tytuł: "Pachnąca apteka - tajemnice aromaterapi"
autor: WŁADYSŁAW S. BRUD i IWONA KONOPACKA
tekst wklepał: [e-mail]

Agencja Wydawnicza "COMES"
copyright by Władysław S. Brud, Iwona Konopacka
Projekt okładki - JOANNA ZŁONHEWICZ
Redakcja - BOŻENA MAZUR
DRUK: ZAKŁADY GRAFICZNE W KATOWICACH

* * *

OD AUTORÓW

Oddajemy w ręce Czytelników pierwszą w formie książkowej publi-kację na temat aromaterapli w języku polskim. Poprzedziły ją liczne artykuły prasowe, wystąpienia radiowe i telewizyjne, odczyty, referaty, a wreszcie broszura pod tym samym tytułem, wydana na początku 1992 roku i już wyczerpana.

Aromaterapia jest jedną z najpopularniejszych i najszybciej rozwijających się dziedzin medycyny niekonwencjonalnej; korzysta z sił natury ukrytych w naturalnych roślinnych olejkach eterycznych. W krajach Europy Zachodniej, w USA, Kanadzie czy Japonii działają setki gabinetów aromaterapii, opublikowano dziesiątki poświęconych jej książek, działają instytuty naukowe i wydaje się czasopisma zajmujące się tą szczególną dziedziną. Znany od dawna w psychologii i fizjologii wpływ zapachu na stan psychiczny i fizyczny człowieka łączy się w aromaterapii z uzdrawiającymi własnościami olejków eterycznych - hormonów roślin. Są one głównymi składnikami aktywnymi w roślinach, wykorzystywanymi w zielarstwie, homeopatii i - niestety zbyt rzadko - w klasycznych farmaceutykach.

Aromaterapię łączy bliskie pokrewieństwo z innymi metodami medycyny niekonwencjonalnej lub -jak mówią niektórzy alternatywnej, szczególnie tymi, w których główną formą oddziaływania jest masaż (chiński, relaksujący, klasyczny, refleksyjny), leczenie przez dotyk, akupresura i bioenergoterapia. Olejki eteryczne wspomagają te metody, wzbogacając fizyczne, bioenergoterapeutyczne oddziaływanie człowieka naturalnymi właściwościami roślin.

Choć nie zawsze to sobie uświadamiamy, z metod aromaterapeutycznych korzystamy na co dzień. Głębokie wdychanie zapachów wilgotnego lasu czy smarowanie skroni słynnym chińskim Balsamem tygrysim to nic innego, jak stosowanie olejków eterycznych (w powietrzu - w lesie, w wazelinie - Balsamie tygrysim jako czynnych substancji leczniczych.

Aromaterapia jest idealnie czystą, w pełni naturalną metodą łagodzenia lub usuwania bardzo wielu i bardzo różnych dolegliwości. Wszystkie formy zabiegów - masaż, kąpiel, inhalacje - polegają na wprowadzeniu do organizmu człowieka wysokiej jakości, czystych, nie przetworzonych roślinnych olejków eterycznych, bez udziału chemicznych nośników czy dodatków i bez stosowania obcych wnętrzu człowieka urządzeń technicznych, elektrycznych, promieniujących itp.

Siły uzdrawiające w aromaterapii to siły przyrody, takie jakimi stworzyła je natura. Polecamy je naszym Czytelnikom z głębokim przekonaniem, wierząc, że zawarta w tej książce wiedza pozwoli zbliżyć się do wspaniałych, pięknie pachnących, dodających sił i zdrowia olejków roślinnych i wykorzystać ich niezwykłe własności. Chociaż zawsze podkreślamy, że wszelkie poważniejsze schorzenia fizyczne i psychiczne wymagają konsultacji z lekarzem lub profesjonalnym aromaterapeutą, mamy nadzieję, że nasza książka pozwoli poznać możliwości aromaterapii, a w zwykłych codziennych dolegliwościach wskaże sposób na wykorzystanie olejków we własnym zakresie.

* * *

PRZYPADEK I.

Pani Janina Z. - osoba w średnim wieku, atrakcyjna i interesująca, po śmierci męża wpadła w zupełną depresję. Zerwała wszelkie kontakty towarzyskie, które zawsze bardzo lubiła, spędzała całe dnie w domu. zaczęła pić alkohol, wprawiając się w stany apatii. Po kilku miesiącach pojawiły się objawy nowotworu piersi, konieczna była operacja, która Jeszcze bardziej pogorszyła stan pacjentki. Zamożna córka próbowała wszelkich środków i autorytetów. Pani Janina zaży-wała różne leki, a jej stan nie ulegał zmianie. Przypadek zrządził, że spotkaliśmy się z córką pani Janiny i zaproponowaliśmy aromatera-pię, mając pełne przekonanie, że może pomóc, a na pewno nie zaszkodzi. Pełne zabiegi z masażem były niemożliwe, bo pani Z. nie chciała widzieć obcych ludzi. Zastosowaliśmy kominek aromaterapeu-tyczny oraz mieszankę olejków do kąpieli. Już po kilku tygodniach sytuacja uległa radykalnej poprawie. Pani Z. zaczęła znowu intereso-wać się życiem, rodziną, polityką, ożywiła się, przestała pić. zaczęła wychodzić z domu. Dziś, choć ciągle przygnębiona utratą męża, jest miłą, spokojną damą prowadzącą normalne życie rodzinne i towarzy-skie. Nasze mieszanki olejków jałowcowego, lawendowego, ylan-
gowego i geranium stosuje nadal, bo -Jak powiada - pomagają jej spokojnie patrzeć na życie.

Szerokie omówienie własności najważniejszych olejków eterycz-nych stosowanych w aromaterąpii oraz metod przygotowywania mie-szanek aromaterapeutycznych są skierowane przede wszystkim do profesjonalistów - osób trudniących się już aromateraplą
6

lub fachowców z dziedzin pokrewnych - kosmetyczek, masażystów, specjalistów akupresury, do-in, a także lekarzy i zielarzy, którzy będą chcieli rozszerzyć zakres stosowanych przez siebie metod terapii. Sądzimy jednak, że zainteresuje także wielu Czytelników zgłębiają-cych sekrety medycyny naturalnej na własny użytek.

Czyste, dobrej jakości olejki eteryczne są już dostępne na rynku polskim w aptekach, drogeriach, zielarniach oraz w stosujących aromaterapię gabinetach. Opierając się na niedobrych doświadcze-niach, ostrzegamy Czytelników przed kupowaniem i stosowaniem olejków niedokładnie opisanych, bez nazwy i adresu producenta, a także mieszanek bez podanego składu jakościowego. Moda na aro-materapię powoduje zarzucanie rynku przez nieuczciwych handlow-ców syntetycznymi lub półsyntetycznymi mieszankami, które na pewno nie pomagają, a mogą zaszkodzić. Okazyjnie oferowane, bar-dzo tanie olejki są z reguły fałszowane chemikaliami i mogą być niebezpieczne.

Jak Czytelnicy zapewne zauważą, używamy w tekście książki za-miennie określeń "terapia", "uzdrawianie", "łagodzenie dolegliwości", unikając terminu "leczenie", specyficznego dla medycyny klasycznej. Podkreślamy raz jeszcze, że aromaterapia nie może zastąpić medycy-ny klasycznej w przypadkach poważnych chorób. Choć na ogół stosowanie aromaterąpii umożliwia zmiany w leczeniu farmaceuty-kami i uzyskane za jej pomocą wyniki pozwalają lekarzowi ograniczyć lub odstawić niektóre leki, nie można po pierwszym przynoszącym ulgę zabiegu zrywać z lekami i lekarzem. Idealna jest sytuacja, kiedy lekarz zaleca aromaterapię. Aromaterapia może być także wyjściem wtedy, gdy medycyna musi się poddać.

Aromaterapia jest wspaniałą, mądrą, naturalną metodą łagodzenia wielu dolegliwości fizycznych i psychicznych, a jej głównym celem jest przywracanie równowagi ciała i umysłu oraz wspomaganie i stymu-lowanie własnych, naturalnych sił obronnych organizmu. Stosowana zgodnie ze wskazówkami fachowców, nie może zaszkodzić. A przy tym wszystkim jest tak przyjemna w stosowaniu.

Życzymy wszystkim Czytelnikom zdrowia wśród pięknych zapachów natury.

WŁADYSŁAW S. BRUD i IWONA KONOPACKA

* * *

ZAPACHY W ŻYCIU CZŁOWIEKA

Świat zapachów otacza nas zewsząd i bez przerwy. Do naszych komórek węchowych docierają w każdej chwili dziesiątki bodźców, z których bardzo niewiele świadomie rozpoznajemy. Większość reak-cji na zapachy otoczenia ma charakter podświadomy. Świadome reakcje na zapach to zwykłe reakcje na znane sytuacje zagrożenia, takie jak zapach gazu lub dymu kojarzone z pożarem, lub na znane, budzące miłe skojarzenia zapachy, np. perfum ukochanej czy ulu-bionej potrawy.

Wiadomo powszechnie, że zmysł węchu jest najbardziej czułym zmysłem, najszybciej przenoszącym do mózgu bodźce zewnętrzne. Podana w suchych liczbach wrażliwość nosa na pachnące substancje jest prawie niewyobrażalna. Spróbujmy to przedstawić na przykła-dzie znanego wszystkim zapachu wanilii (a właściwie waniliny, czyli substancji chemicznej stanowiącej zapach wanilii). Przeciętny czło-wiek wyczuwa wanilinę w stężeniu i gram (mniej niż zawiera jej przeciętna torebka cukru waniliowego) w 10 000 000 metrów sześciennych powietrza. A przeciętny pokój w mieszkaniu ma ok. 50 metrów sześciennych.

Podaliśmy przykład waniliny nie dlatego, że ma szczególnie niski próg wyczuwalności (jest to najmniejsza ilość pachnącej substancji wyczuwana przez zmysł węchu w metrze sześciennym powietrza), ale dlatego, że wszyscy ten zapach znają i na ogół go lubią. Mniej znany zapach charakterystyczny dla witaminy B i jest wyczuwany w stęże-niach 1000 razy mniejszych niż wanilina. Istnieje wiele substancji, dla których próg wyczuwalności jest miliony, a nawet miliardy razy niższy. Dotyczy to np. jednego ze składników olejku różanego, da-mascenonu, występującego w ilości 0,14%, który w 70% stanowi o zapachu olejku, podczas gdy główny składnik citronellol (38% olejku) ma udział w bukiecie zapachowym olejku tylko 4,3%.

Z badań rozwoju mózgu i jego funkcji wynika, że ten jego fragment, w którym umiejscowione są funkcje świadomego myślenia, rozwinął się z tego, co pierwotnie było zmysłem węchu. Bodźce węchowe są najszybciej przenoszonymi do mózgu bodźcami zewnętrznymi. Droga

od tzw. rzęsek węchowych - receptorów usytuowanych w górnej części komory nosowej jest najkrótsza i najbardziej bezpośrednia w porównaniu z innymi bodźcami zmysłowymi. Kontakt cząsteczki pachnącego związku chemicznego z powierzchnią receptora powodu-je powstanie Impulsu o charakterze elektrycznym. Impuls ten prze-chodzi niezwłocznie do znajdującej się tuż nad komorą nosową opuszki węchowej, pełniącej rolę przetwąrzacza danych, a stąd od razu w formie gotowej Informacji do ośrodka w mózgu.

Na podstawie podanej wyżej informacji Robert Tisserand, twórca Instytutu Aromaterapii w Wielkiej Brytanii, rozszerza słynne stwier-dzenie Kartezjusza i powiada "wącham, więc myślę - myślę, więc jestem, czyli wącham, więc jestem".

Historia ewolucji zwierząt, badania ludów pierwotnych i rozwoju cywilizacji dobitnie pokazują, że zmysł węchu był, a w wielu przypad-kach jest i dzisiaj, podstawowym źródłem informacji. Dla człowieka pierwotnego i dla współczesnych zwierząt węch jest sposobem znaj-dowania pożywienia, partnera seksualnego, ostrzegania przed nie-bezpieczeństwem, określania terenu przebywania itd. Feromony, czyli pachnące związki chemiczne charakterystyczne dla danego gatunku i płci, są w świecie zwierząt jedynym sposobem łączenia się partnerów w celu utrzymania gatunku. Potwierdziły to liczne bada-nia, a wiele z tych związków wyodrębniono i określono ich budowę. Na pewno w dużym stopniu działają one również między ludźmi, ponieważ wiadomo z wielu doświadczeń, że każdy człowiek posiada własny, niepowtarzalny zapach i Identyczne zapachy mają tylko bliźnięta Jednojajowe wychowywane w tych samych warunkach.

Współczesna cywilizacja nie wymagajuź od nas stosowania zmysłu węchu w takim zakresie, w jakim używają go zwierzęta i ludy pier-wotne. W naszej świadomości bodźce węchowe, które dochodzą do nas bez przerwy, pozostawiają ślad tylko wtedy, jeżeli następuje gwałtowne zakłócenie zapachu, w którym się stale znajdujemy, lub

też w specyficznej sytuacji, gdy szczególnie staramy się rozpoznać lub zapamiętać zjawiska zapachowe.

Dlatego też na co dzień nie zdajemy sobie sprawy z wpływu, jaki nie Identyfikowane przez naszą świadomość bodźce zapachowe mają na nasze reakcje, samopoczucie, stan psychiczny i fizyczny. Znany jest przykład wpływu zapachu w kabinach pierwszych statków kosmicz-nych na agresywne zachowania załóg bądź też irracjonalne stany 10

lękowe i depresyjne. Okazało się, że nie oczyszczone w wystar-czającym stopniu powietrze w kabinach, zawierające zapach własny ludzi, w tym także znany z innych badań "zapach strachu", powodo-wał takie reakcje. W kolejnych lotach, kiedy odpowiednie filtry spo-wodowały doskonałe oczyszczenie powietrza w kabinach z zapachu, szczególnie cenionymi przedmiotami stały się lekko perfumowane chusteczki higieniczne.

PRZYPADEK 2

Luise Graham działająca w Rumunii zastosowała mieszankę olejku rumiank
Te obserwacje oznaczają, że z jednej strony bodźce węchowe mogą mieć zdecydowanie negatywny (ale i pozytywny) wpływ na człowieka, zaś z drugiej, że brak bodźców węchowych może być dotkliwą niedo-godnością.

Każdy z nas wie z własnego doświadczenia, że wiosenna łąka pełna kwiatów, ziół, świeżej zielonej trawy nastraja radośnie i optymistycz-nie, budzi chęć do zabawy, biegania, śmiechu. Spacer lasem po deszczu uspokaja, usuwa najsilniejsze nawet napięcia nerwowe, a wieczorem zapewnia zdrowy sen. Bukiet pachnących kwiatów w pokoju łagodzi nastroje itd. Z drugiej strony każdy zna uczucie przygnębienia, jakiego zazwyczaj doznaje się w szpitalu, czy depresji, jaką powoduje zimny, zagrzybiony dom. Pamiętamy zdenerwowanie i napięcie, jakie nachodzi nas w poczekalni u dentysty czy w zatło-czonym autobusie.

Wszystkie te odczucia są w głównej mierze reakcjami na bodźce zapachowe. Potwierdzono to wieloma badaniami, w których elimino-wano inne bodźce, pozostawiając tylko zapachowe. Nie ma więc najmniejszych wątpliwości, że nawet współczesny człowiek w warun-kach wysoko rozwiniętej cywilizacji bardzo mocno reaguje na bodźce zapachowe, nawet jeżeli ich świadomie nie rejestruje.

11

Bardzo interesujące wyniki w dziedzinie poznania reakcji człowieka na zapachy uzyskali angielscy uczeni Kirk-Smith i Booth, którzy twierdzą, że większość reakcji człowieka na zapachy otoczenia ma - charakter skojarzeniowy. Zdarzenia i odczucia z różnych okresów naszego życia przebiegały w ściśle określonych warunkach, do któ-rych należał również zapach. W rezultacie zostały one z owym zapa-chem skojarzone i tak zapamiętane. Znany jest w literaturze przypa-dek człowieka, który przechodził irracjonalne stany lękowe i depresje po przeprowadzeniu się do wymarzonego zabytkowego domu. Jak się później okazało, w dzieciństwie był zamykany za karę na ciemnym. zatęchłym strychu. Taki sam zapach panował w starym domu i to on właśnie powodował zaburzenia u pacjenta. W podobny sposób można tłumaczyć nasze niczym nie uzasadnione uczucie niechęci do niektórych osób czy nawet bardzo powszechne irracjonalne uprze-dzenia rasowe czy grupowe, związane z typowym dla jakiejś grupy ludzi zapachem, wynikającym np. z diety lub środowiska.

Wspomnieliśmy wyżej, że każdy człowiek ma swój własny niepow-tarzalny zapach, uwarunkowany genetycznie, a także związany z wa-runkami życia. Zapach własny wiąże się również ze stanem psychicz-nym i zdrowotnym człowieka. Doświadczeni lekarze są w stanie zi-dentyfikować chorobę na podstawie zapachu skóry lub oddechu pacjenta, a treserzy psów wiedzą, że istnieje coś takiego jak "zapach strachu" i że psy atakują tylko tych, którzy się boją.

Wpływ zapachów na stan psychiczny i fizyczny człowieka jest znany od najdawniejszych czasów, a dowodów na to, że ludzie używali pachnideł, aby zmienić zapach swojego ciała i otoczenia, dostarczyły najstarsze wykopaliska. Elementy pachnących roślin znaleziono już w motywach dekoracyjnych rysunków najbardziej pierwotnych lu-dów jaskiniowych. Pierwsze dowody na to, że ludzie posiedli u-miejętność oddzielania substancji pachnących od roślinnego surow-ca pochodzą z okresu ok. 5000 lat przed Chrystusem. Są to znajdo-wane w wykopaliskach z tego okresu naczyńka, identyczne z tymi, w Jakich później w wykopaliskach starożytnego Egiptu, Indii, Chin, Grecji i Rzymu znajdowano resztki pachnących olejów i maści. Naj-starsze z nich pochodzą sprzed 6000 lat z wykopalisk w Toxila.

Niezależnie od dowodów materialnych istnieją liczne źródła pisane, zawierające przepisy wytwarzania i stosowania substancji zapacho-wych. Stare księgi indyjskie, egipskie papirusy. Biblia. Koran opisują

wszystkie możliwe efekty stosowania naturalnych substancji zapa-12

chowych od magicznych do estetycznych, leczniczych i jako sposobu wyrażania uczuć.

W indyjskiej księdze Rama/ano, która powstała ok. 2000 lat przed Chrystusem, opisany jest epizod powrotu do rodzinnej wioski księcia Rama z Ayodhya. Wśród witających go mieszkańców wymieniono perfumlarzy i producentów trociczek. Trociczki i kadzidła pojawiają się nie tylko w indyjskich księgach jadżurwedy (VI w p.n.e.) i na rysunkach w świątyni Kanheri z tego samego okresu, ale także np. w egipskiej świątyni Abu Simbel, gdzie znaleziono malowidło, na którym Ramzes II (1324-1258 p.n.e.) ofiarowuje kadzidła bogu ar-tystów Ptahowi. Receptę na kadzidła podaje Biblia.

W słynnym poemacie o Gilgameszu bogini m^ości powiada tak:

"Bądź moim kochankiem, wejdź do mego domu w zapach cedru. Dla ciebie uczyniłam się piękniejszą olejkiem i zapachem grzechu. Jestem jak miód... Pachnący olejek grzechu na mej skórze będzie dla ciebie ścieżką miłości, namawiając do pieszczot, których pożądam, aby wywołać twój uśmiech i szczęście."

W innym miejscu tego poematu napisano:

"Zapachy otrzymane przez palenie cedru i miny powinny pochlebić bogom i wprowadzić ich w dobry nastrój."

