PEDAGOGIKA CZASU WOLNEGO
Wykład nr 1 17.10.2012
1. Modele kreowania pedagogiki jako nauki+ główne założenia
a) SCJENTYSTYCZNY zmierza do uściślania pojęd pedagogicznych w celu nadania im wyraz
nych empirycznych kryteriów stosowalności, dzięki
matematyzacji i zastosowaniu pomiaru pedagogicznego-> pedagogika EMPIRYCZNA
b) HERMENEUTYCZNY zmierza do uchwycenia tego wszystkiego, co tkwi w doświadczeniu wewnętrznym jednostki, poprzez odwoływanie się do metod
introspekcji, autobiografii, empatii itp.-> pedagogika HERMENEUTYCZNA
c) PRAKSEOLOGICZNY zmierza do zwiększenia skuteczności odwołania pedagogicznego, poprzez zwiększenia stopnia określoności celów, działao i
warunków-> pedagogika praktyczna
2. Przedmiot zainteresowao pedagogiki.
Ogólnie: wychowanie człowieka w każdym wieku
Szczegółowo: (wg. S.Pałki)
a) Wychowanie i kształcenie instytucjonalne i intencjonalnie organizowane
b) Wychowanie i kształcenie spontanicznie występujące w warunkach naturalnych w toku życia społecznego
c) Samokształcenie człowieka
d) Rozwój człowieka przez całe życie
Zadania pedagogiki:
Podstawowe: wyposażyd tych, którzy tym mają się zajmowad w wiedzę o skuteczności różnego rodzaju zabiegów.
Szczegółowe:
żð OkreÅ›lenie ideałów i celów wychowawczych
żð Diagnozowanie rzeczywistoÅ›ci wychowawczej
żð wyjaÅ›nienie procesów, zjawisk i mechanizmów wychowawczych
żð gromadzenie, sprawdzanie i systematyzacja wiedzy o dziaÅ‚alnoÅ›ci wychowawczej
żð badanie skutecznoÅ›ci oddziaÅ‚ywao wychowawczych
Funkcje:
1) diagnostyczna- dostarczanie wiedzy o rzeczywistości
2) psychologiczna- twierdzenie pedagogiczne maja wywierad wpływ na poglądy, postawy i zachowanie ludzi
3) prewidystyczna- jeśli pedagogika ma wypełniad rolę usługową w stosunku do praktyki to musi dążyd do budowania sądów o zależnościach
4) techniczna- pedagogika powinna dostarczad opisów działao pozwalających wywoład pewne zjawiska uznawane za pożądane
3. 24 nauki:
·ð Nauki pedagogiczne (8sztuk)
H- historia wychowania
F- filozofia wychowania
E- psychologia wychowania
S- socjologia wychowania
B- biologia wychowania
A-Antropologia wychowania
K-kulturologia wychowania
T- teologia wychowania
·ð Nauki wspomagajÄ…ce (8 sztuk tak jak pedagogiczne tylko bez sÅ‚owa  wychowania )
Historia
Filozofia
Psychologia
Socjologia
Biologia
Antropologia
Kulturologia
Teologia
·ð Nauki współdziaÅ‚ajÄ…ce (8 sztuk)
- nauki realne
Higiena
Demografia
Ekonomika oświaty
-nauki formalne
Logika
Prakseologia
Cybernetyka
-nauki aksjologiczne (wartościujące)
Etyka
Estetyka
4. Pedagogika należy co nauk:
1) Humanistycznych
2) Społecznych
3) Empirycznych
4) Praktycznych (wywodzi siÄ™ z praktyki)
5) Teoretycznych (bo teoria pomaga rozwiÄ…zywad konkretne problemy praktyczne)
6) Ideologicznych
5. Działy pedagogiki:
1) Pedagogika praktyczna lub empiryczna
Zbieranie i opracowanie doświadczeo wychowawczych.
2) Pedagogika opisowa lub eksperymentalna
Uogólnianie doświadczeo i eksperymentów wychowawczych.
3) Pedagogika normatywna
Ustalanie wartości, celów, ideałów i norm wychowawczych.
4) Pedagogika teoretyczna czyli ogólna
Wypracowanie jednolitej teorii wychowania człowieka.
6. Kryteria+ dziedziny (p. S.Kawula)
Kryterium Dziedzina
1) Kryterium celu ·ð Teoria nauczania (dydaktyka)
·ð Teoria wychowania
2) Kryterium metodologiczne ·ð Pedagogika ogólna
·ð Pedagogika spoÅ‚eczna
3) Kryterium instytucjonalne ·ð Pedagogika przedszkolna
·ð Pedagogika szkolna
·ð Pedagogika szkoÅ‚y wyższej
·ð Pedagogika domu kultury
·ð Pedagogika domu dziecka
4) Kryterium rozwojowe ·ð Pedagogika (0-12)
·ð Hebagogika (13-18)
·ð Andragogika (18-67)
·ð Gerontopedagogika (67+)
5) Kryterium dziedzin dziaÅ‚alnoÅ›ci ·ð pedagogika pracy socjalnej
·ð Pedagogika opiekuocza
·ð Pedagogika wychowawcza
·ð Pedagogika terapeutyczna
·ð Pedagogika czasu wolnego
6) Kryterium dewiacji i defektów rozwojowych czÅ‚owieka ·ð Oligofreniopedagogika (dzieci niepeÅ‚nosprawne intelektualnie)
·ð Surdopedagogika (gÅ‚uchoniemi)
·ð Tyflopedagogika (niewidomi)
·ð pedagogika rewalidacyjna
·ð pedagogika penitencjarna (wychowanie wiÄ™z
niów)
·ð resocjalizacja
7) kryterium problemowe ·ð pedentologia
·ð polityka oÅ›wiatowa
WYKA
AD NR 2 24.10.2012
Cele operacyjne:
1. Przedstaw interpretację czasu wolnego na przestrzeni dziejów.
2. Wyjaśnij dlaczego czas wolny jest ważnym elementem jakości życia.
3. Podaj co najmniej 3 wybrane definicje czasu wolnego.
4. Dlaczego w globalnej fazie rozwoju gospodarczego następuje redystrybucja czasu?
5. Wymieo funkcje społeczno-wychowawcze czasu wolnego i krótko je scharakteryzuj.
6. Jakie zadania stoją przed domem rodzinnym a jakie przed szkołą w wypełnianiu czasu wolnego dzieci i
młodzieży?
