��PRACE NAUKOWE POLI TECHNI KI WARSZAWSKI EJ z. 72 Transport 2010 Ilona Jacyna, Dariusz Pyza Politechnika Warszawska Wydzia Transportu WYBRANE WSKA NIKI OCENY INFRASTRUKTURY TRANSPORTOWEJ W ASPEKCIE KOMODALNO CI R kopis dostarczono: sierpie 2010 Streszczenie: W artykule przedstawiono wybrane sposoby definiowania wska nik�w oceny infrastruktury transportowej w aspekcie realizacji us ug logistycznych. Wskazano, e podstaw do formu owania r� nych wska nik�w efektywno ci funkcjonowania systemu w tym i systemu transportowego powinien by zadany zbi�r cel�w i zada jakie ma realizowa ten system. Wybrane wska niki mog by wykorzystywane w pracach analitycznych dotycz cych komodalno ci transportu. Wska niki podzielono na trzy grupy: wska niki do oceny udzia u pracy przewozowej r� nych ga zi transportu w poszczeg�lnych rodzajach transportu, syntetyczne wska niki dost pno ci sieci transportowych oraz wska niki oceny infrastruktury transportu w aspekcie jego komodalno ci. S owa kluczowe: wska niki, komodalno , ocena infrastruktury, transport 1. WPROWADZENIE W swym og�lnym znaczeniu efektywno jest poj ciem stosunkowo szerokim, odzwierciedlaj cym odpowiednie relacje mi dzy efektami, celami, nak adami oraz kosztami w uj ciu strukturalnym i dynamicznym [4], [7], [10]. Efektywno jest zatem w a ciwo ci systemow , kt�ra uwzgl dnia wp yw najbardziej istotnych cech systemu i otoczenia na rezultaty jego funkcjonowania. Do oceny funkcjonowania systemu transportowego ustala si pewne wska niki, za pomoc kt�rych wyra a si stopie przystosowania systemu do wype niania postawionych mu funkcji. Podstaw do formu owania r� nych wska nik�w efektywno ci funkcjonowania systemu transportowego jest zadany zbi�r cel�w i zada , jakie ma realizowa system. Warunkiem podstawowym oceny infrastruktury transportu jest ustalenie wska nik�w lub zbioru wska nik�w wykazuj cych sp�jno , kt�ra zapewni eliminowanie konflikt�wcel�w, przy jednoczesnym okre leniu granic badanych obszar�w. Metodyk formu owania wska nik�w logistycznych ilustruje rys. 1. 26 Ilona Jacyna, Dariusz Pyza IDENTYFIKACJA cel�w, zada , obszar�w, po danych efekt�w ZA O ENIA DLA USTALANIA WSKA NIK�W podstawowe za o enia wyboru wska nik�w: - dost pno danych; - atwo oblicze ; - powi zanie z praktyk ; - standardy i wymogi unijne. PODZIA WSKA NIK�W ze wzgl du na obszar, zakres stosowania, realizacj celu USTALENIE LISTY NAJWA NIEJSZYCH WSKA NIK�W Rys. 1. Schemat przebiegu formu owania wska nik�w do oceny infrastruktury transportowej w aspekcie komodalno ci r�d o: opracowanie w asne na podstawie Master Plan dla transportu kolejowego w Polsce do 2030 roku. Ministerstwo Infrastruktury, Warszawa 2008. Wska niki i mierniki logistyczne oceniaj ce infrastruktur transportu definiowane s w pozycjach [11], [12], [17]. W pozycji [11] Autor uwa a, e aby oceni efektywno podsystemu logistycznego  podsystemu transportu nale y dokona jego oceny ilo ciowej i oceny warto ciowej. W ocenie ilo ciowej o efektywno ci decyduj takie wska niki, jak kilometry, liczba rodk�w transportu, liczba pracownik�w dzia u transportu, czy liczba awarii rodk�w transportu. W ocenie warto ciowej za wska niki cz stkowe Autorka przyjmuje m.in. koszty transportu, warto posiadanych rodk�w transportowych, koszty amortyzacji przypadaj ce na rodki transportu. Z kolei w pozycji [12] Autor uwa a, e ocen efektywno ci podsystemu transportu nale y dokona nie tylko przez zastosowanie wska nik�w ilo ciowych i jako ciowych, ale tak e wykorzystuj c wska nik produktywno ci. Ponadto w ww. pozycji du wag przypisuje si wska nikom produktywno ci, gdy uwa a si , e to dzi ki nim mo liwa jest ocena niezawodno ci i elastyczno ci transportu oraz liczby uszkodzonych adunk�w w czasie przewozu. Do oceny ilo ciowej zaproponowano takie wska niki, jak wykonane tonokilometry, liczba zrealizowanych przesy ek, rzeczywisty czas pracy rodk�w transportu. Do oceny jako ciowej transportu Autor [12] wykorzystuje elementy lub czynniki wp ywaj ce na obs ug dostaw. Za wska niki cz stkowe przyj to koszty transportu, dysponowany czas pracy i mo liwo ci przewozu adunku. Na podstawie tak  Wybrane wska niki oceny infrastruktury transportowej w aspekcie komodalno ci 27 og�lnie sformu owanych wska nik�w Autor proponuje tworzenie kolejnych wska nik�w, bardziej szczeg� owych, jak np. koszty transportu na tonokilometr lub przesy k , czy te stopie wykorzystania rodk�w transportu. Kolejn systematyzacj wska nik�w, na podstawie kt�rych mo na oceni infrastruktur transportu, przeprowadzi Autor pozycji [17]. Wed ug tego autora, wska nikow ocen nale y podzieli na wska niki ilo ciowe i jako ciowe. Ocen ilo ciow proponuje si przeprowadzi z wykorzystaniem takich wska nik�w, jak tonokilometry, liczba przesy ek, rzeczywisty czas pracy rodk�w transportu, ilo przewiezionego adunku, koszty transportu na tonokilometr lub na przesy k , stopie wykorzystania czasu pracy oraz mo liwo ci przewozowych posiadanych rodk�w transportu. Mo na tutaj zauwa y , e wska niki te s powieleniem wska nik�w zaproponowanych przez Autora [12], z t r� nic , e za pomoc tych wska nik�w dokonuje si nie tylko oceny ilo ciowej infrastruktury transportu, ale tak e oceny jako ciowej. Podobnie Autor [17] post pi w przypadku drugiej grupy wska nik�w oceniaj cych jako , bowiem zaliczy do nich niezawodno oraz elastyczno transportu, a tak e udzia uszkodze , kt�re wyst pi y podczas transportu. Jak wspomniano ju wcze niej, Autor pozycji [12] uwa a, e powy sze trzy wska niki nie oceniaj jako ci, ale