Konfucjusz w jednej ze swoich ksiąg pisze o znaczeniu dobrego zapachu:

"Twoje cnoty są jak perfumy, które dają piękno i przyjemność nie tylko twemu sercu, ale także tym. którzy cię znają."

Koron mówi:

"Perfumy są pożywieniem, które budzi ducha, a duch jest jak wielbłąd, na którym człowiek jedzie i któremu daje się unosić."

Chiński ńlozofWang Wei z okresu dynastii Tang (ok. 1200 lat temu) tak pisze do swojego ucznia:

"Perfumy (...) działają na ciebie oczyszczające i regenerujące, wzmacniając twoją energię i napełniając twoje myśli spokojem i przy-jemnością."

13

Słynny arabski uczony i lekarz Avicenna, który Jest uznawany za twórcę stosowanej do dziś metody wydobywania olejków eterycznych z roślin przez destylację z parą wodną, tak napisał o olejku różanym:

"Olejek różany pomnaża możliwości umysłu (mózgu) i zwiększa szybkość myśli."

Plutarch w dziele Moralia pisze:

"Mirra -jej przyjemny, odświeżający dym czyni ludzkie ciało goto-wym do rozkoszy snu. Smutki prześladujące go przez cały dzień znikną bezpowrotnie."

Anakreon zalecał smarowanie głowy pachnącymi olejkami, które miały zbawienny wpływ na myślenie, odwagę i uczucia.

Egipscy kapłani używali olejków eterycznych nie tylko do mumifi-kowania ciał, ale także, jak podano w papirusach, leczyli nimi dep-resje i schorzenia nerwowe. W grobowcu Tutenchamona znaleziono

pachnidła składające się w 90% z tłuszczu zwierzęcego i 10% z o-lejków, balsamów i żywic.

W Babilonii dodawano olejków do materiałów budowlanych, z któ-rych wznoszono świątynie (ok. 1800 p.n.e.). Stosowano znane z włas-ności antyseptycznych olejki cytrusowy, cedrowy i mirrowy, zapew-niając w ten sposób dezynfekcję pomieszczeń świątyni. Podobnie w Indiach budowano świątynie z drewna sandałowego. Już 600 lat p.n.e. kupcy babilońscy dostarczali wytwarzane tam wonności na rynki rzymskie i greckie w butelkach szklanych i alabastrowych oraz

w porcelanowych słoikach, a ok. roku 500 p.n.e. Istniała w Koryncle wytwórnia wonności.

Wonności te w formie maści, olejków, żywic i "korzeni" były symbo-lem bogactwa i stanowiły jeden z najcenniejszych upominków, jakie na przykład królowa Saba podarowała Salomonowi (800 r. p.n.e.).

Podobne wonności wschodnie znalazły się wśród darów złożonych przez Judytę Holofemesowi.

Kleopatra używała poduszek wypychanych płatkami róż.
Współczesne badania elektroencefalograficzne osób zdrowych i dot-kniętych psychozami wykazały, że olejek różany stymuluje centralny system nerwowy, w rezultacie czego sny są częstsze, wyraźniejsze i trwają dłużej. Ten sam olejek powodował u zdrowych pacjentów

14

zwiększoną zdolność koncentracji oraz umiejętność i szybkość wyko-nywania zadań.

W wielu krajach średniowiecznej, a i współczesnej Europy używano szyszek chmielowych do wypychania poduszek, jako ludowego spo-sobu na uspokojenie. Współczesna analiza wykazała, że jeden ze składników olejku chmielowego ma silne działanie uspokajająco -hipnotyczne. Chociaż z lektury tekstów literackich i religijnych wy-nika, że zapachy (olejki eteryczne) są uważane przede wszystkim za czynniki wywołujące wrażenia estetyczne, nastroje i uczucia, inne ich właściwości były znane równie dawno i wykorzystywane praktycznie od wieków. Przede wszystkim ważne jest zastosowanie naturalnych substancji zapachowych z roślin (olejków eterycznych) do celów te-rapeutycznych. Tej praktyce, której początki giną w mrokach dzie-jów, a której kilka przykładów podaliśmy wyżej, poświęcona jest nasza książka.

15

AROMATERAPIA
W DZIEJACH I DZISIAJ

Stosowanie olejków eterycznych w celach terapeutycznych Jest

równie dawne jak stosowanie pachnideł, przy czym bardzo często oba zastosowania szły w parze.

Najstarszy dokument pisany mówiący o leczniczych właści-
wościach zapachów roślinnych to pochodząca z leżącej w krainie Sumerów (ok. 3000 p.n.e.) tabliczka z pismem klinowym, na której wymieniono m.in. mirt, tymianek, pączki liści i żywice drzew i opisa-no sposoby posługiwania się lekami roślinnymi. Pliniusz w swojej

Historii naturalnej podaje 80 recept na medykamenty z ruty, 41 z mięty, 32 z róży, 22 z lilii i 17 z fiołka.

Hipokrates i jego uczniowie używali olejku różanego do leczenia wielu schorzeń ginekologicznych i układu pokarmowego. Współczes-ne badania uczonych bułgarskich wykazują bardzo szeroki zakres własności terapeutycznych tego olejku, skutecznego m.in. przy tak

trudnych problemach, jak nowotwory układu pokarmowego i popro-mienne schorzenia skóry.

Ze względu na ich niezwykłe własności antyseptyczne olejki eterycz-ne byty uznawane za doskonały środek przeciwko zarazom i epide-miom. Jako przykład podaje się, że w XVII wieku angielskie miastecz-ko Bucklesbury uniknęło pomoru, ponieważ było centrum produkcji i handlu lawendą i nasycone tym olejkiem powietrze miało własności dezynfekcyjne. Wiadomo także, że średniowieczni perfumiarze z cen-tm>" olejków w Grasse na południu Francji rzadko ulegali tak tra-gic/.; lym w skutkach epidemiom cholery i innych chorób zakaźnych.

PRZYPADEK 3.

Julie Heawer - angielska aromaterapeutka opisuje w ,Joumal of Aromatheraphy" (3/1991) przypadek pani P, która cierpiała na chro-niczną łuszczycę, przypuszczalnie na tle nerwowym. Leczenie farma-kologiczne nie dawało wyników, a objawy, szczególnie łuszcząca się

16

skóra twarzy, pogłębiały stres i stan napięcia, w jakim żyta chora. Aromaterapeutka zastosowała mieszankę zawierającą olejki: berga-motowy, rumianku lekarskiego, lawendowy i nieśmiertelnika w oleju ze słodkich migdałów z dodatkiem oleju wiesiołka. Po

kilku tygodniach kuracji choroba zniknęta bezpowrotnie.

Niektóre oTęjki lub oparte na nich preparaty były uznawane za remedium na wszystkie niemal schorzenia. Najlepszym przykładem jest opis własności tzw. Wody królowej Węgier, której twórczynią i propagatorką była pochodząca z rodu Piastów królowa Elżbieta. Specyfik ów oparty był na rozmarynie. W londyńskiej farmakopei z roku 1683 czytamy:

"Woda ta (a raczej nalewka) jest godna podziwu przeciw wszystkim przyziębieniom i powodowanym wilgocią chorobom głowy, apoplek-sji, epilepsji, zawrotom głowy, letargowi, paraliżowi, chorobom ner-wów, reumatyzmowi, skazom, kurczom, konwulsjom, utracie pa-mięci, tępocie, śpiączce, senności, głuchocie, szumom w uszach, zaburzeniom widzenia, koagulacji krwi, bólom głowy powodowanym flegmą i humorami. Pokonuje bóle zębów, bóle i słabości żołądka, zapalenie opłucnej, brak apetytu i złe trawienie, obstrukcje wątroby, śledziony, jelit i macicy. Przyjmuje i konserwuje naturalne ciepło, odnawia zdolności i funkcje ciała nawet w starości (tak mówią). Niewiele jest remediów dających tak wiele dobrych efektów. Podawać wewnętrznie w winie lub wódce, przemywać nią skronie, wdychać nozdrzami."

Trudno sobie wyobrazić współczesny lek, który miałby chociaż połowę tych zalet, ale spojrzenie na własności aromaterapeutyczne olejku rozmarynowego każe się zastanowić nad przenikliwością śred-niowiecznych medyków.

Współczesna wiedza wskazuje, że wiele sukcesów dawnych czarow-ników i dzisiejszych znachorów ma pełne podstawy we własnościach olejków eterycznych, których cechy i składniki poznajemy dzisiaj dzięki nowoczesnej technice.

Twórcą określenia "aromaterapia" był francuski chemik Gatefosse, który zajmował się badaniem olejków eterycznych jako potencjalnych składników kosmetyków. W czasie pierwszej wojny światowej, opatrując rannych żołnierzy, z braku środków dezynfekcyjnych zas-
17

Losował olejek lawendowy znany mu jako doskonały antyseptyk. Okazało się, że olejek ten nie tylko działa antyseptycznie, ale również znakomicie przyspiesza gojenie się ran i oparzeń. Dalsze badania nad terapeutycznymi własnościami olejków eterycznych zaowocowały książką, której Gatefosse nadał tytuł "Aromaterapla". Jego idee w sposób bardziej profesjonalny rozwinął francuski lekarz Jean Val-net, który prowadził systematyczne badania własności leczniczych olejków eterycznych. Tak zaczął się ogromny rozwój nowoczesnej aromaterapli we Francji, później w Anglii, a dziś na całym świecie.

Aromaterapia Jest więc metodą usuwania pewnych objawów, np. bólu, niektórych schorzeń, a przede wszystkim poprawy ogólnej kon-dycji psychicznej i fizycznej pacjenta za pomocą olejków eterycznych. Wśród specjalistów Istnieje różnica zdań co do zakresu aromaterapii. Jedną skrajność reprezentuje prof. G. Buchbauer z Wiednia, który ogranicza metody aromaterapii do stosowania olejków eterycznych wyłącznie poprzez ich wąchanie, drugą niektórzy aromaterapeuci amerykańscy i brytyjscy (np. Shirley Price), uważający, że aromate-rapia to wszelkie formy terapii przy zastosowaniu olejków eterycz-nych, a więc także podawanie ich doustne. Naszym zdaniem pra-widłowa jest definicja pośrednia.

Aromaterapia jest metodą terapii z zastosowaniem natural-
nych olejków eterycznych, wprowadzanych do organizmu po-
przez drogi oddechowe (wąchanie, wdychanie, inhalacje) i po-przez skórę (masaż, kąpiel lub kompres).

Uzasadnienie takiej definicji bierze się stąd, że niezależnie od typu zabiegu olejki dostają się do organizmu obydwiema drogami (wącha-my w czasie kąpieli czy masażu, a skóra wchłania olejek z powietrza w czasie np. inhalacji). We wszystkich tych przypadkach składniki olejku dostają się do organizmu w formie nie zmienionej, czyli takiej, w jakiej występują w naturze. Podawanie olejków doustnie naraża Je na działanie systemu trawiennego, w wyniku czego dochodzi do zmian składu chemicznego, a w konsekwencji również własności. Olejki naturalne w preparatach doustnych podaje się w homeopatii, która może być stosowana równolegle z aromaterapią.

Powtórzmy. W klasycznej aromaterapii olejki eteryczne wprowadza się do organizmu dwiema drogami:

- poprzez skórę (masaż, kąpiel, kompres),

18

- poprzez płuca (inhalacje, wąchanie, wdychanie).

Ponieważ do wąchania olejków dochodzi przy wszystkich metodach aromaterapii, olejki najpierw oddziałują na organ węchu. Jak powie-dzieliśmy, system węchowy jest niesłychanie wrażliwy i najszybciej przekazuje do mózgu otrzymane impulsy. Stąd też reakcje na zapachy olejków, przejawiające się najczęściej w sferze psychicznej, są mocne i szybkie. Stąd też tak dobre efekty uzyskiwane przy wpływaniu na stan psychiczny pacjentów przy zastosowaniu olejków w kominkach aromaterapeutycznych.

Wprowadzanie olejków przez skórę za pomocą masażu, kąpieli czy kompresu przebiega nieco wolniej niż przy wąchaniu. Jednakże olejki eteryczne bardzo dobrze wchłaniają się tą drogą (przy masażu istotny jest dobór nośnika). Ze struktury warstw skóry wynika, że olejki bardzo szybko (w ciągu kilku lub kilkunastu minut) dostają się do krwiobiegu, podobnie jak przy wdychaniu.

Tak więc wszystkie aromaterapeutyczne metody stosowania o-lejków eterycznych bardzo szybko wprowadzają je do układu krąże-nia, który roznosi uzdrawiające cząsteczki po całym organizmie. Jest to ogromnie ważne, bowiem najistotniejszą cechą aromaterapii i sto-sowanych w tej metodzie olejków eterycznych jest różnorodność i wszechstronność ich oddziaływania. Nie ma olejku eterycznego, który oddziaływałby na jedno tylko schorzenie lub na jeden typ dolegliwości. Powszechnie znany olejek lawendowy jest jednym z naj-lepszych w aromaterapii antyseptyków, ale łagodzi również stany depresji i zmęczenia, poprawia nastrój, a także przeciwdziała bólom głowy i migrenom. Olejek tymiankowy podnosi ciśnienie krwi, ale również uspokaja, usypia, pomaga na kaszel i astmę.

PRZYPADEK 4.

Lis Martin - aroniaterapeutka brytyjska, żona znanego kierowcy rajdowego Morfina Edgertona. regularnie stosuje u męża i Jego ko-legów masaże i kąpiele z użyciem olejków eterycznych fm-u-i. lawen-dowego, mięty pieprzowej i rozmarynowego). Terapia taka usuwa napięcia przed wyścigami i zmniejsza objawy zmęczenia oraz bóle po wyścigach.

19

Szerokie i różnorodne oddziaływanie olejków eterycznych na orga-nizm człowieka jest nie tylko funkcją skomplikowanego składu tych olejków, ale w równym stopniu funkcją skomplikowania natury czło-wieka. Tak jak nie można sprecyzować, jakie funkcje pełnią w olejku jego składniki (znamy tylko efekt działania całego olejku lub miesza-niny olejków), tak nie można wyodrębnić pojedynczej dolegliwości ze stanu ogólnego, psychicznego i fizycznego człowieka.

Aromaterapia, a więc i każdy aromaterapeuta, traktuje pacjenta jako integralną całość. Najważniejszym elementem terapii jest odna-lezienie przyczyny dolegliwości, na jaką skarży się pacjent, i po-wiązań owej dolegliwości z jego stanem ogólnym. Wiemy przecież, żeby posłużyć się najprostszymi przykładami, że ból głowy może być

spowodowany niestrawnością, a dolegliwości układu trawiennego -przeżytymi emocjami.

Z tego punktu widzenia aromaterapia jawi się jako metoda naj-bliższa metodom medycyny wschodniej, akupunktury, refleksologli, niektórych odmian jogi, a także bardzo współczesnemu zielarstwu. Człowiek traktowany jest jako integralna całość, w której wszelkie zaburzenia równowagi czynników energetycznych (w medycynie chińskiej opisywanych Jako jtn ijang)* objawiają się dolegliwościami występującymi niekoniecznie w tym miejscu, w którym doszło do zaburzenia równowagi. Stąd też, podobnie jak w masażu chińskim, akupresurze czy innych podobnych metodach, w aromaterapii głównym celem zabiegów jest przywrócenie ogólnej równowagi orga-nizmu i uruchomienie jego własnej energii życia.

Współczesna cywilizacja uniemożliwia człowiekowi codzienny kon-takt z naturą, a jego środowisko przesyciła zapachem spalin, chemi-kaliów, sztucznie aromatyzowanej żywności, plastikowych kwiatów i roślin perfumowanych sztucznymi kompozycjami zapachowymi. Te wszystkie atakujące nas szkodliwe czynniki powodują, że żyjemy w sztucznym świecie i mamy sztuczne zdrowie podtrzymywane rosnącą ilością chemicznych leków, usuwających jedną dolegliwość i powodujących wiele następnych.

Aromaterapia - podobnie jak inne dziedziny medycyny naturalnej, naturalna żywność, naturalne rolnictwo - jest próbą zahamowania

� Patrz: Biblioteka Zdrowego Człowieka nr. 3 .Tajemnice energii życia". 20

tego procesu. Stosowanie olejków eterycznych ma przywrócić współczesnemu człowiekowi taką równowagę sił wewnętrznych, jaką naszym przodkom dawało współżycie z przyrodą. Aromaterapia nor-muje stan psychiczny pacjenta, usprawnia obieg krwi i płynów lim-fatycznych, równoważy procesy przebiegające w organizmie, a tym samym zwiększa jego odporność i siłę do zwalczania niekorzystnych

czynników zewnętrznych.

PRZYPADEK 5.

W Stanach Zjednoczonych skutecznie stosowano akupreswę z olej-kami eterycznymi (szałwii muszkatołowej, krwawnikowego
i różanego) do terapii ciężkich przypadków infekcji wirusowych.

ź

Łagodzenie dolegliwości czy konkretnego objawu schorzenia jest w aromaterapii niejako ubocznym (choć przez pacjenta bardzo pożądanym) skutkiem działania olejków. Głównym celem aromatera-peutyjest fizyczne i psychiczne wzmocnienie odporności organizmu. Stąd też na przykład nie przypisuje się aromaterapii możliwości leczenia nowotworów czy skutków urazów typu złamanie kości. Wszakże stosowanie metod aromaterapeutycznych wzmacniających siły witalne pacjenta musi pozytywnie wpłynąć na jego stan i przys-pieszyć proces powrotu do zdrowia, albo nawet dać efekt w postaci samowyleczenia. Skomplikowany system, jakim jest organizm czło-wieka, ma potencjalnie ogromne możliwości walczenia z chorobami czy Innymi szkodliwymi czynnikami zewnętrznymi i zadaniem aro-materapii jest wyzwolić i uruchomić jego własne siły. Jest więc niesłychanie ważne, żeby działaniu olejków i zabiegów towarzyszyło

przekonanie pacjenta o ich skuteczności.

Pokrewieństwo wszystkich metod medycyny naturalnej powoduje przenikanie się metod postępowania. Bardzo często w masażu chińskim i akupresurze stosuje się olejki eteryczne dobrane przez aromaterapeutę. Dodatek olejków eterycznych do masażu refleksyj-nego stóp i dłoni jest coraz częstszą praktyką masażystów i aroma-
terapeutów.

Warunki współczesnego życia, pośpiech, stresy powodują w na-�zych organizmach szereg napięć psychicznych i emocjonalnych. Przyczynia się do nich brak ruchu i ćwiczeń fizycznych, wielogodzin-21

ne siedzenie przy biurku, za kierownicą i przed telewizorem, zła dieta, nieregularny tryb życia, paierosy, używki i wspomniane już zanie-czyszczenie środowiska. Wszystko to powoduje napięcia w mięśniach, uciski organów wewnętrznych i tkanek, hamowanie krążenia i w efekcie gromadzenie toksyn, złą gospodarkę płynami, tycie, przedwczesne starzenie się skóry itd., a w konsekwencji poja-wianie się rozmaitych schorzeń i dolegliwości, których prostych przy-czyn nie daje się odnaleźć.

Napięcia emocjonalne i psychiczne mogą doprowadzić do po-
ważnych zaburzeń krążenia (nadciśnienie), zakłóceń w pracy serca, alergii, astmy, schorzeń układu pokarmowego (wrzody), chorób skó-ry, a także poważnych zaburzeń psychicznych. Rozpoznanie i opano-wanie tego całego łańcucha skutków i przyczyn jest podstawowym zadaniem aromaterapeuty. Ale też i najtrudniejszym. Przyczyn zabu-rzeń stanowiących pierwotną przyczynę schorzeń nie można zmierzyć czy prześwietlić. Możemy ocenić stan serca za pomocą EKG, prześwietlić nerki czy żołądek, przeprowadzić laboratoryjną analizę krwi i zmierzyć ciśnienie, ale nie potrafimy pokazać na monitorze stresu, sfotografować lęku czy depresji, a tym bardziej ich przyczyn.

