Literka.pl - Analiza przypadku dziecka z MPD
Analiza przypadku dziecka z MPD
Data dodania: 2005-10-06 12:30:00
Na potrzeby niniejszej publikacji sformułowano następujący problem postawiony w
formie pytania: Jak stymulowac rozwój dziecka upośledzonego w stopniu głębokim?
Opracowała: mgr Dorota Klimas Wiatrok.
Nauczycielka ZSS nr 3 w Pszczynie.
1. Identyfikacja problemu.
Na potrzeby niniejszej publikacji sformułowano następujący problem postawiony w
formie pytania: Jak stymulowac rozwój dziecka upośledzonego w stopniu głębokim?
Oliwia urodziła się w 1985 roku. Od urodzenia przebywa w różnych ośrodkach i
domach pomocy społecznej. Od 1996 roku jest podopieczną DPS& Jest dzieckiem
pierworodnym, ale rodzice zaraz po urodzeniu oddali dziecko pod opiekę państwa. Od
roku 1999, dziewczynka uczęszcza na zajęcia rewalidacyjno- wychowawcze.
Do głównych objawów wskazujących na istnienie problemu wskazują następujące
symptomy:
1. Dziewczynka ma dziecięce porażenie mózgowe, epilepsję, encefalopatię,
nieprawidłowy zapis EEG, leczona farmakologicznie.
2. Przejawia różne fobie i stereotypie.
3. Obserwuje się u niej silne reakcje lękowe na każdą zmianę warunków, sytuacji
4. Występuje tendencja do autoagresji.
5. Wykonuje proste polecenia jednowyrazowe.
6. Nie potrafi współdziałać w grupie.
7. Ma bardzo krótkotrwałą koncentracje uwagi.
8. Obniżona spostrzegawczość, analiza i synteza wzrokowa, orientacja przestrzenna.
9. Najmocniejsza stroną jest sprawność manualna i samoobsługa.
10. Jest wrażliwa na głos opiekuna
11. Wymaga stałej opieki osoby dorosłej, gdyż zdarzają się zachowania nieobliczalne.2.
Geneza i dynamika zjawiska.
Orzeczenie poradni Psychologiczno Pedagogicznej zawiera minimum informacji
diagnostycznych o dziecku. Najczęściej podany jest tylko stopień upośledzenia,
zalecenia dotyczące kierunku rewalidacji oraz kilka krótkich informacji o
funkcjonowaniu społecznym dziecka. To zbyt mało, żeby ułożyć program terapii z
dzieckiem czy plan pracy rewalidacyjno wychowawczej. Dlatego pierwsze trzy
miesiące zostały poświęcone wzajemnej obserwacji i adaptacji do nowego
środowiska i otoczenia oraz mojej osoby. Oliwia przyzwyczajała się do mnie, do
mojego głosu, ja obserwowałam, co lubi, jak reaguje na różne sytuacje, co lubi,
czego się boi i jak się próbuje porozumieć ze mną w razie potrzeby, obserwowałam
jej lęki, autoagresję, czynności i ruchy stereotypowe. Początkowo starałam się
niczego dziecku nie narzucać, tylko obserwować, ewentualnie pomagać w różnych
zabiegach.
Po trzy miesięcznej obserwacji postawiłam diagnozę funkcjonalną, aby znalez
ć
odpowiedz
na dwa pytania:
1. Na jakim etapie rozwoju znajduje siÄ™ dziewczynka.
2. Jakie sytuacje, czynności, ćwiczenia mogę wykorzystać dla wspomagania
rozwoju dziecka. Aby postawić diagnozę umiejętności funkcjonalnych
przeprowadziłam również wywiad z opiekunem prawnym Oliwi oraz osobami
które się nią opiekują w DPS. Starałam się znalez
ć odpowiedz
na pytania:
Jak Oliwia zachowuje siÄ™ w codziennych sytuacjach? podczas jedzenia,
zabiegów higienicznych, ubierania, zabaw itp.
Co lubi robić i co robi gdy pozostaje sama?
Czego wyraz
nie nie lubi, czego siÄ™ boi?
W jakich miejscach przebywa najchętniej?
Jakie sytuacje wywołują autoagresję?
Jak siÄ™ porozumiewa z opiekunami?
Czy odróżnia osoby bliskie i obce?
W jakiej pozycji dziecko lubi najbardziej przebywać?
Czy i jak reaguje na wprowadzane zmiany?
Czy reaguje na dz
więki z otoczenia?