produktywno omawianej infrastruktury. Do pomiaru i oceny swojej dzia alno ci firmy transportowo-spedycyjne maj do dyspozycji szeroki wachlarz wska nik�w i miernik�w logistycznych. Wykorzystuj c niekt�re z nich mog uzyska informacje o poziomie realizowanych proces�w transportowych oraz zidentyfikowa odchylenia od za o onych cel�w. Reasumuj c do oceny dostosowania system�w transportowych do realizacji zada , w uj ciu logistycznym, konieczny jest usystematyzowany uk ad warto ci. Parametry, mierniki i skwantyfikowane czynniki wymierne, podporz dkowane kryteriom oceny wraz z wagami i hierarchi , tworz uk ad warto ci dla oceny systemu. Uk ad warto ci obejmuje: parametry techniczne i ekonomiczne oraz metody ich okre lania, mierniki oceny i przyporz dkowanie poszczeg�lnych parametr�w, czynniki trudno mierzalne (niewymierne), kryteria oceny i wyboru wariant�w. Na przyk ad jako kryteria do oceny sprawno ci i efektywno ci proces�w logistycznych mo na stosowa : kryterium czasu przep ywu materia �w i informacji, kryterium poziomu jako ci us ug i obs ug, kryterium minimalizacji koszt�w lub kryterium operatywno ci dzia ania. Metodyka oceny efektywno ci funkcjonowania systemu transportowego powinna zatem obejmowa : okre lenie zakresu i celu bada , identyfikacj zada niezb dnych do realizacji ustalonych cel�w oraz pomiar efekt�w za pomoc zaproponowanych wska nik�w. Do oceny infrastruktury transportowej w aspekcie komodalno ci nale y przede wszystkim przygotowa zestaw wska nik�w i miernik�w, zebra dane dla ka dego etapu prac oraz ustali zwi zki mi dzy elementami systemu transportowego. Ponadto na podstawie zebranych informacji mo na dokona identyfikacji warto ci wcze niej przygotowanego zestawu wska nik�w i miernik�w oraz na podstawie otrzymanych warto ci dokona oceny uzyskanych efekt�w (rys. 2). 28 Ilona Jacyna, Dariusz Pyza CELE skr�cenie czasu realizacji dostaw w systemie dystrybucji; minimalizacja pustych przebieg�w; wzrost pr dko ci handlowej; itp. DZIA ANIA w zakresie infrastruktury liniowej i w zakresie organizacji przewoz�w punktowej modernizacja oraz budowa nowych po cze infrastruktury czenie operacji zaopatrzenia (konsolidacja zam�wie ); liniowej w zale no ci od potrzeb; czenie operacji dystrybucyjnych (konsolidacja wysy ek); modernizacja oraz budowa nowych punkt�w czenie przesy ek towar�w, zam�wie , itp. prze adunkowych; modernizacja oraz budowa nowych terminali transportu intermodalnego; itp. EFEKTY wi ksze wykorzystanie rodk�w transportu; wzrost udzia u d ugo ci po cze transportowych o podwy szonych parametrach technicznych (np. autostrad, dr�g szybkiego ruchu, linii kolejowych dostosowanych dla przewoz�w towarowych do 120km/h) ; wzrost liczby terminali transportu intermodalnego; itp. Rys. 2. Powi zania zada inwestycyjnych z efektami r�d o: opracowanie w asne na podstawie Master Plan dla transportu kolejowego w Polsce do 2030 roku. Ministerstwo Infrastruktury, Warszawa 2008. Uzyskane wnioski z analizy wst pnej powinny pozwoli na weryfikacj funkcjonowania poszczeg�lnych element�w infrastruktury transportowej, oraz na sformu owanie wniosk�w w zakresie oceny syntetycznej oraz opracowanie propozycji rozwi za .  Wybrane wska niki oceny infrastruktury transportowej w aspekcie komodalno ci 29 2. KOMODALNO TRANSPORTU Komodalno jest terminem wprowadzonym do unijnej polityki transportowej w 2006 roku dla okre lenia systemu dzia a na rzecz wsp� istnienia i wsp� pracy r� nych ga zi transportu, w celu uzyskania optymalnego wykorzystania istniej cych zasob�w infrastrukturalnych i pozosta ych zasob�w systemu transportowego globalizuj cej si Europy [5]. Oznacza to jednocze nie odej cie, w dotychczasowej polityce transportowej Unii Europejskiej, nakre lonej w Bia ej Ksi dze z 2001 roku, od d enia do zr�wnowa onego rozwoju transportu poprzez lansowanie tzw. modalu shift policy, a wi c tych form transportu, kt�re s przyjazne rodowisku naturalnemu. Dzi celem nadrz dnym jest poszukiwanie optimum w ca ej sferze funkcjonowania wszystkich ga zi transportu, w tym r�wnie w przewozach wieloga ziowych.  Komodalno  oznacza wydajne wykorzystanie form transportu dzia aj cych odr bnie lub zintegrowanych multimodalnie w ramach europejskiego systemu transportowego w celu optymalnego i zr�wnowa onego wykorzystania zasob�w. Poj cie komodalno ci obejmuje swoim znaczeniem intensyfikacj wykorzystania r� nych koncepcji realizacji transportu, zar�wno nowych, jak i ju realizowanych. Do nowych rozwi za zaliczy nale y w szczeg�lno ci dwa systemy: Modular Concept oraz Big MAXX [2]. Zadaniem komodalno ci jest r�wnie zwi kszanie efektywno ci ekonomicznej koncepcji dotychczas realizowanych, czyli przewoz�w intermodalnych i multimodalnych, wykorzystywanych w przypadku du ych odleg o ci przewoz�w lub r� nych warunk�w naturalnych dziel cych pa stwa czy kontynenty. Podstawowym kryterium oceny efektywno ci wszystkich dost pnych lub proponowanych rozwi za musi by rachunek ekonomiczny, prowadzony kompleksowo zar�wno w uj ciu mikro (na poziomie klienta) jak i makro (bran y transportowej), szeroko ujmuj cy zagadnienia ekonomiczne, ekologiczne, spo eczne, itp. Nie bez znaczenia s tu r�wnie wszelkie koszty dodatkowe, zwi zane na przyk ad z tworzeniem nowych element�w infrastruktury, zw aszcza tej punktowej. Obecnie bran transportow cechuje rosn ca dysproporcja pomi dzy aktualnymi mo liwo ciami poszczeg�lnych ga zi transportu i oczekiwaniami odbiorc�w us ug, szczeg�lnie w zakresie mobilno ci adunk�w. W wietle dynamicznie zmieniaj cych