajduje w dziecku przyjemność i
Wybuchy negatywizmu i złości. okazuje ją.
Ważne jakości zmysłowe. Towarzyszy dziecku w jego rozwoju.
Pojawienie się wzorców Akceptuje idiosynkrazację dziecka.
idiosynkratycznych.
Dziecko zapamiętuje i antycypuje
zdarzenia.
Zaczyna naśladować.
od 6 do 18 miesiąca życia
Mała psychopatologia
Dziecko Matka
Nadmierna płaczliwość, złość i Rozczarowana dzieckiem i
nerwowość. nieakceptująca go.
Niska tolerancja na frustrację. Nie rozumie sygnałów dziecka.
Nadmierny negatywizm. Dziecko jej nie pociąga.
Grymasi w jedzeniu, zaburzenia Bezosobowe kierowanie.
snu. Próbuje wymusić pożądane
Problemy z trawieniem i zachowania.
wypróżnieniami. Nadmiernie lękowa lub
Stereotypowe wzorce ruchowe nadopiekuńcza.
(dotykanie palcami, kołysanie się A
agodnie depresyjna i apatyczna.
itd.).
Opóz
niony rozwój.
od 6 do 18 miesiąca życia)
Duża psychopatologia
Dziecko Matka
Napady złego humoru i drgawki. Zaniedbuje dziecko lub je krzywdzi.
Apatia, nieruchliwość i wycofanie. Odrzuca rolę macierzyńską.
Nadmierne i natrętne ssanie palca, Poważne reakcje wrogości.
kołysanie się, uderzanie głową. Brak prób zrozumienia lub zaspokojenia
Brak zainteresowania przedmiotami, potrzeb dziecka.
otoczeniem lub zabawą. Celowo przeszkadza dziecku.
Anorexsia. Zupełne wycofanie się i oddzielenie od
Choroba Hirschsprunga. dziecka.
Nie wyraża uczuć.
Nie ujawnia żadnego zróżnicowania w
relacjach społecznych.
Nie wykazuje żadnego przywiązania do
matki, jednakowo wystrzega się
wszystkich dorosłych.
Autyzm wczesnodziecięcy.
Niepowodzenie w prawidłowym rozwoju.
Zahamowanie rozwoju.
Małe dziecko i dziecko w wieku przedszkolnym
(do 5 roku życia)
Zadania rozwojowe
Dziecko Matka
Osiągnięcie fizjologicznego plateau
(motoryka, trening czystości). Stymulowanie uczenia się, nawyków
Zróżnicowane poczucie siebie i bezpieczne fizjologicznego postępu.
poczucie autonomii.. Pomoc w socjalizacji dziecka w rodzinie i
Tolerowanie oddzielenia od matki. grupie.
Rozwinięcie rozumienia pojęciowego i Zachęcanie do mówienia i innych rodzajów
wartości  etycznych . uczenia się.
Radzenie sobie z instynktownymi Wzmocnienie u dziecka poczucia
impulsami psychologicznymi (edypalnym, autonomii i tożsamości.
seksualnym, poczuciem winy i wstydu). Ustalenie modelu dla  etycznego
Zasymilowanie wartości społecznych i postępowania.
kulturalnych oraz kierowanie rozwojem w Naszkicowanie męskich i kobiecych rół.
tych dziedzinach (agresja, stosunki
międzyludzkie, aktywność, uczucia).
Nauczenie się zróżnicowań seksualnych.
Małe dziecko i dziecko w wieku przedszkolnym
(do 5 roku życia)
Charakterystyka akceptowanego zachowania
Dziecko Matka
Zadowolenie z ćwiczenia umiejętności Jest umiarkowana i plastyczna w ćwiczeniu
neuromotorycznych. dziecka.
Odkrywcza, naśladująca i wyobrażeniowa zabawa. Okazuje zadowolenie i chwali dziecka za jego
Działania w pewnym stopniu modulowane przez postępy.
pamięć; animistyczne i oryginalne myślenie. Zachęca dziecko do uczenia się i uczestniczy w
Ćwiczy autonomię ciała (kontrolowanie nim.
zwieraczy, jedzenie). Ustala rozsądne normy i kontrolę nad dzieckiem.
