Logistyka  nauka
Regina Demjaniuk
Uniwersytet Przyrodniczo-Humanistyczny w Siedlcach
Rozwój infrastruktury transportu drogowego
w Federacji Rosyjskiej
Å‚Ä…czÄ…cy zachodnie Chiny z EuropÄ… i zachodniÄ… RosjÄ™ z Ka-
zachstanem. Przewiduje się rozwój transportu publicznego
Wstęp
i jego modernizację, ujednolicenie środków komunikacji
publicznej w transporcie miejskim.
Przedmiotem niniejszego opracowania jest przedstawienie
Pod względem wielkości produkcji samochodów osobo-
rozwoju infrastruktury transportu drogowego w Federacji
Rosyjskiej w okresie lat 2000 2010. W dziedzinie gospodar- wych Rosja zajmuje 2. miejsce w Europie, ustępując tylko
Niemcom i 15. miejsce na świecie. W 2011 roku rosyjski
ki, jakÄ… jest transport drogowy kluczowÄ… rolÄ™ odgrywa stan
przemysł samochodowy wyprodukował 1 mln 737 tys. sa-
i perspektywy rozwoju infrastruktury drogowej. Federacja
mochodów osobowych. Również w 2011 roku rosyjska
Rosyjska jest największym państwem świata zajmującym
powierzchniÄ™ 17 098,2 tys. km². Ze wzglÄ™du na dużą po- branża automotive wyprodukowaÅ‚a 207 tys. samochodów
ciężarowych i 46,8 tys. autobusów [5]. Jednak potrzeby Rosji
wierzchniÄ™ terytorialnÄ… Rosji poziom rozwoju infrastruktury
transportowej charakteryzuje się dużą dysproporcją i zróżni- w unowocześnieniu swojego parku samochodowego są bar-
dzo duże.
cowaniem między poszczególnymi regionami Federacji
Rosyjskiej. Wyróżnić należy Moskiewski Węzeł Transpor-
towy i Sankt-Petersburski Węzeł Transportowy. Moskwa
Miejsce i rola transportu drogowego
i Sankt-Petersburg są dwoma punktami, które wyróżniają się
w rosyjskim systemie transportowym
stosunkowo dobrą komunikacją. Sieć rosyjskich dróg samo-
chodowych jest bardzo nierównomierna. Niski poziom infra-
Udział takiego działu gospodarki jak komunikacja (trans-
struktury drogowej i dostępności do niej w Syberii, Dalekim
port i łączność) w PKB Rosji w 2010 roku wynosił 9,7%.
Wschodzie, północnych obszarach europejskiej części kraju
Znaczącą rolę, zarówno w przewozach ładunków jak i pasa-
nie pozwala w pełni wykorzystać zasobów tych regionów
żerów, odgrywają transport kolejowy i samochodowy.
i ogranicza ich rozwój społeczno-gospodarczy. Federacja
Transport samochodowy stanowi podstawÄ™ rosyjskiego sys-
Rosyjska ma 2 3 razy niższe wskaz
niki długości i gęstości
temu transportowego i jest ważnym czynnikiem rozwoju
sieci dróg kołowych w stosunku do wysoko rozwiniętych
gospodarki. Transportem samochodowym w Rosji przewozi
państw świata. Widoczne braki w rozwoju sieci drogowej
się więcej ładunków niż transportem kolejowym, jednak pod
prowadzą do znacznych strat społeczno-gospodarczych,
względem wykonanej pracy przewozowej sytuacja jest od-
ograniczają rozwój infrastrukturalny i tempo przemian eko-
wrotna. Transport samochodowy przewozi ponad 67% ogółu
nomicznych w Federacji Rosyjskiej. Istniejący układ drogo-
wielkości ładunków i zaledwie 4,5% wszystkich przewozów
wy z powodu braku sieci autostrad i dróg ekspresowych nie
towarowych pod względem wykonanej pracy.
zapewnia właściwej obsługi logistycznej kraju. Ważnym
W 2000 roku transportem samochodowym w Rosji prze-
zadaniem jest wyprowadzenie ruchu krajowego z obszarów
wieziono 5,8 mld ton ładunków. W 2009 roku w związku
miejskich poprzez budowÄ™ nowoczesnych obwodnic.
z kryzysem gospodarczym, nastąpił spadek przewozów ła-
Zmniejszy to uciążliwość dla mieszkańców jaką stwarza ruch
dunków. W 2011 roku wielkość przewozów ładunków wy-
tranzytowy, a także zwiększy przepustowość istniejącej sieci
nosiła 5,6 mld ton (tab. 1). Transport samochodowy przewo-
dróg krajowych. Około 80 tys. miejscowości w Rosji nie ma
zi codziennie ponad 15 mln ton ładunków.
komunikacji z miejskimi i powiatowymi centrami. Spowo-
dowane jest to złym stanem dróg, a w niektórych przypad-
Tab. 1. Wielkość przewozów w transporcie ładunków w Rosji
kach z powodu ich braku.