si uwarunkowa gospodarczych w kolejnych cz ciach wiata, zapewnienie poziomu us ug przewozowych na wystarczaj co wysokim poziomie staje si coraz wi kszym wyzwaniem wobec wsp� czesnego systemu transportowego. W wietle powy szego w warunkach globalizacji gospodarki wiatowej wsp� czesny transport drogowy nie jest w stanie spe nia oczekiwa handlu, szczeg�lnie mi dzynarodowego. Podyktowane jest to po pierwsze rosn c kongesti na drogach, po drugie kolejkami na granicach mi dzy obszarami celnymi i brakiem wysoko wykwalifikowanych, do wiadczonych kierowc�w. Aby zaspokoi stale rosn ce potrzeby w zakresie mobilno ci adunk�w nie wystarczy dzi zwi ksza liczb ci arowych pojazd�w drogowych i poprawia stan infrastruktury drogowej. Komodalno transportu ma na celu wprowadzenie nowych rozwi za , zar�wno w sferze optymalizacji wykorzystania poszczeg�lnych ga zi transportu, jak i skutecznej promocji przewoz�w wieloga ziowych. Szczeg�lnie dotyczy to przewoz�w intermodalnych, a wi c realizowanych w jednej i tej samej jednostce adunkowej, przy u yciu sukcesywnie r� nych ga zi transportu, bez prze adunku samych towar�w [5]. 30 Ilona Jacyna, Dariusz Pyza Dla cel�w realizacji zada w ramach Modelu Systemu Logistycznego Polski okre lono szereg wska nik�w potrzebnych do oceny zamierzonych efekt�w. Pos u one mi dzy innymi w ocenie stanu infrastruktury transportu, efektywno ci wykorzystania rodk�w transportu czy czasu realizacji transportu. 3. USTALENIE WYBRANYCH WSKA NIK�W OG�LNYCH DLA OCENY ROZWOJU INFRASTRUKTURY TRANSPORTOWEJ W ASPEKCIE JEJ KOMODALNO CI Bior c pod uwag przyj te za o enia oraz przeprowadzon analiz dokument�w zar�wno krajowych jak i zagranicznych, dokonano selekcji wska nik�w i wytypowano list wska nik�w do oceny rozwoju infrastruktury w aspekcie komodalno ci transportu. Zestawienie to przedstawiono w tabeli 1. Tabela 1. Lista wybranych wska nik�w dla oceny rozwoju infrastruktury transportu w aspekcie jego komodalno ci Lp. Nazwa wska nika Oznacz. J. m. Komentarz Wska niki dotycz ce struktury przewozowej Wska nik okre la udzia pracy 1. Wska nik udzia u pracy przewozowej okre lonej ga zi transportu PT przewozowej dla ga zi % p w pracy przewozowej zrealizowanej przez transportu wszystkie ga zie transportu og� em Wska nik okre la udzia pracy 2. Wska nik udzia u pracy przewozowej okre lonej ga zi transportu przewozowej dla ga zi PTO p,o dla okre lonego obszaru (np. wojew�dztwa) % transportu w za o onym w pracy przewozowej zrealizowanej przez obszarze w okre lonym obszarze og� em Wska nik okre la udzia pracy 3. Wska nik udzia u pracy przewozowej zrealizowanej przez PTS p, s przewozowej klas pojazd�w % okre lon klas pojazd�w okre lonej okre lonych ga zi transportu ga zi transportu w pracy przewozowej zrealizowanej og� em Wska nik okre la udzia pracy 4. przewozowej zrealizowanej przez Wska nik udzia u pracy okre lon klas pojazd�w okre lonej przewozowej klas pojazd�w PTSO s, p,o % ga zi transportu dla okre lonego obszaru okre lonych ga zi transportu (np. wojew�dztwa) w pracy przewozowej w za o onym obszarze zrealizowanej w okre lonym obszarze og� em  Wybrane wska niki oceny infrastruktury transportowej w aspekcie komodalno ci 31 Tabela 1. cd. Lp. Oznacz. J. m. Komentarz Nazwa wska nika Syntetyczne wska niki dost pno ci do sieci transportowej Wska nik wyposa enia 5. Wska nik okre la wyposa enia za o onego obszaru w 1PT p,o okre lonego obszaru (np. wojew�dztwa) w km/ton infrastruktur poszczeg�lnych infrastruktur okre lonej ga zi transportu ga zi transportu na liczb na liczb przewiezionych ton przewiezionych ton towar�w Wska nik wyposa enia 6. za o onego obszaru w Wska nik okre la wyposa enia 2PT p,o infrastruktur poszczeg�lnych km/100 okre lonego obszaru (np. wojew�dztwa) w km2/tkm ga zi transportu na infrastruktur okre lonej ga zi transportu zrealizowan prac na zrealizowana prac przewozow przewozow Wska niki oceny infrastruktury transportu w aspekcie jego komodalno ci Wska nik okre la udzia d ugo ci drogi v- 7. Wska nik udzia u drogi tej kategorii (np. autostrad, linii 1(p,v) okre lonej kategorii w kolejowych dostosowanych do pr dko ci infrastrukturze liniowej dla % 160 km/h, itp.) w d ugo ci dr�g og� em dla poszczeg�lnych ga zi poszczeg�lnych ga zi transportu w transportu Polsce Lp. Oznacz. J. m. Komentarz Nazwa wska nika Wska nik charakteryzuje dost pno 8. Wska nik dost pno ci km/pkt. przestrzenn poszczeg�lnych ga zi przestrzennej poszczeg�lnych 2(p) ad. transportu dla nadawc�w i odbiorc�w ga zi transportu adunku Wska nik oceny warunk�w Wska nik charakteryzuje dynamik zmian 9. rozwoju transportu 3IMOD - liczby terminali transportu intermodalnego intermodalnego w odniesieniu do roku poprzedzaj cego Wska nik charakteryzuje dynamik zmian 10. Wska nik oceny warunk�w liczby terminali transportu intermodalnego rozwoju transportu 4IMOD - w odniesieniu do roku przyj tego jako rok intermodalnego bazowy Wska nik oceny Wska nik okre la punktualno dostaw w 11. punktualno ci dostaw w poszczeg�lnych ga ziach transportu % 1(p) poszczeg�lnych ga ziach z gwarantowanym czasem dostawy transportu Wska nik okre la wielko wykonanej Wska nik wykonanej pracy 12. pracy przewozowej na km infrastruktury przewozowej na km liniowej i mo e by u ywany w infrastruktury liniowej w tkm/km 1(p) por�wnaniach mi dzyga ziowych poszczeg�lnych ga ziach transportu Wska nik okre la udzia transportu 13. Wska nik udzia u przewoz�w intermodalnego w pracy przewozowej intermodalnych w pracy transportu towarowego adunk�w  % przewozowej