Zasady oceny ryzyka zwiÄ…zanego
z maszynami i narzędzie komputerowe
wspomagajÄ…ce tÄ™ ocenÄ™ w procesie ich
projektowania
dr inż. Marek Dz
wiarek
1
Tematyka prezentacji
- Zasady ogólne prowadzenia oceny ryzyka
- Zasadnicze wymagania bezpieczeństwa dotyczące oceny
ryzyka
- Ogólna metodyka prowadzenia oceny ryzyka przez
projektanta maszyny
- Dokumentacja oceny ryzyka
- Narzędzie komputerowe wspomagające ocenę ryzyka wg
dyrektywy 2006/42/WE
2
Zasady ogólne prowadzenia oceny ryzyka
Związane z danym zagrożeniem jest funkcją:
" Ciężkości szkody mogącej być skutkiem
zagrożenia
" Prawdopodobieństwa wystąpienia tej szkody,
zależnego od:
Øð czÄ™stoÅ›ci i czasu narażenia,
Øð prawdopodobieÅ„stwa wystÄ…pienia
zdarzenia zagrażającego
Øð możliwoÅ›ci unikniÄ™cia lub ograniczenia
szkody
Zasady ogólne prowadzenia oceny ryzyka
" ocena ryzyka jest ciągiem logicznych kroków
mających na celu określenie, w
usystematyzowany sposób, ryzyka związanego z
obsługą maszyn
" podstawowe zasady prowadzenia i
dokumentowania oceny ryzyka przedstawione sÄ…
w normie PN-EN 14121-1:2008
" przy prowadzeniu oceny ryzyka szczególna
uwagę należy zwrócić na systematyczność
prowadzonych działań oraz ich
udokumentowanie
Zasadnicze wymagania bezpieczeństwa
dotyczÄ…ce oceny ryzyka
Załącznik 1 p. 1:
Producent maszyny lub jego upoważniony
przedstawiciel musi zapewnić przeprowadzenie
oceny ryzyka w celu określenia wymagań w
zakresie ochrony zdrowia i bezpieczeństwa,
które mają zastosowanie do maszyny; zatem
maszyna musi być zaprojektowana i wykonana z
uwzględnieniem wyników oceny ryzyka.
Ogólna metodyka prowadzenia oceny
ryzyka przez projektanta maszyny
Za pomocÄ… iteracyjnego procesu oceny ryzyka i zmniejszania
ryzyka, o którym mowa powyżej, producent lub jego
upoważniony przedstawiciel:
" określa ograniczenia dotyczące maszyny, w tym zamierzonego
używania i możliwego do przewidzenia w uzasadniony sposób
niewłaściwego jej użycia,
" określa zagrożenia, jakie może stwarzać maszyna i związane z
tym niebezpieczne sytuacje,
" szacuje ryzyko, biorąc pod uwagę stopień możliwych obrażeń
lub uszczerbku na zdrowiu i prawdopodobieństwo ich
wystÄ…pienia,
" ocenia ryzyko, majÄ…c na celu ustalenie czy wymagane jest
zmniejszenie ryzyka, zgodnie z celem niniejszej dyrektywy,
" eliminuje zagrożenia lub zmniejsza ryzyko związane z takimi
zagrożeniami poprzez zastosowanie środków ochronnych,
zgodnie z hierarchią ważności ustanowioną w sekcji 1.1.2.b).
Ogólna metodyka prowadzenia oceny
ryzyka przez projektanta maszyny
OCENA RYZYKA
Identyfikacja
maszyny
Określenie ograniczeń
dotyczÄ…cych maszyny
Identyfikacja
zagrożeń
Oszacowanie
REDUKCJA
ryzyka
RYZYKA
NIE TAK
Czy wymagane jest
zmniejszenie ryzyka?
Informacja o
ryzyku resztkowym
SporzÄ…dzenie
dokumentacji
Dokumentacja oceny ryzyka
" identyfikacja maszyny,
" założenia dotyczące działania maszyny,
" opisy zidentyfikowanych zagrożeń i
sytuacji zagrożenia,
" opisy środków redukcji ryzyka
zastosowanych w kolejnych etapach
projektowania,
" informacje o ryzyku resztkowym,
" wyniki oceny ryzyka.
