Sprawdzian wiedzy i umiejętności z działu
Åšrodowisko przyrodnicze Polski
Zakres podstawowy. Grupa A
1. Na podstawie opisu rozpoznaj i wpisz nazwÄ™ masy powietrza docierajÄ…cej nad obszar Polski. [1 p.]
Napływ tej masy powietrza wczesną jesienią daje słoneczną i ciepłą pogodę, często określaną jako  babie lato .
Temperatura powietrza osiÄ…ga wówczas ok. 20°C.
Masa powietrza: .....................................................................................................
2. Na mapie zaznaczono niektóre miasta Polski. Uszereguj je w takiej kolejności, aby przed-
stawiały zróżnicowanie rocznej sumy opadów od wartości najmniejszej do największej. [2 p.]
Toruń
Wrocław
Kielce
Zakopane
Opady najmniejsze Opady największe
3. Wyjaśnij, dlaczego we wschodniej części kraju zima trwa dużo dłużej niż w części zachod-
niej. [1 p.]
............................................................................................................................................................
............................................................................................................................................................
............................................................................................................................................................
4. Napisz, jaki typ genetyczny reprezentuje każde z wymienionych jezior. [2 p.]
a) DÄ…bie  ...........................................................
b) Jamno  ..........................................................
c) Niegocin  ......................................................
d) Czarny Staw pod Rysami  ..................................................................
5. Opisz, w jaki sposób powstają jeziora przybrzeżne. Podaj dwa przykłady takich jezior. [3 p.]
............................................................................................................................................................
............................................................................................................................................................
............................................................................................................................................................
Przykłady: ...........................................................................................................................................
3
 6. Podane wydarzenia geologiczne ułóż w kolejności od najstarszego do najmłodszego. [2 p.]
a) Powstanie złóż rud żelaza w okolicy Suwałk.
b) Powstanie morza w obrębie Kotliny Sandomierskiej.
c) Sfałdowanie Sudetów.
d) Gorący i suchy klimat, w wyniku którego powstały pokłady soli kamiennej na Kujawach.
e) Utworzenie Żuław Wiślanych.
Wydarzenie najstarsze Wydarzenie najmłodsze
7. Na załączonej mapie zaznaczono występowanie surowca mineralnego. Rozpoznaj i wpisz
jego nazwę. Wymień dwa sposoby jego wykorzystania przez człowieka. [3 p.]
Surowiec mineralny: ............................................................................................................................
Sposób wykorzystania przez człowieka:
a) .......................................................................................................................................................
b) .......................................................................................................................................................
8. Podaj czynnik rzez
botwórczy, który w głównej mierze ukształtował rzez
bÄ™ wymienionych
krain. [2 p.]
a) Żuławy Wiślane  ............................................................................................................................
b) Pojezierze Wielkopolskie  ...............................................................................................................
9. Najwyższym szczytem Tatr jest Gerlach (2 655 m n.p.m.), zaś Gór Świętokrzyskich  A
ysica
(612 m n.p.m.). Wyjaśnij, dlaczego Góry Świętokrzyskie nie osiągają tak dużej wysokości,
jak Tatry. [1 p.]
............................................................................................................................................................
............................................................................................................................................................
............................................................................................................................................................
............................................................................................................................................................
4
10. Do każdej z podanych krain geograficznych dopisz najżyz
niejszy typ gleby występujący
w jej obrębie. [2 p.]
a) Nizina Mazowiecka  ..................................................................
b) Żuławy Wiślane  ........................................................................
11. Wypisz nazwy czterech parków narodowych występujących w pasie środkowopolskich nizin
staroglacjalnych. [2 p.]
............................................................................................................................................................
............................................................................................................................................................
12. Poniżej podano cechy charakterystyczne dla kilku krain geograficznych. Zaznacz ten opis,
który dotyczy Gór Świętokrzyskich. [1 p.]
a) Promienisty układ rzek, wydmy śródlądowe, rzez
ba staroglacjalna, gleby bielicowe.
b) Depresja, brak lasów, teren równinny, liczne kanały i rowy melioracyjne, deficyt wody pitnej.
c) Puszcza Jodłowa, Pasmo A
ysogór, zjawiska krasowe, gołoborza.
d) Rzez
ba młodoglacjalna, teren silnie pagórkowaty, Hańcza, Stańczyki.
e) Doliny U-kształtne, jeziora cyrkowe, jaskinie, piętra roślinne.
f) Rzez
ba falista i pagórkowata, krajobraz rolniczy, wąwozy lessowe.
[2 p.]
13. Wymienione poniżej nazwy rzek przyporządkuj do odpowiedniej grupy.
Wieprz, Pilica, Warta, Bzura, Nysa KÅ‚odzka, Raba, Stobrawa
a) Dopływy Wisły: ..............................................................................................................................
b) Dopływy Odry: ...............................................................................................................................
