Co to jest system zarządzania
bezpieczeństwem i higieną pracy
i jak go wdrożyć w przedsiębiorstwie?
Co to jest system zarządzania BHP?
Mówiąc najprościej, system zarządzania
Jak powinien wyglądać
bezpieczeństwem i higieną pracy (system
system zarządzania BHP
zarządzania BHP) jest częścią ogólnego sys-
temu zarządzania przedsiębiorstwem i obej-
w przedsiębiorstwie?
muje wszystkie te elementy, które służą
Podstawowe wymagania dotyczące systemu zarzą-
ustalaniu polityki i celów przedsiębiorstwa
dzania BHP w przedsiębiorstwie wynikają z prze-
w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy
pisów prawa, zgodnie z którymi konieczne jest np.
oraz osiąganiu tych celów.
przeprowadzanie oceny ryzyka zawodowego i stoso-
wanie wynikających z niej środków ochrony, a także
Polityka w systemie zarządzania to deklaracja sfor-
szkolenie i informowanie pracowników
mułowana i podpisana przez najwyższego rangą
członka zarządu, która określa podstawowe zamie-
Skuteczną realizację tych i innych wynikających
rzenia i kierunki działań przedsiębiorstwa i zawiera
z prawa wymagań może ułatwić wdrożenie systemu
zobowiązanie ich realizacji.
zarządzania BHP, którego model i elementy opisano
w polskiej normie PN-N-18001:1999  Systemy
zarządzania bezpieczeństwem i higieną pracy.
Wymagania . Na przedstawiony w tej normie sys-
tem zarządzania BHP składają się:
" zaangażowanie kierownictwa oraz polityka bez-
pieczeństwa i higieny pracy
" planowanie
" wdrażanie i funkcjonowanie
" monitorowanie, auditowanie i działania kory-
gujące
" przegląd wykonywany przez kierownictwo i ciąg-
łe doskonalenie systemu zarządzania BHP.
Dlaczego warto wdrożyć
system zarządzania BHP?
Wdrożenie w przedsiębiorstwie systemu zarządza-
nia BHP według normy PN-N-18001 może nie tylko
ułatwić spełnienie wymagań obowiązującego prawa,
lecz także umożliwić osiągnięcie wymiernych
korzyści, związanych z poprawą poziomu BHP.
Skuteczny system zarządzania BHP umożliwia:
" zmniejszenie liczby wypadków przy pracy i cho-
Krok 1
rób zawodowych oraz związanych z nimi strat
Zapewnienie zaangażowania
" zmniejszenie absencji chorobowej pracowników
kierownictwa i wszystkich pracowników
" zwiększenie wydajności i poprawę jakości pracy.
w działania związane z projektowaniem
i funkcjonowaniem systemu zarządzania BHP
Zaangażowanie kierownictwa przedsiębiorstwa
i wszystkich pracowników w działania związane
Jak wdrożyć system zarządzania
z wdrażaniem i funkcjonowaniem systemu zarzą-
dzania BHP to podstawowy warunek sukcesu.
BHP w przedsiębiorstwie?
Wyrazem zaangażowania kierownictwa jest określe-
nie i ogłoszenie polityki BHP, w której zawarte być
powinno zobowiązanie:
Wystarczy pięć kroków, by zbudować w przed-
" zapobiegania wypadkom przy pracy i chorobom
siębiorstwie skuteczny system zarządzania BHP,
zawodowym
odpowiadający wymaganiom normy PN-N-18001
" osiągania wysokiego poziomu BHP, zgodnego
co najmniej z wymaganiami przepisów praw-
Krok 1  zapewnić zaangażowanie kierownictwa
nych oraz innymi wymaganiami dotyczącymi
i wszystkich pracowników w działania związane
organizacji
z ustalaniem i realizacją polityki BHP
" przeprowadzania przeglądów i ciągłego dosko-
nalenia działań w zakresie BHP, zapewniania
odpowiednich zasobów i środków do wdraża-
Krok 2  kontrolować działania służące realizacji
nia polityki
ustalonej polityki BHP
" uwzględniania roli pracowników i ich angażo-
wania do działań na rzecz BHP.