Stąd też ogromna rola rozmowy aromaterapeuty z pacjentem, będąca w istocie próbą zebrania informacji, które doprowadzą do pierwotnego źródła problemu, z którym pacjent przychodzi. Ważna jest także dokładna rejestracja danych z kolejnych wizyt. Tak zebrane informacje pozwolą w procesie terapii na całościową ocenę stanu pacjenta, a w konsekwencji na dobranie najlepszej metody.

PRZYPADEK 6.

Córka naszych przyjaciel zdawała maturę. Choć była dobrą uczen-nicą, przeżywała ogromny stres. Mimo zmęczenia nie mogła spać, była spięta, zdenerwowana. Koleżanki, z którymi się uczyła, miały podob-ne problemy. Zaproponowaliśmy kominek aromaterapeutyczny i mie-szankę uspokajająco-relaksującą, a równocześnie rozjaśniającą pa-mięć i umysł (olejki szatwii muszkatałlowej, jałowcowy, rozma-rynowy i lawendowy). Rezultaty przeszły oczekiwania. Dziewczyny zdały maturę znakomicie, uczyły się bez nerwów i spały dobrze.

22

Głównym skutkiem aromaterapii powinno być doprowadzenie pac-jenta do, jak mówią niektórzy, "myślenia na pozytywnym kanale". Oznacza to, że bezpośredni kontakt z dobrze przygotowanym terapeutą i zabiegi odpowiednio dobraną kompozycją olejków mogą być sposobem na uspokojenie umysłu, zrównoważenie systemu ner-wowego, na oderwanie od przyczyn schorzenia i poprzez uspokojenie emocji umożliwienie spojrzenia na te przyczyny niejako z zewnątrz. Rozmowa, wywiad, masaż to formy bezpośredniego kontaktu, w któ-rym aromaterapeuta przekazuje pacjentowi swoją wolę pomocy i e-nergię terapii. Czynnik psychologiczny, wiara w efekt terapii ma ogromne znaczenie dla uzyskania oczekiwanego rezultatu. Należy więc pamiętać, że w aromaterapii istotne znaczenie ma osobowość terapeuty, który musi pozyskać zaufanie pacjenta, a także po prostu go polubić.

Sztuka aromaterapii wymaga nie tylko znajomości metod terapii, umiejętności doboru olejków i głębokiej wiedzy na temat powiązań i zależności między ciałem człowieka a otaczającym go światem. Aro-materapeuta musi posiadać wielką umiejętność nawiązywania bar-dzo bliskiego kontaktu z pacjentem.

Choć w swoich pierwszych współczesnych formach aromaterapia pojawiła się jako wymuszone okolicznościami zastępstwo dla medy-cyny klasycznej, a olejek lawendowy zastąpił środki dezynfekcyjne, to w dzisiejszych czasach aromaterapia jest przede wszystkim me-todą profilaktyczną, sposobem na utrzymanie dobrej kondycji psy-chicznej i fizycznej, łagodzenie codziennych dolegliwości i umilanie życia.

Rosnąca liczba publikacji na temat metod aromaterapii, własności olejków eterycznych, wyników jej stosowania, opisów przypadków poszczególnych pacjentów wzbogaca wiedzę na ten temat i daje coraz więcej niezbędnych w działaniu informacji, a jednocześnie w coraz szerszym zakresie prezentuje naukowe uzasadnienie tego, co od dawna było znane tylko z doświadczenia.

23

OLEJKI ETERYCZNE
I ICH WŁAŚCIWOŚCI TERAPEUTYCZNE

Kwintesencją zapachów w przyrodzie są olejki eteryczne, czyli zawarte w różnych częściach roślin mieszaniny związków chemicznych, charak-terystyczne dla każdej rośliny i odmiany. Wiadomo, że rolą tych olejków jest np. przywabianie owadów zapylających kwiaty czy odstraszanie szkodników, ale brak jest pełnego wyjaśnienia niewiarygodnej różno-rodności substancji występujących w tych olejkach, stopnia skompli-kowania ich budowy chemicznej oraz złożoności składu mieszanin. Wiadomo na przykład, że skład olejków w roślinach jest inny w różnych częściach roślin, a bywa i tak, że występują tylko w jednej z tych części. Skład olejku i jego zawartość w poszczególnych częściach roślin może ulegać (i najczęściej ulega) zmianie w zależności od pory roku, a nawet dnia. Kwiaty jaśminu na przykład zbiera się tuż przed świtem, a wszyscy wiemy, że maciejka najmocniej pachnie wieczorem.

Wielu specjalistów porównuje rolę olejków roślinnych do roli hor-monów i istnieje wiele danych potwierdzających tę hipotezę. Wskazuje na to logika działania przyrody. Fakt, że olejki występują we wszystkich roślinach (choć nie wszystkie są przydatne i możhwe do wydobycia) świadczy o tym, że ich istnienie ma głęboki sens w życiu roślin. W życiu owadów i zwierząt roślinożernych znaczenie zapachów roślin jest w spo-sób oczywisty związane ze znajdowaniem pożywienia, a więc przetrwa-niem, a jak pokażemy dalej, opisując istotę aromaterapii, pachnące olejki mają także ogromny wpływ na życie człowieka.

Olejki eteryczne występują we wszystkich częściach roślin (kwia- ;

tach, liściach, łodygach, korzeniach, owocach, korze). Zbierają się w małych gruczołach, często widocznych na powierzchni liści (np. mięta) czy na skórce (cytrusy). Najpowszechniej stosowanym sposo-bem wydobywania olejków z roślin jest destylacja z parą wodną całych roślin lub ich części (np. płatków róż, drewna sandałowego, liści eukaliptusa, korzenia wetiweru). Para wodna porywa drobiny olejku, a następnie - po wychłodzeniu - olejek oddziela się od wody.

Twórcą tej metody, według zapisów historycznych, był słynny medyk arabski Avicenna.

24

W okresach wcześniejszych olejki stosowano w formie nalewek, czyli tinktur, ekstraktów olejowych lub tłuszczowych itp. Niektóre olejki, głównie cytrusowe, wydobywa się przez wyciskanie. Metoda ekstrakcji rozpuszczalnikami organicznymi prowadzi do wydobywa-nia składników zapachowych, które nie nadają się do stosowania w aromaterapii. Otrzymane preparaty, błędnie nazywane olejkami, nie są odpowiednie ze względu na możliwość szkodliwego działania resztek rozpuszczalników. Wyjątek stanowią preparaty wyekstraho-wane za pomocą naturalnych tłuszczów (enfleurage), jednak ich niezwykle wysoki koszt praktycznie uniemożliwia wykorzystywanie w praktyce aromaterapeutycznej.

Mówiąc o olejkach eterycznych należy pamiętać, że występują one w roślinach w bardzo małych ilościach. Na przykład ze 100 kg lawen-dy można wydestylować 2,5 kg olejku, a ze 100 kg płatków róży nie więcej niż 0,5 kg. Trzeba sobie dodatkowo wyobrazić, ile delikatnych płatków róż trzeba zebrać (zbiór jest ręczny), by uzyskać 100 kg surowca. Olejki są więc na ogół drogie i nie zawsze łatwo dostępne.

Najwięcej roślin olej kodą] nych występuje w strefach podzwrotniko-wych, ale nie brakuje ich również w krajach o klimacie umiarkowa-nym, gdzie rosną dziko lub sieje uprawia. Także i w Polsce zbiera się wiele roślin dających olejki stosowane zarówno w celach spożyw-czych (mięta pieprzowa, tymianek, majeranek), jak i perfumeryjnych czy farmaceutycznych (sosnowy).

Najbardziej tajemniczą, a zarazem najistotniejszą cechą olejków ete-rycznych jest ich niesłychanie skomplikowany skład. Większość z nich zawiera po kilkaset składników występujących w niezwykle różnych ilościach - od kilkudziesięciu procent do tysięcznych czy nawet miliono-wych części promila. Nie ma praktycznie ani jednego olejku eterycznego, o którym można by powiedzieć, że jego skład został do końca poznany.

Naukowcy donoszą o odkryciu coraz to nowych składników olejków naturalnych. Ta ich cechą powoduje, że z jednej strony wykazują one bardzo różnorodne oddziaływanie na człowieka, a z drugiej, że tak skomplikowanych mieszanin nie można ulokować w obrębie norm i zasad klasycznej farmacji, gdzie o składzie specyfiku należy wie-dzieć wszystko. Stąd bierze się zresztą niechęć wielu ortodoksyjnych lekarzy do aromaterapii, którą uważają za szarlatanerię, na równi zresztą z bioenergoterapią, zielarstwem, refleksologią, leczeniem

przez dotyk, akupunkturą itp.

25

Aromaterapia opiera się na wielowiekowym doświadczeniu oraz na współczesnej praktyce i badaniach. To, że w niektórych przypadkach nie potrafimy wyjaśnić, dlaczego określona mieszanina olejków ete-rycznych dała taki, a nie inny efekt terapii, nie zmienia w niczym

faktu, że oczekiwany na podstawie doświadczenia rezultat został osiągnięty.

Niesłychanie ważnym elementem w aromaterapii jest jakość i po-chodzenie olejku. Prawdziwe i pełne własności aromaterapeutyczne mają jedynie olejki naturalne, nie przerabiane, nie rozcieńczone i nie ^ fałszowane, pochodzące prosto z pierwotnych destylami. W prze-myśle perfumeryjnym w celu uzyskania powtarzalności zapachu o-lejki się przerabia, ujednolica, stabilizuje itd. Inaczej mówiąc, poddaje wielu operacjom chemicznym i fizycznym. Ponadto duże zapotrzebo-wanie na preparaty zapachowe przy jednoczesnej potrzebie obniżania kosztów powoduje, że występujące w handlu olejki często są roz-cieńczane (rozpuszczalnikami lub tańszymi olejkami), pozbawiane

ważnych, a potrzebnych do innych celów składników, lub fałszowane syntetycznymi dodatkami.

Niektóre charakterystyczne zafałszowania omawiamy przy opisie poszczególnych olejków w dalszej części tego rozdziału. Stąd wszelkie oferty rewelacyjnie tanich olejków powinny być przez aromatera-peutów, którzy na ogół nie mają możliwości sprawdzenia jakości,

natychmiast odrzucane lub kierowane do znanej firmy, która może ocenić Jakość i zgodność z normą.

Kupowanie olejków bardzo tanich z podejrzanych źródeł może stano-wić poważne zagrożenia zarówno dla pacjenta, jak i dla aromaterapeuty, ponieważ olejki złej jakości lub fałszowane mogą powodować podrażnie-nia, alergie, a nawet poważne choroby skóry. Tak na przykład bardzo popularny olejek sosnowy, źle i zbyt długo przechowywany, często fałszowany terpentyną, może ulec utlenianiu, a produkty tego procesu - nadtlenki - mogą spowodować zmiany skóry typu nowotworowego.

Ponadto wiele firm wykorzystujących modę na aromateraplę przy powszechnej nieznajomości olejków eterycznych stosuje ewidentne fałszerstwa, sprzedając syntetyczne lub półsyntetyczne kompozycje zapachowe pod nazwami olejków eterycznych, które w rzeczywistości nie istnieją (np. olejek jabłkowy, gruszkowy) lub są preparatami otrzymywanymi przez ekstrakcje (por. wyżej), jak na przykład jaśmin i fiołek, których drogą destylacji praktycznie się nie produkuje.

26

Stąd też przy doborze dostawcy olejków należy zawsze dobierać takich, którzy dają gwarancję zgodności z normami Farmakopei Polskiej (F.P.), Brytyjskiej (B.P.), Międzynarodowej Organizacji Normalizacyjnej (ISO), ewentualnie z normami zakładowymi (TWT) lub branżowymi (BN), a także z zasadami Międzynarodowej Organizacji Badania Substancji Zapachowych (IFRA) lub amerykańskich organizacji producentów o-lejków i aromatów (E.O.A- lub FEMA). Odpowiednie numery norm podajemy pi,zy każdym olejku. W Polsce wszystkim normom odpowia-dają olejki DrBetaAromatherapy Oils lub z krajowych - olejki Herbapolu zgodne z normą branżową lub farmakopealne.

Liczba olejków stosowanych w aromaterapii jest bardzo duża. Te, które występują w większości publikacji, zestawiliśmy w tabeli l. (str. 28-30), podając nazwę polską, angielską, łacińską, część rośliny, z której otrzymuje się olejek i poziom ceny.

Do omówienia szczegółowego wybraliśmy te olejki, których włas-ności są wystarczająco dobrze poznane i opisane, aby można było bez ryzyka stosować je do celów terapeutycznych. Wybór ten nie obejmuje kilku lub kilkunastu olejków opisanych już w niektórych podręczni-kach aromaterapii, a z drugiej strony są w nim olejki czasami pomi-jane przez innych autorów w celu uproszczenia pracy aromatera-peutów. Nasza selekcja negatywna dotyczyła na przykład olejków otrzymywanych z żywic (galbanum, olibanum, peru), ponieważ niosą one ryzyko zawartości resztek polimerów, a co za tym idzie - możli-wość własności uczulających (skądinąd balsam peru jest wzorcem przy badaniu alergii). Omówienie 50 olejków winno dać aromatera-peutom możliwość szerokiego wyboru. W dalszych rozdziałach książki podajemy zestaw 30 olejków jako podstawowy dla gabi-netu aromaterapii i 10 do apteczki domowej.

OLEJEK ANYŻOWY

Olejek anyżowy otrzymuje się z biedrzeńca anyżu [PimptneUa ani-sum) -jednorocznej rośliny uprawianej w Azji, Afryce oraz w Europie środkowej i południowej. Olejek znajduje się w dojrzałych owocach rośliny - rozłupkach, które po zgnieceniu natychmiast poddaje się destylacji z parą wodną. Wydajność olejku od 1,5-3,5%. Największe wydajności uzyskuje się z roślin uprawianych na południu Europy. Głównym składnikiem olejku anyżowego jest anetol (80-90%).

27



imbirowy Ginger ZIngiher officinaleKt-?lX NAZWA:JałowcowyJuniperJuniperus communisJDR POLSKAANGIELSKAŁACIŃSKA�)CENAKamforowyCamphorCinnamomtm camphoraDTAKardamonowyCardamonElettoria cardamomumNDR
Aksamitkowy Tagetes Tagetes potula P SR Kminkowy ^ CarawayCarumcaruiNSR AnyżowyAniseedPimpmeUa anisumNKolendrowy CorianderConandrum satiuumNDR ArcydzięglowyAngetlcaAngelica archangeUcaN,KDRKoprowyDliiAnethum grawolensNSR , BajowyBayPimenta racenwsaLSRKopruFennelFoeniculum vulgareNSR Bazy IłowyBasilOcimum basilicumZDRwłoskiego BenzoeBenzolnStyrax bemotnDSRKrwawnikowyYarrowAcłuOea millefoliumZBD BergamotowyBergamotCitrus bergarnia0DRKuminowyCuminCuJTanum cyminumN-DR BrzozowyBirchBetula lentaKSRLawendowyLavenderLauandula ofiTicinalisPSR Cedrowy (Atlas)CerdarwoodCedrus atlanticaDTALeblodkowyOreganoOriganum uulgareZDR ChmielowyHopsHumulus lupulusPBDLemongrasowyLemongrassCymbopogon jlexuosusZTA CynamonowyCmnamonb.Ctnnamomum zeylanicumKDRLimetkowyLimęCitrus aurantyblia0SR z koryMajerankowyMarjoramOnganum marforanazSR Cynamonowy z liściCinnamon l.Cinnamomum zeytanfcumLTAMandarynkowyMandarmCitrus nobttis0SR CyprysowyCypressCupressus sempenwensCSRMarchewkowyCarrotDaucus carotaNDRT\D CytronelowyCitronellaCymbopogon wintericmusZTAMelisowyMeUssaMelissaofifcinaUsLUK QD CytrynowyLemonCitrus limonum0SRMiętyPeppennintMenthapiperUa&Kpieprzowej
Drzewa różanego Bols de rosę Aniba rosaeodora D SR MiętySpeannintMentha spteataZSRkędzierzawej
Drzewa herbacianego Teatree Melaleuca altemtfoUa L SR MirrowyMyrrhConwniphora myrrhaKSRco EukaliptusowyEucałyptusEucalyptus globulusLTAMuszkatołowyNutmegMyrisacaJrcigransOKz gałki
Eukaliptus citr. Eucatyptus c. Eucdiyptus citriodora L BTMuszkatołowyMaceMyristicafragrans0SR Fiołkowy z liściViolet leavesWola odorataLBDz osnówki GalbanowyGalbanumFerula galbanifiuaKDRNeroliNeroUCitrus bigarcuUaPSR GeraniowyGeraniumPelargonum graueolensZSR(z kwiatu pomarańczy) GoździkowyCloveEugenia caryophyllataPSRNieśmiertel-ImmortellcHeUchryswn angustff.PBD z pąków
nikowy ihaf � �IV' GrapefrultowyGrapefrultCitrus paradisi0TA 2829



Ollbanowy Frankincense Buswellia thurifera K no l
Paczulowy Patchoull Pogostemon patchouU L L/K |TA
Palmarozowy Palmarosa Cymbopogon martini Z SR
Petitgrain (z liści Petitgrain Citms aurantium L SR pomarańczy)
Pieprzowy Pepper PIpernigrum J. QT>OK
Pietruszkowy Parsiey Petroselimim satiuum N noL/K PimentowyPimentoPimenta officinalisJDR
Pomarańczowy Orange Citrus ciurantiumvar (dulce 0
Rozmarynowy Rosemary Rosmartnus officinalis Z CDoK RóżanyRosęRosa damascenaPBD
Rumianku lek. Chamomlle G. Matricaria chanwmIOa Z CDoK Rumianku rzym.Chamomlle R.Athemis nobttiszBD SandałowySandalwoodSantalum albumDr-iD
Sosnowy Pine Ptnus siluestris C L/K.TAlA.
Szatwillek. Sagę Salwa officinaUs P no
Szalwll muszk. CIarySage Salvia sclarea P L/K
Tymiankowy Thyme Thymus uulgaris Z .CŁD OK WalerianowyValerianYalenana offictnaUsRT-io
Wetiwerowy Vetlver Vetiveria zizanoides R L/K QD YlangowyYlang-YlangCananga odorataPOJxr\D UK Zdrawcowy -ZdrawetzGeranium macrorrhizumZDR *) Części roślin, z otrzymuje się ole C - igły, cetyna, D - drewno,których Jkl:Cen BD DRiy w $/kg:- powyżej 100 - 100-1000,K), J-Jagody,SR-20-100,
K - kora, TA- - 5-20.
L - liście, BT - poniżej 5.
N - nasiona,
0 - owoce,
P - kwiaty, pąki,
R - korzenie. Macza,
Z - ziele. 10


Olejek anyżowy bywa fałszowany olejkiem fenkułowym (kopru włos-kiego), który również zawiera anetoijako główny składnik.