w wybranych latach, w mln ton
Obecnie w Rosji realizowany jest program rzÄ…dowy
w zakresie rozwoju i modernizacji sieci transportowej Wyszczególnienie 2000 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011
Transport ogółem, 7907 9167 9300 9450 9451 7469 7750 8337
Program rozwoju systemu transportowego (2010 2015 rok).
w tym:
W ramach programu jest realizowany podprogram Drogi
Kolejowy 1047 1273 1312 1345 1304 1109 1312 1382
samochodowe. Według założeń podprogramu łączne nakłady
Samochodowy 5878 6685 6753 6861 6893 5240 5236 5663
finansowe na rozwój sieci transportowej w latach 2010 2015
RurociÄ…gowy 829 1048 1070 1062 1067 985 1061 1131
wyniosą 4341,93 mld rubli (ok. 110 mld euro), a sieć auto-
Żegluga morska 35 26 25 28 35 37 37 34
strad o znaczeniu federalnym zwiększy się ponad 6 tys. km.
Żegluga śródlądowa 117 134 139 153 151 97 102 126
Długość dróg federalnych o wysokich standardach technicz- Lotniczy 0,8 0,8 0,9 1,0 1,0 0,9 1,1 1,2
nych na koniec 2015 roku powinna wynieść 55,45 tys. km
y
ródło: 5@52>7:8 3@C7>2 ?> 2840< B@0=A?>@B0, >AA89A:89 AB0B8-
na terenie całego kraju. Część projektów modernizacyjnych
AB8G5A:89 5653>4=8: 2011, $545@0;L=0O !;C610 >AC40@AB25==>9
!B0B8AB8:8, >A:20 2011, s. 471; "@0=A?>@B 8 A2O7L 2 >AA88 2012,
zapowiadana jest jako partnerstwo publiczno-prywatne.
!B0B8AB8G5A:89 A1>@=8:, $545@0;L=0O !;C610 >AC40@AB25==>9
Kluczowymi inwestycjami w strategiach rządowych są połą-
!B0B8AB8:8, >A:20 2012, s. 101.
czenia drogowe w ramach korytarzy międzynarodowych.
Dość interesującym projektem jest korytarz transportowy
35
Logistyka 5/2013
Logistyka  nauka
Na przestrzeni lat 2000 2010 udział transportu samocho-
Tab. 4. Struktura przewozów pasażerów w 2010 roku, w procen-
dowego w przewozach pod względem wykonanej pracy nie tach
zmienił się. Dominującą pozycję zajmuje tu transport ruro-
Przewóz osób Wykonane pasażerokilometry
ciągowy i kolej. Tymi dwoma gałęziami transportu łącznie
Wyszcze- między- między- pod- między- pod-
miej między- miej-
w roku 2010 w Rosji przemieszczono ponad 90% ładunków.
gólnienie
narodo- miasto- miej- narodo- miej-
skie miastowe skie
we we skie we skie
Pozostałe gałęzi transportu mają mniejsze znaczenie: trans-
Transport
port drogowy  4,2%, żegluga morska  2,1%, żegluga śród-
ogółem, 100 100 100 100 100 100 100 100
lÄ…dowa  1,1%, transport lotniczy  0,1% (tab. 2).
w tym:
kolejowy 1,0 28,8 24,7 - 0,3 55,5 38,5 -
Tab. 2. Praca przewozowa w transporcie ładunków w Rosji w wy- autobusowy
(w tym
branych latach, w mld t-km
6,8 63,3 75,1 58,4 0,8 14,4 61,4 54,1
miejskie
taksomotory)
Wyszczególnienie 2000 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011
wodny
Transport ogółem, 2,3 0,2 0,2 0,0 0,0 0,3 0,1 0,0
3638 4676 4801 4915 4948 4446 4751 4916 śródlądowy
w tym:
lotniczy 89,9 7,7   98,9 29,8  
Kolejowy 1373 1858 1951 2090 2116 1865 2011 2128
tramwajowy 11,4 5,5
Samochodowy 153 194 199 206 216 180 199 223
trolejbusowy    12,1    5,8
RurociÄ…gowy 1916 2474 2499 2465 2464 2246 2382 2422
metro    18,1    34,6
Żegluga morska 122 60 62 65 84 98 100 78
y
ródło: >AA89A:89 AB0B8AB8G5A:89 5653>4=8: 2011, $545@0;L=0O
Żegluga śródlądowa 71 87 87 86 64 53 54 59
!;C610 >AC40@AB25==>9 !B0B8AB8:8, >A:20 2011, s. 477.
Lotniczy 2,5 2,8 2,9 3,4 3,7 3,6 4,7 5,0
y
ródło: @C7>>1>@>B ?> 2840< B@0=A?>@B0, >AA89A:89 AB0B8AB8-
G5A:89 5653>4=8: 2011, $545@0;L=0O !;C610 >AC40@AB25==>9
!B0B8AB8:8, >A:20 2011, s. 473; "@0=A?>@B 8 A2O7L 2 >AA88 2012,
Infrastruktura drogowa w Federacji Rosyjskiej
!B0B8AB8G5A:89 A1>@=8:, $545@0;L=0O !;C610 >AC40@AB25==>9
!B0B8AB8:8, >A:20 2012, s. 101.
