Na podstawie: SÅ‚owacki, Juliusz (1809-1849), ò
ieła. Pierwsze kry-
tyczne wydanie zbiorowe, t. I., Wiersze drobne, wyd. Bronisław
Gubrynowicz, Lwów 1909; Oda do wolności i Hymn przez Sło-
wackiego, Warszawa 1830
Wersja lektury on-line dostępna jest na stronie wolnelektury.pl.
Ten utwór nie jest chroniony prawem autorskim i znajduje się
w domenie publicznej, co oznacza, że możesz go swobodnie wy-
korzystywać, publikować i rozpowszechniać.
JULISZ SA
OWACKI
Oda do wolności

Anioł
Witaj, wolności aniele,
Nad martwym wzniesiony światem!
Oto w Ojczyzny kościele
Ołtarze wieńczone kwiatem
I wonne płoną kaó
idła!
Patrz! tu świat nowy  nowe w luó
iach życie.
Spojrzał  i w niebios błękicie
Malowne pióry złotemią
Roztacza nad Polską skrzydła;
I słucha hymnów tej ziemi.

SÅ‚owo
A tam już w cieniu wieków za nami się chowa
Duch niewoli i dumnÄ… stopÄ… depcze trony.
Zgina się pod ciężarem skrwawionej korony,
Mówi  ale niezrozumiałe z ust wychoó
ą słowa.
Tak obelisk, co niegdyÅ› pisanym wyrazem
ò
iwił ludy, obwiany mgłą kaó
ideł dymu,
ò
iÅ› przeniesiony do Rzymu,
Niezrozumiały ludom  umarły  jest głazem.

Niegdyś Europa cała
Świątynia, Obraz świata
Była gotyckim kościołem.
Wiara kolumny związała,
Gmach niebo roztrącał czołem&
Drżącym od starości głosem
ą i o i (daw.)  ó
iś popr.: piórami złotymi.
Starzec pochylony laty²
Trząsł dumnym mocarzy losem,
Zaglądał w królów sieó
iby;
Zaledwo promyk oświaty
Przez ubarwione gmachu przeó
ierał się szyby.
Słowo, Wolność, Wiara
Jakiś mnich stanął u progał,
Kornej nie uchylił głowy,
Walczył słowami Boga
I wzgaró
ił świętymi karyt .
Upadł gmach zachwiany słowyu .
Błysnęły światła promienie&
Pierwsze wolności westchnienie
Było i westchnieniem wiary.

Król, Rewolucja
Jak sosny niebotyczne urośli królowie.
Deptane prawa ludów gó
ież znajdą mściciela?&
Na Alb3
onuv ostrowie
Kromwelw .  Któż nie zna Kromwela?&
On dawną krwią Stuartów zalał stopnie tronu
I nie chciał na nie wstąpić  on pogaró
ił tronem.
I czymże ó
isiaj jest król Alb3
onu?
Błyszcząca mara  wió
iadło,
Księżyc na niebie zamglonem,
A słońce praw oświeca tę postać wybladłą.
Ale wielcy mężowie zasiedli do steru,
ÅšwiÄ…tyniÄ… praw dz
wigajÄ… tysiÄ…czne kolumny 
Patrzcie, jak długim rzędem za trumnami trumny
Wchoó
ą w posępne gmachy Westminsterux .
² oc lon la (daw.)  ó
iÅ› popr.: pochylony latami a. pochylony przez lata; przygarbiony z po-
wodu podeszłego wieku.
Å‚ a iÅ› nic an o a  Luter.
t świ i a (daw.)  świętymi karami.
u ac wian ow (daw.)  ó
iś popr.: zachwiany słowami a. zachwiany przez słowa.
v l on  właśc. Albion, daw. nazwa Wysp Brytyjskich występująca u pisarzy staroż., póz
niej
stosowana jako literackie określenie Anglii.
w o w l  Cromwell, Oliver (1599 1658) polityk ang., podczas angielskiej wojny domowej
(1642 1651, zw. też rewolucją angielską) zyskał znaczenie jako zwycięski dowódca, który rozgromił
siły rojalistów, stłumił powstanie w Szkocji oraz krwawo ujarzmił Irlandię; doprowaó
ił do postawie-
nia przed Najwyższym Trybunałem Sądowym króla Karola I Stuarta, który został publicznie ścięty 30
I 1649 r., co oznaczało obalenie monarchii i ustanowienie republiki w Anglii; od 1653 pełnił funkcję
lorda protektora Anglii, Szkocji i Irlandii; w 1657 r. odrzucił propozycję parlamentu przyjęcia tytułu
królewskiego; wprowaó
ił konstytucję, powołał policję państwową, pozwolił wrócić do Anglii Żydom
wygnanym w XIII w. przez Edwarda I.
x in  parlament brytyjski; od nazwy Pałacu Westminsterskiego w Londynie, miejsca
posieó
eń obu izb Parlamentu Zjednoczonego Królestwa (Izby Lordów i Izby Gmin).
Oda do wolności 2