7. Jakie są przesłanki tworzenia pedagogiki czasu wolnego?
Literatura przedmiotu:
B.Åšliwerski  Pedagogika T.1 Gdaosk 2006
1. Czas wolny na przestrzeni dziejów:
(pedagogika czasu wolnego po raz pierwszy tym pojęciem posłużył Fritz Klatt 1929 niem.pedagog)
·ð Arystoteles  wolny czas nie jest koÅ„cem pracy to praca jest koÅ„cem czasu wolnego, który czÅ‚owiek powinien poÅ›wiÄ™cić filozofii, sztuce i
nauce&
" Denis Diderot  historia czasu wolnego jest najważniejszą częścią naszego bycia&
" Jan Amos Komeński  domagał się szkoły, która posiada miejsca do aktywnego wypoczynku i rozrywki po pracy umysłowej dzieci i
młodzieży.
" John Locke  opowiadał się za psychofizyczną jednością człowieka(w wolnym czasie ujawnia się temperament człowieka i jego skłonności)
Termin czasu wolnego kształtował się jako przeciwstawny pojęciu pracy. Tak było do przełomu XIX i XX w., kiedy proletariat rozpoczął walkę o czas
wolny. Od tego momentu mówi się o genezie czasu wolnego.
Wzrost czasu wolnego przestaje byd traktowany jako wzrost konkurencyjny wobec zadao zwiększenia produkcji, a coraz bardziej rozpatruje się go
w kategoriach niezbędnej potrzeby człowieka i integralnego czynnika podnoszenia społecznej wydajności pracy i wzbogacania jakości życia.
2. Czas wolny ważnym elementem jakości życia:
Czas wolny jest ważnym elementem  jakości życia . Od ilości czasu i sposobów jego wykorzystania zależy jakośd: wykonywanej pracy,
kształtowania i doskonalenia zawodowego, codziennego samopoczucia i zdrowia czyli jakośd życia. Podobnie edukacja,  jeśli ma byd skuteczna,
powinna obejmowad wszystkie sfery aktywności życiowej człowieka, w tym jego czas .
Jakośd życia człowieka to nie tylko jego byt w sensie fizycznym i materialnym lecz także duchowym. Stąd człowiek od zarania swych dziejów
podejmował działania służące polepszaniu jakości życia. Dążył żeby odczuwad radośd, zadowolenie i byd szczęśliwym.
zachowania w czasie wolnym są dla człowieka z
ródłem przyjemności i same w sobie stanowią cel jego aktywności. Dobrowolnośd wskazuje na
swobodny, zgodnie z własnymi oczekiwaniami, potrzebami i zainteresowaniami wybór formy zachowania.
Bezinteresownośd wyraża wybór czynności w czasie wolnym, które nie pociągają odpłatności. Obniżony poziom samokontroli emocjonalnej wyraża
spontanicznośd, zabawowośd i dzięki temu efektywnośd zachowao w czasie wolnym. Cechy te dopełniają nieformalny charakter i odmiennośd
czynności realizowanych w czasie wolnym w stosunku do określanych jako poważne, które wykonuje się codziennie.
3. Definicje czasu wolnego najogólniej można ustalid wg.:
a) Określenia celu, jakiemu ma służyd
b) Charakterystyki (opisu) czynności, aktywności, które powinny go wyłonid
c) Próby połączenia obu w/w stanowisk
*wg. J. Dumazediera
Czas wolny obejmuje wszystkie zajęcia, którym jednostka może oddawad się z włąsnej chęci lub dla odpoczynku, rozrywki, rozszerzenia swych
wiadomości lub dla bezinteresownego kształcenia się czy dobrowolnego udziału w życiu społecznym poza obowiązkami zawodowymi, rodzinnymi i
społecznymi.
*wg. Aleksandra Kamioskiego
Czas wolny to częśd budżetu czasu, która nie jest zajęta przez pracę zarobkową, normalną i dodatkową, przez naukę, sen, posiłki, czy stałe
obowiązki rodzinne lub inną aktywnośd.
*wg. W. Daneckiego
Czas wolny to czas, który służy regeneracji sił zużywanych na pracę, poszerzenie wiedzy ogólnej i zawodowej, zycie rodzinne i wychowanie dzieci,
osobiste zainteresowania, potrzeby kulturalne, udział w życiu publicznym.
4. Redystrybucja czasu wolnego- dlaczego?
Następuje zmiana na runku pracy, stwarzają się nowe miejsca pracy. Pracodawca szuka taniej siły roboczej i miejsca, gdzie koszty utrzymania firmy
i produkcji są niskie. Zmienia się czas pracy od do (mogą to byd dziennie inne godziny). Niebywały pęd życia. Inne umowy o pracę, praca w domu
itd.
W globalnej fazie rozwoju gospodarczego następuje redystrybucja czasu. Odnosi się to także do czasu pracy. Proces globalizacji gospodarki pociąga
za sobą zmiany na rynku pracy. Nowy podział miejsc pracy dokonuje się najpierw w skali międzynarodowej. Globalizacja generuje tu nowe miejsca
pracy. Warto pamiętad, że o alokacji kapitału za granicę przesądzają: siła nabywcza ludności (otwarcie nowych rynków zbytu), niskie koszty pracy,
istniejący już potencjał produkcyjny i infrastruktura. Paostwa zapóz
nione w rozwoju nie spełniają tych warunków. Dlatego nie są w stanie
zainteresowad zagranicznych inwestorów.
A
ączne zasoby czasu pracy nie wystarczają dla wszystkich chętnych. Prawdopodobnie bezrobocie na trwale wpisało się w nasz pejzaż
społeczno-gospodarczy. Bilans siły roboczej wskazuje, że deficyt miejsc pracy wynika w znacznej mierze z zawodowej ekspansji kobiet.
Wraz z globalizacją następują branżowe przetasowania na rynku pracy, związane z wykształceniem i wykonywanym zawodem. Do
najbardziej przegranych należą pracownicy niewykwalifikowani, pracownicy tradycyjnych działów i gałęzi gospodarki narodowej. Na globalizacji
gospodarki korzystają ci, którzy dokonali akumulacji kapitału w wiedzę i umiejętności. Dotyczy to głównie ludzi aktywnych, przedsiębiorczych i
zaradnych. Należą oni do osób najdłużej i najintensywniej pracujących. Prowadzą wędrowny styl życia, wywołany koniecznością zmian w
wykonywaniu funkcji, czynności i zadao oraz zamieszkania. Żyją w szybkim tempie. Odczuwają brak czasu, który traktują jako cenną wartośd.