transportu wska nik ten opisuje udzia przewoz�w 2IMOD(p) towarowego adunk�w intermodalnych w pracy przewozowej ruchu towarowego Wska nik okre la intensywno ci 14. Wska nik intensywno ci tkm/tys transportu 3INT transportu . PLN 32 Ilona Jacyna, Dariusz Pyza Tabela 1. cd. Lp. Oznacz. J. m. Komentarz Nazwa wska nika Wska nik okre la udzia poszczeg�lnych 15. Wska nik udzia u ga zi ga zi transportu w pracy przewozowej transportu w pracy % wszystkich ga zi transportu  wska nik 4U(p) przewozowej og� em ten opisuje udzia transportu towarowego w podziale mi dzyga ziowym Wska nik okre la dynamik przewoz�w 16. Wska nik dynamiki przewozu kontener�w TEU w poszczeg�lnych % 5TEU(p,t) kontener�w ga ziach transportu w odniesieniu do roku poprzedzaj cego Wska nik okre la dynamik przewoz�w 17. Wska nik dynamiki przewozu kontenerowych TEU w poszczeg�lnych % 6TEU(p,t) kontener�w ga ziach transportu w odniesieniu do roku przyj tego jako rok bazowy Wska nik okre la przeci tne zape nienie 18. Wska nik zape nienia pojazdu % �1(s,p,r) rodka transportu Wska nik wielko pracy Wska nik okre la przeci tn wielko 19. przewozowej zrealizowanej % pracy przewozowej zrealizowanej przez �2(s,p,r) przez rodek transportu rodek transportu r�d o: opracowanie w asne. 4. FORMALIZACJA WSKA NIK�W OCENY ROZWOJU INFRASTRUKTURY TRANSPORTOWEJ W ASPEKCIE JEJ KOMODALNO CI 4.1. ZA O ENIA DOTYCZ CE OPISU SIECI TRANSPORTOWEJ Dla potrzeb bada przyjmujemy, e struktura infrastruktury systemu transportowego odwzorowana b dzie grafem G, tj.: G W ,L (1) dla kt�rego: W  jest zbiorem numer�w w z �w sieci transportowej; L  jest zbiorem po cze transportowych, kt�rego elementy definiujemy nast puj co: L i, j : i j, i, j W W (2) Na po czeniach ( ukach grafu) okre lony jest zbi�r funkcji FL , FL fk i, j : i, j W W , k 1,...,k,...K , i j (3) przy czym:  Wybrane wska niki oceny infrastruktury transportowej w aspekcie komodalno ci 33 interpretuje si , jako warto odwzorowania fk i, j :W W k 1,...,k,...K na (i, j)  tym po czeniu, funkcji k  tego typu; K jest liczb r� nych funkcji (o r� nej interpretacji) okre lonych na zbiorze uk�w grafu. Charakterystyki okre lone na po czeniach ( ukach grafu) s , na og� , zapisane w postaci liczb, kt�re interpretuje si , jako warto ci parametr�w lub warto ci funkcji na ukach, przy czym ka dy parametr lub funkcje odpowiednio si interpretuje, np. jako czas, koszt, zdolno przepustowa lub wielko pracy przewozowej. Wielko pracy przewozowej w danej relacji (a, b) (a  nazwa r�d a, b  nazwa uj cia) oznaczamy przez q(a, b), przy czym a A, b B gdzie A jest zbiorem nazw r�de potoku ruchu, natomiast B  zbiorem nazw uj potoku ruchu. Konieczne jest operowanie zbiorem relacji przewozu, E A B, przy czym (a, b) E. Ponadto zak adamy, e dla ka dej pary (a,b) E istnieje zbi�r dr�g oznaczony symbolem Pab wi cych pocz tek relacji przewozu z jej ko cem. Pojedyncz drog w danej relacji przewozu (a, b) numerowa b dziemy indeksem p, p Pab. Aby w a ciwie wskaza elementy oraz cechy infrastruktury danej ga zi transportu, kt�re mog yby przyczyni si do wzrostu konkurencyjno ci tej ga zi transportu w stosunku do innej niezb dne jest rozwa enie wielu wariant�w podzia u zada przewozowych przy uwzgl dnieniu zmieniaj cych si preferencji u ytkownik�w. Analiza wielu wariantu podzia u zada  roz o enia ruchu na sieci - pozwoli na wskazanie tych kierunk�w rozwoju infrastruktury transportowej, kt�re przyczyni si w znacz cy spos�b do wzrostu efektywno ci wykorzystania poszczeg�lnych form transportu. Zgodnie z za o eniami o komodalno ci transportu Na potrzeby oceny systemu transportowego w artykule zdefiniowano wybrane wska niki, kt�re mog by wykorzystywane w pracach analitycznych dotycz cych komodalno ci transportu. Wska niki podzielono na trzy grupy: wska niki do oceny udzia u pracy przewozowej r� nych ga zi transportu w poszczeg�lnych rodzajach transportu, syntetyczne wska niki dost pno ci do sieci transportowych oraz wybrane wska niki oceny infrastruktury transportu w aspekcie jego komodalno ci. W celu formalnego zapisu pozwalaj cego na ustalenie wyj ciowych warto ci wsp� czynnik�w nale y przyj nast puj ce za o enia: 1) dysponujemy r� n liczb dr�g (ga zi transportu) mo liwych do wykorzystania w realizacji us ugi przewozowej w danym systemie transportowym, indeksem p zanumerowano poszczeg�lne drogi. Zbi�r P ga zi transportu, b dzie zbiorem postaci: P = p: p d,k,l,w (4) gdzie: p=d  transport drogowy, p=k  transport kolejowy, p=l  transport lotniczy, p=w  transport wodny; 2) na ka dej drodze (w ramach danej ga zi transportu) us uga transportowa mo e by realizowana przez r� ne technologie (r� ne klasy pojazd�w). Przyj to, e dla ka dego (a,b) E zadana jest liczba rodzaj�w klas pojazd�w realizuj cych prac przewozow w relacji (a,b). Zmienn s zanumerowno rodzaje klas pojazd�w 34 Ilona Jacyna, Dariusz Pyza (kategoria poci gu lub rodzaj pojazdu drogowego). Niech Sab jest zbiorem numer�w rodzaj�w klas pojazd�w przewo cych adunki w relacji (a,b), tak, e s Sab; 3) dla ka dej relacji (a,b) E zadana jest liczba q(s,(a,b)) dla ka dego s Sab o interpretacji liczby ton adunku przemieszczanych s-t klas pojazd�w w relacji (a,b); 4) wielko pracy przewozowej realizowanej przez p-t ga transportu oznaczono przez q(p); 5) wyr� niono r� ne rodzaje przewoz�w, np. mog to by przewozy masowe, drobnicowe oraz kontenerowe. Zak adamy zatem, e zbi�r R rodzaju przewoz�w b dzie zbiorem postaci R={1,2,& ,r,& R}; 6) zbi�r obszar�w obs ugi ma posta O={1,2,& ,o,& O}; 4.2. WSKA