Właściwości i zastosowania

Znany i stosowany od wieków w wielu rejonach świata, głównie jako składnik rozmaitych napojów alkoholowych i mikstur do użytku wewnętrznego. Pastisse, Uze, turecka Rakija, wszelkie inne anyżówki czy krople Imperiale z klasztoru Certosa di Pavia to tylko przykłady wyrobów zawierających anyżek. Olejek nadaje wyrobom aromat, jest także znakomitym środkiem regulującym zaburzenia trawienia, ła-godzącym bóle żołądkowe i skutki zatruć pokarmowych. Stosowany we wszelkiego rodzaju mieszankach przeciwbólowych, szczególnie przy bólach wewnętrznych, związanych na przykład'z menstruacją. Jest ponadto znakomitym środkiem wykrztuśnym i jak większość olejków antyseptykiem, stąd też znajduje się prawie we wszystkich mieszankach przeciwkaszlowych stosowanych przy bronchicie, gry-pie, przeziębieniu i anginie (stosowany w tym celu w cukierkach przeciwkaszlowych). Wraz z olejkiem mięty pieprzowej i eukaliptuso-wym tworzy znakomite mieszanki udrożnią] ące drogi oddechowe przy katarze. Własności antyseptyczne olejku anyżowego wykorzystuje się m.in. w stomatologii, a także w niektórych pastach do zębów.

Olejek anyżowy znajduje również zastosowanie w mieszankach o działaniu moczopędnym oraz w mieszankach tonizujących pracę serca i krążenie krwi. Łagodny afrodyzjak działający pobudzająco. W preparatach farmaceutycznych stosuje się często wydestylowany składnik tego olejku - anetol.

Objęty normą: F.P. IV. ISO-3475.
W zaleceniach IFRA nie ma ograniczeń stosowania tego olejku.

UWAGA; OLEJEK. O SILNYM DZIAŁANIU. NIE STOSOWAĆ BEZ KONSULTACJI Z A-ROMATERAPEUTA.

Stosowanie w mieszankach aromaterapeutycznych

� Do masażu: bóle wewnętrzne (także menstruacyjne), przeziębie-nia, zaburzenia krążenia, bronchit, grypa, zaburzenia w trawieniu.

� Do kąpieli: bóle wewnętrzne, kaszel, bronchit, grypa, przeziębie-nia, katar.

31

� Do inhalacji (kominki aromaterapeutyczne): kaszel, bronchit, przeziębienia, grypa.

OLEJEK ARCYDZIĘGLOWY Z KORZENIA

Olejek arcydzięglowy otrzymuje się z arcydzięgla Utwór (Angelica archangelica L.), rośliny uprawianej w Europie i w Chinach, na ogól w górach i okolicach podgórskich. Olejkodajną częścią rośliny są szarobrunatne lub czerwone korzenie, z których za pomocą destylacji z parą wodną otrzymuje się ok. 0,2% olejku (z materiału świeżego) lub 0,6 - 1,0% (z korzeni wysuszonych). Można również otrzymywać olejek z owoców arcydzięgla, jest on jednak gorszej jakości i mniej trwały.

Właściwości i zastosowania

Korzeń arcydzięgla jest od dawna stosowany w zielarstwie. Olejek przede wszystkim udrożnią drogi oddechowa, ma właściwości prze-ciwkaszlowe, łagodzi dolegliwości związane z przeziębieniami i grypą. Jest również stosowany przy niestrawności i wzdęciach.

Objęty normą: FEMA 1088, BN-82/8172-01

W zaleceniach IFRA ogranicza się stosowanie tego olejku do 3,9% w kompozycjach ze względu na fototoksyczność.

IWAGA; NIE STOSOWAĆ WPIERWSZYCH MIESIĄCACH CIĄŻY. NIE STOSOWAĆ NA SKÓRZE (MASAŻ. KĄPIEL. KOMPRESY) BEZPOŚREDNIO PRZED WYSTAWIENIEM NA

SŁOŃCE LUB LAMPY UV.

Stosowanie w mieszankach aromaterapeutycznych

� Do masażu: kaszel, bronchit, astma, przeziębienia, grypa, gorączka, zaburzenia w gospodarce płynami, wzdęcia, niestrawność.

� Do kąpieli: kaszel, bronchit, astma, przeziębienia, grypa, gorączka, zaburzenia w gospodarce płynami, wzdęcia, niestrawność.

� Do inhalacji (kominki aromaterapeutyczne): kaszel, bronchit, astama, przeziębienia, grypa.

32

OLEJEK BAZYLIOWY

Olejek bazyliowy otrzymywany jest z odmiany bazylii Ocimum bost-licum- rośliny jednorocznej uprawianej głównie w południowej Fran-cji. Najwięcej olejku (0,1%) zawierają kwiatostany, które zbiera się jako pierwsze i destyluje z parą wodną. Pod koniec wegetacji takiej samej destylacji poddaje się całe ziele bazylii, otrzymując olejek tej samej jakości, ale z mniejszą wydajnością (0,065%). Bazylię uprawia się również we Włoszech, w Ameryce i na Jawie. Produkowane są również gorszej jakości olejki bazyllowe z innych odmian, np. Ocimum gratissimum, Ocimum canum, Ocimum minimum. Wszystkie one mają inny skład chemiczny od bazylii właściwej.

Właściwości i zastosowania

Bazylia jest szeroko znaną i stosowaną przyprawą, głównie do potraw mięsnych, ale także -jako świeże ziele - do sałatek. Reguluje trawienie (środek przeciwwymiotny), stosuje się przy niestrawności i zatruciach. Ma działanie pobudzające i odświeżające. Jest dosko-nałym środkiem przeciwbólowym, przede wszystkim przy bólach o podłożu neurologicznym - nerwobóle, migreny, a także przy bólach reumatycznych, artretycznych, mięśniowych (skurcze) i przy podag-rze. Działa pobudzająco i wzmacniająco przy zmęczeniu fizycznym i umysłowym, pomaga w koncentracji, rozjaśnia umysł i zwiększa efektywność procesów myślenia. Łagodzi lęki i depresje oraz stany histerii i związaną z tym bezsenność.

Jako składnik antyseptyczny i pobudzający siły obronne organiz-mu wspomaga działanie innych olejków w terapii bronchitu, prze-ziębień, grypy, stanów zapalnych zatok. Wzmacnia system Immuno-logiczny. Odstrasza też niektóre owady i łagodzi skutki ukąszeń (osy).

Objęty normą: E.O.A. No. 120
W zaleceniach IFRA nie ma ograniczeń w stosowaniu tego olejku.

Stosowanie w mieszankach aromaterapeutycznych

� Do masażu: nerwobóle, migreny, bóle i skurcze mięśni, lęki, depresje, histeria, bezsenność, zmęczenie fizyczne i umysłowe, przepracowanie, apatia, przeziębienia, bóle reumatyczne i artretycz-ne, przekrwienie skóry.

33

� Do kąpieli: nerwobóle, migreny, bóle i skurcze mięśni, zmęczenie umysłowe i fizyczne, przepracowanie, lęki, depresje, histeria, bezsenność, apatia, przeziębienia, przekrwienie skóry, bóle reumatyczne i artretyczne.

� Do kompresów: podagra, ukąszenia i użądlenia owadów.

� Do inhalacji (kominki aromaterapeutyczne): zmęczenie umysło-we, brak koncentracji, apatia, depresja, histeria i stany lękowe, bezsenność, przeziębienia, katar, stany zapalne zatok.

OLEJEK BERGAMOTOWY

Olejek bergamotowy otrzymuje się z owoców drzewa bergamotowe-go (cytryniec bergamotka Citrus berganua Risso). Owoce te są najde-likatniejsze ze wszystkich cytrusowych, a uprawy bergamoty najle-piej udają się we Włoszech i w Afryce. Olejek wydobywa się przez wyciskanie owoców w prostych naczyniach talerzowych. Najlepszą Jakość otrzymuje się z owoców dojrzałych, ale jeszcze nie opadłych z drzew. Taki olejek ma przyjemny odświeżający zapach i gorzkawy smak. Wydajność olejku wynosi ok. 0,5%. W handlu określa się go jako olejek wyciskany na zimno (cold pressed). Gorszej jakości olejki bergamotowe są otrzymywane z owoców niedojrzałych, takich, które opadły, bądź na drodze destylacji z parą wodną resztek owoców pozostałych po wyciśnięciu soku.

Właściwości i zastosowania

Znany przede wszystkim w perfumerii ze względu na swój niezwykły zapach. Jak wszystkie olejki cytrusowe jest doskonałym antysepty-klem i znajduje szerokie zastosowanie w terapii wszelkich infekcji, gryp, przeziębień, kataru, kaszlu, zapalenia gardła i migdałków, ale także przy opatrywaniu ran i skaleczeń oraz w niektórych stanach zapalnych skóry. Daje dobre efekty w mieszankach przeciwtrądziko-wych, zmniejszających łojotok (szczególnie skóry głowy), łuszczyce, liszaje, wrzody. Ma własności deodoryzujące (także jako dezodorant do ust). Bywa stosowany przy stanach zapalnych pęcherza i dróg moczowych, a także zewnętrznych organów płciowych.

Ma działanie łagodzące napięcia nerwowe, stresy, emocje, stany depresji i melancholii.

�

34

Objęty normą: ISO-3520

W zaleceniach IFRA ogranicza się stosowanie tego olejku w prepa-ratach pozostających na skórze wystawionej na działanie słońca lub promieniowania UV.

UWAGA; MIESZANEK. ZAWIERAJĄCYCH OLEJEK. BERGAMOTOWY NIE NALEŻY UŻY-WAĆ NA SKÓRZE (MASAŻ, KĄPIEL, KOMPRESY) BEZPOŚREDNIO PRZED WYSTAWIE-NIEM NA SŁOŃCE LUB LAMPY W. NIE NALEŻY STOSOWAĆ DLA DZIECI PONIŻEJ 12 LAT.

Stosowanie w mieszankach aromaterapeutycznych

� Do masażu: napięcia nerwowe, stresy, depresje, apatia.

� Do kąpieli: stany zapalne skóry, liszaje, opryszczki, wrzody, przetłuszczenie, łojotok, zły zapach, stany zapalne pochwy i zewnętrznych organów płciowych, napięcia nerwowe, stresy, depresje, apatia.

� Do kompresów: trądzik, stany zapalne skóry, liszaje, opryszczki, wrzody, rany i skaleczenia, stany zapalne zewnętrznych organów płciowych, łojotok.

� Do inhalacji (kominki aromaterapeutyczne): stany zapalne gardła, zły zapach z ust, bronchit (w mieszance z olejkiem cytryno-wym), napięcia nerwowe, stresy, depresje, apatia.

OLEJEK CEDROWY

Najcenniejszy olejek cedrowy otrzymywany jest z drzewa Cedrus at-lantica Manett, z gór Atlasu, głównie na terenie Maroka. Wydobywa się go przez destylację z parą wodną drobnych kawałków drewna lub mąki z drewna, z wydajnością 3-5%. Charakteryzuje się balsamicznym za-pachem, a głównymi składnikami są izomery atlantonu. Podobnie ot-rzymuje się z drewna, z wydajnością ok. 2%, olejek cedrowy Wirginia (Jumperus uwgiruana L.) z drzew rosnących w Ameryce Północnej. Gor-sze i tańsze gatunki tzw. olejku cedrowego otrzymuje się z liści jednego z gatunków tui [Tbuja occidentalis), zwanej w Ameryce białym cedrem, lub z mieszaniny liści tui, cedru wirginiańskiego i innych drzew szpil-kowych. Żaden z nich nie ma takich własności jak olejek cedrowy Atlas.

35

Właściwości i zastosowania

Znany i opisywany w najstarszych dokumentach, szczególnie babi lońsklch i egipskich, używany do balsamowania mumii. Jest wymie-; niony wśród wonności w poemacie o Gilgameszu, a także w najstar-szym ze znanych dokumentów medycznych - sumeryjskiej tabliczce klinowej (3 000 p.n.e.) - z wykazem leków pochodzenia roślinnego. W czasach współczesnych w medycynie ludowej jest on stosowany do leczenia wszelkich chorób skórnych i jako namiastka olejku san-dałowego do leczenia rzeżączki.

Jest niewątpliwie silnym antyseptykiem, również przy infekcjach wirusowych. Stąd jego stosowanie przy przeziębieniach, kaszlu, bronchicie i katarze. Działa antyseptycznie i przeciwbólowe przy reu-matyzmie i artretyzmie. Ma również działanie moczopędne, co z włas-nościami bakteriobójczymi daje doskonale efekty przy terapii zapale-nia pęcherza. Stosuje się w mieszankach przeciwtrądzikowych i przy infekcjach skóry, a także przy łojotoku, łupieżu, przetłuszczaniu się skóry i włosów, łysieniu i podrażnieniach. Ma działanie tonizujące przy stanach lękowych.

Objęty normą: ISO 4724
W zaleceniach IFRA nie ma ograniczeń w stosowaniu tego olejku.

UWAGA: OLEJEK O SILNYM DZIAŁANIU. NIE STOSOWAĆ BEZ KONSULTACJI ZA-ROMATERAPEUTĄ.

Stosowanie w mieszankach aromaterapeutycznych

� Do masażu: chroniczne stany lękowe, depresja, reumatyzm, artretyzm, grypy, przeziębienia, katary, kaszel, bronchit, stany za-palne dróg moczowych, cellulitis. otyłość.

� Do kąpieli: chroniczne stany lękowe, reumatyzm, artretyzm, grypy, przeziębienia, katary, kaszel, bronchit, stany zapalne dróg moczowych, cellulttis. otyłość, stany zapalne skóry, owrzodzenia, oparzenia, trądzik, łupież tłusty, wypadanie włosów, łojotok skóry głowy, przetłuszczanie skóry.

� Do kompresów: reumatyzm, artretyzm, stany zapalne skóry, owrzodzenia, oparzenia, trądzik, łupież tłusty, wypadanie włosów, łojotok, przetłuszczanie skóry.

36

� Do Inhalacji (kominki aromaterapeutyczne): chroniczne stany lękowe, przeziębienia, grypy, katary, kaszel, bronchit.

OLEJEK CYNAMONOWY Z KORY

Olejek cynamonowy z kory najwyższej jakości otrzymuje się z mło-dej kory drzewa cynamonowego cejlońskiego (Cinnamomum zeylani-cum), rosnącego dziko i uprawianego przede wszystkim w Sri Lance oraz na wyspach Seszelskich i na Madagaskarze. Rozdrobnioną korę poddaje się destylacji z parą wodną, otrzymując ok. 0,2% olejku. Głównymi składnikami olejku są aldehyd cynamonowy (ok. 55%) i eugenol (18%). Stosunkowo drogi olejek z kory bywa, fałszowany olejkiem cynamonowym chińskim (olejek kasjowy) i wtedy może za-wierać do 74% aldehydu cynamonowego. Do olejku z kory dodaje się często dużo tańszy olejek cynamonowy z liści (patrz niżej) lub olejek destylowany z mieszaniny liści i kory. Tak fałszowany olejek zawiera znacznie więcej eugenolu.

Właściwości i zastosowania

Kora cynamonowa w łuskach i proszku jest jedną z najstarszych przypraw "korzennych" stosowanych współcześnie, głównie do deserów, słodyczy i ciast, ale także i do innych potraw. W krajach tropikalnych dodatkowym celem stosowania tego rodzaju przypraw jest antyseptycz-ne działanie zawartego w nich olejku, zapobiegające zatruciom pokar-mowym i niestrawności. Olejek cynamonowy jest jednym z najsilniej-szych antyseptyków stosowanych w aromaterapil. Wykorzystywana również w farmacji i stomatologii. Daje doskonałe efekty przy terapii wszelkiego rodzaju przeziębień, gryp, infekcji wirusowych, niektórych infekcji skóry (kurzajek). Stosuje się w mieszankach przeciwreumatycz-nych. Łagodny afrodyzjak. Daje dobre wyniki w zwalczaniu pasożytów skóry (wszy, świerzb) i przewodu pokarmowego.

Objęty normą: B.P. 1988, E.O.A. No. 87

W zaleceniach IFRA ogranicza się stężenie tego olejku w prepara-tach do 1%, ze względu na możliwość podrażnienia skóry.

UWAGA; U OSÓB O WRAŻLIWEJ SKÓRZE NALEŻY PRZEPROWADZIĆ NAJPROST-SZY 7EST|(l PODRAŻNIENIE. OLEJEK O SILNYM DZIAŁANIU. NIE STOSOWAĆ BEZ KONSULTACJI Z AROMATERAPEUTĄ.

37

Stosowanie w mieszankach aromaterapeutycznych

� Do masażu: przeziębienia, grypy, infekcje wirusowe, reumatyzm, zaburzenia w krążeniu.

� Do kąpieli: przeziębienia, grypy, infekcje wirusowe, reumatyzm, zaburzenia w krążeniu, stany zapalne skóry.

� Do kompresów: kurzajki, stany zapalne skóry.

� Do inhalacji (kominki aromaterapeutyczne): przeziębienia, grypy, infekcje wirusowe, zapalenie gardła, kaszel, zaburzenia w krążeniu.

OLEJEK CYNAMONOWY Z LIŚCI

Olejek cynamonowy z liści otrzymywany jest z tego samego drzewa, co olejek cynamonowy z kory (Cinnanwmum zeylan.icum), rosnącego głównie w Indiach, Indonezji i w Sri Lance. Procesowi destylacji z parą wodną poddaje się liście, uzyskując olejek z wydajnością ok. 0,7%. Łatwa i szybka destylacja i dostępność surowca powodują, że olejek z liści jest znacznie tańszy niż olejek z kory. Skład chemiczny obu olejków jest zdecydowanie inny. Olejek z liści zawiera przede wszystkim eugenol (70-90%) i jest w tym najbardziej podobny do olejku goździkowego. Ma również bardzo podobne własności terepeu-tyczne. Różnica cen powoduje, że nieuczciwi sprzedawcy bardzo często nie precyzują na etykietach pochodzenia olejku i pisząc "olejek cynamonowy", sprzedają olejek z liści za cenę olejku z kory.

Właściwości i zastosowania

Olejek cynamonowy z liści był stosowany w medycynie ludowej na Cejlonie w postaci wywarów przy leczeniu różnego rodzaju infekcji. Jeszcze dziś liście drzewa cynamonowego przykłada się do ran i wrzo-dów. Ma zastosowanie w aromaterapii przede wszystkim przy scho-rzeniach górnych dróg oddechowych, reumatyzmie i artretyzmie, zaburzeniach gastrycznych, a także jako środek pobudzający przy zmęczeniu umysłowym. Łagodny afrodyzjak. Wzmacnia system im-munologiczny.

Objęty normą: ISO-3524
38

W zaleceniach IFRA nie ma ograniczeń w stosowaniu tego olejku.

UWAGA: OLEJEK O SILNYM DZIAłANIU, NIE STOSOWAĆ BEZ KONSULTACJI Z ARO-MATERAPEUTĄ.

Stosowanie w mieszankach aromaterapeutycznych

� Do masażu: reumatyzm, artretyzm, nerwobóle, przeziębienia, bronchit, zaburzenia w trawieniu, zatrucia pokarmowe, zmęczenie umysłowe, brak koncentracji.

� Do kąpieli: reumatyzm, artretyzm, nerwobóle, przeziębienia, bronchit, zaburzenia w trawieniu, zatrucia pokarmowe, zmęczenie umysłowe, brak koncentracji.

� Do kompresów: reumatyzm, artretyzm, nerwobóle.

� Do inhalacji (kominki aromaterapeutyczne): nerwobóle, prze-ziębienia, bronchit, zaburzenia w trawieniu, zatrucia pokarmowe, zmęczenie umysłowe, brak koncentracji.

OLEJEK CYPRYSOWY

Olejek cyprysowy otrzymuje się z drzewa cyprysu włoskiego (Cup-ressus semperuirens var. stricto), rosnącego powszechnie w połud-niowej Francji, Włoszech, Hiszpanii i Algierze. Odmiana Cupressus semperuirens var. horizontalis, rosnąca często w pobliżu odmiany stricta, daje olejek znacznie gorszej jakości. Destylacji z parą wodną poddaje się młode gałązki, otrzymując olejek z wydajnością ok. 0,2%.