Pracują coraz dłużej, aby mied więcej wolnego czasu. Z wydłużonym dniem pracy łączy się osłabienie więzi rodzinnych i społecznych, marginalizacja
cierpienia i choroby (ludzi starszych), atomizacja świata wartości  coraz mniej uniwersalnych a bardziej indywidualnych. Obok nich cierpią z
powodu nadmiaru czasu: bezrobotni, emeryci, renciści.
Następstwem niebywałego pędu życiowego i przemian staje się wykorzenienie jednostek, rozpad tkanki społecznej i rosnący zasięg
emocjonalnej samotności. W globalnej redystrybucji czasu ponownie pojawia się na rynku pracy profesja służący, świadczących usługi
pielęgnacyjne, wychowawcze, pokojówek, sprzątających, kucharek, kierowców, ogrodników na rzecz osób nieprawdopodobnie zapracowanych.
5. Funkcje społeczno-wychowawcze czasu wolnego:
Wg. Winiarskiego:
1) Kreatywna- zaspokajanie potrzeb samorealizacji jednostki
2) Rekreacyjna- organizowanie wycieczek
3) Kształcąca- rozwijanie zainteresowao związanych z nauką i techniką
4) Opiekuocza- tworzenie warunków do zaspokajania potrzeb (świetlice itp.)
5) Integracyjna- zbliżanie do siebie młodszego i starszego pokolenia
6) Środowiskowa- podnoszenie kultury pedagogicznej społeczeostwa lokalnego
6. Zadania stojÄ…ce przed:
Domem:
·ð Stworzenie warunków przez rodzinÄ™ do spÄ™dzania czasu wolnego
·ð Rodzina pierwszym miejscem odpoczynku i zaspokajania potrzeb
·ð Wypracowany system wartoÅ›ci
Szkołą:
·ð Stworzenie organizacji placówki umożliwiajÄ…cej spÄ™dzanie wolnego czasu
·ð Propagowanie wartoÅ›ciowych form spÄ™dzania wolnego czasu
·ð Rozwijanie edukacji równolegÅ‚ej (kółka zainteresowao)
7. Przesłanki:
1) Uczenie jak spędzasz czas wolny to równocześnie wychowanie ogólne
2) Czas wolny jest szansą ale i zagrożeniem (zwłaszcza dla dzieci i młodzieży): bezczynnośd, pijaostwo, narkomania, konsumpcjonizm,
tania rozrywka
3) Wychowanie do czasu wolnego w rodzinie staje się główną przesłanką do wychowanie społecznego.
WYKA
AD NR 3. 7.11.2012
Cele operacyjne:
1. Wskaż wszystkie elementy składające się na wychowanie człowieka.
2. Na jakie grupy możemy podzielid definicję wychowania?
3. Wyjaśnij ramową definicję wychowania.
4. Krótko scharakteryzuj dynamiczne składniki wychowania oraz jego cechy.
5. Jaka jest zasadnicza różnica między opieką a wychowaniem.
6. Jak postrzegane jest wychowanie w świetle ważniejszych teorii osobowości.
Literatura:
St. Kunowski Podstawy współczesnej pedagogiki
1. * działania wychowawcze: czynności podejmowane przez wychowawcę
* warunki/okoliczności/bodz
ce/sytuacje wychowawcze
* wytwory działao i warunków
* zachodzÄ…ce zmiany w procesie wychowania
2. a) prakseologiczne-> działania wychowawców
b) ewolucyjne-> wychowanie to samorzutny rozwój (wychowanie przez doświadczenie własne)
c) sytuacyjne-> przezycia wspólnotowe przez zabawę, pracę, rozmowę, uroczystości (stwarzanie bogatych sytuacji wychowawczych)
d) adaptacyjne-> wpływ środowiska na wychowanie i osobowośd
3. pojęcie wychowania i jego cechy
Rozwijanie, kształtowanie, modyfikowanie dyspozycji emocjonalno-wolicjonalnych, a więc kierunkowych osobowości jednostki.
Wg. Heliodora Muszyoskiego
Ramowa definicja wychowania
4. Składniki dynamiczne:
1) ETOS  społeczne działania wychowawcze; poziom moralności szkoły, rodziców itd. Wpływa na rozwój wychowawczy np. przyzwyczajenia stanowią normy=> stopy
dziewczyn w japoni krepowane by otrzymad odpowiedni kształt; tatuaże
2) BIOS  naturalny rozwój wychowanka; budowa ciala, układ nerwowy, hormonalny dziedziczymy po przodkach -> powoduje to jak reagujemy na stres, czy jesteśmy
jednostkÄ… odpornÄ… psychicznie czy nie; przekazywanie zyrodnieo chorobowych czy moralnych
3) AGOS  wychowawcze zbliżenie wychowanka do nowego człowieka
4) LOS  kształtowanie postaw wobec przyszłego życia; zdarzenia losowe mogą wpłynąd na diametralną zmianę człowieka
5) EGO- nasze wewnętrzne JA
Cechy:
1) Złożonośd: zachowanie zależne od uwarunkowao zewnętrznych i wewnętrznych (osobiste przeżycia, doświadczenia, a więc potrzeby, aspiracje.)
2) Intencjonalnośd: wychowawca jest świadomy celów, jakie pragnie realizowad w procesie wychowania
3) Interakcyjnośd: proces wychowawcy odbywa się zwykle warunkach interakcji tj. współdziałania ze sobą wychowawcy i wychowanka ~ROZMOWA
4) Relatywnośd: wpływ na osobowośd wychowanka prócz wychowawcy mają też: środki masowego przekazu, rówieśnicy, społecznośc lokalna, sytuacja
społeczno-polityczna kraju itd.
5) Długotrwałośd: wychowanek i wychowawca rozwijają się przez cale zycie.
5. Opieka zapewnia istnienie i ciągłośd bycia jednostką ludzką i dotyczy przede wszystkim świadczeo materialnych i psychicznych
Wychowanie zmierza do kształtowania dyspozycji kierunkowych
6. a) behawiorystyczna  zachowanie reakcja na bodziec, system kar (unikanie) i nagród (chęd zdobycia)
b) o orientacji humanistycznej -> człowiek PODMIOTEM działania: sam decyduje o swoim losie. Odpowiedzialnośd za swoje czyny.
c) psychospołeczna-> nacisk na stosunki interpersonalne. Poza tymi kontaktami człowiek czuje się samotny i wyobcowany.
WYKA
AD NR 4
WYKA
AD NR 5; 14.11.2012
Cele operacyjne:
1) Wyjaśnij dlaczego proces wychowania dokonuje się na dwóch poziomach?
2) Jakie warstwy można wyłonid w strukturze procesu wychowania i co się na nie składa?