W infrastrukturze transportu Rosji sieć drogowa ma domi-
nujące znaczenie i jej długość na koniec roku 2010 osiągnęła
Transport samochodowy w Rosji wykonuje poważną pracę
1004 tys. km, z czego 825 tys. km sÄ… to drogi publiczne
w zakresie przewozów pasażerskich. Liczba przewożonych
(w tym 665 tys. km drogi publiczne o twardej nawierzchni).
pasażerów transportem samochodowym jest większa niż
W roku 2011 długość dróg samochodowych zwiększyła się
koleją (61% wielkości przewozów), pod względem wyko-
do 1094 tys. km (o nawierzchni utwardzonej 841 tys. km),
nanej pracy przewozowej różnica między tymi rodzajami
długość sieci rurociągów wynosi 242 tys. km, drogi wodne
transportu jest na korzyść transportu kolejowego. W roku
śródlądowe 101 tys. km, długość dróg kolejowych wynosi
2010 przewieziono 13434 mln pasażerów, jednak znacznie
86 tys. km. Jednak stan i poziom techniczny istniejÄ…cej sieci
mniej niż w roku 2000, kiedy ta liczba wynosiła 23001 mln
drogowej nie odpowiada potrzebom rosyjskiej gospodarki
pasażerów (tabela 3). Szczególnie duże natężenie ruchu pa-
i jej społeczeństwa.
sażerskiego występuje na głównych szlakach tranzytowych,
Ogólna długość sieci dróg samochodowych publicznych
pomiędzy największymi miastami kraju, a także w strefach
federalnych, regionalnych i lokalnych o utwardzonej na-
zewnętrznych wielkich aglomeracji.
wierzchni (dróg, będących własnością państwa) ocenia się na
665 tys. km. Podstawą sieci dróg publicznych są federalne
Tab. 3. Przewozy pasażerów transportem samochodowym w Rosji
drogi samochodowe, Å‚Ä…czÄ…ce stolicÄ™ Rosji  MoskwÄ™ ze
w wybranych latach
stolicami państw WNP i centrami administracyjnymi innych
podmiotów Federacji Rosyjskiej, a także te ostatnie między
Wyszczególnienie 2000 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011
Przewozy pasażerów sobą. Drogi federalne maja znaczenie strategiczne dla kraju
ogółem mln pasażerów, 44854 30128 26647 25314 24957 22850 22044 21891
i zapewniają dojazd do szeregu obiektów o znaczeniu pań-
w tym:
stwowym [3]. Długość sieci dróg federalnych w 2010 roku
Przewozy pasażerów auto-
busami w mln pasażerów 23001 16374 14734 14795 14718 13704 13434 13305 wynosiła 50 tys. km (tab. 5).
(w tym taksomotory)
Udział wielkości przewo-
Tab. 5. Długość dróg kołowych w Rosji na koniec roku, w tys. km
zów pasażerów transpor-
51,2 54,3 55,3 58,4 59,0 59,9 60,9 60,8
tem drogowym w ruchu
pasażerskim w %
Wyszczególnienie 2000 2005 2006 2007 2008 2009 2010
Przewozy pasażerów
Drogi samochodowe ogółem,
496,2 473,3 476,5 497,3 512,2 464,2 483,9 502,6
898 858 932 963 939 983 1004
ogółem mld p-km, w tym:
w tym:
Przewozy pasażerów
drogi publiczne 584 581 701 747 754 793 825
autobusami w mld p-km 173,7 142,3 136,0 149,9 152,1 141,5 140,6 138,6
drogi niepubliczne 314 277 231 216 1853) 190 179
(w tym taksomotory)
Drogi o twardej nawierzchni,
752 724 754 771 754 776 786
Udział przewozów
w tym
pasażerów autobusami
35,0 30,1 28,5 30,1 29,7 30,5 29,0 27,6
Drogi publiczne, w tym: 532 531 597 624 629 647 665
w pracy przewozowej
ogółem w % drogi federalne 46 47 47 49 50 50 50
drogi regionalne 486 484 465 469 456 450 450
y
ródło: >AA89A:89 AB0B8AB8G5A:89 5653>4=8: 2011, $545@0;L=0O
drogi lokalne ... ... 85 107 124 147 164
!;C610 >AC40@AB25==>9 !B0B8AB8:8, >A:20 2011, s. 475; s. 477;
"@0=A?>@B 8 A2O7L 2 >AA88 2012, !B0B8AB8G5A:89 A1>@=8:, $545- Drogi niepubliczne 220 194 157 147 1253) 129 121
@0;L=0O !;C610 >AC40@AB25==>9 !B0B8AB8:8, >A:20 2012, s. 101.
y
ródło: @>BO65==>ABL ?CB59 A>>1I5=8O, >AA89A:89 AB0B8AB8G5A-
:89 5653>4=8: 2011, $545@0;L=0O !;C610 >AC40@AB25==>9 !B0B8A-
Tabela 4 przedstawia strukturę przewozów pasażerów B8:8, >A:20 2011, s. 481.
w Federacji Rosyjskiej na koniec roku 2010.
