Język słowacki
1
Język słowacki
Sloven%0Å„ina
Obszar SÅ‚owacja, Czechy i inne
Liczba mówiących 7 milionów
Ranking (poza pierwszÄ… 100.)
Klasyfikacja genetyczna Języki indoeuropejskie
*Języki słowiańskie
**Języki zachodniosłowiańskie
***Języki czesko-słowackie
****Język słowacki
Pismo łacińskie
Status oficjalny
język urzędowy Słowacja, Wojwodina, jeden z urzędowych w Unii Europejskiej
Regulowany przez SÅ‚owacka Akademia Nauk
Kody języka
ISO 639-1 sk
ISO 639-2 slo/slk
ISO 639-3 slk
SIL SLO
W Wikipedii
Zobacz też: język, języki świata
Wikipedia w języku słowackim
W Wikisłowniku: Słownik języka słowackiego
Język słowacki
2
Język słowacki (słow. slovenskż jazyk, też
sloven%0ńina) należy do zachodniosłowiańskiej
grupy językowej. Językiem tym posługuje się
ponad 6 mln osób - przede wszystkim na
Słowacji i w należącej do Serbii Wojwodinie,
gdzie jest językiem urzędowym. Używają go
także Słowacy mieszkający w Polsce, Rumunii,
na Węgrzech, w USA i Kanadzie. W Polsce
język słowacki mógł być zdawany na maturze
jako jeden z języków nowożytnych.
Język słowacki jest bardzo blisko
spokrewniony z językiem czeskim. Dialekty
słowackie znacznie różnią się między sobą, w
ich obrębie wyróżnia się 3 zespoły:
" wschodniosłowacki,
" środkowosłowacki (posiadający wiele cech
wspólnych z językami
południowosłowiańskimi),
" zachodniosłowacki (najbliższy językowi
czeskiemu).
Historia i piśmiennictwo
Języki i dialekty Europy Środkowo-Wschodniej
Zob. alfabet słowacki.
Współczesny słowacki język literacki powstał w połowie XIX wieku. Do jego zapisu stosuje się zmodyfikowany
alfabet łaciński, który składa się z 46 liter[1] :
a á ä b c %0Å„ d 
dz d~
e é f g h ch i í j k l :
>
m n H
o ó ô p q r U
s a
t e
u ś v w x y ż z ~
[2]
Używa się trzech dwuznaków: dz d~
ch.
Fonetyka i fonologia
Język słowacki zachował w fonetyce pewne elementy starego języka słowiańskiego, które w polskim już zanikły.
Jednym z nich jest iloczas, tj. występowanie samogłosek długich i krótkich. Te pierwsze są w piśmie wyróżnione
kreseczką umieszczoną nad literą, tzw. znak długości (d:
~
eH
). Dla przykładu, słowackie a wymawia się podobnie jak
w jÄ™zyku polskim przy dosyć szybkim wypowiadaniu słów, natomiast á wymawia siÄ™ dÅ‚ugo, mniej wiÄ™cej tak, jak
polskie aa. Iloczas posiada w języku słowackim funkcję dystynktywną (czasami przesądza o znaczeniu wyrazu), np.
krik/krík ("krzyk/krzak"). Ponadto w jÄ™zyku sÅ‚owackim gÅ‚oski l i r mogÄ… być zgÅ‚oskotwórcze, a wtedy funkcjonujÄ… w
identyczny sposób, jak samogłoski, to znaczy może padać na nie akcent wyrazowy (np. w dwusylabowych wbrew
pozorom słowach vlhkż, a
tvrtok "wilgotny, czwartek") i posiadają iloczas (krótkie l, r i długie :
, U
). Ta właściwość
umożliwia tworzenie zdań, w których nie ma ani jednej samogłoski, takich jak słynne, choć mało sensowne "str%0ń
prst skrz krk, srse
, krv" ("włóż palec przez szyję, sierść, krew"). Zanikła w języku słowackim samogłoska y, która
jest już od wielu wieków wymawiana jak i (choć nadal zapisywana przy pomocy litery y). Istnieje natomiast
rozróżnienie między dz
więcznym laryngalnym h a bezdz
więcznym welarnym ch (to pierwsze dla Polaków brzmi jak
dz
więk pośredni między ch a g - odpowiada dialektalnej, kresowej wymowie h).
Akcent w języku słowackim jest dynamiczny, stały i zawsze pada na pierwszą sylabę wyrazu (również w słowach
obcego pochodzenia). Jeśli wyraz poprzedzony jest przyimkiem, akcent pada zawsze na przyimek, np. na Slovensku
("na Słowacji"). Dotyczy to również przeczenia ne- ("nie") przed czasownikiem, które po słowacku zapisujemy
Język słowacki
3
Å‚Ä…cznie z czasownikiem, np.: ne%0Å„ítae
(nie czytać), nepracovae
("nie pracować"), nepísae
("nie pisać"). Wyjątek
stanowi tylko oddzielna pisownia przeczenia z czasownikiem bye
("być"), np.: nie som ("nie jestem"), nie si ("nie
jesteś"), nie ste ("nie jesteście"), nie sś ("nie są").