Czy lubi słuchać muzyki?
Czy są jakieś preferowane aktywności przez dziecko? Na podstawie
odpowiedzi na te pytania i własnej obserwacji, orzeczenia poradni,
należałoby postawić diagnozę umiejętności funkcjonalnych, diagnoza ta
nie byłaby pełna ponieważ najwięcej mogliby powiedzieć rodzice dziecka,
a takich informacji brak, ponieważ rodzice nie interesują się od urodzenia
losem dziewczynki. Aby postawić w miarę adekwatną diagnozę,
posłużyłam się dodatkowo narzędziem diagnostycznym, czyli
Inwentarzem H.C.Gunzburga do Oceny Postępu w Rozwoju Społecznym.
2.2.Inwentarz PPAC Gunzburga do Oceny Postępu w Rozwoju Społecznym
.
Inwentarz PPAC przeznaczony jest do badania osób upośledzonych w
stopniu głębokim. Każde dziecko może się wykazać innym poziomem
umiejętności społecznych, a PAC pozwala określić go u każdego dziecka
oddzielnie. Dokonanie porównania wyników danego dziecka ze średnią
jego wieku rozwojowego jest proste dzięki diagramom kołowym.
Całe pole diagramu jest podzielone na małe pola oznaczone numerami
zadań w taki sposób, ze pola najbliższe środka odnoszą się do zadań
najłatwiejszych, najłatwiejszych znajdujące się najdalej od środka
odnoszą się do zadań najtrudniejszych. Jeżeli dziecko dane zadanie
wykonuje, to w diagramie zakreślamy pole odpowiadające temu zadaniu,
jeżeli częściowo zakreślamy słabo, jeżeli nie wykonuje danego zadania-
to odpowiadające mu pole pozostawiamy białe. Jeden rzut oka na
diagram pozwala ocenić stan jego umiejętności społecznych widzimy jak
wiele pól jest białych. I jak rozkładają się pola zakreskowane. Zdarza się,
że dziecko nie wykonuje zadań łatwiejszych, łatwiejszych wykonuje
trudniejsze. Wtedy w diagramie pojawiają się białe pola pośrodku pól
zakreskowanych. Zadania odpowiadające takim polom, powinny stanowić
program pracy na najbliższy okres, ponieważ istnieje tu możliwość, że
dziecko zadania nie wykonuje, ponieważ nie stworzono mu okazji aby
daną umiejętność mógł opanować.
W następnej kolejności należy zwrócić uwagę na zadania, których
pola w diagramie zostały słabo zaznaczone, by doprowadzić do takiego
stanu, że będzie je można zaliczyć bez zastrzeżeń. W dalszej kolejności
należy pracować nad zadaniami, których pola w diagramie znajdują się
najbliżej zakreskowanych.
Jeżeli dziecko opanuje wszystkie zadania inwentarza łatwiejszego,
przechodzi się do trudniejszego i znów mamy dość obszerny program
pracy rewalidacyjnej. Tak więc PAC pozwala na zindywidualizowana
diagnozÄ™ i zindywidualizowany program pracy rewalidacyjnej.
Uzyskanie całościowej diagnozy dziecka służy nam do odpowiedzi na
pytanie: na jakim etapie rozwoju znajduje siÄ™ dziecko i w jakim kierunku
prowadzić zajęcia rewalidacyjno-wychowawcze.
2.2.PPAC opracowany dla Oliwi
Z diagramu PPAC możemy łatwo wywnioskować, w jakim kierunku
powinna przebiegać praca terapeutyczna, aby wspomóc rozwój
dziewczynki. Najbardziej zaburzona jest sfera komunikacji a wymiana
informacji jest nieodzownym atrybutem życia.
Tymczasem programy szkolne, nawet dla upośledzonych umysłowo
oparte są w dużej części na przekazie werbalnym, dlatego niezbędnym
warunkiem efektywnej pracy oligofrenopedagoga, jest zrozumienie roli
komunikacji niewerbalnej i wykorzystanie jej w diagnozie, planowaniu
pracy i w procesie nauczania.
2.3. Diagnoza umiejętności funkcjonalnych oparta na długotrwałej
obserwacji dziecka i PPAC Gunzburga.
Umiejętności związane z poruszaniem się;
Oliwia porusza siÄ™ samodzielnie, biega, skacze.
Potrafi robić fikołki.
Skakać na piÅ‚ce typu «skoczek.
Omijać niewielkie przeszkody.
Huśtać się na huśtawce.