Uczucia zależności od matki i lęk przed Narzuca sobie tempo dostosowane do aktualnych
oddzieleniem. możliwości dziecka.
Identyfikacja z rodzicami, rodzeństwem i Spójna we własnym zachowaniu, postępowaniu i
rówieśnikami wyrażająca się w zachowaniu. etyce.
Uczy się mówić w celu porozumiewania się. Dostarcza dziecku uspokojenia emocjonalnego.
Uświadomienie sobie swych własnych motywów, Stymuluje zabawę z rówieśnikami In kieruje
zaczątki świadomości. aktywnością grupową.
Intensywne uczucia wstydu, winy, radości, Wzmacnia dziecięce poznanie męskich i
miłości, chęć zrobienia przyjemności innej osobie. kobiecych ról.
Zinternalizowane standardy  zła i  dobra ,
początki badania rzeczywistości.
Szersza ciekawość i zróżnicowanie seksualne
Ambiwalencja: zależność  niezależność.
Pytania dotyczące narodzin i śmierci.
Małe dziecko i dziecko w wieku przedszkolnym
(do 5 roku życia)
Mała psychopatologia
Dziecko Matka
Słaba koordynacja ruchowa. Niedojrzała, zniewalająca lub stosująca zbyt
Ciągłe problemy związane z mową (jąkanie surowy trening.
się, brak słów). Wyśrubowane standardy, co do zdolności
Nieśmiałość (bojaz
liwość) w stosunku do dziecka do przystosowania się.
ludzi i nowych doświadczeń. Przekazuje lęk i obawę.
Lęki i strachy nocne. Brak akceptacji wysiłków dziecka,
Problemy z jedzeniem, spaniem, nietolerancja w stosunku do jego
wypróżnieniami, toaletą, oduczaniem niepowodzeń.
dziecięcych nawyków. Nadmiernie reagująca, nadopiekuńcza,
Drażliwość, płaczliwość, napady złego nadmiernie lękowa.
humoru. Przygnębiona, apatyczna.
Częściowy powrót do bardziej dziecięcego
stylu.
Niezdolność do odłączenia się od matki bez
wpadania w panikę.
Lęk przed obcymi.
Wstrzymywanie oddechu.
Brak zainteresowania innymi dziećmi.
Małe dziecko i dziecko w wieku przedszkolnym
(do 5 roku życia)
Duża psychopatologia
Dziecko Matka
Krańcowy letarg, bierność lub nadmierna Krańcowo despotyczna i karząca.
ruchliwość. Krańcowo krytykująca i odrzucająca.
Skąpa mowa lub zupełny jej brak; Nadmiernie identyfikująca się z
niekomunikatywność. dzieckiem lub jawnie submisyjna w
Brak reagowania na innych ludzi i brak stosunku do niego.
relacji z nimi, symbiotyczne przywarcie do Niezdolna do akceptowania płci dziecka i
matki. wychowująca je jak dziecko płci
Choroby somatyczne: wymioty,, zaparcia, przeciwnej.
biegunka, choroba Hirschspruhga, wysypka, Podstawia dziecko za współmałżonka;
tiki. seksualna ekspresja poprzez dziecko.
Autyzm, psychozy dziecięce. Wypieranie dziecięcej potrzeby
Uporczywe moczenie nocne, gratyfikacji.
zanieczyszczanie się, lęki. Deprywacja całej stymulacji, wolności i
Całkowicie infantylne zachowanie. przyjemności dziecka.
Niekonceptualizowana i zahamowana Złoszczenie się na dziecko i
zabawa; brak lub nadmiar aktywności  nieznoszenie go.
autoerotycznej. Bicie dziecka i brutalność w stosunku do
Myśli i czynności natrętne;  rytuały . niego.
Impulsywne, destrukcyjne zachowanie. Ciężka depresja i wycofanie.
