Uniwersytet Przyrodniczy we Wrocławiu 38 par autosomów
Wydział Medycyny Weterynaryjnej
1 para XX 1 para XY
Gen SRY, ZFY
Zaburzenia w różnicowaniu
17 para-SOX9
płci psów w świetle -
jajniki jÄ…dra
przypadków klinicznych
MIF
p. przypranerczowy p. pranerczowy
k. Sertoliego
(d. Mülleri) (d. Wolffi)
DHT
-Jajowowody -najÄ…drza
-Macica -nasieniowody
-Pochwa -kanał moczopłciowy
-dodatkowe gruczoły płciowe
Wojciech Niżański
Fenotyp samicy Fenotyp samca
Częstotliwość występowania wad
Wady wrodzone narządu płciowego
wrodzonych narządu płciowego
Zaburzenia w różnicowaniu płci
?
Trudne rozpoznawanie
A. Ustalanie płci genetycznej C. Ustalanie płci fenotypowej
Rozpoznawane u
suk hodowlanych
Jajniki, macica Pochwa
B. Ustalanie płci gonadalnej
KÅ‚opotliwa diagnoza KÅ‚opotliwa diagnoza
Rola jako przyczyna
niepłodności???
Trisomia X u niepłodnej suki (79,XXX)
A. Ustalanie płci genetycznej
(fenotypowo samica, anoestrus)
Zaburzenia mejozy
1. Zespół XXY 3. XXX
+
Y + X
XX XX
(Świtoński i wsp., 2000)
2. Zespół X0
Ryc. za zgodą Autorów
+ 0
X
Fenotyp samczy Fenotyp samicy Fenotyp samicy
Niedorozwój jąder Niedorozwój jajników
(Jonston i wsp, 1985;
(Smiths i wsp., 1989;
(Nie i wsp., 1998)
Świtoński i wsp.,
Loftedt i wsp. 1992)
2000)
Anoestrus
Azoospermia Ciągły proestrus Anoestrus
A) barwienie technikÄ… QFQ (fluoresc. kwinakryna), B) barwienie
odczynnikiem Giemsy. Strzałki wskazują trzy chromosomy X
niepłodność niepłodność niepłodność
1
5. Mozaicyzm
A. Ustalanie płci genetycznej
Przemieszanie linii komórkowych o różnym zestawie chromosomów
płciowych
4. Chimery
Komórki tego samego osobnika
(Zaburzenia podziałów w niektórych komórkach)
Osobnik z materiałem genetycznym z 2 z
ródeł
Przypadek kliniczny 1
(2 linie komórkowe o odmiennych chromosomach płciowych)
XX/X0
np. XX + X0 =
Np. fuzja 2 zygot
Münsterlander
+ Mozaicyzm 78,XX/77,X
XX XY =
XX/XY
JajnikojÄ…dra
Fenotyp
samczy samiczy
przewaga tkanki jÄ…drowej przewaga tkanki jajnikowej
niepłodność niepłodność
(Świtoński, Szczerbal,
Przypadek kliniczny 1
Przypadek kliniczny 1 Jajniki - prawidłowe Grewling, Antosik,
Badanie cytogenetyczne Niżański, Yang, J.
Macica - prawidłowa
Heredity, 2003)
Nieskuteczne krycia
Ryc. za zgodÄ…
Autorów
Dwie
pochwy
Mozaicyzm (münsterlander, 78,XX/77,X)
efekt
Monosomia chromosomu X  77,X w 7% płytek
 Dwupochwowość
metafazowych; w pozostałych 78, XX.
Hybrydyzacja in situ z tzw. sondÄ… malujÄ…cÄ…
Krycia okazały się możliwe lecz nieskuteczne
chromosom X
Przypadek kliniczny 1
B. Ustalanie płci gonadalnej
Rozpoznanie
Mozaicyzm
XX
78,XX/77,X
Zaburzenia różnicowania gonad
(Świtoński, Szczerbal, Grewling,
Chromosomy 78,XX i 7% 77X
Antosik, Niżański, Yang, J. Heredity,
2003)
jÄ…dra
JÄ…dra/JajnikojÄ…dra
(j. brzuszna) często obecna macica
Fenotypowo zbliżony do
Jajniki, macica
Fenotyp Samiec Osobnik interseksualny
Dwie pochwy
Niepłodność
XX Zespół samczy Brak cyklu
niepłodność niepłodność
2
Przypadek kliniczny 2 Przypadek kliniczny 2
Przerost Å‚echtaczki
Badanie anatomopatologiczne
Badanie kliniczne
JajnikojÄ…dra?
