ALFABET BEHAWIORYSTY WETERYNARIA W PRAKTYCE
lek. wet. Remigiusz Cichoń, Joanna Cichoń*
specjalista chorób psów i kotów, biegły sądowy, behawiorysta, członek ESAVS, Przychodnia Weterynaryjna DOG w Skarżysku-Kamiennej
*studentka Wydziału Medycyny Weterynaryjnej Uniwersytetu Przyrodniczego we Wrocławiu
Patologia zachowań
CZ
ŚĆ I
są przedmiotem obawy, ale również jest nie wykonują tej czynności w obecno-
Patologia charakteryzuje się utratą
nieracjonalne i wyraz
nie przesadne. ści człowieka.
zdolności adaptacji do zmian w śro-
Wśród patologicznych postaci lęku Zwierzę wykazuje reakcję bólową przy
dowisku oraz brakiem możliwości wyróżnia się fobie i stany lękowe (ner- braku bodz
ców bólowych (allodynia).
wice lękowe, zachowania nakierowane na Może to być zarówno wynikiem uszko-
powrotu do równowagi (homeostazy)
siebie). Do fobii należy na przykład ago- dzenia układu nerwowego, na przykład
po ustaniu zmian. Należy pamiętać,
rafobia, czyli lęk przed otwartą przestrze- w przebiegu neuropatii autonomicznej
że nie jest jedynym odchyleniem od
nią, albo klaustrofobia (lęk przed małymi w cukrzycy, jak i mieć podłoże psycho-
uznanej normy społecznej.
pomieszczeniami), ściganie wyimagino- genne. Występuje zachowanie nakiero-
wego wroga,  łapanie much itd. Stan wane na siebie, sugerujące nieistniejący
lękowy może się pojawić w odpowiedzi bodziec, upośledzenie czucia wywoła-
ANALIZA na sytuację stresową. Okoliczności to- ne wzmożoną reakcją na bodziec bólo-
SEKWENCJI BEHAWIORALNYCH warzyszące tej sytuacji są ciągle przeży- wy i unikanie nieprzyjemnego bodz
ca.
Każde zachowanie można podzielić na wane na nowo, a dotknięty schorzeniem Do końca nie udało się ustalić, jakiego
cztery fazy: zachowanie apetencyjne, akt osobnik unika bodz
ców kojarzących się rodzaju zmiany czy zaburzenia powodu-
spełniający, zakończe- z tą sytuacją. Stanom ją te uszkodzenia. Podejrzewa się, iż na-
nie oraz okres refrak- lękowym często towa- tręctwa i depresje mogą mieć to samo po-
Elementy psychobiologiczne
cji. Powstaje pytanie: rzyszą natręctwa ru- chodzenie, dlatego w leczeniu stosuje się
Elementy psychobiologiczne to:
czy dana sekwencja chowe. Wykonywa- leki przeciwdepresyjne.
 organizm  mechanizmy patofi-
jest prawidłowa, czy nie natrętnych ruchów W wywiadzie należy zwrócić szczegól-
zjologiczne, zmiany organiczne
patologiczna? Odpo- zmniejsza dolegliwo- ną uwagę na informacje dotyczące zmian,
(immunologia, profil hormonal-
wiadając na nie, na- ści związane z natręt- jakie nastąpiły w środowisku zwierzęcia
ny, materiał genetyczny, mecha-
leży pamiętać o tym, nymi myślami/natręc- minimum miesiąc przed wystąpieniem
nizmy neurologiczne);
że każde zachowanie twem bodz
ców. niepożądanych objawów.
 zabarwienie nastrojowe (uspo-
ma pewną prawidło- Odrębną postacią
sobienie);
wą sekwencję zdarzeń patologicznego lęku lek. wet. Remigiusz Cichoń
 emocje, funkcje poznawcze,
oraz że dokonując jej są napady paniki, np. Przychodnia Weterynaryjna DOG
postrzeganie zmysłowe;
analizy można stwier- strach przed niektóry- 26-110 Skarżysko-Kamienna,
 reakcje neurowegetatywne
dzić, czy dane zacho- mi dz
więkami. Uczu- ul. Żeromskiego 66
i akty motoryczne.
wanie jest prawidło- cie strachu jest wtedy e-mail: [e-mail]
we, czy patologiczne. szczególnie nasilone, www.dog.com.pl
Warunkowanie sprawcze a sekwencja osobnik nim dotknięty obawia się bliskiej
behawioralna: śmierci, występuje uczucie niedowładu
Fot. 1
 fazy sprawcze: prowadzące do celu, sta- kończyn oraz zaburzenia widzenia. Sta-
ją się coraz bardziej rozbudowane; nom tym towarzyszy przyspieszenie czyn-
 fazy nie mające działania sprawczego ności serca, pocenie się, drżenie mięśni
ulegają redukcji. oraz zaburzenia czynności jelit. Stwier-
Kontrola siły ugryzienia: dzono, że u zwierząt wykazujących ob-
 występuje wewnątrz grupy społecznej; jawy paniki dochodzi do wzmożonej ak-
 wyjątki: zaburzenia zachowania (nadak- tywności neuronów noradrenergicznych
tywność, dyssocjalizacja), uwarunko- jądra sinawego. Stąd powstało przypusz-
wanie instrumentalne, efekt interwencji czenie, że napady paniki mogą zależeć od
właścicieli uniemożliwiającej rozwiąza- wzmożonej aktywności noradrenergicz-
nie konfliktu. nych struktur mózgu.
Fot. 2
ZACHOWANIA KOMPULSYWNE ZACHOWANIA NAKIEROWANE
Są to zachowania, które nie prowadzą do NA SIEBIE
osiągnięcia jakiegoś realnego celu. Oce- Występuje wówczas zaburzenie czucia
na wymaga określenia wzorca zachowań! skórnego. Takie zachowania mogą pro-
Kompulsje to powtarzające się czynno- wadzić do poważnych uszkodzeń ciała
ści przymusowe wykonywane według chorego zwierzęcia (fot. 1 i 2) lub powo-
pewnych reguł i w zrytualizowany spo- dować nadmierną pielęgnację, prowa-
sób, w reakcji na jakąś obsesję. Zacho- dzącą do wyłysień lub samouszkodzeń.
wanie kompulsywne ma w zamierzeniu Nadmierna pielęgnacja stresogenna wy-
zredukować lub zapobiec niewygodzie stępuje najczęściej u kotów. Problem jest
Fot. 1, 2. Samookaleczenie psychogenne
związanej z pewnymi sytuacjami, które trudny do zaobserwowania, gdyż koty  predylekcyjne miejsca u psa
LIPIEC-SIERPIEC
" 4/2007
64
www.weterynaria.elamed.pl
fot. Joanna Cichoń
fot. Joanna Cichoń