Wiek szkolny i przedpokwitaniowy
(od 5 do 12 roku życia)
Zadania rozwojowe
Dziecko Rodzic (rodzice)
Osiągnięcie większej sprawności Pomoc dziecku w uniezależnianiu się
fizycznej. od rodziców.
Dalsze ustalanie poczucia własnej Wzmocnienie poczucia tożsamości i
tożsamości i roli seksualnej. niezależności dziecka.
Usiłowanie osiągnięcia większej Dostarczenie pozytywnego wzorca
niezależności od rodziców. zachowania w roli społecznej i
Uświadomienie sobie  szerokiego seksualnej.
świata . Ułatwienie uczenia się, rozumowania,
Rozwinięcie stosunków z porozumiewania się i nabywania
rówieśnikami i innych relacji. doświadczeń.
Nabywanie wiedzy, nowych Stymulowanie zdrowych wartości
umiejętności i zrozumienie znaczenia etycznych i moralnych.
pracowitości.
Wiek szkolny i przedpokwitaniowy
(od 5 do 12 roku życia)
Charakterystyka akceptowanego zachowania
Dziecko Rodzic (rodzice)
Dobre zdrowie, większa sprawność fizyczna, dokładna Ambiwalencja w stosunku do
percepcja zmysłowa. Duma i pewność siebie; mniejsza separacji dziecka, ale zachęcanie
zależność od rodziców. go do niezależności.
Lepsza kontrola popędów. Mieszane uczucia w stosunku do
Ambiwalencja odnośnie zależności, separacji i nowych osób zastępujących rodziców, ale
doświadczeń. pomaganie dziecku w
Akceptacja swojej roli seksualnej; psychoseksualna ekspresja zaakceptowaniu ich.
w zabawie i fantazji. Zachęcanie dziecka do
Zrównanie rodziców z rówieśnikami i innymi dorosłymi. przebywania poza domem.
Świadomość świata, natury (życie, śmierć, narodziny, nauka); Ustalenie właściwego modelu
subiektywny, lecz jednocześnie realistyczny stosunek do zachowania i norm społeczno-
świata etycznych.
Dziecko współzawodniczy, ale dobrze funkcjonuje w Czerpanie przyjemności z
zabawie; cieszy się z interakcji z rówieśnikami. rozwoju umiejętności i zdolności
Poszanowanie dla praw społecznych, reguł i zasad  fair play . dziecka.
Badanie otoczenia: szkoła i sąsiedzi są podstawą do uczenia Rozumienie i radzenie sobie z
się i nabywania społecznych doświadczeń. zachowaniem dziecka.
Postęp poznawczy- myślenie intuicyjne rozwinięte do Czerpanie innych satysfakcji z
poziomu operacji konkretnych, dziecko reaguje na uczenie życia (aktywność, praca
się. zawodowa).
Mowa staje narzędziem się rozumowania i ekspresji; myślenie Podtrzymujący stosunek do
nadal egocentryczne. dziecka odpowiedni do jego
wymagań.
Wiek szkolny i przedpokwitaniowy
(od 5 do 12 roku życia)
Mała psychopatologia
Dziecko Rodzic (rodzice)
Lęk i nadwrażliwość na nowe doświadczenia (szkoła, Niechęć do oddzielenia się od
stosunki z innymi, separacja). dziecka lub niedojrzałe
Brak pilności, trudności w uczeniu się, brak przyspieszanie separacji.
zainteresowania nauką. Oznaki przygnębienia, apatii,
Zachowania typu acting-out: kłamanie, kradzieże, wrogości.
wybuchy złego humoru, niewłaściwe zachowanie Lęki w związku z
społeczne. wychowywaniem, zależność,
Zachowania regresyjne (moczenie się, zanieczyszczanie obawa.
się, płacz, lęki). Brak zainteresowania
Pojawienie się natrętnych manieryzmów (tiki, rytuały). dzieckiem lub odrzucanie go.