Właściwości i zastosowania

W domach starożytnych Rzymian i Greków układano gałązki cyp-rysów zarówno ze względu na ich miły zapach. Jak i własności uspokajające i dezynfekujące. Olejek cyprysowy ma wiele bardzo różnorodnych zalet. Przede wszystkim wpływa korzystnie na system krążenia i gospodarkę wodno-tłuszczową, znajdując zastosowanie w terapii cellulitis, żylaków, pękających naczyń, drętwienia kończyn. Własności przeciwbólowe i antyseptyczne są wykorzystywane przy reumatyzmie i artretyzmie, bólach menstruacyjnych, hemoroidach i ranach.

39

Stosowanie w mieszankach aromaterapeutycznych

� Do masażu: przeziębienia, grypy, infekcje wirusowe, reumatyzm, zaburzenia w krążeniu.

� Do kąpieli: przeziębienia, grypy, infekcje wirusowe, reumatyzm, zaburzenia w krążeniu, stany zapalne skóry.

� Do kompresów: kurzajki, stany zapalne skóry.

� Do inhalacji (kominki aromaterapeutyczne): przeziębienia, grypy, infekcje wirusowe, zapalenie gardła, kaszel, zaburzenia w krążeniu.

OLEJEK CYNAMONOWY Z LIŚCI

Olejek cynamonowy z liści otrzymywany jest z tego samego drzewa, co olejek cynamonowy z kory (Cinnamomurri zeylanicum), rosnącego głównie w Indiach, Indonezji i w Srl Lance. Procesowi destylacji z parą wodną poddaje się liście, uzyskując olejek z wydajnością ok. 0,7%. Łatwa i szybka destylacja i dostępność surowca powodują, że olejek z liści jest znacznie tańszy niż olejek z kory. Skład chemiczny obu olejków jest zdecydowanie inny. Olejek z liści zawiera przede wszystkim eugenol (70-90%) i jest w tym najbardziej podobny do olejku goździkowego. Ma również bardzo podobne własności terepeu-tyczne. Różnica cen powoduje, że nieuczciwi sprzedawcy bardzo często nie precyzują na etykietach pochodzenia olejku i pisząc "olejek cynamonowy", sprzedają olejek z liści za cenę olejku z kory.

Właściwości i zastosowania

Olejek cynamonowy z liści był stosowany w medycynie ludowej na Cejlonie w postaci wywarów przy leczeniu różnego rodzaju infekcji. Jeszcze dziś liście drzewa cynamonowego przykłada się do ran i wrzo-dów. Ma zastosowanie w aromaterapii przede wszystkim przy scho-rzeniach górnych dróg oddechowych, reumatyzmie i artretyzmie, zaburzeniach gastrycznych, a także jako środek pobudzający przy zmęczeniu umysłowym. Łagodny afrodyzjak. Wzmacnia system Im-munologiczny.

Objęty normą: ISO-3524
38

W zaleceniach IFRA nie ma ograniczeń w stosowaniu tego olejku.

UWAGA: OLEJEK O SILNYM DZIAłANIU, NIE STOSOWAĆ BEZ KONSULTACJI Z ARO-MATERAPEUTĄ.

Stosowanie w mieszankach aromaterapeutycznych

� Do masażu: reumatyzm, artretyzm, nerwobóle, przeziębienia, bronchit, zaburzenia w trawieniu, zatrucia pokarmowe, zmęczenie umysłowe, brak koncentracji.

� Do kąpieli: reumatyzm, artretyzm, nerwobóle, przeziębienia, bronchit, zaburzenia w trawieniu, zatrucia pokarmowe, zmęczenie umysłowe, brak koncentracji.

� Do kompresów: reumatyzm, artretyzm, nerwobóle.

� Do Inhalacji (kominki aromaterapeutyczne): nerwobóle, prze-ziębienia, bronchit, zaburzenia w trawieniu, zatrucia pokarmowe, zmęczenie umysłowe, brak koncentracji.

OLEJEK CYPRYSOWY

Olejek cyprysowy otrzymuje się z drzewa cyprysu włoskiego (Cup-ressus semperuirens var. stricta), rosnącego powszechnie w połud-niowej Francji, Włoszech, Hiszpanii i Algierze. Odmiana Cupressus semperuirens var. horizontalis, rosnąca często w pobliżu odmiany stricta, daje olejek znacznie gorszej jakości. Destylacji z parą wodną poddaje się młode gałązki, otrzymując olejek z wydajnością ok. 0,2%.

Właściwości i zastosowania

W domach starożytnych Rzymian i Greków układano gałązki cyp-rysów zarówno ze względu na ich miły zapach. Jak i własności uspokajające i dezynfekujące. Olejek cyprysowy ma wiele bardzo różnorodnych zalet. Przede wszystkim wpływa korzystnie na system krążenia i gospodarkę wodno-tłuszczową, znajdując zastosowanie w terapii cellulitis, żylaków, pękających naczyń, drętwienia kończyn. Własności przeciwbólowe i antyseptyczne są wykorzystywane przy reumatyzmie i artretyzmie, bólach menstruacyjnych, hemoroidach i ranach.

39

Te same własności powodują jego stosowanie w stanach zapalnych skóry, egzemach, a także przy nadmiernej potliwości. Jest znakomi-tym naturalnym dezodorantem. Ma działanie ściągające. Łagodzi również kaszel i udrożnią drogi oddechowe. Olejek cyprysowy jest stosowany w mieszankach dla pacjentek w okresie menopauzy (łago-dzi problemy fizyczne i psychiczne tego okresu). Ma ogólne działanie uspokajające, odprężające i łagodnie nasenne. Łagodzi napięcia ner-wowe. Wzmacnia system immunologiczny.

Objęty normą: Pollena-Aroma TWT 1980
W zaleceniach IFRA nie ma ograniczeń w stosowaniu tego olejku.

UWAGA; NIE NALEŻY STOSOWAĆ W PIERWSZYCH MIESIĄCACH CIĄŻY.

Stosowanie w mieszankach aromaterapeutycznych

� Do masażu: celtulitis, żylaki i zaburzenia krążenia krwi, drętwie-nie kończyn, skurcze mięśni, reumatyzm, problemy menopauzy, bóle menstruacyjne, napięcia nerwowe, bezsenność, stres.

� Do kąpieli: zaburzenia krążenia krwi, żylaki, drętwienie kończyn, skurcze mięśni, pękanie naczyń, reumatyzm, napięcia nerwowe, bezsenność, problemy menopauzy, bóle menstruacyjne, przeziębie-nia, nadmierna potliwość, starzenie się skóry, hemoroidy.

� Do kompresów: hemoroidy, rany i skaleczenia, stany zapalne skóry, egzemy, żylaki.

� Do inhalacji (kominki aromaterapeutyczne): napięcia nerwowe, stres, bezsenność, rozdrażnienie, przeziębienia, kaszel, astma, okres menopauzy.

OLEJEK CYTRONELOWY

Olejek cytronelowy jawajski otrzymuje się przez destylację z parą wodną trawy Cymbpppgon minterionus Jowitt, uprawianej na Jawie. Odmiana pochodząca z Cejlonu jest gorszego gatunku. Z podsuszo-nego ziela otrzymuje się ok. 0,5% olejku.

Właściwości i zastosowania

Olejek cytronelowy ma własności terapeutyczne podobne do włas-ności olejku palmarozowego i bywają one stosowane zamiennie. Ole-40

lek cytronelowy jest silnym antyseptyklem, szczególnie przydatnym przy stanach zapalnych skóry. Ma również zastosowanie w mieszan-kach dezodoryzujących. Działa tonizująco i stymulujące przy zabu-rzeniach psychicznych powodowanych stresem. Jest dobrym insek-tycydem.
Objęty normą: ISO 3848

W zaleceniach IFRA nie ma ograniczeń w stosowaniu tego olejku. Stosowanie w mieszankach aromaterapeutycznych

� Do masażu: napięcia nerwowe, stany lękowe, apatia, problemy menopauzy.

� Do kąpieli: napięcia nerwowe, depresje, stany lękowe, apatia, problemy menopauzy, stany zapalne skóry, wrzody, rany, dermatozy, egzemy, nieprzyjemny zapach potu.

� Do kompresów: stany zapalne skóry, wrzody, rany, dermatozy, egzemy, nieprzyjemny zapach potu.

� Do inhalacji (kominki aromaterapeutyczne): napięcia nerwowe, depresje, stany lękowe, apatie.

OLEJEK CYTRYNOWY

Olejek cytrynowy otrzymuje się z owoców drzewa cytrynowego (Cflnis Kmonum Risso), pochodzącego z Azji południowo-wschodniej. Na początku XII w. zaczęto uprawiać cytryny w Persji i Palestynie, a następnie we wszystkich krajach basenu Morza Śródziemnego. Dzi-siaj duże plantacje cytryn znajdują się w USA (Floryda, Kalifornia). w Brazylii i Argentynie. Co ciekawe, najbardziej odporne na choroby są cytryny szczepione na drzewach pomarańczy gorzkiej. Olejek otrzymuje się przez wyciskanie skórek owoców cytryny z wydajnością 0,3-0,7%. Olejek otrzymywany przez destylację z parą wodną skórek pozostałych po wyciśnięciu soku jest dużo gorszej jakości. Dobry olejek cytrynowy powinien zawierać około 3,8-5% cytralu. Do celów perfumeryjnych i spożywczych używa się olejku, z którego usunięto część terpenów lub terpenów i seskwiterpenów. Taki olejek może zawierać do 60% cytralu. Olejek cytrynowy ze względu na swoją cenę bywa fałszowany terpen-tyną, olejkiem lemongrasowym lub cytralem otrzymywanym z olejku

41

lemongrasowego lub Lttsea cubeba. Do celów aromaterapil używa się wyłącznie olejku wyciskanego, nie przerabianegon.

Właściwości i zastosowania

Olejek cytrynowy stosowany jest powszechnie jako środek smakowy w artykułach spożywczych, a także w kosmetykach (pasty do zębów). Ma przede wszystkim własności antyseptyczne i jest stosowany przy infekcjach gardła, grypach, przeziębieniach, a także przy stanach zapalnych skóry, opryszczkach, trądziku i łupieżu. Bywa używany w preparatach farmaceutycznych przy kamicach i zaburzeniach tra-wiennych (zgaga, niestrawność, rozwolnienie). Obniża ciśnienie krwi, ma również działanie ściągające. Stosuje się w mieszkankach przy reumatyzmie, artretyzmie i żylakach.

Jest środkiem tonizującym i uspokajającym, łagodzi stany lękowe i ociężałość umysłową, ma działanie odświeżające i stymulujące. Sto-suje się w mieszankach w okresie menopauzy.

Objęty normą: F.P.IV. ISO-855

W zaleceniach IFRA ogranicza się stosowanie tego olejku w prepa-ratach pozostających na skórze wystawionej na działanie słońca lub promieniowania UV.

UWAGA; MIESZANEK ZAWIERAJĄCYCH OLEJEK. CYTRYNOWY NIE NALEŻY UŻY-WAĆ NA SKÓRZE (MASAŻ, KĄPIEL, KOMPRESY) BEZPOŚREDNIO PRZED WYSTAWIE-NIEM NA SŁOŃCE LUB LAMPY UV., OLEJEK CYTRYNOWY SZYBKO SIĘ STARZEJE (UTLENIA). PRZECHOWYWAĆ SZCZELNIE ZAMKNIĘTY, W LODÓWCE.

Stosowanie w mieszankach aromaterapeutycznych

� Do masażu: nadciśnienie, lęki, ociężałość umysłowa, napięcia nerwowe, przeziębienia, reumatyzm, artretyzm, żylaki.

� Do kąpieli: nadciśnienie, lęki, napięcia nerwowe, przeziębienia, reumatyzm, artretyzm, stany zapalne skóry, opryszczki, łupież, eg-zemy, żylaki, okres menopauzy.

� Do kompresów: żylaki, stany zapalne skóry, opryszczki.

� Do Inhalacji (kominki aromaterapeutyczne): nadciśnienie, lęki, napięcia nerwowe, przeziębienia, katar, okres menopauzy.

42

OLEJEK DRZEWA HERBACIANEGO

Olejek drzewa herbacianego otrzymuje się przez destylację z parą wodną liści drzewokrzewu Melaleuca altemifoUa, rosnącego dziko w Australii i na okolicznych wyspach. Nazwa tej rośliny nie mającej nic wspólnego z herbatą została jej nadana przez kapitana Cooka i pierwszych kolonizatorów tego rejonu świata, którzy śladem Abory-genów używali listków do parzenia aromatycznego napoju
zastępującego herbatę.

Właściwości i zastosowania

Rdzenni mieszkańcy Australii używali liści drzewa herbacianego do oczyszczania i leczenia ran. Później okazało się, że roślina (jej ekst-rakty i olejek) ma silne własności antyseptyczne i zapobiega wielu chorobom tropikalnym, także zakaźnym. We współczesnej aromate-rapii olejek drzewa harbacianego jest jednym z najsilniejszych skład-ników przeciwwirusowych i przeciwbakteryjnych. Ma także działanie przeciwgrzybiczne. Jest stosowany przy wszystkich typach infekcji, grypach, przeziębieniach oraz do zwalczania różnego rodzaju grzybic, (stóp, głowy), pleśniawek (w ginekologii) i stanów zapalnych skóry. Daje dobre efekty w zwalczaniu brodawek i kurzajek. Stosuje się też w mieszankach przeciwtrądzikowych i ogólnie oczyszczających skórę.

Obok własności antyseptycznych olejek ten ma działanie uspoka-jające i jest zalecany w stanach szoku, przy atakach histerii i silnego zdenerwowania.

Objęty normą: ISO/DIS 4730
W zaleceniach IFRA nie ma ograniczeń w stosowaniu tego olejku.

UWAGA: OLEJEK O INTENSYWNYM DZIAŁANIU. NIE STOSOWAĆ DLA DZIECI

PONIŻEJ 6 LAT.

Stosowanie w mieszankach aromaterapeutycznych

� Do masażu: przeziębienia, grypy, zdenerwowanie, szok, histeria.

� Do kąpieli: Infekcje skóry, grzybice, brodawki, kurzajki, infekcje i grzybice narządów płciowych, pleśniawki pochwy, trądzik, poparzenia.

� Do kompresów: stany zapalne i grzybice skóry, kurzajki, bro-dawki, grzybice i stany zapalne narządów płciowych, trądzik.

43

� Do inhalacji (kominki aromaterapeutyczne): przeziębienia, gry-py, infekcje wirusowe, szok, zdenerwowanie, histeria.

OLEJEK DRZEWA RÓŻANEGO

Olejek drzewa różanego, znany powszechnie pod francuską nazwą Bois de Rosę, otrzymuje się z różnych odmian drzew gatunku Araba rosaeodo-ra, rosnącego w Gujanie, Brazylii i Peru. Destylacja z parą wodną drewna Bois de Rosę daje ok. 1% olejku, którego głównym składnikiem jest linalol. Olejek drzewa różanego zawiera również eukahptol.

Właściwości i zastosowania

Stosowany w perfumerii ze względu na piękny odświeżający zapach. Ma doskonale własności uspokajające i tonizujące. Daje dobre efekty przy silnym, męczącym kaszlu o podłożu astmatycznym. Łagodzi wszel-kiego rodzaju bóle gtowy, działa przeciwdepresyjnie i zwalcza apatię. Stosuje się przede wszystkim przy uporczywych migrenach.

Objęty normą: ISO-3761
W zaleceniach IFRA nie ma ograniczeń w stosowaniu tego olejku.

UWAGA; NIE STOSOWAĆ DLA DZIECI PONIŻEJ 6 LAT.

Stosowanie w mieszankach aromaterapeutycznych

� Do masażu: depresje, apatia, brak równowagi psychicznej, bóle głowy.

� Do kąpieli: depresje, apatia, brak równowagi psychicznej, bóle głowy.

� Do inhalacji (kominki aromaterapeutyczne): depresje, apatia, brak równowagi psychicznej, bóle głowy, uporczywy kaszel.

OLEJEK EUKALIPTUSOWY

Olejek eukaliptusowy otrzymuje się z rosnącego głównie w Australii wiecznie zielonego drzewa eukaliptusowego (Eucalyptus globulus] zwanego po polsku rozdąb, osiągającego wysokość do 25 m. Istnieje wiele odmian tego drzewa zarówno o zbliżonych własnościach, jak

44

i znacznie różniących się składem, uprawianych i rosnących dziko w Indiach, Afryce, południowej Europie, Brazylii i Kalifornii. Olejek otrzymuje się przez destylację z parą wodną liści i końców gałązek. W aromaterapii używa się olejku z odmiany globulus (główny skład-nik eukaliptol 60-70%) i rzadziej citriodora, tańszego i o zupełnie innym składzie (citronellal 65-85%), jako zamiennika olejku cytro-nelowego.

Właściwości i zastosowania

Olejek eukaliptusowy jest jednym z najpopularniejszych składników preparatów wykrztuśnych, odświeżających oddech i antyseptycznych (cukierki, pasty do zębów, krople, syropy). Ma przede wszystkim działa-nie przeciwbakteryjne i przeciwwirusowe. Stosuje się w terapii wszel-kich infekcji górnych dróg oddechowych, kaszlu, bronchitu, zapalenia zatok, kataru, ale także przy stanach zapalnych skóry. Działanie prze-ciwzapalne i przeciwbólowe wskazuje na stosowanie przy bólach reu-matycznych i artretycznych. Daje dobre efekty przy masowaniu sforso-wanych mięśni. Ze względu na przyjemny i łagodny zapach prawie zawsze stosowany w preparatach dla dzieci. Pomaga w zwalczaniu wszy głowy. Wzmacnia system immunologiczny.

Objęty normą: F.P.IV, ISO-770
W zaleceniach IFRA nie ma ograniczeń w stosowaniu tego olejku.

UWAGA; OLEJEK O SILNYM DZIAŁANIU. NIE PRZEKRACZAĆ 2 KROPLI NA JEDEN ZABIEG. NIE STOSOWAĆ DLA NIEMOWLĄT. NIE UŻYWAĆ RÓWNOCZEŚNIE Z LEKAMI HOMEOPATYCZNYML

Stosowanie w mieszankach aromaterapeutycznych

� Do masażu: grypy, przeziębienia, kaszel, bronchit, reumatyzm, zmęczenie (sforsowanie) mięśni, zmęczenie umysłu.

� Do kąpieli: grypy, przeziębienia, kaszel, bronchit. reumatyzm, stany zapalne skóry, wszy, zmęczenie umysłu.

� Do kompresów: stany zapalne skóry, bóle reumatyczne.

� Do inhalacji (kominki aromaterapeutyczne): grypy, przeziębienia, kaszel, bronchit, zmęczenie umysłu.

45

OLEJEK GERANIOWY

Olejek geraniowy destyluje się z roślin rodzaju Pelargonwn, najlep-szy i stosowany w aromaterapii z Pelargonwn graueolens Ait. Roślina ta uprawiana jest w wielu krajach strefy podzwrotnikowej i zwrotni-kowej oraz w klimacie umiarkowanym. Największe ilości pochodzą z Reunion, Algieru, Egiptu i Francji. Wydajność destylacji z parą wodną wynosi ok. 0,15%. Główne składniki olejku to geraniol i cyt-ronellol.