36
Logistyka 5/2013
Logistyka  nauka
Drogi federalne w Rosji maja znaczenie międzynarodowe Według danych Rosstat w roku 2000 częstotliwość prze-
i krajowe. Większość dróg federalnych jest oznakowana wozów pasażerów transportem drogowym wynosiła 231 tys.
literą M (magistrala). Niektóre z tych dróg stanowią część p-km na 1 km długości dróg, zaś w roku 2010 wskaz
nik ten
tras europejskich. Fragmenty magistral mają parametry auto- zmniejszył się do 179 tys. p-km na 1 km długości dróg.
strad i są tak oznaczane. Większość dróg federalnych ma Natężenie przewozu pasażerów transportem drogowym
tylko jeden pas ruchu w każdym kierunku, zaledwie 8% w Rosji w 2000 roku wynosiło 231 tys. p-km na 1 km długo-
można zaliczyć do wielopasmowych, co pogarsza w sposób ści dróg, a w roku 2010 wskaz
nik wynosił 179 tys. p-km na
zdecydowany przepustowość dróg, ogranicza szybkość 1 km długości dróg samochodowych (publicznych i niepu-
i bezpieczeństwo ruchu, odpowiedni poziom obsługi nowo- blicznych).
czesnych pojazdów ciężkich. Ponad trzecia część długości Rozwój i modernizacja dróg kołowych wymagają w Rosji
dróg federalnych, jak i mosty na nich wymagają zwiększenia znacznych nakładów inwestycyjnych poprzez zwiększenie
technicznych charakterystyk w celu podniesienia walorów wielkości środków finansowych przeznaczonych na remonty
i terminu eksploatacji, bezpieczeństwa i trwałości infrastruk- i budowy dróg. W Rosji został opracowany projekt Narodo-
turalnej. Można zaobserwować zbyt szybką degradację dro- wego programu modernizacji i rozwoju sieci dróg do 2025
gowych konstrukcji i zmniejszenie ich trwałości między roku, który będzie stanowił kontynuację prezydenckiego
zaplanowanym okresem remontu. Pod uwagę trzeba wziąć programu Drogi Rosji do 2000 roku i narodowego programu
zwiększenie potoków samochodów ciężarowych o dużej Drogi Rosji XXI wieku do 2010 roku. W latach 2010 2015
ładowności. Drogi federalne w znacznej swej części przebie- jest realizowany podprogram Drogi samochodowe w ramach
gają przez obszar miast, gęsto zaludnionych miejscowości, federalnego programu Rozwój systemu transportowego Rosji
co wpływa na zmniejszenie szybkości ruchu i zwiększeniu 2010 2015. Realizacja założeń programu jest jednym z prio-
liczby wypadków drogowych. rytetowych zadań rosyjskiego rządu. Rozbudowa sieci dróg
Ponad 40% przewozów ciężarowych, a w tym praktycznie kołowych zwiększy możliwości rozwojowe gospodarki ro-
100% międzynarodowych przewozów ciężarowych odbywa syjskiej, podniesie konkurencyjność transportowo-logi-
się po drogach federalnych. Przez terytorium Rosji przebie- styczną tak dużego rynku. W opinii ekspertów minimalna
gają 34 trasy samochodowe europejskiej i azjatyckiej sieci długość rosyjskiej sieci dróg samochodowych powinna wy-
dróg międzynarodowych o łącznej długości 32 tys. km. nosić 1,5 mln km, aby zapewnić realizację potrzeb społecz-
(w tym 23 trasy samochodowe europejskiej sieci dróg no-gospodarczych w kraju.
i 11 tras sieci azjatyckich dróg o znaczeniu międzynarodo- W niezwykle szybkim tempie rozwija się w Rosji motory-
wym) [3]. Część rosyjskich dróg należy do systemu tras zacja. W latach 2000 2011 park samochodów ciężarowych,
europejskich i jest oznakowana prefiksem E. Drogi należące osobowych i autobusów zwiększył się. Według danych Ros-
do azjatyckiego systemu transportowego oznakowano sym- stat na koniec 2000 roku w Rosji eksploatowano 4,4 mln
bolem AH. Niektóre drogi są potrójnie oznaczone zarówno samochodów ciężarowych, 640 tys. autobusów i 20,3 mln
numerem krajowym, europejskim i azjatyckim. samochodów osobowych. Na koniec 2011 roku w Rosji
Drogi regionalne i lokalne odgrywają znaczącą rolę eksploatowano 5,5 mln samochodów ciężarowych, 902 tys.
w rozwoju rosyjskich regionów i stanowią ponad 90% dróg autobusów i 36,4 mln samochodów osobowych (tab. 7).
publicznych utwardzonych. Jednak 76% długości tych dróg Na 1000 mieszkańców w Rosji w roku 2000 przypadało 131
nie spełnia podstawowych standardów techniczno-eks- samochodów osobowych, w roku 2009 ta liczba zwiększyła
ploatacyjnych, co prowadzi do wzrostu kosztów transportu się do 221 samochodów.