Gramatyka
Gramatyka języka słowackiego bardzo przypomina polską. Również jeśli chodzi o jej złożoność - podobnie jak w
języku polskim rzeczowniki i czasowniki ze względu na typ odmiany dzieli się na kilkanaście grup. Rzeczownik
odmienia się przez liczby (liczba pojedyncza i mnoga) oraz przypadki. Zazwyczaj przyjmuje się, że przypadków jest
sześć, ponieważ nie rozdziela się mianownika i wołacza, które poza bardzo nielicznymi wyjątkami posiadają
identyczne formy. W liczbie pojedynczej występują trzy rodzaje: męski, żeński i nijaki. W liczbie mnogiej to
rozróżnienie zanika, a jego miejsce zajmuje inne: między formą żywotną a nieżywotną. W odmianie czasownika
występują te same tryby (z wyjątkiem formy bezosobowej) i czasy co w języku polskim, jednak w nieco inny sposób
tworzy się formy czasu przeszłego i trybu przypuszczającego - nie używa się tak jak w polskim ruchomych
końcówek, lecz odpowiedniej osoby czasu teraz
niejszego czasownika bye
("być"), np.:
som = jestem
sme = jesteśmy
ste = jesteście
dal som = dałem
dala som = dałam
dali sme = daliśmy/dałyśmy
dali ste = daliście/dałyście
dal by som = dałbym
dala by som = dałabym
dali by sme = dalibyśmy/dałybyśmy
Zdradliwe słowa
W języku słowackim, jak w każdym języku słowiańskim, są dla
innych Słowian zdradliwe słowa, których niepełna lista jest
dostępna na Wikibooks.
Zobacz też
" języki słowiańskie
" lingwistyka
Przypisy
Przykład zdradliwego słowa polsko-słowackiego (w
południowej części województwa podkarpackiego
[1] Veronika Bakalová, Jarmila Kraj%0Å„ovi%0Å„ová, Anton Bujalka: Slovenskż jazyk pre
"czerstwy" gwarowo znaczy tyle co "zdrowy",
4. ro%0Å„ník základnżch a
kô. Bratislava: OG-Vydavate>
stvo Po>
ana spol. s.r.o.,
"krzepki")
2003, ss. 10-11. ISBN 80-89002-70-6.
[2] Jarmila Kraj%0Å„ovi%0Å„ová, Milada Caltíková: Slovenskż jazyk 5. Ú%0Å„ebnica.
Bratislava: Orbis Pictus Istropolitana, spol. s.r.o., 2006, ss. 2-9. ISBN 80-7158-701-X.
Język słowacki
4
Linki zewnętrzne
" Deklinacja w języku słowackim (http:/ / www. angelfire. com/ sk3/ quality/ Slovak_declension. html)
y
ródła i autorzy artykułu
5
y
ródła i autorzy artykułu
Język słowacki y
ródło: http://pl.wikipedia.org/w/index.php?oldid=24869824 Autorzy: Ajank, Albert Krantz, Allgau, Antares, Bmucha, Boraczek, Bukaj, Derbeth, Equadus, Gdarin, Ilario,
Jakas1, Jordi Polo, Jrmo, Kpjas, Lajsikonik, Leopold, Lukasb1992, Matshadow, Milek80, Mrazikk, Mzopw, Nila1994, Pepa, PiotrekSzwecja, Pjahr, QrczakMK, Remigiu, Romanm, SaGaN KrK,
SolLuna, Spars, Spl908455, Suisui, Superborsuk, Tsca, Zaragoza, Zjem ci chleb, 28 anonimowych edycji
y
ródła, licencje i autorzy grafik
Plik:Wikipedia-logo.png y
ródło: http://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Plik:Wikipedia-logo.png Licencja: logo Autorzy: Abigor, Bastique, Cary Bass, Guillom, Krinkle, Kwj2772,
Mike.lifeguard, Mormegil, Richie, Rocket000, Schaengel89
Plik:Logo Wikisłownika.svg y
ródło: http://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Plik:Logo_Wikisłownika.svg Licencja: logo Autorzy: User:ABX, user:tsca
Plik:Jezyki i dialekty Europa Srodkowo Wsch..jpg y
ródło: http://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Plik:Jezyki_i_dialekty_Europa_Srodkowo_Wsch..jpg Licencja: GNU Free
Documentation License Autorzy: Zaragoza
Plik:Cerstve pecivo-slovakian.jpg y
ródło: http://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Plik:Cerstve_pecivo-slovakian.jpg Licencja: GNU Free Documentation License Autorzy: Original uploader
was Matshadow at pl.wikipedia
Licencja
Creative Commons Attribution-Share Alike 3.0 Unported
http:/ / creativecommons. org/ licenses/ by-sa/ 3. 0/