Pomiary odchyłek kształtu, położenia i
chropowatości czopów wału korbowego
WST
P
Celem pomiarów weryfikacyjnych, w skład których wchodzą również pomiary
odchyłek kształtu, położenia i chropowatości jest określenie zmian wymiarów
luzów, odchyłek kształtu i odchyłek położenia osi i powierzchni elementów lub
zespołów silnika. Zmiany te mogą być spowodowane procesami starzenia
fizycznego silnika lub uszkodzeniami nagłymi jego węzłów konstrukcyjnych.
Wyniki pomiarów weryfikacyjnych służą również do oceny intensywności
zużycia elementów silnika i narastanie luzów w ich skojarzeniach. Ocena ta jest
niezbędna do prognozowania terminu kolejnej naprawy silnika oraz do
podejmowania działań zapobiegających nadmiernej intensywności zużycia. W
zakres pomiarów weryfikacyjnych wchodzą pomiary warsztatowe oraz pomiary
specjalne określone konstrukcją silnika oraz wymagania stawiane przez DTR.
Pomiary warsztatowe wykonuje się metodami i przyrządami pomiarowymi
dobranymi zależnie od stosowanej metody pomiaru, kształtu mierzonego
elementu , dokładności wykonywania pomiaru, chropowatości powierzchni
ograniczającej, rodzaju wymiaru, wartości liczbowej wymiaru oraz
pracochłonności i kosztu wykonania pomiaru. Nasze pomiary ograniczały się do
wykorzystania dwóch przyrządów pomiarowych: mikromierza i pryzmy z
czujnikiem zegarowym.
SPOSOBY WYKONANIA POMIARÓW
Owalności
Da
Db
Da - Db
"o =
2
Graniastości
"g
� =
S
S  współczynnik wykrywalności
zależny od kąta " pryzmy i
krotności graniastości
"g = Wmax  Wmin
I II III
B
A A
B
L Da
Lc
Db'
Db''
Db'''
Db
Lc- długość czopa
L- odległość między krańcowymi przekrojami
D- średnica czopa głównego
d- średnica czopa korbowego
Niewalcowości
I II
Da'
Da'''
L
Stożkowość przekroju A-A
Da'''-Da'
"s=
L
Stożkowatość przekroju B-B
Db'''-Db'
"s=
L
I II I
Baryłkowatość przekroju A-A i B-B
Da'''-Da'
"b=
2
Dmin
Dmax
Dmin
Dmax
Db''-Da'
"b=
2
II I II
Siodłowatość przekroju A-A i B-B
Da''-Da'
"gd=
2
Db''-Db'
"sd=
2
Wszystkie pomiary wykonywane są od tzw. wolnego końca wału korbowego.
Aby określić stopień zużycia wału korbowego, który poddaliśmy pomiarom
należy porównać wyniki z kart weryfikacyjnych z danymi z DTR-u (
dokumentacji techniczno-ruchowej silnika ).
LITERATURA
Przewodnik po ćwiczeniach laboratoryjnych
Leszek Piaseczny :  Technologia naprawy okrętowych silników spalinowych
Dmin
Dmax
 GRANIASTOŚĆ
Nr L.P. Pomia- Średnice czopa [mm] w przekrojach
czopa pomia- ry I-I II-II III-III
gł. ru n=5
W max W min W max W min W max W min
I 1 0,1 0 0,12 0
2 0,1 0 0,12 0
3 0,1 0 0,12 0
4
5
0,3 0 0,36 0
Ł= xi [mm]
X [mm] 0,1 0 0,12 0
S,Sr [mm] 0,1000 0 0,1200 0
0009 012
0,0000 0 0,0000 0
� [mm]
0009 012
0,0000 0 0,0000 0
N=X +/- �
0009 012
Błąd graniastości [mm]
�k �k  �k  
0,05 0,06
90 S 2
ą
Przyrząd pomiarowy Zakres [mm] Działka elementarna
Pryzma z czujnikiem 10 0,01
zegarowym
 GRANIASTOŚĆ
Nr L.P. Pomia- Średnice czopa [mm] w przekrojach
czopa pomia- ry I-I II-II III-III
gł. ru n=5
W max W min W max W min W max W min
I 1 0,06 0 0,03 0