5
Sprawdzian wiedzy i umiejętności z działu
Åšrodowisko przyrodnicze Polski
Zakres podstawowy. Grupa B
1. Na podstawie opisu rozpoznaj i wpisz nazwÄ™ masy powietrza docierajÄ…cej nad obszar Polski. [1 p.]
Co kilka lat dociera w okresie wiosennym. Powoduje nocne przymrozki i wyraz
ne ochłodzenie w ciągu dnia, co
skutkuje wymarznięciem kwiatów drzew owocowych.
Masa powietrza: .....................................................................................................
2. Na mapie zaznaczono niektóre miasta Polski. Uszereguj je w takiej kolejności, aby przed-
stawiały zróżnicowanie długości okresu wegetacji od najkrótszego do najdłuższego. [2 p.]
Białystok
Toruń
Warszawa
Wrocław
Najkrótszy okres Najdłuższy okres
wegetacji wegetacji
3. Wyjaśnij, dlaczego we wschodniej części kraju lato trwa dłużej niż w części zachodniej. [1 p.]
............................................................................................................................................................
............................................................................................................................................................
............................................................................................................................................................
4. Napisz, jaki typ genetyczny reprezentuje każde z wymienionych jezior. [2 p.]
a) A
ebsko  ...........................................................
b) Mamry  ..........................................................
c) Gopło  ............................................................
d) Drużno  ..........................................................
5. Opisz, w jaki sposób powstają jeziora rynnowe. Podaj dwa przykłady takich jezior. [3 p.]
............................................................................................................................................................
............................................................................................................................................................
............................................................................................................................................................
Przykłady: . ..........................................................................................................................................
6
 6. Podane wydarzenia geologiczne ułóż w kolejności od najstarszego do najmłodszego. [2 p.]
a) Utworzenie pokładów wapieni na Wyżynie Krakowsko-Częstochowskiej.
b) Sfałdowanie Gór Świętokrzyskich.
c) Powstanie moren czołowych Pojezierza Pomorskiego.
d) Powstanie uskoku oddzielającego Sudety od Przedgórza Sudeckiego.
e) Powstanie złoża rud miedzi na Nizinie Śląskiej.
Wydarzenie najstarsze Wydarzenie najmłodsze
7. Na załączonej mapie zaznaczono występowanie surowca mineralnego. Rozpoznaj i wpisz
jego nazwę. Wymień dwa sposoby jego wykorzystania przez człowieka. [3 p.]
Surowiec mineralny: ............................................................................................................................
Sposób wykorzystania przez człowieka:
a) .......................................................................................................................................................
b) .......................................................................................................................................................
8. Podaj czynnik rzez
botwórczy, który w głównej mierze ukształtował rzez
bÄ™ wymienionych
krain. [2 p.]
a) Karpaty  .......................................................................................................................................
b) Pobrzeże Słowińskie  .....................................................................................................................
9. Najwyższym szczytem Tatr jest Gerlach (2 655 m n.p.m.), zaś Sudetów  Śnieżka (1 602 m
n.p.m.). Wyjaśnij, dlaczego Sudety nie osiągają tak dużej wysokości, jak Tatry. [1 p.]
............................................................................................................................................................
............................................................................................................................................................
............................................................................................................................................................
............................................................................................................................................................
7
10. Do każdej z podanych krain geograficznych dopisz najżyz
niejszy typ gleby występujący
w jej obrębie. [2 p.]
a) Wyżyna Lubelska  .....................................................................
b) Nizina Szczecińska  ...................................................................
[2 p.]
11. Wypisz nazwy czterech parków narodowych występujących w pasie pojezierzy.
............................................................................................................................................................
............................................................................................................................................................
12. Poniżej podano cechy charakterystyczne dla kilku krain geograficznych. Zaznacz ten opis,
który dotyczy Żuław Wiślanych. [1 p.]
a) Promienisty układ rzek, wydmy śródlądowe, rzez
ba staroglacjalna, gleby bielicowe.
b) Depresja, brak lasów, teren równinny, liczne kanały i rowy melioracyjne, deficyt wody pitnej.
c) Puszcza Jodłowa, Pasmo A
ysogór, zjawiska krasowe, gołoborza.
d) Rzez
ba młodoglacjalna, teren silnie pagórkowaty, Hańcza, Stańczyki.
e) Doliny U-kształtne, jeziora cyrkowe, jaskinie, piętra roślinne.
f) Rzez
ba falista i pagórkowata, krajobraz rolniczy, wąwozy lessowe.
[2 p.]
13. Wymienione poniżej nazwy rzek przyporządkuj do odpowiedniej grupy.
Dunajec, Nysa A
użycka, Pilica, Barycz, Noteć, Bug, Brda
a) Dorzecze Wisły: ..............................................................................................................................
b) Dorzecze Odry: ...............................................................................................................................
8