3) Co rozumiemy pod pojęciem postawy, celów wychowania, wzoru osobowego i ideału wychowania. Wyjasnij
te pojęcia na konkretnym przykładzie.
4) Wskaż aksjologiczne podstawy ideału wychowania w koncepcji Herbarta, Kunowskiego, Suchodolskiego,
Muszyoskiego.
5) Na przykładzie wybranej postawy przedstaw procedurę wyprowadzania celów z ideału wychowania.
1) Nie można na proces wychowania patrzed z tylko jednej strony, ponieważ nie jest to pojęcie jednopłaszczyznowe
Podejście subiektywne Podejście obiektywistyczne
Kazimierz Sośnicki (patrzył przez Ryszard Wroczyoski (analiza nauczyciela,
jakich używał metod, że nastąpiła zmiana
pryzmat zmian jakie dokonała się w
w wychowanku)
wychowanku)
POLITYCY
-decyzja o systemie oświaty
(decyzja jakiego teraz
człowieka chcemy wychowad)
-%Pkb na oświatę i edukację
2) Proces wychowania:
a) Warstwa aksjologiczna (ideał wychowania i cele wychowania) zalicza się do nich:polityków, naukowcy, praktycy
b) Warstwa operacyjna (formy, metody i środki wychowania) zalicza się do nich nauczycieli
Warstwa aksjologiczna ma zasadniczy pływ na warstwę operacyjną.
3) Cel wychowania- nazywamy określoną dyspozycję osobowościową (właściwośd lub ich zespół), które chce się osiągnąd w toku
oddziaływao na kogoś. Mogą dotyczyd:
·ð OsobowoÅ›ci czÅ‚owieka
·ð UkÅ‚adu stosunków wychowawczych
·ð Atmosfery w placówce
·ð Struktury zespołów uczniowskich
Formy celów wychowawczych:
·ð Kreatywna: wywoÅ‚ad, uksztaÅ‚towad, wzbudzid
·ð OptymalizujÄ…ca: zwiÄ™kszyd, wzmóc
·ð MinimalizujÄ…ca: osÅ‚abid, zredukowad
·ð Korekcyjna: przeksztaÅ‚cid, zmienid
Postawa- wg. K. Denka: to względnie stała i zgodna organizacja poznawcza uczuciowo-motywacyjna i behawioralna podmiotu związana z
określonym przedmiotem czy klasą przedmiotu.
Komponenty postawy:
1. Emocjonalno-oceniajÄ…cy -> werbalizowanie ocen
2. Poznawczy -> przekonania i wiedza o obiekcie
3. Behawioralny ->zespół dyspozycji do zachowania się w określony sposób wobec obiektu postawy.
Np. Patriotyzm
2. Co wiem o 11 listopada, dlaczego jest tak ważny?
3. Jak ja siÄ™ zachowujÄ™?
1. czy ja mogÄ™ pokazad co czujÄ™?
Ideał wychowania- najwyższy i nadrzędny cel wychowania, zestaw harmonijnie zintegrowanych ze sobą stanów rzeczy, których
osiągnięcie jest postulowane przez zabiegi wychowawcze.
Cechy:
üð Zmienny
üð NadrzÄ™dny
üð Otwarty
üð NieosiÄ…galny
Wzór osobowy- opis konkretnego człowieka, jego osobowośd, postępowanie. (pierwsi to rodzice- potem rodzeostwo, nauczyciel,
idol-> JPII, Małysz itd.)
4) HERBART-
Idee:
1. Wewnętrzna wolnośd
2. Doskonałośd
3. Życzliwośd
4. PodporzÄ…dkowanie prawu
5. Słusznośd
Kunowski-> osobowośd człowieka
Siły dynamiczne: 1. Bios
2. ethos
3. agos
4. los
5. ego
Suchodolski-> z
ródło: cele wychowania
1. Człowiek myslący -> Homo Sapiens
2. Człowiek techniki -> Homo faber
3. Człowiek sztuki -> Homo oesteticus
4. Człowiek zabawy -> Homo ludeus
5. Człowiek pracy -> Homo laborans
6. Człowiek polityki -> Homo politycus
7. Człowiek konsumpcji -> Homo oeconomicus
Muszyoski -> dyspozycje: cechy kierunkowe. Postawy:
1. Ideowe (katolicyzm, faszyzm itd.)
2. Intelektualne
3. Społeczne
4. Intrapersonalne (wobec siebie)
5. wobec przyrody
6. egzystencjonalne
7. Wobec kultury
8. Interpersonalne (miedzy ludz
mi)
5)
IDEAA
WYCHOWAWCZY
NACZELNE CELE
CELE KIERUNKOWE
CELE ETAPOWE
CELE OPERACYJNE
Wykład nr 6; 21.11.2012
1. Jakie podejście do zjawiska animacji kulturalnej można stosowad w dobie dehumanizacji świata kultury?
Udział w wydarzeniach kulturalnych, upowszechnianie zachowao i działao związanych z wydarzeniami kulturalnymi,
pobudzenie ludzi do udzielania się w życiu kulturalnym społeczeostwa, czynny udział a nie bierny, dawanie możliwości
młodym ludziom do rozwijania talentów.
2. Jak współcześnie interpretuje się pojęcie animacji społeczno-kulturalnej?
·ð animacja jako kierunek- to ożywianie czegoÅ›; dawad życie czemuÅ›, wprawiad w ruch, nadawad żywotnoÅ›d,
ożywiad kogoś, zachęcad, skłaniad do działania; kierunek działania wśród ludzi i z ludz
mi.
·ð animacja jako metoda- to metoda dziaÅ‚ania w pracy zachÄ™ca, stymuluje do aktywnego zachowania zarówno
zbiorowości terytorialnej jak i małej grupy, do działania mającego na celu ulepszenie życia społecznego
środowiska przez ukazanie wizji owych ulepszeo i stymulowanie ludzi do ich realizacji.
·ð animacja jako proces- to proces wewnÄ™trzny, zachodzÄ…cy w osobowoÅ›ci jednostki ludzkiej, dziÄ™ki której
następuje nie tylko ożywienie, pobudzenie do działania, ale przede wszystkim odkrywanie w sobie sił twórczych,
możliwości kreacyjnych, szans zachowao ekspresyjnych.