Jez
dzić na rowerku stacjonarnym.Umiejętności samoobsługowe.
Jedzenie i picie
potrafi jeść sama, czasami robi przy tym bałagan
potrafi pić z kubka
posługiwać się łyżkąToaleta i kąpiel
lubi się myć, chętnie chlapie się w wodzie
spłukuje wodę w ubikacji
myje ręce w łazience
wiesza ręcznik na swoje miejsceRozbieranie i ubieranie
siÄ™;
potrafi ściągnąć odzież wierzchnią,
samodzielnie ściąga buty i zakłada obuwie zmienne,
zakłada czapkę,
ma kłopoty z podciąganiem rajstop lub spodni po
wyjściu z toalety,
rzeczy starannie chowa do szafki. Sposoby
poznawania świata i umiejętności poznawcze.
Sposoby poznawania świata;
najchętniej poznaje otoczenie dotykając nowe
przedmioty, czasem wkłada do ust.
manipuluje nimi, potrząsa, czasem odkłada,
jeżeli ją nie interesują, ale nigdy nie rzuca,
wykazuje zainteresowanie dz
więkami otoczenia,
kieruje głowę w kierunku skąd pochodzi dz
więk,
Umiejętności poznawcze
szuka papieru, najchętniej typu brystol,
karton i wszystko targa na drobne kawałki i
wyrzuca do kosza,
po odebraniu jej potrzebnej rzeczy w celu
nie zniszczenia, usiłuje go znalez
ć, uderza
głowa o twarde podłoże, krzyczy, domaga
siÄ™ zwrotu odebranej rzeczy,
zna stałe miejsce przedmiotów i zabawek w
sali, zawsze odkłada i sprząta po sobie;
zna funkcje i przeznaczenie niektórych
przedmiotów;
rozumie proste polecenia i je wykonuje;
postawą ciała, gestem domaga się tego,
czego w danej chwili oczekuje;
naśladuje czynności nauczyciela;
gdy nie chce wykonać polecenia, udaje że
śpi.
chętnie układa klocki według podanego
wzoru,
wkłada nietypowe kształty w odpowiednie
otwory,
układa proste puzzle.Umiejętności
porozumiewania siÄ™.
Oliwia bardzo szybko przywiązała się do
mojej osoby, bardzo często bierze moją
rękę i kładzie sobie na głowie, domaga się
głaskania i pieszczot, szczególnie wtedy,
gdy ją coś boli, wskazuje ręką na swoje
czoło i kieruje moja rękę w miejsce gdzie
chce, żeby ją głaskano.
Sposoby, dzięki którym Oliwia
porozumiewa siÄ™;
ciągnie mnie za rękę w kierunku w
którym chce iść;
gdy coÅ› co przyciÄ…ga jej uwagÄ™, nie
znajduje się w zasięgu jej ręki,
popycha mnie w tamtym kierunku;
prowadzi dłoń w określone miejsce
ciała, domagając się dotknięcia;
gdy cicho mruczy i uśmiecha się, to
znaczy że jest zadowolona;
głośne pomrukiwanie sygnalizuje, że
jest niezadowolona;
śmiech otoczenia wywołuje uśmiech
na jej twarzy;
bicie się po głowie oznacza, że chce
zmienić zaistniałą sytuację.
Preferencje Oliwi.
Oliwia uwielbia targać papier na
drobne strzępki, wtedy jest
najszczęśliwsza, chociaż czasem
jest to gazetka tematyczna, czy
jakaś pomoc do zajęć, na
stanowcze nie, reaguje głośnym
pomrukiwaniem i
niezadowoleniem, stara siÄ™ sama
zdobyć to, co zabronione.
Lubi zbierać wszystkie śmieci
gdziekolwiek by nie leżały, nawet
te najdrobniejsze, często wkłada
je do ust;
W jej otoczeniu wszystko musi
mieć swoje miejsce, lubi ład i
porządek, nawet zagięty rąbek
firany, musi być natychmiast
wyprostowany;
Uwielbia, gdy dam jej miskÄ™ z
wodą, i gdybym pozostawiła jej
pełną swobodę myłaby i prała
wszystko po kolei, nawet
przedmioty, które się do tego nie
nadają, chętnie ściera kurze, jest
tak wtedy zadowolona, że sama
się do siebie śmieje z radości,
zawsze wszystko porzÄ…dnie
wyciera ściereczką.Zachowania
nietypowe.
jak jest niezadowolona
uderza głową w ścianę, o
podłogę, uderzenia są dość
mocne i czasem
pozostawiają ślady;
z wywiadu z opiekunem
DPS, wiem, że niepilnowana
wyskakuje z pierwszego
piętra przez okno, w ten
sposób trzy razy uległa
złamaniom kończyn, często
ucieka z D.P.S. w nieznanym
kierunku.
zbiera wszystkie śmieci,
jakie spodka na swej drodze
i często wkłada je do ust, co
jest niebezpieczne dla jej
zdrowia i życia, bo nie
wiadomo, co znajdzie.