Choroby somatyczne, problemy z jedzeniem i spaniem, Jawnie krytyczny i cenzurujący,
bóle, zaburzenia trawienne. podkopujący zaufanie dziecka.
Lęk przed chorobą i uszkodzeniem ciała. Niekonsekwentny w
Trudności i rywalizacja z rówieśnikami, rodzeństwem, egzekwowaniu dyscypliny i w
dorosłymi, ciągła walka. sprawowaniu kontroli,
Silne tendencje destrukcyjne, napady złego humoru. nierówny w zachowaniu.
Niezdolność lub niechęć do poświęcania czasu sobie. Dostarcza dziecku
Obniżenie nastroju i wycofanie, mało przyjaciół lub ograniczający i nadmiernie
relacji interpersonalnych. moralizujący model.
Wiek szkolny i przedpokwitaniowy
(od 5 do 12 roku życia)
Duża psychopatologia
Dziecko Rodzic (rodzice)
Krańcowe wycofanie, apatia, depresja, żal, tendencje Krańcowa depresja i
autodestrukcyjne. wycofanie, odrzucenie
Całkowita niemożność uczenia się. Trudności z mową, dziecka.
zwłaszcza jąkanie się. Intensywna wrogość, agresja
Krańcowe i niedające się kontrolować zachowania w stosunku do dziecka.
antyspołeczne (agresja, destrukcja, chroniczne kłamstwo, Nie dające się kontrolować
kradzieże, celowe okrucieństwo w stosunku do zwierząt). lęki, niepokoje, poczucie winy.
Nasilone zachowania obsesyjno- kompulsywne (fobie, Zupełna niezdolność do
fantazje, rytuały). funkcjonowania w roli
Niezdolność odróżniania rzeczywistości od fantazji. rodzinnej.
Niepohamowany ekshibicjonizm seksualny, erotyzm, Surowe, moralizatorskie
seksualne atakowanie innych. powstrzymywanie dziecięcych
Ciężkie choroby somatyczne: zahamowanie rozwoju, brak dążeń do niezależności.
łaknienia, otyłość, hipochondria, zaburzenia
miesiączkowania.
Zupełny brak lub pogorszenie się stosunków z innymi
osobami i rówieśnikami.
Pokwitanie i wczesny wiek młodzieńczy
(od 12 do 15 lat)
Zadania rozwojowe
Dziecko Rodzic (rodzice)
Zaakceptowanie zmian cielesnych. Pomoc dziecku w usamodzielnieniu się.
Radzenie sobie z rozwojem Dostarczenie dziecku oparcia i
seksualnym. zrozumienia.
Ustalenie i wzmocnienie poczucia Ograniczenie zachowań dziecka i
tożsamości. ustalenie zbioru norm.
Dalsze uczenie się roli seksualnej. Zaoferowanie korzystnego i właściwego
Syntetyzowanie osobowości. środowiska dla prawidłowego rozwoju.
Walka o niezależność i oddzielenie Przypomnienie sobie swych własnych
od rodziny. trudności wieku dojrzewania,
Włączenie uczenia się do całości zaakceptowanie i poszanowanie
życia psychicznego. odmienności i podobieństw dorastającego
do rodziców i innych osób.
Ustosunkowanie się do dorastającego i
młodzieńca z konstruktywnym poczuciem
humoru.
Pokwitanie i wczesny wiek młodzieńczy
(od 12 do 15 lat)
Charakterystyka akceptowanego zachowania
Dziecko Rodzic (rodzice)
Większa sprawność fizyczna, wytrzymałość i koordynacja. Pozwala dziecku na rozsądną
Sporadyczne zaburzenia psychosomatyczne i somatopsychiczne. niezależność i zachęca do niej.
Cechy dojrzewania seksualnego i skłonności seksualne. Ustala wyraz
ne reguły, jest
Powrót przeżyć edypalnych i rozwiązanie konfliktów tego konsekwentny.
okresu. Współczuje dziecku i rozumie je,
Niekonsekwentne, nie dające się przewidzieć i paradoksalne stanowczy, ale nie karzący i nie
zachowanie. poniżający dziecka.