Właściwości i zastosowania

Własności przeciwbakteryjne i przeciwwtrusowe olejku geraniowe-go są powszechnie znane i fakt profilaktycznego działania geranium hodowanego w doniczkach znajduje potwierdzenie w praktyce w cza-sach epidemii grypy. Mniej znane, choć zapewne obserwowane w praktyce, są uspokajające i tonizujące własności tego olejku. Po-nadto ma działanie regulujące krążenie krwi i gospodarkę płynami, stąd zastosowanie przy terapii ceUulitis, zaburzeń w krążeniu oraz menstruacji. Łagodzi skutki cukrzycy, jest łagodnym środkiem mo-czopędnym. Zmniejsza napięcia nerwowe, depresje, neuralgie, stany lękowe i związane z nimi zaburzenia seksualne (niektóre formy im-potencji) oraz problemy menopauzy (uderzenia krwi, nagłe rumieńce, depresje), równoważy zmienność emocji. Własności antyseptyczne wykorzystuje się przy terapii przeziębień, grypy, kaszlu, kataru, a także przy infekcjach skóry, trądziku, egzemach, opryszczkach, łupieżu i rozstępach skóry. Bywa stosowany do zwalczania wszy.

Objęty normą: ISO-4731
W zaleceniach IFRA nie ma ograniczeń w stosowaniu tego olejku.

UWAGA; STYMULUJE ESTROGEN. NIE STOSOWAĆ RÓWNOCZEŚNIE Z PIGUŁKAMI ANTYKONCEPCYJNYMI. NIE STOSOWAĆ DLA DZIECI PONIŻEJ 6 LAT.

Stosowanie w mieszankach aromaterapeutycznych

� Do masażu: cellulitis, otyłość, depresje, napięcia nerwowe, lęki, nerwobóle, zaburzenia seksualne, menopauza, zmienne stany emoc-jonalne, bóle menstruacyjne, cukrzyca, zaburzenia w krążeniu, gry-py, przeziębienia, katar.

� Do kąpieli: depresje, napięcia nerwowe, lęki, bóle, zaburzenia seksualne, menopauza, emocje, zaburzenia w krążeniu, cukrzyca,

46

zaburzenia gastryczne, przeziębienia, grypy, katar, cellulitis, infekcje skóry, suche egzemy, przetłuszczanie, łupież, wrzody, rany, wszy.

� Do kompresów: Infekcje skóry, suche egzemy, przetłuszczanie, łupież, wrzody, rany, wszy.

� Do Inhalacji (kominki aromaterapeutyczne): depresje, napięcia nerwowe, lęki, zaburzenia seksualne, menopauza, zmienne stany emocjonalne* przeziębienia, grypy, katar.

OLEJEK GOŹDZIKOWY Z PĄKÓW

Olejek goździkowy otrzymuje się z pąków kwiatowych wiecznie zielonego, dochodzącego do 21 m wysokości drzewa goździkowego (Eugenia caryophyllataThumb., Caryophyllus aromaticus L.). Drze-wo, pochodzące z Filipin, jest obecnie uprawiane w bardzo wielu krajach strefy podzwrotnikowej, stanowiąc w niektórych (np. Zanzi-bar) podstawę eksportu. Pąki kwiatowe zbiera się w okresie, gdy zaczynają czerwienieć i destyluje z parą wodną, otrzymując olejek z wydajnością 16-19%. Głównym składnikiem jest eugenol (do 95%). Olejek goździkowy otrzymuje się również przez destylację szypułek i liści, otrzymując produkt znacznie tańszy i gorszej jakości.

Właściwości i zastosowania

Goździki jako przyprawa są znane od czasów zamierzchłych. Jak większość przypraw "korzennych" miały działanie antyseptyczne i chroniły przed infekcjami przewodu pokarmowego. W stomatologii olejek goździkowy (lub jego główny składnik eugenol) jest stosowany jako antyseptyk i środek przeciwbólowy. Te same właściwości olejku wykorzystuje się przy terapii reumatyzmu, artretyzmu oraz infekc-jach górnych dróg oddechowych. Pobudza i rozjaśnia umysł. Afrodyz-jak. Wzmacnia system immunologiczny. Reguluje poziom poliniena-syconych kwasów tłuszczowych, których brak powoduje starzenie się organizmu.

Objęty normą: B.P. 1988, ISO-4142
W zaleceniach IFRA nie ma ograniczeń w stosowaniu tego olejku.

WAGA: OLEJEK O INTENSYWNYM DZIAŁANIU. WE STOSOWAĆ BEZ KONSULTA-CJI ZAROMATERAPEUTĄ.

47

Stosowanie w mieszankach aromaterapeutycznych

� Do masażu: reumatyzm, artretyzm, nerwobóle, przeziębienia, bron chit, zaburzenia w trawieniu, zatrucia pokarmowe, zmęczenie umysłowej

� Do kąpieli: reumatyzm, artretyzm, nerwobóle, przeziębienia bronchit, nudności, rozwolnienie, wzdęcia, zmęczenie umysłowe.

� Do inhalacji: przeziębienia, bronchit, nerwobóle, zmęczenie umysłowe

OLEJEK GRAPEFRUITOWY

Olejek grapefruitowy otrzymuje się jak wszystkie olejki cytrusów' przez wyciskanie ze skórki owoców grapefruita (Citrus parodisa) drzewa uprawianego na tych samych obszarach co pomarańczi i cytryny. Wydajność olejku jest nieco mniejsza niż w przypadkua pomarańczy. Olejek o bardziej świeżym, pobudzającym zapachu ni:

pomarańczowy. Ma podobne zastosowanie.

Właściwości i zastosowania

Jest przede wszystkim środkiem tonizującym i przeciwdepresyj nym, a także przeciwbólowym, szczególnie przy migrenach o podłożu nerwicowym. Stosuje się przy dolegliwościach wątroby i nerek, a także ze względu na własności moczopędne przy terapii otyłości i cellulitis. Daje dobre ofektyjako środek pomocniczy przy kuracjach odwykowych dla narkomanów.

Objęty normą: ISO 3053

W zaleceniach IFRA ogranicza się stosowanie tego olejku w prepa ratach pozostających na skórze wystawionej na działanie słońca lub ,"' � ic.liowania UV.

UWAGA; MIESZANEK ZAWIERAJĄCYCH OLEJEK GRAPEFRUITOWY NIE NALEŻm UŻYWAĆ NA SKÓRZE BEZPOŚREDNIO PRZED WYSTAWIENIEM NA SŁOŃCE UJE^

PROMIENIOWANIE UV.

Stosowanie w mieszankach aromaterapeutycznych

� Do masażu: depresja, napięcia nerwowe, nerwice, migreny problemy wątroby i nerek, otyłość, cellulitis, terapia odwykowa przy^ narkomanii.

48

� Do kąpieli: napięcia nerwowe, nerwice, migreny, problemy wątro-by i nerek, otyłość, cellulitis, terapia odwykowa przy narkomanii.

� Do inhalacji (kominki aromaterapeutyczne): depresja, napięcia nerwów, nerwice, migreny, terapia odwykowa przy narkomanii.

" OLEJEK HYZOPOWY

Olejek hyzopowy otrzymuje się przez destylację z parą wodną całej rośliny hyzopu lekarskiego (Hyssopus officinalis L.), uprawianego w południowych częściach Europy i umiarkowanych kllmatycznie stre-fach Azji. Rośnie także w Polsce. Wydajność olejku z przewlędniętego ziela wynosi ok. 0,1-0,2 %. Olejek trudno dostępny, przeto drogi, bywa fałszowany, najczęściej frakcjami olejku kamforowego.

Właściwości i zastosowania

W historii i literaturze występuje już od czasów Biblii, gdzie Dawid powiada "Obmyj mnie hyzopem, a będę czysty", aż do Pana Tadeusza, gdzie jest wymieniony w opisie ogrodu. Był powszechnie stosowany jako lecznicze ziele domowe, głównie przy przeziębieniach i kaszlu, a także reumatyzmie.

We współczesnej aromaterapii poza schorzeniami górnych dróg oddechowych i reumatyzmie olejek hyzopowy znajduje zastosowanie przy wszelkich infekcjach wirusowych, również skaleczeniach i ra-nach. Reguluje ciśnienie krwi i krążenie. Daje dobre efekty przy stłuczeniach i siniakach. Łagodzi napięcia nerwowe, ma działanie tonizujące i pobudzające umysł, wzmacnia system immonologiczny.

Objęty normą: W. T. Pollena-Aromą
W zaleceniach IFRA nie ma ograniczeń w stosowaniu tego olejku.

UWAGA: NIE STOSOWAĆ W PIERWSZYCH MIESIĄCACH CIĄŻY. OLEJEK O SILNYM DZIAŁANIU, NIE STOSOWAĆ BEZ KONSULTACJI Z AROMATERAPEUTĄ.

Stosowanie w mieszankach aromaterapeutycznych:

� Do masażu: napięcia nerwowe, ociężałość umysłowa, reuma-tyzm, artretyzm, przeziębienia, grypy, angina, kaszel, astma, infekcje wirusowe, zaburzenia ciśnienia krwi, problemy krążenia, zaburzenia gastryczne, kamienie nerkowe, upławy, nieregularna menstruacja.

49

� Do kąpieli: napięcia nerwowe, ociężałość umysłowa, reuma-tyzm, artretyzm, przeziębienia, grypy, angina, kaszel, astma, infekcje wirusowe, zaburzenia ciśnienia krwi, problemy krążenia, zaburzenia gastryczne, kamienie nerkowe, upławy, nieregularna menstruacja stłuczenia, rany, egzemy, potówki, czopy łojowe.

� Do kompresów: stłuczenia, rany, egzemy, potówki.

� Do inhalacji (kominki aromaterapeutyczne): napięcia nerwowe, ociężałość umysłowa, przeziębienia, grypy, angina, kaszel, astma, infekcje wirusowe, zaburzenia ciśnienia krwi, problemy krążenia.

OLEJEK IMBIROWY

Olejek imbirowy otrzymuje się z wysuszonego kłącza imbiru lekar-skiego (Zingiber offictnalis R.), uprawianego w Azji południowej. Chi-nach, Afryce zachodniej i Japonii. Rozdrobniony surowiec destyluje się z parą wodą. Wydajność olejku ok. 2 %. Najlepszy olejek pochodzi z Indii, z Wybrzeża Malabarskiego.

Imbir jest znaną od wieków przyprawą, szczególnie cenioną w kuchni chińskiej i indyjskiej. Wraz z innymi przyprawami korzennymi trafił do Europy, gdzie był stosowany jako lek i przyprawa. W artykułach spożywczych jest stosowany w stanie świeżym, suszonym i sproszko-wanym, w formie marynaty i na słodko, w syropie. W niektórych wie-rzeniach azjatyckich przypisuje się imbirowi znaczenie i działanie ma-giczne, podobnie jak korzeniowi żeń-szeń, ze względu na niezwykłe kształty kłączy podobne do zwierząt, postaci ludzkich itp.

Właściwości i zastosowania

Podobnie jak większość olejków pochodzących z przypraw ma działanie antyseptyczne i znajduje zastosowanie przy zatruciach po-karmowych. Działa skutecznie przy nudnościach, rozwolnieniu i niestrawnościach. Ponadto jest bardzo cennym składnikiem mie-szanek przeciwbólowych stosowanych przy bólach mięśni, reuma-tycznych, artretycznych, pourazowych. Jest skuteczny przy terapii alkoholików. Łagodny afrodyzjak.

Objęty normą: E.O.A. No. 13
W zaleceniach IFRA nie ma ograniczeń w stosowaniu tego olejku.

50

UWAGA; OLEJEK O SILNYM DZIAŁANIU. ME STOSOWAĆ DIA DZIECI PONIŻEJ 6 LAT.

Stosowanie w mieszankach aromaterapeutycznych

� Do masażu: reumatyzm, artretyzm, bóle mięśniowe, naciągnięte mięśnie i ścięgna, bóle pourazowe, przeziębienia, nudności,rozwol-nienie, zatrucia pokarmowe, niestrawność, alkoholizm.

� Do kąpieli: reumatyzm, artretyzm, bóle mięśniowe, naciągnięte mięśnie i ścięgna, bóle pourazowe, przeziębienia, nudności.

� Do kompresów: reumatyzm, artretyzm, bóle mięśniowe, na-
ciągnięte mięśnie i ścięgna, bólepourazowe.

� Do inhalacji (kominki aromaterapeutyczne): przeziębienia, nud-ności, alkoholizm.

f

OLEJEK JAŁOWCOWY (Z JAGÓD)

Olejek jałowcowy otrzymuje się z szyszkojagód, czyli owoców jałow-ca pospolitego (Juniperus communis L.), krzewu rosnącego w całej Europie i na obszarach Azji. Destylacji z parą wodną poddaje się lekko podsuszone dojrzałe, dwuletnie jagody po uprzednim zmiażdże-niu. Wydajność olejku 1-1,5 %. Olejek bywa fałszowany olejkami otrzymywanymi z innych gatunków jałowca. Głównym problemem jakości z punktu widzenia aromaterapii jest znajdujący się w handlu i sprzedawany jako "olejek jałowcowy" olejek otrzymywany przez destylację z parą wodną całych krzewów jałowca, o zupełnie innym składzie, właściwościach i oczywiście o wiele tańszy.

Właściwości i zastosowania

Jałowiec jest znany ze stosowania przy wędzeniu wędlin, wykadzaniu pomieszczeń, także w kadzidłach (zarówno ze względu na miły zapach, jak i własności antyseptyczne). Jagody i olejek są powszechnie stoso-wane jako przyprawa oraz aromat (jałowcówka, gin),a także w zielarst-wie i farmacji. Jako środek przeciwbakteryjny i przeciwgrzybicznyjest stosowany przy terapii trądziku, łojotoku i łupieżu.

Obniża ciśnienie krwi i reguluje gospodarkę płynami w organizmie. stąd zastosowanie przy cellulitis, żylakach, otyłości. Ma działanie ściągające, zmniejsza rozstępy skóry. Jest stosowany przy nieregu-larnościach cyklu menstruacyjnego, bólach menstruacyjnych oraz

51

przy reumatyzmie i artretyzmie. Jest środkiem moczopędny!) i przedostając się do układu moczowego działa przy stanach zapal nych tego układu. Działa przeciwbólowe przy kolkach spowodowa nych niestrawnością i wzdęciami. Zwiększa odporność organizmu Ma działanie łagodnie uspokajające, zmniejsza zmęczenie umysłowe stany lękowe i ułatwia zasypianie.

Objęty normą: BN-82/8172-01
W zaleceniach IFRA nie ma ograniczeń w zastosowaniu tego olejku

UWAGA: NIE NALEŻY STOSOWAĆ OLEJKU JAŁOWCOWEGO W OKRESIE CIĄŻ9 I DLA DZIECI PONIŻEJ 12 LAT. |

Stosowanie w mieszankach aromaterapeutycznych

� Do masażu: zmęczenie umysłowe, bezsenność, lęki, bóle mens truacyjne, zaburzenia menstruacji, otyłość, żylaki, cellulitis, nad ciśnienie, rozstępy skóry, bóle reumatyczne.

� Do kąpieli: zmęczenie umysłowe, bezsenność, lęki, bóle menst-ruacyjne, zaburzenia menstruacji, otyłość, żylaki, celhilitis, nad-ciśnienie, stany zapalne skóry, trądzik, łupież, łojotok, przetłuszcza-nie, egzemy, hemoroidy, stany zapalne dróg moczowych, bóle reuma-tyczne.

� Do kompresów: żylaki, zapalenia skóry, trądzik, łojotok.

� Do Inhalacji (kominki aromaterapeutyczne): zmęczenie umysło-we, bezsenność, lęki, zaburzenia menstruacji, nadciśnienie.

OLEJEK KAMFOROWY

Olejek kamforowy otrzymuje się z korzeni i drewna drzewa kamfo-rowego (Cmnamomum camphora L.), rosnącego dziko w Japonii, na Tajwanie i w Chinach, a także uprawianego w Sri Lance, Kalifornii i Kanadzie. Destylacja z parą wodną daje ok. 2 % olejku zawierające-go ponad 50 % kamfory - krystalicznego białego produktu charak-teryzującego się szybką sublimacją, stąd określenie "znika jak kam-fora". W handlu spotyka się albo wydzieloną kamforę, albo tzw. biały olejek kamforowy (zawierający ok. 2,5 % kamfory), to znaczy po-
52

zostałość po oddzieleniu kamfory od olejku surowego. Stosowany w farmacji tzw. "olejek kamforowy" jest roztworem kamfory w oleju mineralnym. W aromaterapll stosuje się zarówno olejek biały, jak i kamforę, z przewagą tego pierwszego.

Właściwości i zastosowania

I olejek, i kamforą występują we wszystkich dalekowschodnich mieszankach 'antyseptycznych i rozgrzewaj ąco-przeciwbólowych. Rozpuszczony w oleju parafinowym jest znany w farmacji jako tzw. "olejek kamforowy" stosowany przy stanach zapalnych ucha. Ma ; działanie łagodnie uspokajająco-tonizujące przy depresjach, o-ciężalości umysłowej, bezsenności i szoku. Jest środkiem mo-czopędnym, a własności antyseptyczne powodują szerokie stosowa-nie w schorzeniach górnych dróg oddechowych (szczególnie do inha-[lacji ze względu na dużą lotność) oraz przy Infekcyjnych dolegli-I weselach skóry. Wzmacnia system immunologiczny.

Objęty normą: F.P.III
W zaleceniach IFRA nie ma ograniczeń w stosowaniu tego olejku.

UWAGA; OLEJEK O INTENSYWNYM DZIAŁANIU. NIE STOSOWAĆ BEZ KONSULTA-CJI Z AROMATERAPEUTĄ.

Stosowanie w mieszankach aromaterapeutycznych

� Do masażu: depresja, ociężałość umysłu, bezsenność, szok, his-teria, zaburzenia gastryczne, katary, grypy, bronchit, kaszel, zapale-nie zatok, zapalenie ucha, reumatyzm, artretyzm, trądzik, stłuczenia, oparzenia, wrzody, rany, stany zapalne skóry.

� Do kąpieli: depresją, ociężałość umysłu, bezsenność, szok, his-teria, zaburzenia gastryczne, katary, grypy, bronchit, kaszel, zapale-nie zatok, zapalenie ucha, reumatyzm, artretyzm, trądzik, stłuczenia, oparzenia, wrzody, rany, stany zapalne skóry.

� Do kompresów: reumatyzm, artretyzm, trądzik, stłuczenia, opa-rzenia, wrzody, rany, stany zapalne skóry.

� Do inhalacji (kominki aromaterapeutyczne): depresja, ociężałość umysłu, bezsenność, szok, histeria, katary, grypy, bron-chit, kaszel, zapalenie zatok.

53

OLEJEK KARDAMONOWY

Olejek kardamonowy otrzymuje się z jednej z odmian rośliny rojów ka kardamon (Elettana ordamomum), rosnącej w Indiach i w Sri Lana Destylacja rozdrobnionych owoców z parą wodną daje ok. 3,5-7,0 % olejki

Właściwości i zastosowania

Należy do grupy znanych od stuleci przypraw korzennych l, ja inne, ma silne własności antyseptyczne. Stosowany przy zaburzę

niach gastrycznych ma również działanie przeciwbólowe i tonizujące

/

Objęty normą: ISO 4733
W zaleceniach IFRA nie ma ograniczeń w stosowaniu tego olejku

UWAGA; OLEJEK O SILNYM DZIAŁANIU. NIE STOSOWAĆ DLA DZIECI PONIŻEJ l. LAT.

Stosowanie w mieszankach aromaterapeutycznych

� Do masażu: zaburzenia gastryczne, nudności, niestrawność kaszel, bóle głowy i mięśni.

� Do kąpieli: zaburzenia gastryczne, nudnośd, niestrawność, ka' szel, bóle głowy i mięśni.