Narzędzie komputerowe wspomagające
ocenÄ™ ryzyka wg dyrektywy 2006/42/WE
MODUA
GA
ÓWNY
DOKUMENTACJA WYMAGANA DYREKTYW
2006/42/WE
NYCH
HAA
ASEM
ZWI
ZANYCH Z
PYA
OWYCH
WYBUCHEM
NIESPRAWNOÅšCI

BIOMEHCANICZ-
SYSTEMU STEROWANIA
MECHANICZNYCH
ELEKTRYCZNYCH
MODUA
Y DOTYCZ
CE
POSZCZEGÓLNYCH ZAGROŻEC

TACJA
TACJA
TACJA
TACJA
TACJA
TACJA
TACJA
TACJA
DOKUMEN
DOKUMEN
DOKUMEN
DOKUMEN
DOKUMEN
DOKUMEN
DOKUMEN
DOKUMEN
Struktura modułu głównego
MODUA
GA
ÓWNY
- identyfikacja projektu
-Opis ograniczeń dotyczących maszyny, w tym
opis ograniczeń dotyczących maszyny, w tym
zamierzonego używania i możliwego do przewidzenia w
zamierzonego używania i możliwego do przewidzenia w
uzasadniony sposób niewłaściwego jej użycia
uzasadniony sposób niewłaściwego jej użycia
- identyfikacja zagrożeń wg PN-EN 14121 (lista kontrolna)
Moduły szczegółowe dotyczące poszczególnych zagrożeń
Wykaz zasadniczych wymagań bezpieczeństwa (lista
kontrolna)
DOKUMENTACJA WYMAGANA DYREKTYW
2006/42/WE
Algorytm postępowania przy obsłudze
programu:
START PROGRAMU
Logowanie użytkownika
Nie Edycja
Czy nowy projekt?
danych
Tak
Wprowadzenie danych
identyfikacyjnych projektu
Wstępne dane o ograniczeniach
dotyczÄ…cych maszyny
Uszczegóławianie
zapisów
Wstępna identyfikacja zagrożeń
Ocena ryzyka wg poszczególnych modułów na
kolejnych etapach projektowania
Dokument podsumowujący w każdym module ze
wskazaniem zasadniczych wymagań bezpieczeństwa
Lista kontrolna zasadniczych wymagań bezpieczeństwa
Postępowania na poziomie modułu
szczegółowego
Moduły szczegółowe
Uszczegółowienie ograniczeń
dotyczÄ…cych maszyny
Uszczegółowienie identyfikacji
zagrożeń
Ocena ryzyka zwiÄ…zanego z
danym zagrożeniem
Proponowane środki
bezpieczeństwa
Projekt szczegółowy
Konstrukcja maszyny
Weryfikacja oceny ryzyka,
dokumentacja
identyfikacja
zagrożeń
oddziaływania na
zagrożeń, analiza
inne zagrożenia
identyfikacji
Weryfikacja
Moduł główny
ZarzÄ…dzanie procesem oceny ryzyka
w programie PRO-M
" administrator: zarzÄ…dza systemem, tworzy listÄ™
użytkowników systemu, nadaje uprawnienia,
konfiguruje system, zarzÄ…dza projektami
(kontroluje stan realizacji, archiwizuje
zakończone), wskazuje projektantów
" główny projektant: tworzy i edytuje projekt,
zarządza oceną ryzyka z poziomu modułu
głównego, przeprowadza wstępną identyfikację
zagrożeń, nadaje uprawnienia pozostałym
osobom uczestniczÄ…cym w projekcie, tworzy
ostatecznÄ… dokumentacjÄ™ z oceny ryzyka
ZarzÄ…dzanie procesem oceny ryzyka
w programie PRO-M
" projektant: ma uprawnienia dostępu do modułu
(zagrożenia) wskazanego przez głównego projektanta,
przeprowadza ocenÄ™ ryzyka w ramach danego
modułu, tworzy dokumentację z przeprowadzonej
oceny oraz przekazuje wyniki końcowe do modułu
głównego
" walidator: ma uprawnienia dostępu do modułu
wskazanego przez administratora (standardowo
posiada uprawnienia do zagrożeń związanych z
niesprawnością systemu sterowania), przeprowadza
walidacjÄ™ projektu i sprawdza dokumentacjÄ™
wytworzonÄ… przez projektanta
" edytor baz danych: ma uprawnienia do modyfikacji i
uzupełniania baz danych
Wprowadzanie danych o projekcie
Identyfikacja zagrożeń
Informacja o ryzyku resztkowym
Listy kontrolne wymagań zasadniczych
Wykonawcy projektu
Centralny Instytut Ochrony Pracy 
Koordynator
Państwowy Instytut Badawczy
Instytut Odlewnictwa
Centrum Mechanizacji
IOD
Górnictwa KOMAG
Centralny Ośrodek Instytut Zaawansowanych
Badawczo-Rozwojowy Technologii Wytwarzania
Opakowań COBRO IZTW (dawniej Instytut
Obróbki Skrawaniem IOS)
Fundacja
Instytut Obróbki
Technology Partners
Plastycznej INOP
FTP
Narzędzia metodyczne wspierające ocenę
ryzyka w procesie projektowania maszyn
Dziękuję za uwagę
20