i zmniejszenia konkurencyjności miejscowych przedsię-
biorstw. Około 8,1% stanowią drogi gruntowe, prawie jedna
Tab. 7. Liczba pojazdów samochodowych w Rosji na koniec roku,
trzecia dróg ma pokrycie ze żwiru lub inne słabej jakości. w tys. sztuk
Obecnie 28,6% miejscowości typu wiejskiego w Federacji
Wyszczególnienie 2000 2005 2008 2009 2010 2011
Rosyjskiej nie ma utwardzonych dróg kołowych dla połącze-
Pojazdy ciężarowe
4401 4848 5349 5323 5414 5545
nia z siecią dróg publicznych [6].
ogółem, w tym:
Wskaz
nik gęstości sieci drogowej w Rosji (39 km dróg
we własności obywateli 1568 2300 2818 2857 2950 3097
publicznych o utwardzonej nawierzchni na 1000 km² po- Autobusy ogółem, w tym: 640 792 894 896 894 902
wierzchni) jest bardzo niski (tabela 6) nie tylko w porówna- we własności obywateli 186 333 411 418 428 440
Samochody osobowe ogółem,
niu do rozwiniętych krajów Europy Zachodniej, ale także
20353 25570 32021 33084 34354 36415
w tym:
najniższy wśród wszystkich krajów WNP. Natężenie prze-
samochody osobowe miesz-
19097 24125 30300 31341 32629 34624
wozu ładunków transportem w Rosji w 2000 roku i w 2010
kańców
roku wynosiło 0,2 mln t-km na 1 km długości dróg samo-
y
ródło: 0;8G85 B@0=A?>@B=KE A@54AB2, P>AA89A:89 AB0B8AB8G5A:89
chodowych (publicznych i niepublicznych).
5653>4=8: 2011, $545@0;L=0O !;C610 >AC40@AB25==>9 !B0B8AB8:8,
>A:20 2011, s. 478; 0@: 02B><>18;L=>3> B@0=A?>@Ba, "@0=A?>@B
8 A2O7L 2 >AA88 2012, s. 101.
Tab. 6. Gęstość sieci dróg w Rosji na koniec roku w km na 1000
km² terytorium kraju
Rosyjski przemysł samochodowy zajmuje czołowe miejsce
Wyszczególnienie 2000 2005 2006 2007 2008 2009 2010
wśród głównych gałęzi gospodarki rosyjskiej. Negatywne
Drogi samochodowe o nawierz-
skutki globalnego kryzysu finansowego dla rosyjskiego ryn-
44,1 42,4 44,1 45,1 44,1 45,4 46,0
chni twardej ogółem, w tym:
ku samochodów okazały się dość dotkliwe. Proces ten po-
drogi publiczne 31,2 31,0 34,9 36,5 36,8 37,8 38,9
przedził dynamiczny wzrost rynku i zwiększenie stawek
drogi niepubliczne 12,9 11,3 9,2 8,6 7,3 7,5 7,1
kredytowych. Do 2009 roku udział samochodów wyprodu-
y
ródło: ;>B=>ABL ?CB59 A>>1I5=8O, >AA89A:89 AB0B8AB8G5A:89
kowanych w Rosji spadał zarówno w wyrażeniu ilościowym,
5653>4=8: 2011, $545@0;L=0O !;C610 >AC40@AB25==>9 !B0B8AB8:8,
jak i wartościowym. W 2009 roku wzrost stawek celnych,
>A:20 2011, s. 481.
37
Logistyka 5/2013
Logistyka  nauka
dewaluacja rubla, preferencyjny system kredytowy na samo- go pokolenia produkcji komponentów w tym kraju nie po-
chody wyprodukowane w Rosji oraz obniżenie stawek cel- wstała. Główna przyczyna tkwi w nieatrakcyjnych małych
nych na komponenty dla przedsiębiorstw montażowych mocach produkcyjnych koncernów zagranicznych  prze-
znacząco zwiększyły udział rosyjskich samochodów w ogól- ważnie do 25 tys. samochodów/rok. Według rożnych ocen
nych ilościach sprzedaży. Samochody zagranicznych marek niecałe 5% rosyjskich firm spełnia ogólnoświatowe normy
produkowane w Rosji sprzedają się lepiej niż inne samocho- jakościowe dla komponentów ISO 16949, jak również jest
dy. W okresie przedkryzysowym w Rosji odnotowano zna- w stanie sprostać wymaganiom odnośnie jakości i organiza-
czący wzrost powstawania centrów dealerskich. Rosła śred- cji produkcji. Jako cel dla wskaz
ników makroekonomicz-
nioroczna ilość sprzedanych samochodów przez jeden punkt nych branży w roku 2020 wskazuje się poziom 2,38 PKB,
dealerski (około 780 szt.), co jest wynikiem znacząco lep- ilość zatrudnionych w branży samochodowej nie powinna
szym niż w krajach rozwiniętych, np. w Anglii  470, być niższa niż 400 tys. osób. Park samochodów osobowych
w Niemczech  250. Średnia wartość centrum dealerskiego zostanie zwiększony do 52 mln szt., nasycenie rynku powin-
w Moskwie wzrosła z 17 mln USD w roku 2004 do 30 mln no wynieść 363 samochody na 1000 osób pod warunkiem
USD w 2008. Z początkiem kryzysu dochodowość dealerów usuwania z rynku starych samochodów na poziomie 6%
spadła z powodu spadku sprzedaży nowych samochodów, rocznie. Rozwój tradycyjnie rosyjskiego segmentu nie jest
wyposażenia dodatkowego i usług ubezpieczeniowych. możliwy bez rozwoju własnej bazy komponentów i patentów
Budowa nowych centrów została zamrożona. W porównaniu na kluczowe elementy i rozwiązania techniczne [4].