� Do inhalacji (kominki aromaterapeutyczne): kaszel, bóle głowy,

OLEJEK KMINKOWY

Olejek kminkowy otrzymuje się przez destylację z parą wodni roztartych owoców (nasion) kminku zwyczajnego (Carum carui L.) uprawianego w całej Europie (także w Polsce), w Ameryce Północne i w Azji. Wydajność olejku ok. 4,5%, ale w niektórych odmianaci może dochodzić do 7%. Głównym składnikiem olejku jest karwon (d( 60%). Bywa fałszowany przez wydzielanie karwonu, cennego skład nika aromatów spożywczych. Znany od wieków jako przyprawa środek aromatyzujący i leczniczy. W przemyśle spirytusowym stosu je się aromatyczny olejek bezterpenowy - praktycznie czysty karwon W medycynie ludowej jest powszechnie stosowany przy schorzeniacł gastrycznych, przede wszystkim jako środek wlatropędny przy wzdęciach. Zwiększa wydzielanie mleka u karmiących matek. W aro

54

inaterapii stosuje się przędę wszystkim przy schorzeniach gastrycz-nych, niestrawności, nudnościach, bólach żołądka. Ma działanie łagodnie pobudzające oraz moczo- i żółciopędne, co znajduje zasto-sowanie w mieszankach używanych przy schorzeniach dróg moczo-wych, a także przy cedulitis i zaburzeniach w gospodarce płynami. Łagodny afrodyzjak.

Objęty normą: ISO-8896, BN-82/8172-01
W zaleceniach IFRA nie ma ograniczeń w stosowaniu tego olejku.

UWAGA; OLEJEK O SILNYM DZIAŁANIU. NIE STOSOWAĆ BEZ KONSULTACJI ZA-ROMATERAPEUTA.

Stosowanie w mieszankach aromaterapeutycznych

� Do masażu: zmęczenie, depresja, apatia, wzdęcia, nudnośd, wymioty, zatrucia pokarmowe, schorzenia dróg moczowych, kamice dróg moczowych i żółciowych, cellulftis, otyłość, zaburzenia w gospo-darce płynami.

� Do kąpieli: zmęczenie, depresja, apatia, wzdęcia, nudności, wy-mioty, zatrucia pokarmowe, schorzenia dróg moczowych, kamice dróg moczowych i żółciowych, cellulitis, otyłość, zaburzenia w gospo-darce płynami.

� Do inhalacji (kominki aromaterapeutyczne): zmęczenie, depre-sja, apatia.

OLEJEK KOLENDROWY

Olejek kolendrowy otrzymuje się z owoców (nasion) kolendry siew-nej (CoriondrumsatiuumL.), uprawianej w Europie, Chinach, północ-nej Afryce, USA i Japonii. Zgniecione owoce destyluje się z parą wodną, uzyskując ok. 1% olejku. Głównym składnikiem jest linalol (do 90%).

Właściwości i zastosowania

Nasiona kolendry to znany składnik przyprawowy, przede wszyst-kim do wszelkiego rodzaju m^^hęt2^pqtraw mięsnych. Olejek ma działanie antyseptyczne oryH^spokajtytee. usuwające zmęczenie




l 'S- \ 55
\c�^ Kraków ^?/

l zdenerwowanie. Ma także działanie przeciwbólowe i rozgrzewające, stąd zastosowanie w terapii reumatyzmu i artretyzmu. Własności antyseptyczne wykorzystuje się również przy grypie, przeziębieniach oraz zatruciach pokarmowych.

Objęty normą: B.P. 88, ISO-3516

W zaleceniach IFRA nie ma ograniczeń w stosowaniu tego olejku.

Stosowanie w mieszankach aromaterapeutycznych

� Do masażu: zdenerwowanie, zmęczenie fizyczne, napięcie ner-wowe, bóle reumatyczne i artretyczne, grypa, przeziębienia.

� Do kąpieli: zdenerwowanie, zmęczenie fizyczne, napięcie nerwo-we, bóle reumatyczne i artretyczne, grypa, przeziębienia, zatrucia pokarmowe, wzdęcia.

� Do inhalacji (kominki aromaterapeutyczne): zdenerwowanie, zmęczenie fizyczne, napięcie nerwowe, grypa, przeziębienia.

OLEJEK KOPRU WŁOSKIEGO

Olejek kopru włoskiego lub olejek fenkulowy otrzymuje się z kopru lub fenkułu włoskiego (Fbeniculum uulgare} - rośliny wieloletniej, uprawianej w południowej Europie, Indiach i Japonii. Olejek występuje głównie w owocach (nasionach) i po ich zmiażdżeniu Jest wydobywany metodą destylacji z parą wodną z wydajnością 4-5%. Głównym składnikiem olejku jest anetol (podobnie jak w olejku anyżowym) i można spotkać w handlu tanie gatunki olejku kopru włoskiego, z którego wydzielono część anetolu (cenny składnik aro-matów spożywczych). Oczywiście nie jest to olejek pełnowartościowy.

Właściwości i zastosowania

Jest znany powszechnie w Europie i Azji jako przyprawa i ziele lecznicze, a przede wszystkim jako surowiec do otrzymywania aneto-lu. Ma własności podobne do olejku anyżowego. Jest doskonałym składnikiem wszystkich mieszanek stosowanych przy zaburzeniach przewodu pokarmowego, niestrawności, bólach, kolkach, zatruciach, czkawce, wymiotach itp. Jest także silnym środkiem moczopędnym, stąd zastosowanie przy kamicy nerek, cellulitis i otyłości (zatrzymy-
56

wanie płynów). Oddziałuje na układ hormonalny kobiet, stąd zasto-sowanie przy problemach menopauzy. Łagodny afrodyzjak.

Objęty normą: BN-82/8172-01
W zaleceniach IFRA nie ma ograniczeń w stosowaniu tego olejku.

UWAGA: OLEJEK O SILNYM DZIAŁANIU. NIE STOSOWAĆ W PIERWSZYCH MIE-SIĄCACH CL^EY.

Stosowanie w mieszankach aromaterapeutycznych

� Do masażu: zaburzenia gastryczne, niestrawność, obstrukcje, zatrucia pokarmowe, czkawka, nudności, wymioty, kamica nerkowa, cellulitis, otyłość, zatrzymywanie płynów, problemy menopauzy, osła-bienie wzroku.

� Do kąpieli: zaburzenia gastryczne, niestrawność, obstrukcje, zatrucia pokarmowe, czkawka, nudności, wymioty, kamica nerkowa, cellutitis, otyłość, zatrzymywanie płynów, problemy menopauzy, osła-bienie wzroku.

� Do inhalacji (kominki aromaterapeutyczne): czkawka, nudności, wymioty, problemy menopauzy.

OLEJEK KRWAWNIKOWY

Olejek krwawnikowy otrzymuje się z krwawnika pospolitego (Achil-lea miUefolium L.), wieloletniej rośliny rosnącej powszechnie w Eu-ropie, Azji i Ameryce w klimacie umiarkowanym. Olejek znajduje się przede wszystkim w kwiatach w ilości 0,07-0,25% w stosunku do świeżej masy. Z kwiatów suchych przez destylację z parą wodną otrzymuje się poniżej 0,5% olejku.

Znany od lat w zielarstwie jako doskonały środek przy różnych schorzeniach, ma przede wszystkim silne własności przeciwzapalne i przeciwbólowe. Jest stosowany przy reumatyzmie i artretyzmie. przy zaburzeniach gasuycznych, zaburzeniach krążenia. Ma włas-ności ściągające. Wzmacnia system immunologiczny.

Objęty normą: F.P. III.

W zaleceniach IFRA nie ma ograniczeń w stosowaniu tego olejku. 57

UWAGA; OLEJEK O SILNYM DZIAŁANIU. NIE STOSOWAĆ W PIERWSZYCH MISSH SIĄCACH CIĄŻY, l

Stosowanie w mieszankach aromaterapeutycznych j

� Do masażu: zaburzenia gastryczne, zaburzenia krąźenlal
(wyrównuje wahania), reumatyzm, artretyzm, różnego rodzaju infek-cje i zapalenia, zaburzenia cyklu menstruacyjnego.

� Do kąpieli: zaburzenia gastryczne, zaburzenia krążenia, reuma-tyzm, artretyzm, różnego rodzaju infekcje i zapalenia, zaburzenia cyklu menstruacyjnego. \

� Do inhalacji (kominki aromaterapeutyczne): zaburzenia krąże-nia, różnego rodzaju Infekcje i zapalenia, zaburzenia cyklu menstru-acyjnego.

OLEJEK LAWENDOWY

Olejek lawendowy otrzymuje się z rozwiniętych kwiatów ściętych wraz z częścią łodygi lawendy prawdziwej (Lauandula officinalis Cha-ix, Lauandula. uera DC), uprawianej głównie na zboczach gór w kra-jach basenu Morza Śródziemnego i Morza Czarnego. Najlepsze ga-tunki pochodzą z Prowansji i Bułgarii. Destylacja z parą wodną daje ok. 0,8% olejku. Oprócz lawendy prawdziwej uprawia się wiele innych odmian tej rośliny, które mogą dawać olejki z większą wydajnością, ale znacznie gorsze Jakościowo. Olejek lawendowy bywa często my-lony (i zastępowany) z tańszym olejkiem lawandynowym.

Właściwości i zastosowania

Jest to jeden z pierwszych olejków eterycznych użytych we współczesnej aromaterapii jako środek antyseptyczny i przyspie-szający gojenie się ran, oparzeń i podrażnień skóry. Łagodzi skutki ukąszeń owadów, poparzenia słonecznego. Jest skuteczny przy wszystkich rodzajach trądziku, egzem, stanów zapalnych skóry, dermatoz, łupieżu i wypadaniu włosów, grzybic, pleśniawek pochwy, liszajów i wszawicy. Obniża ciśnienie krwi i zapobiega gromadzeniu się płynów w organizmie. Reguluje zaburzenia gastryczne, kolki, wzdęcia, nudności. Jest cennym składnikiem mieszanek stosowa-nych przy grypach, przeziębieniu, katarze, zapaleniu gardła, astmie.

58




Działa przeciwbólowe przy reumatyzmie, migrenie, zapaleniu ucha i menstruacji, gdzie dodatkowo zmniejsza nieregulamość cyklu.

Ma własności uspokajające, przeciwdepresyjne, zmniejsza ociężałość umysłową, irytacje, palpitacje, bezsenność spowodowaną zdenerwowa-niem, łagodzi stany histerii i napięcia nerwowego. Działanie uspoka-jające i nasenne udowodniono w badaniach na myszach w Uniwersy-tecie Wiedeńskim. Ma także działanie uodpamlające organizm.

Objęty normą: ISO-3054
W zaleceniach IFRA nie ma ograniczeń w stosowaniu tego olejku.

UWAGA: NIE NALEŻY STOSOWAĆ W PIERWSZYCH MIESIĄCACH CIĄŻY, SZCZE-GÓLNIE PO PRZEBYTYM PORONIENIU.

Stosowanie w mieszankach aromaterapeutycznych

� Do masażu: depresje, lęki, zmęczenia i ociężałość umysłowa, Irytacja, histeria, napięcia nerwowe, bezsenność spowodowana zde-nerwowaniem, bóle reumatyczne, migreny, bóle menstruacyjne, mięśniowe, nieregularna menstruacja, nadciśnienie, otyłość, ceUuli-tis, żylaki, katary, grypa, stany zapalne zatok i gardła, problemy menopauzy.

� Do kąpieli: depresje, lęki, zmęczenie i ociężałość umysłowa, iry-tacja, histeria, napięcia nerwowe, bezsenność spowodowana zdener-wowaniem, bóle reumatyczne, migreny, bóle menstruacyjne,
mięśniowe, nieregularna menstruacja, nadciśnienie, otyłość, celluli-tis, żylaki, katary, grypa, stany zapalne zatok i gardła, problemy menopauzy, stany zapalne skóry, egzemy, trądzik, rozstępy skóry, grzybice (stóp, organów płciowych i inne), pleśniawki pochwy, suchy łupież, wypadanie włosów, zaburzenia gastryczne.

� Do kompresów: stany zapalne skóry, egzemy, trądzik, rozstępy skóry, grzybice (stóp, organów płciowych i inne), pleśniawki pochwy, łupież, wypadanie włosów.

� Do inhalacji (kominki aromaterapeutyczne): depresje, lęki, zmęczenie i ociężałość umysłowa, irytacja, histeria, napięcia nerwo-we, bezsenność spowodowana zdenerwowaniem, katary, grypa, sta-"y zapalne zatok i gardła, problemy menopauzy.

59

OLEJEK LEMONGRASOWY

Olejek lemongrasowy, zwany inaczej olejkiem palczatki cytrynowej, otrzymuje się z rosnącej w Indiach trawy (Cymbopogonjlexuosus). W handlu spotyka się również olejek lemongrasowy nieco gorszej jakoś-ci, otrzymywany z trawy Cymbopogon citratus. Destylacja z parą wodną daje ok. 0,35% olejku, którego głównym składnikiem jest cytral (50-80%). W praktyce olejek ten znajduje zastosowanie przede wszystkim jako źródło naturalnego cytralu stosowanego w aromatach spożywczych zamiast bezterpenowego olejku cytrynowego, od którego jest znacznie tańszy. W tradycji Indii jest stosowany jako odświeżający dodatek do mieszanek używanych w trociczkach i kadzidłach. Jego własności aromaterapeutyczne są zbliżone do olejku cytrynowego, chociaż nie tak różnorodne. Jest silnym środkiem przeciw grzybicom. Odstrasza owady.

Objęty normą: ISO 4718 i 3217
W zaleceniach IFRA nie ma ograniczeń w stosowaniu tego olejku.

UWAGA; OLEJEK O SILNYM DZIAŁANIU. NfE STOSOWAĆ BEZ KONSULTACJI Z AROMATERAPEUTĄ. ZE WZGLĘDU NA DUŻĄ ZAWARTOŚĆ ŁATWO UTLENIAJĄCEGO SIĘ CYTRALU WYMAGA PRZECHOWYWANIA W LODÓWCE W SZCZELNIE
ZAMKNIĘTYCH BUTELKACH.

Stosowanie w mieszankach aromaterapeutycznych

� Do masażu: infekcje, bóle głowy, schorzenia górnych dróg odde-chowych, grypy i przeziębienia, astma, kaszel, bronchit, infekcje skóry.

� Do kąpieli: infekcje, bóle glowy, schorzenia górnych dróg odde-chowych, grypy i przeziębienia, astma, kaszel, bronchit, infekcje

skóry, grzybice.

� Do inhalacji (kominki aromaterapeutyczne): infekcje, bóle głowy, schorzenia górnych dróg oddechowych, grypy i przeziębienia, astma, kaszel, bronchit.

60

OLEJEK LIMETKOWY

Olejek limetkowy (lub lunetowy), jak wszystkie olejki cytrusowe, można otrzymać przez wyciskanie skórki owoców drzewa limetowego (Citrus aurantifolia Swingle), uprawianego głównie w Ameryce Środ-kowej i Północnej. Ze względu na wyjątkowo małą wydajność olejku otrzymywanego tą metodą w handlu znajduje się prawie wyłącznie olejek otrzymywany przez destylację z parą wodną z wydajnością ok. 0,4%.

Właściwości i zastosowania

Jak inne olejki cytrusowe olejek limetkowy jest znakomitym anty-septykiem. Orzeźwiający, świeży zapach i aromat dają działanie pobudzające i tonizujące. Stosuje się w stanach depresji, lęków i zaburzeń związanych z alkoholizmem. Działanie przeciwbólowe, ściągające i antyseptyczne znajduje zastosowanie przy reumatyzmie i artretyzmie, a także bólach głowy różnego pochodzenia. Stosuje się w mieszankach przeciwprzeziębieniowych i przy infekcjach gardła.

Objęty normą: ISO-3519/ISO-3809

W zaleceniach IFRA ogranicza się stosowanie tego olejku w prepa-ratach pozostających na skórze wystawionej na działanie słońca lub promieniowania UV.

UWAGA; MIESZANEK ZAWIERAJĄCYCH OLEJEK UMETKOWY NIE NALEŻY UŻYWAĆ NA SKÓRZE (MASAŻ, KĄPIEL, KOMPRESY) BEZPOŚREDNIO PRZED WYSTA-WIENIEM NA SŁOŃCE LUB LAMPY UV. OLEJEK UMETKOWY SZYBKO SIĘ STARZEJE Itm^NIA). PRZECHOWYWAĆ SZCZELNIE ZAMKNIĘTY I W LODÓWCE.

Stosowanie w mieszankach aromaterapeutycznych

� Do masażu: depresje, lęki, zaburzenia psychiki związane z alko-holizmem, przeziębienia, reumatyzm, artretyzm, bóle głowy.

� Do kąpieli: depresje, lęki, zaburzenia psychiki związane z alko-holizmem, przeziębienia, reumatyzm, artretyzm, bóle głowy.

� Do inhalacji (kominki aromaterapeutyczne): depresje, lęki, za-burzenia psychiki związane z alkoholizmem, przeziębienia, bóle głowy, stany zapalne gardła.




61

OLEJEK MAJERANKOWY

Olejek majerankowy otrzymuje się z majeranku ogrodowego (Origa-num mąjorana L.), uprawianego głównie w Europie (także w Polsce) oraz w północnej Afryce i Ameryce. Jest to roślina dwuletnia lub jednoroczna dochodząca w ciepłym klimacie do i m wysokości. Z ziela świeżego przez destylację z parą wodną otrzymuje się 0,3-0,4% olejku, a z suchego do 2%.

Właściwości i zastosowania

Majeranek jest powszechnie znanym zielem przyprawowym, głównie do potraw mięsnych. Poza znakomitym aromatem jedną z cech maje-ranku jest łagodzenie skutków przejedzenia ciężko strawnymi potrawa-mi. Ponadto jest to doskonały środek uspokajający i przeciwbólowy. Olejek obniża ciśnienie krwi, łagodzi bóle wszelkiego rodzaju - glowy, mięśni, menstruacyjne, pourazowe, reumatyczne, stłuczenia, nerwobó-le, migreny, zmniejsza lęki, ociężałość umysłową, irytacje, bezsenność. Stosuje się przy przeziębieniach, katarze, kaszlu, astmie.

Objęty normą: BN-82/8172-01
W zaleceniach IFRA nie ma ograniczeń w stosowaniu tego olejku.

UWAGA: NIE STOSOWAĆ W PIERWSZYCH MIESIĄCACH CIĄŻY.

Stosowanie w mieszankach aromaterapeutycznych

� Do masażu: nadciśnienie, stany lękowe, bezsenność, ociężałość umysłowa, irytacje, bóle głowy, reumatyzm, artretyzm, bóle mięśni (także spowodowane sforsowaniem), pourazowe, nerwobóle, migreny, astma.

� Do kąpieli: nadciśnienie, stany lękowe, bezsenność, ociężałość umysłowa, irytacje, bóle głowy, reumatyzm, artretyzm, bóle mięśni, menstruacyjne, pourazowe, nerwobóle, migreny, astma.

� Do inhalacji (kominki aromaterapeutyczne): nadciśnienie, stany lękowe, bezsenność, ociężałość umysłowa, irytacje, bóle głowy, ast-ma, katar, przeziębienia.

62

OLEJEK MANDARYNKOWY

Olejek mandarynkowy, podobnie jak inne olejki cytrusowe, otrzy-muje się przez wyciskanie z niecałkowicie dojrzałych owoców drzewa mandarynkowego (Citrus nobilis Lour., Citrus madurensis Lour.), uprawianego głównie we Włoszech oraz w Innych krajach basenu Morza Śródziemnego. Wydajność olejku wynosi ok. 0,8%.

Ma własności antyseptyczne, uspokajające i tonizujące. Jest łagodnym środkiem nasennym, łagodzi napięcia nerwowe, stany lękowe, irytacje i palpitacje, obniża ciśnienie krwi. Jest stosowany przy nudnościach i zaparciach oraz dolegliwościach wątroby. Daje dobre efekty przy ogólnym osłabieniu i zmęczeniu.