3. Ukaż zróżnicowanie koncepcji animacji społeczno-kulturalnej.
·ð animacja ujmowana przede wszystkim jako sposób ksztaÅ‚towania wspólnoty, przyjmujÄ…cy za punkt wyjÅ›cia
zbiorowości, które znalazły się w nowych dla nich miejscach
·ð animacja wyznaczajÄ…ca sobie jako cele nadrzÄ™dne uczestnictwo i autoekspresjÄ™
·ð animacja stawia sobie za cel wyzwolenie i emancypacjÄ™
·ð animacja odwoÅ‚ujÄ…ca siÄ™ do demokracji kulturalnej
4. Jakie zadania stoją przed animacją społeczno-kulturalną? Wymieo co najmniej cztery.
·ð stworzenie obiektywnego inwentarza metod i propozycji zwiÄ…zanych z animacjÄ… niedyrektywnÄ… i
samorządnością możliwych do stosowania w różnych środowiskach społecznych
·ð zbadanie i opracowanie technik przydatnych animatorom zbiorowoÅ›ci lokalnych
·ð wyjaÅ›nienie relacji miÄ™dzy animacjÄ… spoÅ‚eczno-kulturalnÄ… a upowszechnieniem sztuki klasycznej, kultury
elitarnej
·ð dokÅ‚adniejsze zbadanie możliwoÅ›ci stosowania animacji w izolowanych lub zacofanych regionach wiejskich
·ð zintegrowanie form pracy kulturalnej z obiektami sportowymi
·ð zaciÅ›nienie wiÄ™zi miÄ™dzy animacjÄ… a wychowaniem
·ð podjÄ™cie problemu animacji w miejscu pracy
5. Jak na przestrzeni lat zmieniał się wizerunek pracownika kulturalno-światowego?
·ð pracownik oÅ›wiatowy okresu miÄ™dzywojennego- specjalista wyksztaÅ‚cony tylko z jednej dziedziny
·ð wielofunkcyjny kulturalno-spoÅ‚eczny dziaÅ‚acz w latach 1918-1939- pracownik, który poprowadzi zarówno kółko
samokształcenia jak i zespół muzyczny, teatralny, taneczny itd.
·ð agitator i propagandysta w latach 1949-1955- propaganda idei socjalizmu i agitacja do dziaÅ‚ao majÄ…cych tÄ™ ideÄ™
urzeczywistniad
·ð pracownik kulturalno-oÅ›wiatowy po 1956 r.- wychowawca dorosÅ‚ych, organizowanie Å›rodowiska spoÅ‚ecznego i
wychowawczego, działacz wielofunkcyjny
·ð animator kultury z poÅ‚. lat 70tych- ożywianie, pobudzanie do dziaÅ‚alnoÅ›ci w rozmaitych dziedzinach życie
6. Przedstaw pojęcie animatora i jego sylwetkę osobowościową i zawodową.
- Cechy osobowościowe animatora:
odpowiedzialnośd, duża odpornośd fizyczna, zrównoważenie psychiczne, serdeczny stosunek do ludzi, szczerośd i
uczciwośd, poczucie humoru, życzliwośd, sprawiedliwośd, cierpliwośd, inteligencja, takt i urok osobisty, zdolnośd do
refleksji
- Umiejętności animatora:
dobry organizator, dynamika w działaniu, rzetelnośd i sumiennośd, umiejętnośd przekazywania wiedzy, kreatywnośd,
szybkie i zdecydowane podejmowanie decyzji, łatwośd w nawiązywaniu kontaktów, umiejętnośd stawiania zadao i
organizowania pracy
Wykład 7; 28.11.2012
1. Wskaż cykliczne zmiany aktywności ludzi w okresie prehistorycznym
2. Wymieo formy spędzania czasu wolnego charakterystyczne dla poszczególnych ośrodków życia w starożytności
3. Jakie formy spędzania czasu wolnego dominowały w średniowieczu?
4. Jak postrzegano czas wolny w epoce nowożytnej?
5. Wskaż interpretację czasu wolnego w dobie współczesnej i zakres znaczeniowy poszczególnych pojęd przydatnych w
definiowaniu czasu wolnego
6. Przedstaw składniki główne budżetu czasu
7. Wskaż kryteria wydzielania czasu wolnego z budżetu czasu
8. Przedstaw rozwiniętą definicję czasu wolnego
9. W jaki sposób można badac budżet czasu? Przedstaw swoje stanowisko w tej kwestii?
Literatura:
Jan Pięta  Pedagogika czasu wolnego 2004/2008
1. 2mln. lat temu - 500r. (rzez
by, malowidła naskalne, badania archeologiczne)
1. Krótki (dobowy)
·ð Duża dzieo  zbieractwo, myÅ›listwo
·ð MaÅ‚a odpoczynek, planowanie, zabawa, twórczoÅ›d artystyczna
2. Åšredni (1-2 tyg.)
·ð Duża systematyczne polowania, na grubÄ… zwierzynÄ™, w celu zdobycia wiÄ™kszej iloÅ›ci pokarmu
·ð MaÅ‚a korzyÅ›ci ze zdobyczy, odpoczynek, wyrób odzieży i broni, zabawa
3. DÅ‚ugi (roczny)
·ð Duża lato gromadzenie odzieży, gromadzenie zapasów na zimÄ™
·ð MaÅ‚a zimÄ… spÄ™dzanie czasu w jaskiniach, odpoczynek, korzystanie z zapasów
2. 10 tys. lat p.n.e.  476r. n.e.
Egipt
·ð Turystyka zwiÄ…zana z handlem, kultem religijnym, dyplomacjÄ…, wojnami
·ð Sport: wyÅ›cigi, sportowe polowania, Å‚owienie ryb, pozorowane walki na Å‚odkach
·ð Udramatyzowane obrzÄ™dy i barwne widowiska, ceremonie religijne
·ð Organizowanie zabaw, gry planszowe/terenowe
·ð Rozrywki: wystÄ™py Å›piewaków, tancerze, żonglerze i akrobaci
Grecja
·ð Turystyka jak w Egipcie
·ð Gimnastyka i sporty (igrzyska: olimpijskie, pytyjskie, istmijskie, nemejskie)
·ð Festiwale i konkursy teatralne (zawodowi aktorzy)
·ð Koncerty muzyczne i wystÄ™py poetyckie
Rzym
·ð Turystyka jak Egipt i Grecja ale o wiÄ™kszym zasiÄ™gu terytorialnym
·ð Gimnastyka i maÅ‚o mÄ™czÄ…ce sporty (wyeksponowane konkurencje militarne), rzut oszczepem, zapasy