do swoich europejskich odpowiedników rosyjscy dealerzy W roku 2000 liczba wypadków na drogach samochodo-
mają słabo rozwinięte świadczone usługi finansowe [4]. wych z udziałem transportu drogowego wynosiła 157,6 tys.,
Według danych Rosstat prawie 48% rosyjskich samocho- w roku 2011 liczba zwiększyła się do 199,9 tys. wypadków.
dów osobowych i autobusów ma ponad 10 lat, 64% eksploa- W tabeli 9 przedstawiono liczbę ofiar w wypadkach drogo-
towanych samochodów ciężarowych przekroczyły 10 lat wych w Rosji.
(tab. 8). Rząd rosyjski zdecydował o wydzieleniu 300 mln
USD na realizację programu utylizacji starych samochodów.
Tab. 9. Liczba ofiar w wypadkach drogowych w Rosji w wybranych
Rosjanie będą mogli otrzymać voucher na sumę ok. 1500 latach w tys. osób
USD za stary samochód do zrealizowania przy zakupie no-
Wyszczególnienie 2000 2005 2006 2007 2008 2009 2010
wego samochodu produkcji rosyjskiej (włączając zagranicz-
ofiary śmiertelne
ne marki). Stanowi to 200 tys. sztuk lub 15% obecnej objęto-
Na drogach samochodo- 29,6 34,0 32,7 33,3 29,9 26,1 26,6
ści rynku. Uruchomienie programu zostało ustalone w marcu
wych i ulicach, w tym:
zostało rannych
2010 roku w 19 regionach Rosji. Do tej pory nie jest jasna
179,4 274,9 285,4 292,2 270,9 257,0 250,6
pozycja budowy centrów utylizacji i ich baza prawna.
y
ródło: '8A;5==>ABL ?>AB@0402H8E 2 ?@>8AH5AB28OE A B@0=A?>@-
B=K<8 A@54AB20<8, >AA89A:89 AB0B8AB8G5A:89 5653>4=8: 2011,
$545@0;L=0O A;C610 3>AC40@AB25==>9 AB0B8AB8:8, >A:20 2011.
Tab. 8. Struktura wiekowa parku samochodowego w Rosji w wy-
branych latach, w %
Wyszczególnienie 2000 2005 2008 2009 2010 2011
Podsumowanie
Samochody osobowe, które są
100 100 100 100 100 100
w eksploatacji:
do 5 lat 20,6 21,7 27,9 27,1 27,2 27,9 W 2011 roku transportem drogowym w Rosji przewiezio-
5,1 10 lat 32,2 27,7 26,2 25,1 24,6 24,2 no 5663 mln ton ładunków, co stanowiło 68% przewozów
ponad 10 lat 47,2 50,6 45,9 47,8 48,2 47,9
wielkości ładunków, a więc sytuowało tę gałąz
transportu na
Autobusy ogółem, które są
pierwszym miejscu. Na drugim miejscu znalazł się transport
100 100 100 100 100 100
w eksploatacji:
kolejowy, którym przewieziono 1382 mln ton ładunków
do 5 lat 19,3 26,2 27,6 26,1 24,9 23,1
(16,6% przewozów ładunków). Według pracy przewozowej,
5,1 10 lat 37,5 26,8 27,5 28,1 28,6 28,4
uwzględniając przewozy transportem rurociągowym, na
ponad 10 lat 43,2 47,0 44,9 45,8 46,5 48,5
transport samochodowy przypadało w 2011 roku 223 mld
Samochody ciężarowe ogółem,
100 100 100 100 100 100
które są w eksploatacji:
t-km (4,5% ogółu przewozów ładunków). Więc pod tym
do 5 lat 14,4 14,0 17,6 17,0 17,0 17,0
względem transport drogowy odgrywał drugorzędną rolę.
5,1 10 lat 34,8 23,5 20,5 20,1 19,0 18,6
Rosja w roku 2011 posiadała sieć dróg samochodowych
ponad 10 lat 50,8 62,5 61,9 62,9 64,0 64,4
publicznych o łącznej długości ponad 820 tys. km (w tym
y
ródło: >7@0AB=0O AB@C:BC@0 ?0@:0 02B><>18;59, "@0=A?>@B 8 A2O7L
665 tys. km drogi o nawierzchni utwardzonej, ponad 80%).
2 >AA88 2012, s. 132.
Porównując w roku 2000 długość dróg wynosiła 584 tys. km
(w tym o twardej nawierzchni 532 tys. km, czyli 91%).