Macica
Przypadek kliniczny 2 Przypadek kliniczny 2
Badania cytogenetyczne
Badanie histologiczne
78,XX
Struktura
jÄ…dra
78,XX
FISH
Struktura jÄ…dra
Barwienie odczynnikiem Hybrydyzacja in situ z tzw. sondÄ…
(HE)
Giemsy, żeński zestaw malującą dla chromosomu X, żeński
chromosomów (78,XX) zestaw chromosomów (78,XX)
Przypadek kliniczny 2 Przypadek kliniczny 2
Badania molekularne
Rozpoznanie
brak genu SRY
Zespół odwróconej płci
(Sex reversal syndrome)
Chromosomy XX
(Nowacka, Niżański, Dzimira, (Nowacka, Niżański, Dzimira,
Klimowicz i Świtoński, J. Klimowicz i Świtoński, J. Heredity,
Brak genu SRY
Heredity, 2005) 2005)
Ryc. za zgodÄ…
Autorów
Gonady o cechach jÄ…dra
PCR-SRY
Przerost Å‚echtaczki
Brak genu SRY u psów z zespołem
odwróconej płci (6214 i 6215). Gen
Meyers-Wallen i wsp., 1999
SRY obecny u kontrolnego samca i
50% przypadków z . odwróconej płci - jądra i 50% - jajnikojądra
nieobecny u kontrolnej suki
3
B. Ustalanie płci gonadalnej-zaburzenia Przypadek kliniczny 3
Osobnik interseksualny XX
Przypadek kliniczny 3
Przerost
Å‚echtaczki
Badanie kliniczne Badanie kliniczne
Przypadek kliniczny 3
B. Ustalanie płci gonadalnej-zaburzenia
Osobnik interseksualny XX
Przypadek kliniczny 3
jÄ…dra
struktura o cechach
najÄ…drza
macica
Laparotomia diagnostyczna i OVH
Laparotomia diagnostyczna i OVH
Przypadek kliniczny 3 Przypadki kliniczne 4 i 5
Rozpoznanie
Zespół odwróconej płci
(Sex reversal syndrome)
Chromosomy XX
Brak genu SRY
Gonady o cechach jÄ…dra
Zewnętrzne części
narządu płciowego
maskulinizacja
Przerost Å‚echtaczki
4
Przypadki kliniczne 4 i 5 Przypadki kliniczne 4 i 5
Badania cytogenetyczne - Genotyp XX
Badanie anatomopatologiczne  gonady przypominajÄ…ce jÄ…dra
Badania molekularne
Badanie histologiczne
brak genu SRY, ZFY
(Świtoński, Nowacka, Skorczyk.
Chmurzyńska, Niżański,Medycyna
Wet., 2005)
Ryc. za zgodÄ…
Autorów
Struktura
jÄ…dra
ZFY (z chromosomu Y) obecne
sÄ… tylko u kontrolnego samca
(HE)
Przypadki kliniczne 4 i 5
C. Ustalanie płci fenotypowej
Rozpoznanie
Zespół odwróconej płci
XX XY
Sex Reversal Syndrome
Chromosomy XX
(Świtoński, Nowacka, Skorczyk.
Jajniki JÄ…dra
Chmurzyńska, Niżański,Medycyna
Brak genu SRY
Wet., 2005)
zaburzenia
Brak genów ZFY
Fenotyp Fenotyp
Gonady o cechach jÄ…dra
Fenotyp
!SAMIEC! !SAMICA!
Zewnętrzne części
układu rozrodczego-
Niepłodność Brak rui
cechy interseksualizmu
Niepłodność
Przypadek kliniczny 6 Przypadek kliniczny 6
Jamnik
Badanie anatomopatologiczne
Fenotypowo samica
JÄ…dra w jamie brzusznej
(cechy pokroju samczego)
Przerost Å‚echtaczki
Badanie histologiczne
(HE)
Wysięk ropny
Pseudohermafrodytyzm męski
5
Przypadek kliniczny 6 Przypadek kliniczny 6
Obojnactwo psa z kariotypem 78,XY
Rozpoznanie
Pseudohermafrodytyzm
męski
Chromosomy XY
(Nowacka-Woszuk, Niżański,
Klimowicz i Świtoński, Anim. Reprod.