NIKI DOTYCZ CE STRUKTURY PRZEWOZOWEJ Wska niki dla oceny infrastruktury transportowej w aspekcie komodalno ci transportu, opracowano korzystaj c z za o e metodologicznych przedstawionych w pracach [5],[7]. Aby oceni struktur przewoz�w zaproponowano wska niki przedstawiaj ce udzia pracy przewozowej realizowanej w poszczeg�lnych ga ziach transportu do ca kowitej wielko ci zrealizowanych przewoz�w. Do istotnych wska nik�w w tej grupie nale y zaliczy : 1. wska nik udzia u pracy przewozowej realizowanej przez poszczeg�lne ga zie transportu q p, r PT r R (5) p p P q p, r p P r R gdzie: PT(p)  udzia pracy przewozowej p-tej ga zi transportu w pracy przewozowej og� em; q(p,r)  wielko pracy przewozowej p-tej ga zi transportu r-tego rodzaju przewoz�w; 2. wska nik udzia u pracy przewozowej realizowanej przez poszczeg�lne ga zie transportu w poszczeg�lnych obszarach 3. q p, r,o PTO r R (6) p,o p P, o O q p, r,o p P r R o O gdzie: PTO(p,o)  udzia pracy przewozowej p-tej ga zi transportu o-tego obszaru w zrealizowanej pracy przewozowej og� em; q(p,r,o)  wielko pracy przewozowej p-tej ga zi r-tego rodzaju przewoz�w na o-tym obszarze;  Wybrane wska niki oceny infrastruktury transportowej w aspekcie komodalno ci 35 4. wska nik udzia u pracy przewozowej realizowanej przez poszczeg�lne klasy pojazd�w poszczeg�lnych ga zi transportu w pracy przewozowej zrealizowanej og� em q p,r, s PTS r R (7) p, s s S, p P q p, r, s s S p P r R gdzie: PTS(p,s)  udzia pracy przewozowej realizowanej s-t klas pojazd�w w ramach p-tej ga zi transportu zrealizowanej w pracy przewozowej og� em; q(p,r,s)  wielko pracy przewozowej realizowanej s-t klas pojazd�w w ramach p-tej ga zi transportu dla r-tego rodzaju przewoz�w; 5. wska nik udzia u pracy przewozowej realizowanej przez poszczeg�lne klasy pojazd�w w poszczeg�lnych ga ziach transportu na danym obszarze q s, p, r,o PTSO r R (8) s, p,o s S, p P, o O q p, r,o p P r R gdzie: PTSO(s,p,o)  udzia pracy przewozowej realizowanej s-t klas pojazd�w w ramach p-tej ga zi w pracy przewozowej danego obszaru og� em; q(p,r,o)  wielko pracy przewozowej p-tej ga zi r-tego rodzaju przewoz�w na o-tym obszarze; 4.3. SYNTETYCZNE WSKA NIKI DOST PNO CI DO SIECI TRANSPORTOWEJ Wyodr bniono dwa rodzaje syntetycznych wska nik�w dost pno ci do sieci transportowych: wska nik 1PT p,o o interpretacji wyposa enie o-tego obszaru w infrastruktur dla p-tej ga zi transportu w przeliczeniu na liczb przewiezionych ton na 1 km; wska nik 2PT p,o o interpretacji wyposa enie o-tego obszaru w infrastruktur dla p-tej ga zi transportu w przeliczeniu na powierzchni obszaru; 1. wska nik 1PT p,o o interpretacji wyposa enia o-tego obszaru w infrastruktur dla p-tej ga zi transportu w przeliczeniu na liczb przewiezionych ton na 1 km wyznaczamy z zale no ci: 36 Ilona Jacyna, Dariusz Pyza dl p,o q p,o PT p P (9) 1PT p,o p p P, o O dl p q p, r p P r R gdzie: dl(p,o)  wyposa enie ilo ciowe1 w infrastruktur p-tej ga zi transportu w o-tym obszarze (np. wojew�dztwie); dl(p)  wyposa enie ilo ciowe w infrastruktur p-tej ga zi transportu w Polsce; q(p,o)  wielko przewiezionych adunk�w p-t ga zi transportu w o-tym obszarze (w tonach); q(p,r)  wielko przewiezionych adunk�w p-t ga zi transportu r-tego rodzaju przewoz�w og� em (w tonach); 2. wska nik 2PT p,o o interpretacji wyposa enia o-tego obszaru w infrastruktur dla p-tej ga zi transportu w przeliczeniu na powierzchni obszaru liczony w km/100km2 wyznaczamy z zale no ci: 3. dl p,o PO o PT (10) 2PT p,o p p P, o O dl p POP gdzie: PO(o)  powierzchnia o-tego obszaru; POP  powierzchnia obszaru og� em; pozosta e oznaczenia jak we wzorze nr 9. 4.4. WYBRANE WSKA NIKI OCENY INFRASTRUKTURY TRANSPORTU W ASPEKCIE JEGO KOMODALNO CI Jako kluczowe wskazano wska niki, kt�re w spos�b syntetyczny wyra aj pomiar efektu realizacji zada g �wnych wskazano wska niki mo liwe do wykorzystania w ocenie infrastruktury transportu w aspekcie jego komodalno ci. Wska niki te zdefiniowano z podzia em na wska niki: techniczne, jako ciowe, rynkowe i organizacyjne. W r�d wska nik�w wykorzystywanych w ocenie infrastruktury transportu w aspekcie jego komodalno ci mo na wyr� ni wska niki kluczowe oraz wska niki uzupe niaj ce. Wska niki uzupe niaj ce stanowi dope nienie wska nik�w kluczowych i tym samym mog by w niekt�rych sytuacjach bardzo przydatne w ocenie poziomu jako ci realizacji us ug przez podmioty sektora transportu. 1 Wyposa enie ilo ciowe odnosi si mo e do d ugo ci wybranych kategorii dr�g transportowych, dla transportu lotniczego mo e to by przepustowo portu  Wybrane wska niki oceny infrastruktury transportowej w aspekcie komodalno ci 37 Do wska nik�w technicznych okre laj cych popraw dost pno ci transportu oraz parametr�w technicznych infrastruktury zaliczy mo na m. in.: 1. wska nik 1(p,v)  okre la udzia d ugo ci drogi v-tej kategorii (np. autostrad, linii kolejowych dostosowanych do pr dko ci 120 km/h, itp.) w d ugo ci dr�g og� em p-tej ga zi transportu w Polsce wyra ony w % Lel p,v (11) 1 p,v p P, v V el L p,v v V gdzie: Lel p,v  d ugo drogi v-tej kategorii p-tej ga zi transportu; 2. wska nik 2(p)  charakteryzuje dost pno przestrzenn p-tej ga zi transportu dla nadawc�w i odbiorc�w adunku wyra ony w km obs ugiwanych przez jeden punkt adunkowy el L p,v v V (12) 2 p p P llb p gdzie: llb p  liczba czynnych punkt�w adunkowych i bocznic dla p-tej ga zi transportu; pozosta e oznaczenia jak we wzorze nr 11; 3. wska nik 3IMOD  charakteryzuje dynamik zmian liczby terminali transportu intermodalnego