2 0,06 0 0,03 0
3 0,06 0 0,03 0
4
5
0,18 0 0,09 0
Ł= xi [mm]
X [mm] 0,06 0 0,03 0
S,Sr [mm] 0,0600 0 0,0300 0
006 003
0,0000 0 0,0000 0
� [mm]
006 003
0,0000 0 0,0000 0
N=X +/- �
006 003
Błąd graniastości [mm]
�k �k  �k  
0,03 0,045
90 S 2
ą
Przyrząd pomiarowy Zakres Działka elementarna
10 0,01
 OWALNOŚĆ
Nr L.P. Pomia- Średnice czopa [mm] w przekrojach
czopa pomia- ry I-I II-II III-III
gł. ru n=5
Da Db Da Db Da Db
I 1 105,44 105,42 105,39 105,4 105,41 105,42
2 105,44 105,42 105,39 105,4 105,41 105,42
3 105,44 105,42 105,39 105,4 105,41 105,42
4
5
316,32 316,26 316,17 316,2 316,23 316,26
Ł= xi [mm]
X [mm] 105,44 105,42 105,39 105,4 105,41 105,42
S,Sr [mm] 105,44 105,42 105,39 105,40 105,41 105,42
1 1 1 1 1 1
0,001 0,001 0,001 0,001 0,001 0,001
� [mm]
+/- +/- +/- +/- +/- +/-
N=X +/- �
0,001 0,001 0,001 0,0001 0,001 0,001
Błąd owalności [mm]
"o "o "o  
0,01 0,005 0,005
Przyrząd pomiarowy Zakres Działka elementarna
[mm]
Mikrometr 0,01
 OWALNOŚĆ
Nr L.P. Pomia- Średnice czopa [mm] w przekrojach
czopa pomia- ry I-I II-II III-III
gł. ru n=5
Da Db Da Db Da Db
I 1 95,42 95,4 95,4 95,39 95,41 95,39
2 95,42 95,4 95,4 95,39 95,41 95,39
3 95,42 95,4 95,4 95,39 95,41 95,39
4
5
286,26 286,2 286,2 286,17 286,23 286,17
Ł= xi [mm]
X [mm] 95,42 95,4 95,4 95,39 95,41 95,39
S,Sr [mm] 95,420 95,400 95,400 95,390 95,410 95,390
9 9 9 9 9 9
0,0009 0,0009 0,0009 0,0009 0,0009 0,0009
� [mm]
+/- +/- +/- +/- +/- +/-
N=X +/- �
0,0009 0,0009 0,0009 0,0009 0,0009 0,0009
Błąd owalności [mm]
"o "o "o  
0,03 0,015 0,03
Przyrząd pomiarowy Zakres Działka elementarna
[mm]
Mikrometr 0,01
 NIEWALCOWOŚĆ
Nr L.P. Pomia- Średnice czopa [mm] w przekrojach
czopa pomia- ry A-A B-B
gł. ru n=5
I 1 105,44 105,39 105,41 105,42 105,4 105,42
2 105,44 105,4 105,42 105,41 105,4 105,42
3 105,44 105,4 105,42 105,42 105,4 105,42
4
5
316,31 316,29 316,25 316,25 316,2 316,26
Ł= xi [mm]
X [mm] 105,43 105,43 105,41 105,41 105,4 105,42
6 6 6
S,Sr [mm] 105,35 105,43 105418 105,41 105,40 105,42
9 06 8 1 1
0,077 0,0006 0,02 0,02 0,001 0,001
� [mm]
+/- +/- +/- +/- +/- +/-
N=X +/- �
0,077 0,0006 0,02 0,02 0,001 0,001
0,0012 0,0002
Błąd stożkowości "s
0,01 0,025
Błąd baryłkowości "b
0,01 0,025
Błąd siodłowości "sd
Przyrząd pomiarowy Zakres Działka elementarna
Mikrometr 0,01
Odległość między przekrojami I [mm] 50
 NIEWALCOWOŚĆ
Nr L.P. Pomia- Średnice czopa [mm] w przekrojach
czopa pomia- ry A-A B-B
gł. ru n=5
I 1 95,42 95,4 95,41 95,4 95,39 95,39
2 95,42 95,41 95,41 95,4 95,39 95,39
3 95,42 95,4 95,41 95,4 95,39 95,39
4
5
286,26 286,21 286,23 286,2 286,17 286,17
Ł= xi [mm]
X [mm] 95,42 95,4 95,41 95,4 95,39 95,39
S,Sr [mm] 95,29 95,405 95,410 95,400 95,390 95,390
9 9 9 9
0,15 0,005 0,0009 0,0009 0,0009 0,0009
� [mm]
+/- +/- +/- +/- +/- +/-
N=X +/- �
0,15 0,005 0,0009 0,0009 0,0009 0,0009
0,00075 0,00075
Błąd stożkowości "s
0,025 0,015
Błąd baryłkowości "b
0,025 0,015
Błąd siodłowości "sd
Przyrząd pomiarowy Zakres Działka elementarna
[mm]
Mikrometr 0,01
Odległość między przekrojami I [mm] 40