Rosja w 2004 roku otworzyła granice dla zagranicznych
Jakość rosyjskiej infrastruktury drogowej jest niezadowalają-
samochodów przyciągając inwestycje w ramach systemu
ca i nie sprzyja rozwojowi rosyjskiej gospodarki.
tzw. montażu przemysłowego. Praktycznie wszystkie świa-
Wskaz
nik gęstości sieci drogowej w Federacji Rosyjskiej
towe koncerny samochodowe sÄ… obecne w Rosji ze swoimi
w roku 2010 wynosił 39 km dróg publicznych z utwardzoną
projektami produkcyjnymi w rożnych sferach. Powstałą
nawierzchniÄ… na 1000 km² powierzchni i byÅ‚ bardzo niski.
grupę firm montujących i składających samochody zalicza
Bardzo niewiele jest w Rosji dróg o wysokim standardzie,
się do producentów rosyjskich, oddzielając ją jednak od
autostrad. Do najlepszych należą drogi o znaczeniu między-
producentów tradycyjnie rosyjskich marek. Istniejące na
narodowym. W porównaniu z ilością dróg już istniejących
rynku modele rosyjskie są słabo reprezentowane, co związa-
powstaje niewiele nowych.
ne jest ze słabymi inwestycjami w ich rozwój. Mimo wejścia
W dynamicznym tempie rozwija siÄ™ w Rosji motoryzacja.
na rynek rosyjski zagranicznych producentów branża nowe-
Można zaobserwować ciągłe niedostosowanie tempa rozwo-
38
Logistyka 5/2013
Logistyka  nauka
ju infrastruktury drogowej w kraju do tempa rozwoju moto- nia stanowią rosyjskie materiały statystyczne opracowane
ryzacji. Ma to bardzo duży wpływ na poziom bezpieczeń- przez Federalną służbę statystyki państwowej (Rosstat).
stwa ruchu drogowego. Liczba własnych samochodów oso- W podsumowaniu podkreślono, że obecny stan rosyjskiej
bowych na 1000 osób w Rosji na koniec roku wynosiła: infrastruktury transportu drogowego nie stwarza dogodnych
w roku 2000  130,5 sztuk, w 2005 roku 168,4 samochody, warunków przemieszczania osób i towarów. Brak sieci dróg
w 2010 roku 228,4 samochody i w 2011 roku 242 samocho- o dużej przepustowości ogranicza międzynarodową wymianę
dy osobowe. W roku 2011 miały miejsce 200 tys. wypadków handlową. Tempo rozwoju sektora transportu drogowego
(w roku 2000 było około 158 tys. zdarzeń drogowych). w Rosji jest znacznie powolniejsze od tempa motoryzacji
Przyszły wzrost rosyjskiego rynku samochodów zależy kraju. Niski stan techniczny infrastruktury drogowej między
w dużym stopniu od pomocy państwowej (programy nakie- innymi nie sprzyja poprawie wskaz
nika bezpieczeństwa na
rowane na utylizację starych samochodów). Pozwoliłoby to rosyjskich drogach i ulicach.
na zwiększenie sprzedaży i odnowienie awaryjnego parku Słowa kluczowe: transport Rosji, infrastruktura, transport
samochodowego, z którego większość pojazdów ma ponad drogowy, motoryzacja w Rosji.
10 lat eksploatacji.
Infrastruktura drogowa jest z punktu widzenia systemu lo-
gistycznego Rosji najważniejszym elementem składowym
LITERATURA
produkcji transportowej. Rosyjska logistyka w rankingu
Banku Światowego została w roku 2012 pozycjonowana na
1. Connecting to Compete 2012, Trade Logistics in the Global
95 miejscu wśród 155 państw ocenianych wg. LPI (Logistics Economy, The Logistics Performance Index and Its Indicators,
World Bank 2012, http://lpisurvey.worldbank.org.
Performance Index). Indeks Logistycznej Wydajności (LPI)
jest średnią ważoną punktacji w sześciu kluczowych wymia- 2. Federacja Rosyjska. Przewodnik dla przedsiębiorcy, Biuro
rach: efektywność procesu kontroli granicznej, jakość infra- Promocji Inwestycji i Technologii Organizacji Narodów Zjed-
noczonych ds. Rozwoju Przemysłowego UNIDO, Warszawa
struktury (np. porty, koleje, drogi, technologie informacyj-
2006.
ne), łatwość organizowania przesyłek po konkurencyjnych
cenach, kompetencje i jakość usług logistycznych, możli- 3. Jak eksportować do Rosji, Ambasada Rzeczypospolitej Polskiej
w Federacji Rosyjskiej, WPHI, Moskwa 2010.
wość identyfikacji i śledzenia przesyłek, terminowość do-
starczania przesyłek w ramach zaplanowanego czasu dosta- 4. Masajło P., Sytuacja transportu samochodowego w Federacji
Rosyjskiej, [w:] !!/,  Twój Rynek , nr 4/2010, WPHI
wy. Ocena jest dokonywana przez duże, średnie i małe firmy
Moskwa.
z ośmiu krajów będących najważniejszymi partnerami han-
5. Śmietana M., Przemysł samochodowy w Rosji. Perspektywy
dlowymi ocenianego państwa. W tej ocenie Rosja w 2012
i szanse rozwoju, [w:] !!/,  Twój Rynek , nr 6/2012,
roku uzyskała 2.58 pkt w skali od 1 do 5. Według kryterium
WPHI Moskwa.