w odniesieniu do roku poprzedzaj cego  umo liwia ocen warunk�w dla rozwoju transportu intermodalnego LTI t (13) 3IMID t LTI t 1 gdzie: LTI t  liczba terminali transportu intermodalnego w okresie czasu o numerze t; natomiast wska nik 4IMOD  charakteryzuje dynamik zmian liczby terminali transportu intermodalnego w odniesieniu do roku przyj tego jako rok bazowy  umo liwia ocen warunk�w dla rozwoju transportu intermodalnego LTI t (14) 4IMOD t LTI t t0 gdzie: LTI t t0  liczba terminali transportu intermodalnego w okresie czasu o numerze t0 (przyj ty rok bazowy); 38 Ilona Jacyna, Dariusz Pyza Do wska nik�w jako ciowych okre laj cych poziom obs ugi klient�w zaliczy mo na m. in.: 1. wska nik 1(p)  kt�ry okre la punktualno dostaw w p-tej ga zi transportu z gwarantowanym czasem dostawy lop p (15) 1 p p P lu p gdzie: lop(p)  liczba op� nie z gwarantowanym czasem dostawy wi kszym ni 20 minut w p-tej ga zi transportu; lu(p)  liczba uruchomionych dostaw z gwarantowanym czasem dostawy w p-tej ga zi transportu; Do wska nik�w rynkowych okre laj cych udzia i struktur przewoz�w towarowych zaliczy mo na m. in.: 1. wska nik 1(p)  wska nik ten okre la wielko wykonanej pracy przewozowej na km infrastruktury liniowej i mo e by u ywany w por�wnaniach mi dzyga ziowych (w tkm/km) q p,r r R (16) 1 p p P el L p,v v V gdzie: interpretacja oznacze jak we wzorach nr 5 i 11; 2. wska nik 2IMOD(p) o interpretacji udzia u transportu intermodalnego w pracy przewozowej transportu towarowego adunk�w  wska nik ten opisuje udzia przewoz�w intermodalnych w pracy przewozowej ruchu towarowego: qIMOD p (17) 2IMOD p p P q p, r r R gdzie: qIMOD(p)  wielko pracy przewozowej transportu intermodalnego w p-tej ga zi transportu; interpretacja oznacze jak we wzorze nr 5; 3. wska nik 3INT o interpretacji intensywno ci transportu liczony w tkm/tys. PLN (18) 3INT p, r q p P r R gdzie: 3INT  intensywno transportu towarowego;  Wybrane wska niki oceny infrastruktury transportowej w aspekcie komodalno ci 39 In ; PKB In  wielko inflacji; PKB  Produkt Krajowy Brutto w cenach bie cych; pozosta a interpretacja oznacze jak we wzorze nr 5; 4. wska nik 4U(p) o interpretacji udzia u p-tej ga zi transportu w pracy przewozowej wszystkich ga zi transportu  wska nik ten opisuje udzia transportu towarowego w podziale mi dzyga ziowym q p, r r R (19) 4U p p P q p, r p P r R interpretacja oznacze jak we wzorze nr 5; 5. wska nik 5TEU(p,t) okre laj cy dynamik przewoz�w kontener�w TEU w p-tej ga zi transportu w odniesieniu do roku poprzedzaj cego LPK p,t (20) 5TEU p,t p P LPK p,t 1 gdzie: LPK p,t  liczba przewoz�w kontenerowych w p-tej ga zi transportu w okresie czasu o numerze t; natomiast wska nik 6TEU(p,t)  okre laj cy dynamik przewoz�w kontenerowych TEU w p-tej ga zi transportu w odniesieniu do roku przyj tego jako rok bazowy LPK t (21) 6TEU p,t p P LPK t t0 gdzie: LTI t t0  liczba przewoz�w wyra ona w kontenero-kilometrach w p-tej ga zi transportu w okresie czasu o numerze t0 (przyj ty rok bazowy); Bardzo wa ne w aspekcie komodalno ci s wska niki organizacyjne wskazuj ce na efektywno wykorzystania rodk�w transportu. Zaliczy do nich mo na m. in.: 1. wska nik �1(s,p,r) o interpretacji przeci tnego zape nienia rodka transportu i wyznaczymy z zale no ci: 40 Ilona Jacyna, Dariusz Pyza w p, r, s s S (22) 1 p,r, s p P, r R, s S l p, r, s s S gdzie: w(p,r,s)  wielko przewoz�w wykonanych przez p-t ga transportu dla r-tego rodzaju przewoz�w s-t klas rodka transportu; l(s,p,r)  liczba s-tych klas rodk�w transportu w p-tej ga zi transportu dla r-tego rodzaju przewoz�w; 2. wska nik �2(s,p,r) o interpretacji przeci tnej wielko ci pracy przewozowej zrealizowanej przez rodek transportu i wyznaczony z zale no ci: q p, r r R (23) 2 p, r, s p P, r R, s S l p,r, s s S gdzie: interpretacja oznacze jak we wzorze nr 5 i 18; 5. PRZYK ADOWE WARTO CI WYBRANYCH WSKA NIK�W OCENY INFRASTRUKTURY TRANSPORTOWEJ W niniejszym punkcie przedstawiono warto ci wybranych wska nik�w dotycz cych: struktury przewozowej; dost pno ci do sieci transportowej; oceny infrastruktury transportu w aspekcie jego komodalno ci. Podstawowym wska nikiem w zakresie struktury przewozowej jest wska nik udzia u pracy przewozowej realizowanej przez poszczeg�lne ga zie transportu. Warto ci tego wska nika dla lat 2006-2008 w podziale na poszczeg�lne ga zie transportu zestawiono w tabeli 2 oraz przedstawiono graficznie na rys.3.  Wybrane wska niki oceny infrastruktury transportowej w aspekcie komodalno ci 41 Tabela. 2. Zestawienie wska nik�w udzia u pracy przewozowej realizowanej przez poszczeg�lne ga zie transportu Rok 2006 2007 2008 Rodzaje transportu Drogowy 0,5490 0,5970 0,6243 Kolejowy 0,2149 0,2030 0,1865 egluga morska 0,1282 0,1070 0,1085 egluga r�dl dowa 0,0050 0,0050 0,0046 Ruroci gowy 0,1029 0,0880 0,0761 r�d o: opracowanie w asne na podstawie danych G �wnego Urz du Statystycznego. Jak wynika z wykresu (rys.3) od kilku lat najwi kszy udzia w pracy przewozowej adunk�w ma transport samochodowy, dla kt�rego udzia ten wynosi w roku 2008 ponad 0,6 i jest on wy szy w stosunku do roku bazowego 2006 o ponad 12,0%. Najni szy udzia pracy przewozowej ma natomiast egluga r�dl dowa, dla kt�rej warto wska nika wynosi a w roku 2008 niewiele ponad 0,0046 i jest on ni szy w stosunku do roku bazowego 2006 o ponad 8,0%. Nale y r�wnie zauwa y , e pozosta e ga zie transportu w latach 2006�2008 zanotowa y spadek udzia u pracy przewozowej w przewozach towarowych. R� nice dla r� nych ga zi transportu waha y si na poziomie od 15,0% do 35,0%. 