Gen SRY
Sci., 2007)
Brak anomalii genu SRY
(Nowacka-Woszuk,
Niżański, Klimowicz i
Świtoński, Anim. Reprod. Gonady męskie
Sci., 2007)
Ryc. za zgodÄ…
Autorów
Srom, pochwa
a) badania cytogenetyczne  barwienie odczynnikiem Giemsy, 78,XY; b)
badania cytogenetyczne  hybrydyzacja in situ z sondÄ… dla chromosomu X,
Przerost Å‚echtaczki
78,XY; c) badania molekularne  obecność genu SRY u obojnaka (tor 2 i
kontrolnego samca) oraz brak genu u kontrolnych samic tor 4 i 5)
Przypadek kliniczny 7 Przypadek kliniczny 7
Zewnętrzne części
narządu płciowego
maskulinizacja
Genotyp XX
Gonady jajniki
Genotyp XX
Gonady jajniki
Pseudo-
hermafrodytyzm żeński
Badanie cytogenetyczne
Rozpoznawanie
Krew Skóra
(leukocyty) (fibroblasty)
Badanie USG
3. Heparynizowne
kliniczne
podciśnieniowe
1. Biopsja
zewnętrzne
RTG
probówki (zielony korek)
2. Przygotowanie
4. Objętość >5 ml
Ostateczna
chirurgiczne
diagnoza 5. Transport  na lodzie
pola do biopsji
wg przyjętych zasad
6. Do laboratorium do 24 godzin
Badanie
cytogenetyczne,
molekularne i
Barwienie i analiza płytek metafazowych
histologicznie
(Świtoński i wsp., 2006)
6
Niepłodność Rola wad wrodzonych w aspekcie niepłodności
Niedorozwój jąder,
feminizacja,
Jawny Wady nie diagnozowane
Cechy sugerujÄ…ce
obupłciowość interseksualizm w badaniu klinicznym
Zaburzenia cyklu
rujowego,
Rzutują na zdolności reprodukcyjne
maskulinizacja
Przed podjęciem Gdy terapia
Ok. 30% przypadków niepłodności suk - zaburzenia cyklu
terapii nieefektywna
(Johnston i wsp., 2001)
Wiele z nich nie poddaje siÄ™ leczeniu
Badania cytogenetyczne Jaki odsetek wynika z zaburz. różnicowania płci?
Terapia niepłodności może okazać się niecelowa
(Olson i wsp., 1989)
Postępowanie  zab. w różnicowaniu płci
Kliniczny przeglÄ…d wad
wrodzonych układu
Usunięcie Usunięcie
gonad macicy
rozrodczego suk
Plastyka
pochwy,
prÄ…cia
Diagnoza
Agenezja jajników
trudna
Niezwykle
Zaburzenia Rozpoznanie pośrednie
rzadko
cyklu Test stymulacji hormonalnej jajników
jajnikowego
hCG i.v., 50 jm/kg m.c.
i.v. 0,02-0,03 mcg/kg m.c. octanu
GnRH
Brak rui
Zaburzenia
busereliny
owulacji
Wydłużenie
90 min.
okresu
Oznaczenie Oznaczenie
międzyrujowego
stężenia E2 stężenia E2
niepłodność
Często towarzyszy niedorozwój przynależnego jajowodu i rogu macicznego.
(Johnston, 1992)
7
Agenesia jajników
Aplasia segmentalis ductus Mülleri
Manifestuje siÄ™
Brak rogu macicznego Brak cześci pochwy
Podejrzenie
(ujemny wynik stymulacji)
Niezrośnięcie pochwy
i przedsionka
Wykluczenie z programu
hodowlanego
Wykluczenie z rozrodu
(Laznicka i wsp, 1997; Prestes i wsp., 1997; Schulman i Bolton, 1997)
Przypadek kliniczny8 i 9
Wrodzone zwężenia
pochwy
Najczęściej spotykane wady
wrodzone narządu płciowego!
Niemal całkowity brak segmentu
dogłowowej części pochwy
Budowa anatomiczna pochwy u suk
Zewnętrzne ujście i brodawka cewki
moczowej
Trudności diagnostyczne:
- Długość dochodząca 25 cm
- Obecność paracervix
8
paracervix
Badanie waginoskopowe
Badanie waginoskopowe
Dni +2 +3 do +7 +8 cyklu rujowego
Proestrus
Badanie waginoskopowe
Wady anatomiczne pochwy
Dioestrus
Przyczyny
(Hare, 1976;
(Jonston i wsp,
Roberts, 1986)
2001)
Hormony egzo- ÅšwiÄ…d sromu Interseksualizm
i endogenne
- z. Cushinga
- androgeny (miboleron)
-progesteron (podtrzymanie ciąży)
-estrogeny
Przerost Å‚echtaczki Przerost Å‚echtaczki,
Przerost Å‚echtaczki,
zwężenia w pochwie
zwężenia w pochwie
9
Wady anatomiczne pochwy
NiepeÅ‚ny zrost przewodów Müllera
Niepełny zrost Maskulinizacja -
 przedzielona podłużna
przewodów powiększenie
pochwa przegroda
Müllera Å‚echtaczki
Obecność Nieprawidłowy
fragmentów zrost
błony przedsionka
dziewiczej i pochwy
Występowanie
Brak wyczerpujÄ…cych danych
0,03% populacji suk (Root i wsp., 1995) - niedoszacowane
UP we Wrocławiu - 65/432 suk bez odruchu tolerancji (15,0%)!