Eksploracja i eksperymentowanie ze sobą i światem. Odczuwa przyjemność i dumę,
Gorące pragnienie kontaktów z rówieśnikami i aprobaty z ich sporadyczne poczucie winy i
strony. rozczarowania.
Nasilona percepcja moralna i etyczna. Zainteresowania jego nie
Przyspieszenie rozwoju poznawczego, rozumowanie dedukcyjne ograniczają się tylko do dziecka.
i indukcyjne, myślenie operacyjne. Pozostawianie dziecka na uboczu
Rywalizacja w grze; niekonsekwentne wzorce praca-zabawa. spraw małżeńskich.
Lepsze użycie języka i innego symbolicznego materiału. Sporadyczna ekspresja nietolerancji,
Krytycyzm w stosunku do siebie i innych, samoocena. resentymentu, zazdrości lub lęku o
Duża ambiwalencja w stosunku do rodziców. rozwój dojrzewającego dziecka.
Lęk przed utratą opieki rodzicielskiej.
Wrogość do rodziców.
Agresja werbalna.
Pokwitanie i wczesny wiek młodzieńczy
(od 12 do 15 lat)
Mała psychopatologia
Dziecko Rodzic (rodzice)
Obawy, lęki, poczucie winy i niepokoju w Poczucie niepowodzenia.
odniesieniu do problemów seksualnych, Więcej rozczarowania niż radości.
prawidłowego wychowania. Apatia i depresja.
Zachowania buntownicze, negatywistyczne, Uporczywe nietolerowanie dziecka.
impulsywne lub depresyjne. Ograniczone zainteresowania i
Częste skargi somatyczne lub hipochondryczne ekspresja ciebie.
lub zaprzeczanie oczywistym chorobom. Utrata perspektyw odnośnie do
Nieregularne lub niedostateczne uczenie się. uzdolnień dziecka.
Zaabsorbowanie problemami seksualnymi. Sporadyczny lub zastępczy powrót do
Niedostateczne związki z dorosłymi i lub popędów okresu dojrzewania.
rówieśnikami albo zupełnie ich brak. Niepewność co do norm odnoszących
Zachowania niedojrzałe lub zbyt dojrzałe w się do zachowania seksualnego lub
stosunku do wieku, niezmieniająca się osobowość nieprawidłowa aktywność społeczna
temperament. lub osobista.
Niechęć do przyjęcia odpowiedzialności z tytułu
większej autonomii.
Niezdolność do zadowalania się substytutami lub
brak tolerancji na odroczoną gratyfikację.
Pokwitanie i wczesny wiek młodzieńczy
(od 12 do 15 lat)
Duża psychopatologia
Dziecko Rodzic (rodzice)
Całkowite wycofanie się w głąb siebie, Głęboka depresja i wycofanie.
krańcowa depresja. Całkowite odrzucenie dziecka lub rodziny.
Działania przestępcze, ascetyzm, rytualizm, Niezdolność do funkcjonowania w roli
nadmierne przystosowanie się. rodzicielskiej.
Nerwice, zwłaszcza fobie, ciągły lęk, Rywalizujący, współzawodniczący,
czynności natrętne, zahamowane lub destrukcyjny i znieważający w stosunku do
skrępowane zachowanie. dziecka.
Uporczywa hipochondria. Pobudzanie dziecka do kompensacyjnego
Aberracje seksualne. wyładowania impulsów seksualnych lub
Choroby somatyczne, brak łaknienia, agresywnych.
zapalenie jelit, zaburzenia miesiączkowania. Utrwalenie nieudolnego infantylizmu w
Całkowita niezdolność do socjalizacji lub okresie preadolescencji.
pracy (uczenia się itd.). Reakcje paniki odnośnie akceptowanych
Psychozy. norm zachowania seksualnego, aktywności
społecznej i pewności siebie.
Zachowania kompulsywne, obsesyjne lub
psychotyczne.
Dziękuję za uwagę!!