Krok 3  stworzyć warunki do realizacji planów
działań
Zadaniem kierownictwa jest zapewnienie środków
niezbędnych do realizacji polityki BHP. Polityka
ta powinna być rozumiana i akceptowana przez
Krok 4  kontrolować realizację planów i funkcjo-
wszystkich pracowników i realizowana razem z nimi.
nowanie systemu oraz przeprowadzać działania
korygujące lub zapobiegawcze
Zaangażowanie wszystkich pracowników w dzia-
łania związane z realizacją polityki BHP to jeden
Krok 5  dokonywać okresowych przeglądów i dos-
z podstawowych warunków skuteczności wdra-
konalić wdrożony system zarządzania BHP
żanego systemu zarządzania BHP.
Krok 3
Stworzenie warunków
do realizacji planów działań
Aby cele mogły być osiągane, konieczne jest stworze-
nie w przedsiębiorstwie warunków sprzyjających
Krok 2
skutecznemu wdrożeniu i funkcjonowaniu syste-
Zaplanowanie działań służących
mu,
a w szczególności:
realizacji polityki BHP
" zapewnienie niezbędnych zasobów
" określenie odpowiedzialności za realizację
Planowanie obejmuje wytyczanie celów i określanie
zadań związanych z wdrażaniem i funkcjo-
planów działań.
nowaniem systemu oraz niezbędnych do ich
realizacji kompetencji
Cele, umożliwiające realizację przyjętej polityki,
" identyfikowanie obowiązujących przedsię-
powinny być ustalane z uwzględnieniem wyników
biorstwo wymagań prawnych i innych
oceny ryzyka zawodowego, obowiązujących przed-
" przeprowadzanie identyfikacji zagrożeń i oceny
siębiorstwo wymagań prawnych i innych, a także in-
związanego z nimi ryzyka zawodowego
teresu przedsiębiorstwa i punktów widzenia róż-
" szkolenie pracowników
nych zainteresowanych stron.
" motywowanie pracowników do działań zgod-
nych z wymaganiami systemu
Cele powinny być:
" wprowadzenie zasad skutecznego komu-
nikowania się, ze szczególnym uwzględnieniem
" wyrażane ilościowo, jeżeli jest to możliwe
przepływu informacji między pracownikami
" spójne z polityką BHP
i ich przełożonymi
" możliwe do osiągnięcia
" dokumentowanie funkcjonowania systemu
" akceptowane przez pracowników
i osiąganych wyników
" zrozumiałe dla wszystkich osób, które uczesni-
" ustalenie zasad reagowania na wypadki przy
czą w ich realizacji.
pracy i awarie.
Przykłady sformułowania celów w zakresie BHP:
Sprawną i skuteczną realizację działań związanych
z wdrożeniem i funkcjonowaniem systemu zapewni
" zapewnienie prawidłowego doboru i stosowa-
ustalenie procedur, opisujących w usystematyzo-
nia środków ochrony indywidualnej na wszyst-
wany sposób przebieg tych działań i wskazujących
kich stanowiskach pracy do końca III kwartału
osoby za nie odpowiedzialne. Procedury te powinny
być udokumentowane  pisemnie lub w postaci
" przeszkolenie w zakresie metod prawidłowego
elektronicznej.
dz
wigania wszystkich pracowników wykonu-
jących ręczne prace transportowe.
W planach osiągania ustalonych celów należy
określić: komórki organizacyjne lub osoby odpo-
wiedzialne, niezbędne zasoby, terminy realizacji
oraz mierzalne wskaz
niki umożliwiające ocenę stop-
nia realizacji celów.