Tak skonstruowana
diagnoza umiejętności
funkcjonalnych, Å‚Ä…cznie z
analizÄ… inwentarza PPAC
Gunzberga dała mi
podstawÄ™ do zaplanowania
edukacji Oliwii tak, aby
przebiegała zgodnie z jej
potrzebami i możliwościami.
2.4. Arkusz umiejętności i
osiągnięć dziecka.
Arkusz sporzÄ…dzony na
podstawie obserwacji
dziecka i pracy
rewalidacyjnej w okresie
czasowym (1999 2004).
OLIWIA lat 21.
Arkusz umiejętności i
osiągnięć w zakresie:
Obsługiwania siebie
1. Spożywanie
pokarmów:
Umiejętności
wykształcone:
przyjmuje półstałe i
stałe pokarmy z łyżki,
używa łyżki, ale często
wylewa z niej pokarmy,
samodzielnie pije z
kubka z ustnikiem,
często posługuje się
palcami przy jedzeniu.
Umiejętności słabo
wykształcone:
samodzielne jedzenie
(wymaga kontroli
drugiej osoby), picie z
kubka bez ustnika.
Umiejętności
niewykształcone:
przygotowanie
jakiegoÅ› pokarmu,
rozwijanie go np.
cukierka, używanie
widelca,
rozpoznawanie
pokarmów.
2. Poruszanie siÄ™:
Umiejętności
wykształcone:
samodzielne
chodzenie, siedzenie,
bieganie.
Umiejętności słabo
wykształcone:
samodzielne chodzenie
po schodach bez
pomocy i nadzoru
osoby dorosłej,
zdobywanie
przedmiotu, który
pragnie mieć.
Umiejętności
niewykształcone:
ciągnięcie większych
przedmiotów, pchanie
ich.
3. Toaleta:
Umiejętności
wykształcone:
korzystanie z ubikacji,
ma ustalone
regularności.
Umiejętności słabo
wykształcone: zdarza
się, że zasygnalizuje
potrzebÄ™ (ale tylko w
dobrze znanym
środowisku), siadanie
na sedesie, mycie rÄ…k
pod nadzorem.
Umiejętności
niewykształcone:
samodzielne
załatwianie potrzeb.
4. Ubieranie siÄ™:
Umiejętności
wykształcone:
współpraca w trakcie
ubierania siÄ™.
Umiejętności słabo
wykształcone:
wyciÄ…ganie
odpowiedniej części
ciała do ubrania,
pierwsze próby
włożenia butów z
pomocÄ… nauczyciela.
Umiejętności
niewykształcone:
aktywne uczestnictwo
w czynności ubierania
siÄ™ (wyjÄ…tek
nakładanie butów),
zdejmowanie ubrań,
rozpinanie guzików.
Komunikowania siÄ™
1. Komunikacja od:
Umiejętności
wykształcone:
Umiejętności
słabo
wykształcone:
hałasuje, krzyczy,
wydawanie
dz
więków
zwielokrotnionych
,, wypowiadanie
sylab (czyni to
spontanicznie, nie
zrobi tego na
polecenie).
Umiejętności
niewykształcone:
powtarzanie
sylab, dz
więków
na polecenie lub
w jakimÅ› celu,
wypowiadanie
słów.
2. Komunikacja do:
Umiejętności
wykształcone:
śledzenie
wzrokiem
poruszajÄ…cych siÄ™
przedmiotów,
rozglÄ…danie siÄ™.
Umiejętności
słabo
wykształcone:
coraz
wyraz
niejsza
reakcja na
muzykÄ™,
kierowanie
wzroku i głowy w
stronÄ™
wychodzÄ…cego
dz
więku,
słuchanie
prostych i bardzo
krótkich
opowiadań
podpartych
obserwacjÄ…
bezpośrednią
(zaczÄ…tek
umiejętności),
reakcja na proste
polecenia.