NiepeÅ‚ny zrost przewodów Müllera NiepeÅ‚ny zrost przewodów Müllera
podłużna przegroda podłużna przegroda
NiepeÅ‚ny zrost przewodów Müllera Obecność fragmentów bÅ‚ony dziewiczej
Fałdy okalające odcinka pomiędzy przedsionkiem
całkowicie przedzielona podłużnie pochwa
a pochwÄ…
10
Obecność fragmentów błony dziewiczej Obecność fragmentów błony dziewiczej
Pionowe przegrody pomiędzy przedsionkiem Pionowe przegrody pomiędzy przedsionkiem
a pochwÄ… a pochwÄ…
Nieprawidłowy zrost przedsionka i pochwy Nieprawidłowy zrost przedsionka i pochwy
Rozległe zwężenia pomiędzy przedsionkiem i pochwą Rozległe zwężenie w pochwie
Maskulinizacja  powiększenie łechtaczki
Hormonalne podtrzymywanie ciąży u matki
Vaginitis Metritis
Cystitis
Incontinentio urinae
Niepłodność
11
Objawy kliniczne
Przewlekłe Brak
vaginitis objawów
(32%) (4%)
Infekcje dróg
Trudności Nietrzyma-
moczowych
w kryciu nie moczu
Ciężki poród
(27%) (26%)
Niepłodność
świąd sromu, erotyzacja samców nawet poza cieczką,
 przerywana cieczka (cuchnący wypływ)
(Holt i Sayle, 1981; Johnston i wsp., 2001; Kyles i wsp., 1996; Root i wsp., 1995; Wykes i Soderberg, 1983)
Cytologia pochwy
Vaginitis, infekcje dróg moczowych
Vaginitis, infekcje dróg moczowych
leukocyty
(Hemacolor)
Diagnoza wad budowy pochwy
Trudności w kryciu
Omacywanie
U 15% suk bez odruchu tolerancji wykryto
- zmiany często wyczuwalne w trakcie palpacji
wady anatomiczne pochwy!
Awersja w stosunku do samców
(Niżański i wsp., 2005)
Waginografia
Cytologia pochwy
(zwyrodnienie komórek nabłonkowych
Implikuje konieczność kontroli przed sztuczną
pochwy, bakterie, neutrofile)
inseminacjÄ…
Waginoskopia
Decyzja, czy sztuczna inseminacja jest zasadna
Badanie cytogenetyczne
12
Technika waginoskopii- sprzęt
Technika waginoskopii- sprzęt
Optyka średnica 5-10 mm
y
ródło światła
rejestracja zdjęć
i monitor
Chirurgiczne usunięcie zrostu pionowego pochwy
Terapia
Suki hodowlane
Suki niehodowlane
Leczenie aby uniknąć
powikłań!
Leczenie Palpacyjne Leczenie
chirurgiczne rozszerzenie zwężenia  zachowawcze
przewiÄ…zki
OVH
Następstwa wad rozwojowych
Chirurgiczna plastyka zwężenia okalającego pochwy
Trudności porodowe
pochwa
Niektóre rasy dość często
Zaburzenia cyklu r.
a śr. 0,5-5%
Ok. 30% niepłodności samicy spow.
zaburzeniami cyklu
Kliniczne objawy
infekcji narzÄ…du
zwężenie
płciowego
U 32% suk
ze zwężeniami pochwy
Brak możliwości
przedsionek
kopulacji
15% suk
z brakiem odruchu tolerancji
13
Czy anomalie rozwojowe układu
Wady rozwojowe układu
rozrodczego odgrywajÄ… istotnÄ… rolÄ™ w
problemach reprodukcyjnych u psów?
rozrodczego dotyczą zwłaszcza
Grupy ryzyka
Takie przypadki nie są rzadkością,
jednak rzadko diagnozowane
wymagajÄ…
Nie poddajÄ…ce siÄ™ Przypadki
leczeniu zaburzenia konieczności
laparotomii
badań cytogentycznych płodności przeprowadzenia AI
waginoskopii
Cechy współczesnej hodowli
Selekcja wyłącznie
Inbred
w oparciu o tzw.
eksterier
Stosowanie ART
Istnieje zwiększone ryzyko utrwalania
wad uwarunkowanych genetycznie
Zadaniem chwili jest ich ograniczanie
14