0,700 0,600 0,500 0,400 2006 2007 0,300 2008 0,200 0,100 0,000 Samochodowy Kolejowy egluga morska egluga Ruroci gowy r�dl dowa Rys. 3. Zestawienie wska nik�w udzia u pracy przewozowej realizowanej przez poszczeg�lne ga zie transportu r�d o: opracowanie w asne na podstawie danych G �wnego Urz du Statystycznego. Na potrzeby analizy por�wnawczej wyznaczono r�wnie wska nik udzia u pracy przewozowej realizowanej przez poszczeg�lne ga zie transportu w poszczeg�lnych wojew�dztwach. Warto tego wska nika z podzia em na transport drogowy, kolejowy i wodny r�dl dowy dla poszczeg�lnych wojew�dztw dla roku 2008 zestawiono w tabeli 3 oraz przedstawiono graficznie na rys.4. 42 Ilona Jacyna, Dariusz Pyza Tabela 3. Zestawienie wska nik�w udzia u pracy przewozowej realizowanej przez poszczeg�lne ga zie transportu w poszczeg�lnych obszarach Transport towarowy Wodny Drogowy Kolejowy r�dl dowy Wojew�dztwo Dolno l skie 0,6557 0,3232 0,0211 Kujawsko-Pomorskie 0,7122 0,2869 0,0009 Lubelskie 0,7811 0,2189 0 Lubuskie 0,7584 0,2405 0,001 �dzkie 0,7932 0,2068 0 Ma opolskie 0,7366 0,2613 0,0022 Mazowieckie 0,8428 0,1572 0 Opolskie 0,6699 0,3035 0,0266 Podkarpackie 0,7355 0,2645 0 Podlaskie 0,8773 0,1227 0 Pomorskie 0,7566 0,2382 0,0052 l skie 0,6486 0,3477 0,0037 wi tokrzyskie 0,6989 0,2997 0,0014 Warmi sko-Mazurskie 0,8135 0,1865 0 Wielkopolskie 0,7381 0,2619 0 Zachodniopomorskie 0,6925 0,2446 0,0629 r�d o: opracowanie w asne na podstawie danych G �wnego Urz du Statystycznego. 1,00 0,90 0,80 0,70 0,60 0,50 0,40 0,30 0,20 0,10 0,00 Drogowy Kolejowy Wodny r�dl dowy Rys. 4. Zestawienie wska nik�w udzia u pracy przewozowej realizowanej przez poszczeg�lne ga zie transportu r�d o: Opracowanie w asne na podstawie danych G �wnego Urz du Statystycznego e e e e e e e e e e e e e e e i i i ie i i i i i i i k k k k k k k ki k ki k ki ki ki k k s s s s c s s s z s l r r s e as s el i l l l ol urs o ors zy �d r pol po p mo k o az od o arpac ow O Lubu o om o no k Lub P l l a M pom P - az t e o i M odk o o-P Do M ni k P k Wi s s w od w h mi c ja r u Za K Wa  Wybrane wska niki oceny infrastruktury transportowej w aspekcie komodalno ci 43 Nale y zauwa y , e w ka dym z wojew�dztw wyst puje znaczny udzia pracy przewozowej realizowanej przez transport drogowy. Najwi kszy udzia wyst puje w wojew�dztwie Podlaskim  0,8773, Mazowieckim  0,8428 oraz Warmi sko- Mazurskim  0,8135, natomiast najmniejszy w wojew�dztwie l skim  0,6486 oraz wojew�dztwie Dolno l skim  0,6557. Na podkre lenie zas uguje fakt, e egluga wodna r�dl dowa ma bardzo znikome znaczenie. Kolejn grup wska nik�w stanowi syntetyczne wska nik dost pno ci do sieci transportowej. W tej grupie obliczono wska nik opisuj cy stan wyposa enia infrastrukturalnego w przeliczeniu na powierzchni obszaru. Otrzymane warto ci wska nika dla poszczeg�lnych wojew�dztw przedstawia rys.5. 2,5 1,9217 2 1,4094 1,5 1,2945 1,1735 1,1607 1,1286 1,0505 1,0326 0,9832 0,9409 1 0,8289 0,8149 0,7745 0,7555 0,751 0,6969 0,5 0 Rys. 5. Warto wska nik�w dost pno ci do sieci transportowej dla wojew�dztw r�d o: opracowanie w asne na podstawie danych G �wnego Urz du Statystycznego. W grupie wska nik�w oceny infrastruktury transportu w aspekcie jego komodalno ci okre lono wska nik udzia u d ugo ci drogi v-tej kategorii w d ugo ci dr�g og� em poszczeg�lnych ga zi transportu w Polsce. Wyliczone wska niki zestawiono w tabeli 4. Tabela 4. Udzia d ugo ci dr�g poszczeg�lnych kategorii w d ugo ci dr�g og� em odpowiednich ga zi transportu w latach 2005�2008 Rok Wielko J.m. 2005 2006 2007 2008 Transport drogowy autostrady % 0,22 0,26 0,26 0,29 pozosta e drogi krajowe i ekspresowe % 6,98 6,95 6,90 6,80 drogi regionalne % 56,29 55,90 55,16 54,69 drogi gminne % 36,52 36,89 37,69 38,22 Transport kolejowy e e e e e e e i e e i e e ie e ie i i i ie e i i k ki ki ki k k k ki k ki k ki s s s s sk sk c s s sk s s l zk l r c r r r a a ol l us d o e l ys ol u o l i p b po � d z be p z rp r m w o mo u o k O om o no o L k ka Lu Po l Ma z P po P to el - - Ma i o i od i Do o Ma ko P W k dn s s w o i w a ch m j r Za Ku Wa 44 Ilona Jacyna, Dariusz Pyza c.d. Tabeli 4. Rok Wielko J.m. 2005 2006 2007 2008 Linie kolejowe zelektryfikowane % 57,60 57,58 57,64 57,71 Linie kolejowe dwu- i wi cej torowe % 42,40 42,42 42,36 42,29 Transport rzeczny eglowne rzeki % 90,90 90,94 90,94 90,73 eglowne kana y % 9,10 9,06 9,06 9,27 Transport ruroci gowy gazu % 86,25 86,25 86,28 86,32 ropy naftowej % 8,81 8,81 8,79 8,76 produkt�w z ropy naftowej % 4,94 4,94 4,93 4,92 r�d o: opracowanie w asne na podstawie danych G �wnego Urz du Statystycznego. W transporcie drogowym najwi kszy udzia maj drogi regionalne, kt�re stanowi ponad 50,0% wszystkich dr�g transportu drogowego. Wska nik udzia u dr�g regionalnych wykazuje tendencje spadkowe. W roku 2008 by on ni szy o 2,5% w stosunku do roku 2005. Natomiast nast puje stopniowy wzrost wska nika udzia u autostrad oraz dr�g gminnych. Do istotnym, z punktu widzenia prowadzonych analiz, jest wska nik wykonanej pracy przewozowej na km infrastruktury liniowej. Warto tego wska nika w podziale na poszczeg�lne ga zie transportu dla lat 2005-2008 zestawiono w tabela 5. Najwi ksz warto tego wska nika odnotowuje transport kolejowy, najni sz natomiast transport rzeczny. Dla transportu kolejowego wska nik ten oscyluje w przedziale warto ci 2,42�2,63. W przypadku transportu drogowego warto tego wska nika ma tendencje wzrostowe. Sta a warto wska nika wykonanej pracy przewozowej na km infrastruktury liniowej wyst puje dla transportu rzecznego, natomiast tendencje malej ce mo na zaobserwowa dla transportu ruroci gowego. Tabela 5. Zestawienie wielko ci wykonanej pracy przewozowej na km infrastruktury liniowej w mln tkm / rok w latach 2005�2008 Rok Rodzaj Przewozy transportu 2005 2006 2007 2008 Drogowy 0,44 0,51 0,59 0,65 Kolejowy 2,42 2,60 2,63 2,52 Rzeczny 0,09 0,08 0,08 0,08 Og� em Morski bd bd bd bd Ruroci gowy 1,62 1,63 1,50 1,35 Lotniczy bd bd bd bd r�d o: opracowanie w asne na podstawie danych G �wnego Urz du Statystycznego.  