·ð Wielkie widowiska teatralne
·ð WyÅ›cigi rydwanów, walki z dzikimi zwierzÄ™tami, walki gladiatorów
3. 476r. p.n.e.  1492r
1. Wczesny do XI w.
·ð Zalążki turystyki współczesnej (podróże kupieckie, pielgrzymki kultu religijnego) wyprawy lÄ…dowe i morskie, obiekty noclegowe
 zajazdy, gospody
·ð Zamki rycerskie: turnieje i gry zrÄ™cznoÅ›ciowe
·ð Sztuki teatralne, czytanie poezji, muzyka
·ð RozwiniÄ™cie liturgii dramatu chrzeÅ›cijaoskiego (Wielki Tydzieo, Boże Narodzenie)
2. Rozkwitu XI-XIII w.
·ð Turystyka kupiecka, pÄ…tnicza (do Rzymu, Ziemi ÅšwiÄ™tej)
·ð Bujny rozwój poezji, muzyki, teatru
·ð Misterium
·ð Teatr a w nim wÄ…tki Å›wieckie
3. Schyłkowy XIV-XV w
·ð Dalsze wyprawy lodowe i morskie (Indie, Ameryka)
·ð Nowe gatunki literackie
·ð Rozwój malarstwa
·ð Aktorzy i autorzy sztuk: żeglarze / teatr lalek
4.
·ð Nurt zwiÄ…zków zawodowych
Wprowadzenie 8 godzinnego czasu pracy w 1919r.
Uch0wała swobody wyboru pożytku czasu wolnego; Wybór instytucji służącej wypoczynkowi
FWP  Fundusz Wczasów Pracowniczych 1924r.
·ð Nurt olimpijskiego Å›rodowiska:
1896r. Ateny pierwsze igrzyska nowożytne
5. REKREACJA- odradzanie, odtwarzanie sił fizycznych i psychicznych
(WCZASY)- czynności związane z wypoczynkiem i pracę nad sobą w
ramach czasu wolnego
WYPOCZYNEK PRACA NAD SOB

(aktywna forma zagospodarowania czasu wolnego) (zajęcia dobrowolne podejmowane w
celu samodoskonalenia siÄ™)
ODPOCZYNEK ZABAWA
(pasywna forma (forma wypoczynku czynnego;zajęcia ludyczne.)
Wypoczynku w celu
Nabrania sił po wysiłku)
ROZRYWKA GRA
(forma zabawy czyli (forma zabawy,
wypoczynku czynnego; czyli wypoczynku
służące odprężeniu, czynnego, prowadzona
zadowoleniu, rozweseleniu, wg. określonych
poprawie samopoczucia) zasad)
HOBBY
(ulubione zajęcie, pasja)
6. Budżet czasu- zestawienie odcinków czasu przewidzianych na realizację różnych czynności życiowych.
Składniki główne budżetu czasu:
Wariant I Wariant II
A. Kamieoski ObowiÄ…zujÄ…cy od 1988r.
1) Praca zawodowa lub podstawowe zatrudnienie 1) Zaspokajanie potrzeb fizjologicznych
2) Dodatkowa praca zarobkowa 2) Praca zawodowa
3) Dojazd do pracy 3) Przejazdy (dojazdy, dojścia)
4) Zaspokojenie elementarnych potrzeb organizmu 4) Wykonywanie prac domowych
5) Obowiązki domowe 5) Zajęcia poza domem
6) Uczelniane kształtowanie się pracujących 6) Nauka
7) Czas wolny 7) Czas wolny
8) Czas na wpół wolny
7. Kryterium dobrowolności- z własnej woli przyjmujemy określone zobowiązania, które mogą byd przyjemne lub uciążliwe, kłopotliwe ale
dające moralną satysfakcję np. udział we Mszy św.
Kryterium pracy zawodowej- podziału czasu na wolny i zajęty. Nie można jednoznacznie określid co wchodzi w skład czasu zajętego i
wolnego, ponieważ czas pracy nie zamyka się w wielu przypadkach w okresie pobytu w miejscu pracy czy szkole. Często wykorzystywany
jest w terenie, bibliotece czy we własnym mieszkaniu, gdzie np. kooczymy różne zaległości firmowe, bądz
uczeo odrabia lekcje.
8. Rozwinięta definicja czasu wolnego na podstawie wariantu II składników budżetu czasu:
Czas wolny to ta częśd budżetu czasu, która NIE jest zajęta przez składniki główne budżetu czasu i może byd spożytkowana na dowolne zajęcia.
9.
*badania ankietowe
*autorejestracja (samodzielnie rejestrujemy czynności, jakie wykonujemy)
*obliczanie określonych parametrów
- średni czas trwania czynności
- przeciętny czas trwania wykonywanych czynności
-odsetek osób wykonujących jakąś czynnośd
Wykład 8; 5.12.2012
Cele operacyjne:
1. Udowodnij, że pojęcie kultury jest terminem wieloznacznym wynikającym z przemian którym podlega i podlegało w ciągu wieków.
2. Jak interpretuje siÄ™ kategorie kultury. Podaj jednÄ… znaczÄ…cÄ… typologie.
3. Wymien typy kultury.
4. Wymien elementy składowe kultury i scharakteryzuj 4 z nich.
5. Jakie instytucje kulturalne zaliczamy do instytucji o ograniczonym zasięgu społecznym, i dlaczego?
6. Jaka jest zasadnicza różnica między teatrem a filharmonią? Wymieo kilka placówek teatralnych i filharmonii występujących w
Poznaniu i kraju.
7. Co to sa muzea i jaką pełnią rolę w procesie wychowania?
8. Wskaż główne instytucje muzealne z terenu Poznania i kraju.
Literatura: Jan Pięta Pedagogika Czasu Wolnego
1.
*Podejście starożytne
 kultura umysłowa ,  kultura ducha - człowiek uczący się, dbający o rozwój umysłowy, kultywujący cnotę madrości stawał się w
znaczeniu  człowiekiem kulturalnym
*1774r wg. J. Adelunga
Uszlachetnienie lub wysubtelnienie wszystkich duchowych i fizycznych sił człowieka lub całego ludu, tak, że słowo to oznacza zarówno
oświecenie i uszlachetnienie rozumu przez wyzwolenie przesądów jak też ogładę, uszlachetnienie i wysublimowanie obyczajów.
*wg słownika J.Polskiego
Obycie, takt, wysoki poziom moralny, dobre wychowanie, wykształcenie.
*wg. Edwarda B.Taylora 1971r.
 kultura czy cywilizacja jest to złozona całośd, która obejmuje wiedzę, wierzenia, sztukę, moralnośd, prawa, obyczaje oraz wszelkie inne
umiejętności i nawyki nabyte przez ludzi jako członków społeczeostwa
*wg. Antoniny KÅ‚oskowskiej
Względnie zintegrowana całośd obejmująca zachowania ludzi przebiegające wg. Wspólnych dla zbiorowości społecznej wzorów
wykształconych i przyswajanych w toku interakcji oraz zawierające wytwory takich zachowao
2. Typy kultury- wielkie podstawowe działy kultury, obejmujące zjawiska, względnie jednorodne i różniące się od siebie istotnymi cechami.