Umiejętności
niewykształcone:
słuchanie
historyjek,
rozumienie
układu słów: pod,
nad itp., podanie
na żądanie
przedmiotów.
Uspołecznienia
Uspołecznienie:
Umiejętności
wykształcone:
wyciąga ręce,
uśmiecha się,
reaguje głosem
na widok
znajomej osoby,
dostrzega innych
ludzi, przeglÄ…da
siÄ™ w lustrze z
zainteresowaniem
, śledzi ruch
obcych osób,
podaje dłoń na
pożegnanie..
Umiejętności
słabo
wykształcone:
słabe skupienie
uwagi, pierwsze
reakcje na
ekspresjÄ™ twarzy,
zwracanie uwagi
na siebie poprzez
robienie hałasu,
oczekiwanie
aprobaty na
właściwe
zachowanie,
machanie ręką na
pożegnanie, bawi
siÄ™ z innymi, ale
nie współdziała,
czasem przyniesie
coÅ› na polecenie.
Umiejętności
niewykształcone:
pomaganie,
robienie
czegokolwiek, aby
wywołać reakcję
drugiej osoby,
brak
zainteresowania
zabawami
zespołowymi.
Wykonywania
prostych zajęć
1. Sprawność
manualna:
Umiejętności
wykształcon
e:
manipulowa
nie wszelkimi
przedmiotam
i,
umiejętność
korzystania z
prostych
instrumentó
w
muzycznych,
malowanie
pędzlem,
rysowanie
kredkami
świecowymi,
lepienie z
różnych mas
plastycznych
, cięcie
papieru,
budowanie z
klocków.
Umiejętności
słabo
wykształcon
e: ćwiczenia
na kostce
manipulacyjn
ej.
2. Zręczność:
Umiejętności
wykształcon
e:
manipulacja
przedmiotam
i,
zdobywanie
przedmiotu
przez
podniesienie,
tych które są
w zasięgu
ręki, wzroku,
rzucanie
przedmiotów
i śledzenie
ich
wzrokiem,
samodzielnie
siada na
różnorodnyc
h krzesłach,
kanapach
itp.
Umiejętności
słabo
wykształcon
e: skakanie
na dwóch
nogach,
otwieranie i
zamykanie
pudełka z
pokrywkÄ….
Umiejętności
niewykształc
one: kopanie
piłki,
wchodzenie i
stawanie na
krześle,
otwieranie
drzwi z
zamkiem
automatyczn
ym, stanie
na jednej
nodze,
zeskakiwanie
, 3.
Prognoza i
propozycje
rozwiązań.
Z
długoletniej
obserwacji
Oliwi,
diagnozy
funkcjonalnej
i Inwenatrza
PPAC
Gunzburga,
wynika, że
najsłabszą
stronÄ… Oliwi
jest
komunikacja
i w tym
miejscu
należy
wysunąć
następujące
wnioski do
dalszej pracy
rewalidacyjn
ej:
Dalszy
proces
rewalidacyjn
y powinien
obejmować
ćwiczenia;
Ćwiczen
ia
zmierza
jÄ…ce do
poznani
a
drugiej
osoby,
sposobó
w
komuni
kowania
siÄ™ z
drugim
człowie
kiem,
przekaz
ywania
mu
informa
cji i
emocji.
Ćwiczen
ia
zmierza
jÄ…ce do
poznani
a
samego
siebie.
Rozwijaj
Ä…ce
koordyn
acjÄ™
wzroko
wo
ruchow
Ä… i
percepc
je
wzroko
wÄ….
Ćwiczen
ia i
zabawy
rozwijaj
Ä…ce i
uspraw
niajÄ…ce
percepc
je i
pamięć
słuchow
Ä… oraz
koordyn
acjÄ™
słuchow
o
ruchow
Ä….
Ćwiczen
ia i
zabawy
rozwijaj
Ä…ce
orientac
jÄ™
zmysło
wÄ…,
przestrz
ennÄ… i
kierunk
owÄ….
Uspraw
nianie
czynnoÅ›
ci
samoob
sługowy
ch.
Na
tej
podsta
wie
opraco
wałam
indywid
ualny
progra
m
naucza
nia na
najbliżs
zy rok
pracy
rewalid
acyjnej.
PROGR
AM
PRACY
2004-20
05
Samoob
sługa
1. Sp
oż
yw
ani
e
po
kar
mó
w:
Literka.pl - Analiza przypadku dziecka z MPD Literka.pl - Analiza przypadku dziecka z
MPD