Wybrane wska niki oceny infrastruktury transportowej w aspekcie komodalno ci 45 6. WNIOSKI Na podstawie dokonanych w artykule rozwa a nale y podkre li , e metodyka oceny efektywno ci funkcjonowania systemu transportowego powinna obejmowa zar�wno okre lenie zakresu i celu bada oraz identyfikacj zada do ich realizacji jak i pomiar efekt�w za pomoc opracowanych do tego wska nik�w. W artykule przedstawiono wybrane przyk adowe wska niki umo liwiaj ce dokonanie oceny systemu transportowego w aspekcie komodalno ci. Ponadto przedstawiono formalizacj zapisu wska nik�w co w znacznym stopniu przyczyni si do zrozumienia wykonywanych oblicze . Przedstawione warto ci wybranych wska nik�w w zakresie struktury przewozowej, dost pno ci do sieci transportowej oraz oceny infrastruktury transportu w aspekcie jego komodalno ci wskazuj na znacz cy udzia w realizacji przewoz�w adunk�w transportu drogowego. Wydaje si , e przy ocenie dostosowania infrastruktury transportowej do realizacji zada , konieczne jest opracowanie usystematyzowanego uk ad warto ci wska nik�w oceny. Uk ad warto ci powinien obejmowa parametry techniczne i ekonomiczne, mierniki oceny, czynniki jako ciowe (trudno-mierzalne) oraz kryteria oceny i wyboru wariant�w. Artyku jest efektem prac w ramach grantu rozwojowego pt.  Model systemu logistycznego Polski jako droga do komodalno ci transportu w Unii Europejskiej . Nr R10 0027 06/2009. Kierownik projektu - Marianna Jacyna. Bibliografia 1. Annual energy and transport review 2003. European Commission, Directorate-General for Energy and Transport. December 2004. 2. ASSESS Project. Assessment of the contribution of the TEN and other transport policy measures to the midterm implementation of the White Paper on the European Transport Policy for 2010. Final ASSESS Report. European Commission 2006. 3. Brzezi ski M.: Systemy w logistyce, Wojskowa Akademia Techniczna, Warszawa 2007. 4. Dodatek do za cznika do komunikatu Komisji do Rady, Parlamentu Europejskiego, Europejskiego Komitetu Ekonomiczno-Spo ecznego i Komitetu Region�w Logistyka transportu towarowego w Europie  klucz do zr�wnowa onej mobilno ci Bruksela, dnia 28.6.2006 SEC(2006) 820. 5. Jacyna M.: Modelowanie i ocena system�w transportowych. Oficyna Wydawnicza Politechniki Warszawskiej, Warszawa 2009. 6. Jacyna I., Pyza D.: Problematyka doboru wska nik�w oceny infrastruktury transportowej w aspekcie komodalno ci. Czasopismo Logistyka nr 4/2010, ISSN 1231-5478, Pozna 2010. 7. Kem S.: Metody i kryteria oceny funkcjonowania systemu logistycznego na szczeblu przedsi biorstwa. 8. Komornicki T. (kier. projektu): Opracowanie metodologii liczenia wska nika mi dzyga ziowej dost pno ci transportowej terytorium Polski oraz jego oszacowanie. PAN IGiPZ, Warszawa 2008. 9. acny J.: Komodalno jako nowy trend w transporcie adunk�w "Logistyka" 2/2009. 10. Master Plan dla transportu kolejowego w Polsce do 2030 roku. Ministerstwo Infrastruktury, Warszawa 2008. 11. Nowicka-Skowron M.: Efektywno system�w logistycznych PWE Warszawa 2000. 12. Pfohl H. Ch.: Zarz dzanie logistyk . ILiM, Pozna 1998. 13. Pyza D.: Synteza opracowania dotycz cego doboru wska nik�w oceny infrastruktury w aspekcie komodalno ci transportu. Opracowanie jest efektem prac w ramach zadania nr 6 (koordynator zadania  Dariusz Pyza) wykonywanego w projekcie rozwojowym pt.  Model systemu logistycznego Polski jako 46 Ilona Jacyna, Dariusz Pyza droga do komodalno ci transportu w Unii Europejskiej . Nr R10 0027 06/2009. Kierownik projektu - Marianna Jacyna, Warszawa 2010. 14. Rail reform and charges for the use of infrastructure. ECMT 2005. 15. Report High Level Group (Karel Van Miert) on the Trans-European Transport Network. Brussels, 27 June 2003. 16. S ownik Terminologii Logistycznej. Biblioteka Logistyka, Pozna 2006. 17. Transport  wyniki dzia alno ci. GUS., Warszawa 2009. 18. Twar�g J.: Mierniki i wska niki logistyczne. Biblioteka Logistyka, Pozna 2005. 19. White Paper. European transport policy for 2010: time to decide. COM (2001) 370 final. Brussels 12.09.2001. SELECTION OF INFRASTRUCTURE EVALUATION CRITERIA IN ASPECT OF CO- MODALITY Abstract: The paper presents selected aspects of defining indicators for evaluating transport infrastructure in aspect of providing logistics services. The formulation of various system effectiveness indicators in the transportation system should be given on a base of set of aims and objectives to be realized by system. Selected indicators that can be used in analytical work on co-modality of transport are defined. The indicators are divided into three groups: indicators for assessing different transport modes participation in transport performance, synthetic indicators of transportation network availability as well as selected indicators for assessing transport infrastructure in terms of co-modality. Keywords: indicators, co-modality, infrastructure assessment, transport Recenzent: Miros awa D browa-Bajon