Wg. Dobrowolskiego
*k.materialna np. budowle, posÄ…gi Buddy
*k.społeczna
*k.niematerialna (duchowa)-> muzyka, sztuka
Epoki w dziejach ludzkości:
1) Epoka dzikości
2) Epoka barbarzyostwa
3) Epoka cywilizacji (stariozytnośd, średniowiecze, nowożytnośd=modernizm)
4) Epoka postmodernistyczna
5) Epoka informacyjna
3. Typy kultury:
1) Wg przynależności do określonych grup i warstw społecznych
Ryserska; szlachecka; mieszczaoska; chłopska; ludowa; robotnicza; inteligencka
2) Wg typu gospodarowania
*mysliwska
*pasterska
3) wg przynależności do religii
* świecka
*religijna (chrześcijaoska, buddyjska, islamska, żydowska, hinduistyczna)
4) wg charakteru aktywności ludzkiej
*intelektualna
*artystyczna
*pedagogiczna
*kulinarna itp.
5) wg zakresu występowania
*globalna
*kontynentalna
*narodowa
*regionalna
6) ze względu na poziom kultury
* wysoka (elitarna)
*masowa (popularna)
7) ze względu na przynależnośd
* młodzieżowa
 * subkultur
8) ze względu na stosunek do polityki paostwa
*oficjalna
*alternatywna
*kontrkultura
4. Elementy kultury:
1) Wartośc: to co jest cenne dla mnie; wartośd do której dążę
Wartości kulturalne- wartośd dominująca w danym społeczeostwie, czyli te które wpływają, jeśli nie na wszystkich, to na większośd
jego członków. Są to powszechnie pożądane dobra lub powszechnie uznane przekonania o określonym charakterze.
2) Wzory:normy wyrastające z systemu wartości. System postulowanych zasad postepowania ludzi, instytucji.
3) Kanon: wzorzec, reguła, norma. Zestaw tekstów prawomocnych i uznawanych za obowiązkowe (swoista cecha:uniwersalny
charakter, pozwala ogarnąd  świat cywilizowany )
4) Obyczaj: ogół powszechnie sposoby postepowania, najczęściej utwierdzone tradycją i mające miejsce na określonym terenie i
dotyczÄ…ce pewnej grupy ludzi.
5) Zwyczaje: to sposoby postępowania wynikające z nabytej dyspozycji przyzwyczajania i jako takie mogące się czasem przekształcid w
obyczaje. Zwyczaje mogą mied charakter trwały lub przejściowy-przemijający z modą. W przeciwieostwie do obyczajów, ich
przestrzeganie nie jest obarczone sankcjami a jedynie jest formÄ… uznania lub odrzucenia. Zwyczaje dzieli siÄ™ na grupowe i
indywidualne. Zwyczaje powstają z nawyków i przyzwyczajeo, a także z dawnych obyczajów i obrzędów, stąd jedne się utrwalają, inne
sÄ… odrzucane.
6) Obrzędy: zespół czynności i praktyk towarzyszących jakiejś uroczystości o charakterze rodzinnym, społecznym, politycznym czy
religijnym.; obrzÄ…dek, ceremonia
7) Rytuał: zespół czynności stanowiące formę zewnętrzną obrzędu religijnego, uroczystości, ceremonii
8) Mit: podanie o bogach, legendarnych bohaterach
9) Symbol: znak wizualny
5. Teatry, filharmonie, instytucje o charakterze muzealnym (wystawy. Muzea)
1. Występują w nielicznych miejscach i nielicznie
2. Zaspokajają potrzeby kulturalne wyspecjalizowanego kręgu odbiorców udostepniając dzieła sztuki
3. Wymagają dośd dużych srodków finansowych od uczestnika
6. Teatr- instytucja, która przedstawia na scenie za pomocą gry aktorów odpowiednią interpretację danej sztuki.
T.Narodowy  Warszawa T.Polski- Poznan (ul. 27 grudnia)
T. stary  Kraków T.Muzyczny- Poznao (ul.Niezłomnych)
T.Wybrzeże- Gdaosk T.Nowy- Poznao (ul.Dąbrowskiego, im. T.A
omnickiego)
T.Stary- Lublin T.Wielki- Poznao (ul. Fredry)
T.Polonia- Warszawa
T.Szóste Pietro- Warszawa
Ludzie teatru: Pola Negri, Krystyna Feldman, Anna Dymna, Eugeniusz Bodo, Jan Englert
Filharmonia- prezentacja koncertów muzyki poważnej, a także instrumentalnej o charakterze rozrywkowym jak również o charakterze
pełnoorkiestrowym.
F. Dolnośląska (Jelenia Góra) F.Poznaoska im. T.Szeligowskiego
Bałtycka
Kaliska
Świętokrzyska (kielce)
Krakowska
7. Muzeum  instytucja powołana do gromadzenia, badania oraz opieki nad obiektami posiadającymi pewną wartośd historyczną bądz

artystycznÄ….
8. Poznao: M. Rolnictwa w Szreniawie
Siódmy fort w Żabikowie
Wykład 9, 12.12.2012r.
Cele operacyjne:
1. Co rozumiemy pojęcia turystyki i jakie sa jej korzenie?
2. Przedstaw typologię turystyki ze względu na kryterium celu i wymagao.
3. Co nazywamy działalnością sportową i jak ją klasyfikujemy?
4. Wymieo kilka dyscyplin sportowych i zawodników, którzy osiągnęli znaczące sukcesy na arenie międzynarodowej (igrzyska Olimpijskie)
5. Co to są igrzyska paraolimpijskie i jaka organizacja krajowa przygotowuje sportowców do zawodów?
6. Co zaliczamy do środków masowego przekazu, a następnie wskaż ważne daty z nimi związane?
7. Wskaż pozytywne i negatywne strony współczesnych środków masowego przekazu.
Literatura:
Jan Pięta Pedagogika czasu wolnego 2008r.
Janusz Merski, Joanna Warecka Turystyka kwalifikowana, turystyka aktywna; Warszawa 2009.