O świat nowy hiszpańskie uderzyło wiosło,
Tam brat zaprzedawał brata&
Na ląó
ie nowego świata
Drzewo, Sen, Śmierć,
Żałobne drzewo wyrosłoy ,
Wolność, Obraz świata
Pod którym schyleni w truó
ie,
Marząc o szczęściu boleśnie,
Usypiali tłumem luó
ie,
Tłumami konali we śnie
I śmiercią sen płacili  bo o lepszej doli
Pod tym się drzewem luó
iom o wolności śniło.
Było to drzewo niewoli,
Rosło nad grobem  świat już był jedną mogiłą.
Ostatni więc człowiek skona,
Śmiercią z należnych władcom wypłaci się danin?
O nie! na głos Waszingtonaąp
Zmartwychwstał Amerykanin
I zaprzysiężoną święcie
Wolność okrył wieńcem sławy.
A drzewo śmierci było masztem na okręcie
I zgon niosło na ludy saksońskie  i nawyąą.

Wolność, Bóg
Więc słońce już w wolności krajach nie zachoó
i?
Wolności skrzydła całą osłoniły ziemię.
Godnym jest oczu Boga wolnych luó
i plemiÄ™,
On bohaterów nagroó
i.

Jakiż to ó
won grobowy
Z wiejskiego zabrzmiał kościoła?
Ió
ie tłum pogrzebowy 
Schylone do ziemi czoła;
Trumna  za trumną ó
ieci,
Smutna przyjaciół drużyna
Bladą gromnicą świeci,
Ciche modły powtarza.
Weszli we wrota cmentarza,
Pod trumnÄ… ramiÄ™ syna.
y a l i now o świa a a o n d wo w o o  W Ameryce znajduje się drzewo nazwane drze-
wem śmierci, pod którym zasypiający człowiek umiera.
ąp a in on  właśc. Washington, George (1732 1799) amer. wojskowy i polityk, pierwszy pre-
zydent Stanów Zjednoczonych (1789-1797), zyskał sobie miano ojca narodu amerykańskiego.
ąąnawa (daw.)  okręt.
Oda do wolności 3
Czarną dręczeni rozpaczą,
Czarną okryci żałobą&
Czemuż płaczą nad sobą?
Bogatą wezmą spuściznę.
Dlaczegóż nad nim płaczą?
W grobie zapomni troski&
Bracia!  on umarł  on był ostatnim z tej wioski,
Co wió
iał wolną ojczyznę.
Synowie jeszcze po nim nie zdjęli żałoby,
Już na wolnej żyją ziemi.
Idz
my więc nad ojców groby,
Wołajmy, bracia, nad niemi 
Może usłyszą w mogile?&

Wiara, ZwÄ…tpienie,
Wió
iałem, jak młoó
ieniec w samej wieku sile,
Rozpacz, Wolność
Strawiony własnym ogniem  przeklął ogień duszy.
Wołał:   Czemuż Bóg więzów moich nie rozkruszy? .
Lecz wszędy cichość grobowa;
A więc sam odpowiadał:   Jestem panem życia! 
Okropne rozpaczy słowa!
Z umysłowych właó
rozbicia
Została ta myśl straszliwa.
I bladość śmierci lice wyniosłe okrywa.
Ta jedna myśl tysiączne uroó
iła myśli;
Straszna cierpienia potęga,
Umysł je rozw3
a  kryÅ›liÄ…²,
Z niedowiarstwa marą sprzęga&
O niedowiarstwo! Ty piekieł pochodnią
Niszczysz mgłę marzeń i blask urojenia złoty.
Gó
ież cnota?& nie ma cnoty!&
I zbrodnia nie jest zbrodniÄ….
Na niepewnej ważysz szali
Wzniosłe uczucia w człowieku&
Już wszyscy tak myśleli  i wszyscy wołali,
Jest to chorobÄ… czasu!  jest to duchem wieku!
Ta ciemność była tylko przepowiednią słońca.

Wolność, Morze, Walka
Wolności wió
im anioła,
Wolności powstał obrońca.
Podnieście wybladłe czoła!
Dalej do steru okrętu!
Dalej! na morskie głębinieął!
Ä…² Å›li (daw.)  kreÅ›lić.
ął ini  ó
iś popr.: głębiny.
Oda do wolności 4
Rzućmy się w odmęt  z odmętu
Może niejeden wypłynie!
Podobni do nurków tłumu,
Co do morskiej tonÄ… fali,
Wśród wirów kręceni szumu,
Już ich fala w głąb porywa;
Ale niejeden wypływa,
Bliski brzegu lub daleki,
Ten niesie gałąz
korali,
Ów w Amfitryt trąbęąt ó
woni.
Lecz niejeden zniknie w toni,
W morzu zostanie na wieki.
ąt a  Amfitryta (mit. gr.) nimfa (nereida a. okeanida), bogini morza, córka Okeanosa
i Tetydy, żona Posejdona; uosobienie piękna morza; do jej atrybutów należała muszla w kształcie rogu.
Oda do wolności 5