Krok 4
Kontrola realizacji planów
i funkcjonowania systemu
oraz przeprowadzanie działań
korygujących i zapobiegawczych
Zarówno stan BHP, jak i działania podejmowane
w celu jego poprawy powinny być monitorowane.
mu zarządzania BHP.
W systemie zarządzania BHP podstawowe znaczenie
ma monitorowanie proaktywne, obejmujące spra-
wdzanie stopnia wdrożenia i skuteczności planów,
procedur oraz środków zapobiegawczych i ochron-
Krok 5
nych przed wystąpieniem wypadków przy pracy
Dokonywanie okresowych
i chorób zawodowych. Powinno ono prowadzić do
wykrycia zagrożeń, zanim spowodują one wypadek przeglądów i doskonalenie
lub chorobę i zastosowania odpowiednich środków
wdrożonego systemu zarządzania BHP
profilaktycznych, które tym zdarzeniom zapobiegną.
Analizowanie przyczyn wypadków przy pracy, w
Kierownictwo powinno śledzić funkcjonowanie sys-
tym wydarzeń wypadkowych bezurazowych oraz
temu zarządzania BHP i okresowo dokonywać ocen
chorób zawodowych, to elementy monitorowania
jego skuteczności. Przeprowadzane okresowo prze-
reaktyw-nego, które może wskazywać na braki i
glądy systemu zarządzania BHP służą jego dosko-
niedociąg-nięcia w przeprowadzonej ocenie ryzyka
naleniu w celu uzyskiwania coraz większej, w okreś-
zawo-dowego i stosowaniu środków profilakty-
lonych warunkach, skuteczności funkcjonowania.
cznych.
Pamiętać należy, że system zarządzania BHP musi
Wszystkie braki i niedociągnięcia wykryte w proce-
być stworzony przy aktywnym udziale pracow-
sie monitorowania powinny być usuwane w wyniku
ników przedsiębiorstwa, a jego funkcjonowanie
przeprowadzonych działań korygujących i zapobie-
i skuteczność zależą przede wszystkim od ich pos-
gawczych.
taw i zaangażowania.
Sprawdzeniu, czy wdrożony system zarządzania
Gdzie znalez
ć dalsze informacje?
funkcjonuje w sposób zgodny z przyjętymi wyma-
System zarządzania BHP jest opisany szczegółowo
ganiami i czy umożliwia osiągnięcie ustalonych
w polskich normach: PN-N-18001:1999  Systemy
celów służą przeprowadzane okresowo audity syste-
zarządzania bezpieczeństwem i higieną pracy.
Wymagania oraz PN-N-18004:2001  Systemy
Opracowanie:
zarządzania bezpieczeństwem i higieną pracy.
dr inż. Zofia Pawłowska, mgr Małgorzata Pęciłło
Wytyczne .
Centralny Instytut Ochrony Pracy
00-701 Warszawa, ul. Czerniakowska 16
Gdzie szukać pomocy?
tel. [phone], www.ciop.pl
Pomocy we wdrażaniu systemu zarządzania BHP
Warszawa 2002
mogą udzielić przedsiębiorstwu eksperci zewnętrzni
mający odpowiednie wyszkolenie w zakresie norm
Ilustracje: Ela Waga
serii PN-N-18000 oraz praktykę potwierdzoną właści-
wymi certyfikatami. Usługi w tym zakresie świadczy
Ulotka opracowana i wydrukowana w wyniku projektu PHARE PL
również Centralny Instytut Ochrony Pracy.
99/IB-SO 01 zrealizowanego w ramach umowy bliz
niaczej zawartej
między francuskim Ministerstwem Spraw Społecznych, Zatrudnienia
i Solidarności oraz Krajowym Instytutem Bezpieczeństwa Pracy (INRS)
z jednej strony a polskim Ministerstwem Pracy i Polityki Społecznej
oraz Centralnym Instytutem Ochrony Pracy (CIOP) z drugiej strony.
Ulotka przeznaczona do bezpłatnej dystrybucji