jakości infrastruktury Rosja otrzymała 2.45 pkt i zajęła 97
6. >:;04 > @57C;LB0B0E 8 >A=>2=KE =0?@02;5=8OE
pozycjÄ™. Z przedstawionych ocen wynika, ze przed rosyjskÄ…
45OB5;L=>AB8 =0 2010 2012 33., 8=8AB5@AB2> B@0=A?>@B0
logistyką stoi bardzo dużo wyzwań umożliwiających osią-
>AA89A:>9 $545@0F88, http://www.mintrans.ru/upload/
gnięcie jej wyższych światowych standardów. Najważniej-
iblock/9ff/doklad_2010_2012.pdf.
szym problemem jest zbudowanie spójnego zrównoważone-
7. >AB0=>2;5=85 @028B5;LAB20 >AA89A:>9 $545@0F88 >B
go systemu logistycznego utworzonego w oparciu o wysokiej
11 0?@5;O 2006 3>40 « =5:>B>@KE 2>?@>A0E, A2O70==KE
jakości infrastrukturę transportową, w tym drogową. Ko-
A :;0AA8D8:0F859 02B><>18;L=KE 4>@>3 2 >AA89A:>9
nieczne jest stworzenie w Rosji odpowiednich infrastruktu-
$545@0F88.
ralnych warunków do rozwoju transportu intermodalnego.
8. >AB0=>2;5=85 @028B5;LAB20 >AA89A:>9 $545@0F88 >B
24 45:01@O 1991 3>40 ! 61, « :;0AA8D8:0F88 02B><>18;L-
Streszczenie =KE 4>@>3 2 >AA89A:>9 $545@0F88.
9. @>5:B =0F8>=0;L=>9 ?@>3@0<<K <>45@=870F88 8 @0728B8O
Sprawne funkcjonowanie systemu logistycznego Federacji
02B><>18;L=KE 4>@>3 >AA89A:>9 $545@0F88 4> 2025,
Rosyjskiej jest uzależnione między innymi od sprawności
http://rosavtodor.ru/information.php?id=29.
działania systemu transportowego. Szczególną rolę w syste-
10. >AA89A:89 AB0B8AB8G5A:89 5653>4=8: 2011, $545@0;L=0O
mie transportowym Rosji odgrywa transport drogowy. Rola
A;C610 3>AC40@AB25==>9 AB0B8AB8:8, >A:20 2011.
infrastruktury transportu drogowego w rozwoju gospodar-
11. >AA8O 2012, !B0B8AB8G5A:89 A?@02>G=8:, $545@0;L=0O
czym i jej specyfika powodują, że wszelkie nieprawidłowo-
A;C610 3>AC40@AB25==>9 AB0B8AB8:8, >A:20 2012.
ści w procesie jej rozwoju wywierają niekorzystny wpływ na
12. "@0=A?>@B 8 A2O7L 2 >AA88 2012, !B0B8AB8G5A:89 A1>@=8:,
krajowÄ… gospodarkÄ™.
$545@0;L=0O A;C610 3>AC40@AB25==>9 AB0B8AB8:8, >A:20
Celem opracowania jest dokonanie oceny rozwoju infra-
2012.
struktury drogowej w Federacji Rosyjskiej. Opracowanie
13. "@0=A?>@B=0O AB@0B538O >AA89A:>9 $545@0F88 =0 ?5@8>4
składa się ze wstępu, części głównej i podsumowania.
4> 2020 3>40, 8=8AB5@AB2> B@0=A?>@B0 >AA89A:>9 $545-
W części głównej artykułu przedstawiono opis i charaktery-
@0F88, >A:20 2005.
stykÄ™ rosyjskiej drogowej infrastruktury transportowej.
14. "@0=A?>@B=>9 AB@0B5388 >AA89A:>9 $545@0F88 4> 2030
Uwaga została skupiona na takich cechach infrastruktury jak
3>40, CB25@645==0O @0A?>@O65=85< @028B5;LAB20 >AA89-
drogi i jakość, gęstość sieci transportowej. Nie pominięto
A:>9 $545@0F88 >B 20 =>O1@O 2008 3. ! 1734-@.
kwestii oceny parku samochodowego i rozwoju branży sa-
15. $545@0;L=0O F5;520O ?@>3@0<<0 « 0728B85 B@0=A?>@B=>9
mochodowej w Federacji Rosyjskiej oraz bezpieczeństwa na
A8AB5<K >AA88 (2010-2015 3>4K), CB25@645==0O ?>AB0=>-
drogach. Głównymi metodami badawczymi okazały się ana-
2;5=85< @028B5;LAB20 >AA89A:>9 $545@0F88 >B 20 <0O
liza danych statystycznych i synteza, która pozwala na uo-
2008 3. ! 377, >4?@>3@0<<0 «2B><>18;L=K5 4>@>38.
gólnienie pewnych kwestii. Podstawę niniejszego opracowa-
39
Logistyka 5/2013