1. Wycieczka, podróż koocząca się powrotem do miejsca skąd nastąpił wyjzad.
Kryterium:
a) Motyw: innego wypoczynku POZA MIEJSCEM STAA
EGO ZAMIESZKANIA zwiazana z celem poznawczym i elementami sportu.
b) Czas trwania: nie może trwad mniej niż 24h i nie więcej niż rok
c) Środek transportu: autostop, własny pojazd, pociąg
d) Miejsce naszej podróży
1857- powstaje pierwsze stowarzyszenie o charakterze turystycznym w Wielkiej Brytanii
1924- powstaje międzynarodowa organizacja skupiająca krajowe organizacje turystyczne Rzym
1873- Kuz
nice k. Zakopanego powstaje GTT- Galicyjskie Towarzystwo Tatrzaoskie
1874-GTT-> TT  Towarzystwo Tatrzaoskie
1920- TT->PTT- Polskie Towarzystwo Tatrzaoskie
1906-Wawa PTK->PTTK  Polskie Towarzystwo Turystyki Krajoznawczej
1991-UKFiT- UrzÄ…d Kultury Fizycznej i Turystyki
2.
*poznawcza(poznawanie przyrody, kultury, historii wybranych krajów i regionów; odwiedzanie zabytków, muzeów)
*kwalifikowana (zaspokajanie potrzeb ruchu i wysiłku fizycznego- jaskinie, podziemne jeziora)
*alternatywna (podróżowanie w ścisłym kontakcie i harmonii z przyrodą)
*ekologiczna(gruntowne poznanie przyrody przy maksymalnym ograniczeniu integracji w środowisko naturalne)
Funkcje:
*poznawcza *wypoczynkowa *wychowawcza *zdrowotna *etniczna
Turyst.etniczna- wyjazdy do miejsc urodzenia, zamieszkania samych uczestników i przodków
Turyst.motywacyjna- wyjazdy nagrodowe do miejsc wypoczynkowych, leczniczych lub szczególnie atrakcyjnych, w formie nagrody, fundowane
przez pracodawdce
Turyst.biznesowa-wyjzady do miast atrakcyjnych, gdzie organizowane są spotkania, konferencje, gdzie również zwiedza się okolicę.
Turyst.religijna
Turyst.kwalifikowana-piesza, kajakowa, rowerowa, narciarska, żeglarska, nurkowa, speleogiczna , jez
dziecka, potrzebny jest certyfikat, wyznaczonÄ…
trasę przebywamy, zbieramy pkt, które są przeliczane na odznaki.
3. Sport- działalnośd sportowa świadoma i dobrowolna działalnośd człowieka podejmowana w celu zaspokojenia potrzeb zabawy,
współzawodnictwa i doskonalenia własnych cech fizycznych i umysłowych.
Rodzaje sportu Charakterystyka
Uprawianie Uprawianie sportu wyczynowo, nie należy do czynności czasu wolnego, jest traktowana jak praca
kwalifikowany zawodowa
Zainteresowanie Zajmuje on ważną pozycję w zagospodarowaniu czasu wolnego mln ludzi na świecie
Rekreacyjny Sport uprawiony amatorsko w czasie wolnym. Należy do autentycznych czynności wczasowych. Może byd
indywidualny i zespołowy
Niepełnosprawnych Forma aktywności ruchowej podnosząca sprawnośd fizyczną osób niepełnosprawnych. Ważny element
rehabilitacji.
4. 1924- paryż pierwszy udział Polaków w olimpiadzie(medale: srebrny kolarze torowi, brąz jez
dziectwo)
1928-Amsterdam pierwszy medal złoty Halina konapecka rzut dyskiem
Irena Szewioska 7medali olimpijskich biegaczka
Robert Korzeniowski 4 złote medale chodziarz
Adam Małysz
Justyna Kowalczyk
Wojciech Fortuna złoty medal Saporro 111m skoki narciarskie
5. Paraolimpiada- igrzyska olimpijskie osób niepełnosprawnych. START- skupia zawodników niepełnosprawnych
6. Prasa, Radio, TV, Internet 1926-stałe polskie audycje radiowe; lata 60 TV; lata 90 internet
7. Manipulacje faktami, dużo internetowych śmieci, mało rzetelne dziennikarstwo ITD.
Wykład 10; 19.12.2012r.
Cele operacyjne:
1. Zinterpretuj i podaj różnicę między zjawiskiem przemocy i agresji.
2. Co to znaczy agresja prospołeczna i antyspołeczna?
3. Co rozumiemy pod pojęciem subkultura i które z nich mogą byd przykładem dla współczesnych czasów?
4. Jak rozpoznad psychomanipulację i w jaki sposób można jej się przeciwstawid?
5. Wyraz
swoje zdanie na temat wpływu kultur religijnych na postawy młodzieży.
1. Agresja oddziaływanie jednostki na drugą w celu zaszkodzenia ofierze.
Przemoc- wywieranie wpływu jednostki na drugą w celu uzyskania pożądanych zachowao.
Cele zachowao agresywnych: Wyznaczniki agresji:
·ð RozÅ‚adowanie napiÄ™cia ·ð Prowokacja (fizyczna, sÅ‚owna)
·ð OsiÄ…gniÄ™cie korzyÅ›ci materialnych i spoÅ‚ecznych ·ð Pobudzenie emocjonalne
·ð Zdobycie lub utrzymanie wysokiego statusu ·ð Przemoc obserwowana w mediach
·ð Bronienie siebie i czÅ‚onków swojej grupy ·ð Normy i oczekiwania spoÅ‚eczne
·ð WpÅ‚yw alkoholu
2. Agresja prospołeczna- działania skierowane przeciw drugiemu człowiekowi usankcjonowane prawem(samoobrona, kara śmierci)
Agresja antyspołeczna- działania skierowane przeciw całemu społeczeostwu np. atak z 11 września
3. Subkultura- względnie spójna grupa społeczna pozostająca na marginesie dominujących w danym systemie tendencji życia społecznego,
wyrażająca swą odrębnośd przez zanegowanie lub podważanie utrwalonych i powszechnie akceptowanych wzorów kultury
np. bikiniarze, buddyści zen, chuligani, gitowscy, hipisi, kibice piłkarscy, metalowcy, punkowscy, rastafarianie (reagge)
4. psychomanipulacja jest świadomym działaniem na szkodę drugiej osoby i kojarzy się zazwyczaj ludziom z technikami stosowanymi w sektach religijnych.
Jak działają: nie bój się ja Ci pomogę, zaopiekuje się, wszystko możesz mi powiedzied itd.
5. Sekta- odłam wyznaniowy jakiejś religii, grupa izolująca się od reszty społeczeostwa mająca własną hierarchię wartości, norm zachowao i
silnie akcentująca rolę przywódcy (krwawa, ofiara, czarna msza- przeciwieostwo Mszy.)