Objęty normą: ISO-3528

W zaleceniach IFRA ogranicza się stosowanie tego olejku w prepa-ratach pozostającej na skórze wystawionej na działanie słońca lub promieniowania UV.

I/WAGA; MIESZANEK ZAWIERAJĄCYCH OLEJEK. MANDARYNKOWY NIE NALEŻY UŻYWAĆ NA SKÓRZE (MASAŻ, KĄPIEL. KOMPRESY) BEZPOŚREDNIO PRZED WYSTA-WIENIEM NA SŁOŃCE LUB LAMPY UV. OLEJEK MANDARYNKOWY SZYBKO SIĘ STA-RZEJE (UTLENIA). PRZECHOWYWAĆ SZCZELNIE ZAMKNIĘTY. W LODÓWCE.

Stosowanie w mieszankach aromaterapeutycznych

� Do masażu: bezsenność, napięcia nerwowe, ogólne osłabienie, nadciśnienie, stany lękowe, irytacje.

� Do kąpieli: bezsenność, napięcia nerwowe, ogólne osłabienie, nadciśnienie, stany lękowe, irytacje, nudności, zaparcia, dolegliwości wątroby.

� Do inhalacji (kominki aromaterapeutyczne): bezsenność, napięcia nerwowe, ogólne osłabienie, nadciśnienie, stany lękowe, irytacje.

OLEJEK MELISOWY

Olejek melisowy otrzymuje się z ziela melisy lekarskiej (Melissa officinalis L.), uprawianej w Europie, Azji i Ameryce Północnej. De-stylacja z parą wodną samego ziela melisy daje tzw. "prawdziwy" olejek melisowy, jednak z niezwykle małą wydajnością (ok. 0,01 %), stąd w praktyce stosuje się olejek melisowy uzyskiwany przez

63

destylację ziela melisy z olejkiem cytrynowym. W aromaterapil sto-suje się najczęściej ten ostatni, chociaż niektórzy aromaterapeuci proponują olejek prawdziwy. Podnosi to bardzo koszty, a nie ma zasadniczego znaczenia, ponieważ mieszanka uzyskiwana w wyniku destylacji z olejkiem cytrynowym spełnia wszelkie wymagania tera-peutyczne. Tym bardziej, że przy stosowaniu prawdziwego olejku melisy w mieszankach dodaje się zazwyczaj olejek cytrynowy, który

ma działanie synergistyczne.

Właściwości i zastosowania

Jako ziele lecznicze i przyprawowe melisa jest znana od wieków, a preparaty na niej oparte były opisywane przez wielu słynnych medy-ków. Paracelsus pisał: "Esencja melisy podawana w winie każdego ranka odświeży twoją młodość, wzmocni umysł i odnowi słabnący organizm". Podobne recepty można znaleźć w średniowiecznych pis-mach Karmelitów, pracach Avicenny, Nicolasa Culpepera (XVII w.) i

wielu innych.

Własności olejku melisy wykorzystywane w aromaterapii zostały potwierdzone współczesnymi badaniami farmakologicznymi (działanie uspokajające i antymikrobowe). Również współcześnie jest bardzo szeroko znana z wielu nalewek, ekstraktów (Melisano), pre-paratów i kosmetyków reklamujących rozmaite korzystne cechy me-lisy. Pszczelarze wiedzą, że melisa uspokaja pszczoły i zapobiega

użądleniem.
W aromaterapii olejek melisy stosuje się przede wszystkim ze H

względu na jego .własności kojące i uspokajające. Łagodzi silne H zdenerwowanie, ataki histerii, skutki szoku, obniża ciśnienie krwi 11| uspokaja pracę serca. Obniża temperaturę, łagodzi bóle głowy li| migreny. Reguluje menstruację i związane z nią bóle, a także wspo-maga leczenie bezpłodności. Łagodzi skutki użądleń przez pszczoły" oraz zaburzenia gastryczne (niestrawność i wzdęcia). Dzięki własnościom antyseptycznym znajduje zastosowanie przy wszelkich rodzajach infekcji bakteryjnych, grzybicach i egzemach.

Objęty normą: FEMA 2111
W zaleceniach IFRA nie ma ograniczeń w stosowaniu tegp olejku.

UWAGA; NIE STOSOWAĆ W CZASIE CIĄŻY.

64

Stosowanie w mieszankach aromaterapeutycznych

� Do masażu: histeria, silne napięcia nerwowe, skutki szoku, lęki, bezsenność, nadciśnienie, arytmia, nieregularna i bolesna menstru-acja, problemy menopauzy, zaburzenia gastryczne, reumatyzm, in-fekcje gardła, szkarlatyna, półpasiec.

� Do kąpieli: histeria, silne napięcia nerwowe, skutki szoku, lęki, bezsenność, nadciśnienie, arytmia, nieregularna i bolesna menstru-acja, problemy menopauzy, reumatyzm, infekcje gardła, infekcje bakteryjne i grzybice skóry, egzemy, róża, szkarlatyna, półpasiec, liszaje, opryszczka, użądlenia owadów.

� Do kompresów: użądlenia owadów, infekcje skóry, grzybice, egzemy, reumatyzm, półpasiec, opryszczka, liszaje.

� Do Inhalacji (kominki aromaterapeutyczne): histeria, silne napięcia nerwowe, skutki szoku, lęki, bezsenność, nadciśnienie. arytmia, problemy menopauzy, infekcje gardła.

OLEJEK MIĘTY PIEPRZOWEJ

Olejek mięty pieprzowej, często zwany nieściśle olejkiem miętowym, otrzymuje się z ziela (Mentha piperita L.), uprawianego na dużych obszarach w Europie, Azji i obu Amerykach, także w Australii, Jest to roślina bardzo wydajna, do 31 z hektara, a destylacja z parą wodną przewiędniętego ziela daje od 0,2 do ponad 2% olejku, w zależności od stopnia wysuszenia. Ze względu na duże zużycie olejku miętowego wyhodowano wiele wydajnych odmian i gatunków, w mniejszym lub większym stopniu różniących się składem od olejku właściwego. Głównym składnikiem jest mentol, którego zawartość nie powinna być niższa niż 50%. Jest to istotne dlatego, że na rynku oferuje się jako olejek miętowy produkt uzyskany jako pozostałość po wydziele-niu mentolu w części lub całości. Oczywiście taki produkt ma inne

właściwości niż czysty olejek.

Właściwości i zastosowania

Mięta to najpowszechniej stosowane ziele przyprawowo-lecznicze. Herbaty, cukierki, syropy, gumy do żucia, pasty do zębów, napoje, sałatki to tylko przykłady zastosowań ziela, olejku i ekstraktów. W farmacji i artykułach spożywczych jest stosowany również krystall-
65

czny składnik olejku miętowego - mentol, dający charakterystyczny efekt chłodzenia.

Olejek miętowy ma własności odświeżające, orzeźwiające, antysep-tyczne i przeciwbólowe. Jest stosowany przede wszystkim przy dole-gliwościach gastrycznych - biegunce, wzdęciach, niestrawności, bó-lach żołądka i chorobie morskiej. Pomaga przy kuracji kamicy pęcherza. Jako silny antyseptyk jest używany przy przeziębieniach, grypie, zapaleniu zatok, kaszlu, bronchicie, katarze (udrożnią drogi oddechowe) oraz przy stanach zapalnych skóry i jej podrażnieniach. Łagodzi bóle głowy i menstruacyjne (także reguluje cykl) oraz migreny pochodzenia gastrycznego. Odstrasza większość owadów. Pobudza w stanach ociężałości umysłowej i łagodzi stan szoku i napięcia. Zwiększa odporność organizmu.

Objęty normą: F.P.IV, ISO-856
W zaleceniach IFRA nie ma ograniczeń w stosowaniu tego olejku.

UWAGA: NIE STOSOWAĆ W PIERWSZYCH MIESIĄCACH CIĄŻY.

Stosowanie w mieszankach aromaterapeutycznych

� Do masażu: bóle głowy, menstruacyjne, migreny pochodzenia gastrycznego, nieregularny cykl menstruacji, bronchit, grypy, przeziębienia, ociężałość umysłowa, zmęczenie, szok i napięcie ner-wowe.

� Do kąpieli: bóle głowy, menstruacyjne, migreny pochodzenia gastrycznego, nieregularny cykl menstruacji, bronchit, grypy, przeziębienia, ociężałość umysłowa, zmęczenie, szok i napięcie ner-wowe, zaburzenia gastryczne, stany zapalne skóry, podrażnienia, ukąszenia owadów.

� Do inhalacji (kominki aromaterapeutyczne): bóle głowy, migre-ny, bronchit, przeziębienia, kaszel, stan zapalny zatok, ociężałość umysłowa, zmęczenie, szok, napięcie nerwowe, repellent owadów.

OLEJEK MUSZKATOŁOWY Z GAŁKI

Olejek muszkatołowy z jąder nasiennych (z gałki muszkatołowej) otrzymuje się z rozdrobnionych nasion drzewa muszkatołowca (My-nsticaJragrans Houtt.), uprawianego w Indonezji, Sri Lance, Brazylii

66

i Indiach Zachodnich. Destylacja z parą wodną daje ok. 10% olejku. Podobny, choć nieco gorszy jakościowo, olejek otrzymuje się z osnów-ki nasion lub z całych odpadowych nasion wraz z osnówką. W aromaterapii stosuje się olejek z gałki.

Właściwości i zastosowania

Gałka muszkatołowa należy do bardzo znanych przypraw "korzen-nych", które "poza aromatem mają działanie zapobiegające skutkom przejedzenia i zatruć pokarmowych. Poza działaniem antyseptycz-nym olejek zmniejsza nudności i odruchy wymiotne. Jest
doskonałym środkiem przeciwbólowym, szczególnie przydatnym przy bólach mięśni oraz reumatycznych i artretycznych. Ma ponadto własności przeciwstresowe, uspokajające i łagodnie nasenne. Stymu-luje pracę serca. Zapobiega wypadaniu włosów. Wzmacnia system immunologiczny.

Objęty normą: B.P.1988, ISO-3215
W zaleceniach IFRA nie ma ograniczeń w stosowaniu tego olejku.

UWAGA: NIE STOSOWAĆ DLA DZIECI DO LAT 6.

Stosowanie w mieszankach aromaterapeutycznych

� Do masażu: bóle mięśni różnego pochodzenia, także spowodo-wane sforsowaniem, bóle reumatyczne i artretyczne, zdenerwowanie. bezsenność, zakłócenia w pracy serca, zmęczenie umysłu, stres.

� Do kąpieli: bóle mięśni różnego pochodzenia, także spowodowa-ne sforsowaniem, bóle reumatyczne i artretyczne, zdenerwowanie, bezsenność, zakłócenia w pracy serca, zmęczenie umysłu, stres, wypadanie włosów.

� Do inhalacji (kominki aromaterapeutyczne): zdenerwowanie, bezsenność, zakłócenia w pracy serca, zmęczenie umysłu, stres.

OLEJEK NEROLI (BIGARADE)

Olejek Neroli (Bigarade) lub olejek kwiatu pomarańczy gorzkiej (Citrus aurontium L. subspec. amara L" Citrus bigaradia Rlsso) otrzymuje się z kwiatów drzewa pomarańczy gorzkiej, uprawianego w krajach basenu Morza Śródziemnego oraz na wyspie Haiti. Kwiaty

67

zbiera się w momencie, kiedy zaczynają się otwierać i natychmiast destyluje z parą wodną, uzyskując ok. 0,1% olejku. Główne składniki olejku to llnalol i octan linalilu. Bywa fałszowany tańszymi olejkami:

bergamotowym i petitgrain.

Właściwości i zastosowania

W starożytnym Egipcie, w Grecji i Rzymie kwiaty pomarańczy były stosowane w celach dekoracyjnych, ale także do odświeżania i dezyn-fekcji pomieszczeń, do kąpieli i namaszczania. Nazwa olejku pochodzi od miejscowości Nerola we Włoszech. Żona jednego z książąt Neroll perfumowała tym olejkiem swoje rękawiczki i dodawała go do kąpieli.

Olejek neroli mą przede wszystkim znakomite działanie tonizująco-uspokajające przy wszelkiego rodzaju napięciach nerwowych oraz zaburzeniach pracy serca. Stosuje się przy wszelkich schorzeniach na tle nerwowym. Pomaga przy zaburzeniach gastrycznych (obstru-kcjach).

Objęty normą: ISO-3517
W zaleceniach IFRA nie ma ograniczeń w stosowaniu tego olejku.

Stosowanie w mieszankach aromaterapeutycznych

� Do masażu: depresja, stany lękowe, histeria, napięcia nerwowe, problemy menopauzy, szok, panika, bezsenność, palpitacje, chroni-czne obstrukcje.

� Do kąpieli: depresja, stany lękowe, histeria, napięcia nerwowe, problemy menopauzy. szok, panika, bezsenność, palpitacje, chroni-czne obstrukcje, dermatozy, przesuszona skóra, pękające naczynia, starzenie się skóry, zmarszczki.

� Do kompresów: dermatozy, wysuszona skóra, pękające naczy-nia, starzenie się skóry, zmarszczki.

� Do inhalacji (kominki aromaterapeutyczne): depresja, stany lękowe, histeria, napięcia nerwowe, problemy menopauzy, szok, /. palpitacje.

68

OLEJEK PACZULOWY

Olejek paczulowy otrzymuje się z ziela brodźca paczulki (Pogoste-mon patehouli), uprawianej głównie w Indonezji, na Malajach, wy-spach Mauritius i Reunion. Suche liście destylowane z parą wodną dają 3-4% olejku. Olejek fałszuje się olejkiem cedrowym lub odpado-wymi frakcjami z destylacji olejku z gorszych gatunków paczull.

Właściwości S zastosowania

Zapach paczuli wiąże się we wspomnieniach z babciną szafą, w której układano saszetki z suszonym zielem, zarówno dla pięknego, choć nieco surowego zapachu, jak i przede wszystkim w celu zwal-czania moli. W czasach kolonialnych XIX w. paczuli powszechnie używano w Indiach do perfumowania tkanin przeznaczonych na eksport, zarówno dla miłego zapachu, jak i przeciw molom. W aro-materapii wykorzystuje się przędę wszystkim niezwykle silne własności bakterio- i grzybobójcze tego olejku, szczególnie przydatne przy różnego rodzaju schorzeniach skóry. Zapobiega zatrzymywaniu płynów w organizmie, stąd zastosowanie w mieszankach przeciwko cellulitis, a także jako środka moczopędnego w schorzeniach dróg moczowych. Ma własności kojące i łagodnie pobudzające. Wzmacnia system immunologiczny. Odstrasza owady, a w stosunku do niektó-rych działa jak środek owadobójczy.

Objęty normą: ISO-3757
W zaleceniach IFRA nie ma ograniczeń w stosowaniu tego olejku.

UWAGA; OLEJEK O SILNYM DZIAŁANIU. NIE STOSOWAĆ BEZ KONSULTACJI Z AROMATERAPEUTĄ

Stosowanie w mieszankach aromaterapeutycznych

� Do masażu: cellulitis, schorzenia dróg moczowych, stany lękowe, depresje.

� Do kąpieli: celhilitis, schorzenia dróg moczowych, stany lękowe, depresje, stany zapalne skóry, grzybice, trądzik, egzemy, łupież, ropiejące rany i skaleczenia (otarcia).

� Do kompresów: stany zapalne skóry, grzybice, trądzik, łupież, ropiejące rany i skaleczenia (otarcia).

� Do Inhalacji (kominki aromaterapeutyczne): stany lękowe, de-presje, odstraszanie owadów.

69

OLEJEK PALMAROZOWY

Olejek palmarozowy otrzymuje się z palczatki indyjskiej (Cymbopo-gon martini Stąp f. uar. motia, Andropogon martini Roxb. uar. motia), rosnącej dziko i na plantacjach w Indiach i na Jawie. Destylacja z parą wodną świeżo skoszonej trawy daje ok. 1% olejku. Głównymi składnikami olejku są geraniol (powyżej 80%) i jego octan.

Właściwości i zastosowania

Podstawową cechą olejku palmarozowego przydatną w aromatera-piljest silne działanie antyseptyczne, szczególnie przy stanach zapal-nych skóry. Powoduje zwiększenie łaknienia. Działa tonizująco przy stanach napięcia nerwowego.

Objęty normą: ISO-4727

W zaleceniach IFRA nie ma ograniczeń w stosowaniu tego olejku.

Stosowanie w mieszankach aromaterapeutycznych

� Do masażu: napięcia nerwowe, depresje, stany lękowe, neural-gie, problemy menopauzy, brak łaknienia, cellutitis.

� Do kąpieli: napięcia nerwowe, depresje, stany lękowe, neuralgie, problemy menopauzy, brak łaknienia, ceUulitis, stany zapalne skóry, wrzody, rany, dermatozy, egzemy.

� Do kompresów: stany zapalne skóry, wrzody, rany, dermatozy, egzemy.

� Do inhalacji (kominki aromaterapeutyczne): napięcia nerwowe, depresje, stany- lękowe, neuralgie, problemy menopauzy, brak łaknienia.

OLEJEK PETITGRAIN

Olejek petitgrain otrzymuje się przez destylację z parą wodną liści drzewa pomarańczy gorzkiej (Cttrus aurantium L). Najwyższą jakość ma olejek Bigarade, otrzymywany głównie w południowej Francji i innych krajach śródziemnomorskich. W handlu znany jest gorszy jakościowo olejek paragwajski. Wydajność obu olejków wynosi ok. 0,2%. Głównym składnikiem jest octan linalilu ok. 65%. Bywa fałszowany destylowanym

70

olejkiem pomarańczowym lub olejkiem destylowanym z mieszaniny niedojrzałych owoców i liści pomarańczy słodkiej.

Właściwości i zastosowania

Tak jak inne olejki z roślin cytrusowych ma przede wszystkim działanie odświeżające, łagodnie pobudzające i antyseptyczne. W aromaterapii wykorzystuje się głównie jego własności kojące i tonizujące* przy stanach depresji, lęków, bezsenności, a także w okresach rekonwalescencji. Jako antyseptyk znajduje zastosowanie w mieszankach przeciwtrądzikowych i przeciwgrzybiczych.

Objęty normą: ISO-3064

W zaleceniach IFRA nie ma ograniczeń w stosowaniu tego olejku.

Stosowanie w mieszankach aromaterapeutycznych

� Do masażu: depresja, stany lękowe, bezsenność, rekonwale-scencja.

� Do kąpieli: depresja, stany lękowe, bezsenność, rekonwalescen-cja, trądzik, grzybice stóp.

� Do kompresów: trądzik, grzybice stóp.

� Do inhalacji (kominki aromaterapeutyczne): depresja, stany lękowe, bezsenność, rekonwalescencja.

OLEJEK PIEPRZOWY

Olejek pieprzu czarnego otrzymuje się z owoców rośliny pnącej [Piper nignim L.), podobnej do winorośli, uprawianej w klimacie podzwrotnikowym, głównie w Azji południowo-wschodniej, na Mada-gaskarze i w Sierra Leone. Pieprz czarny to owoce niedojrzałe, wysu-szone; biały to owoce dojrzale po usunięciu czarnej otoczki. Destyla-cja z parą wodną daje ok. 2% olejku.

Właściwości i zastosowania

Pieprz należy do grupy tzw. przypraw korzennych, które poza własnościami smakowymi mają działanie przeciwmikrobowe,
zapobiegające zatruciom pokarmowym. Olejek ma działanie
pobudzające i podniecające, bywa stosowany w mieszankach afrodyzyj-
71

nych. Pobudza także układ krążenia. Jest środkiem moczopędnym i przeciwbólowym, a także silnym antyseptykiem. Wzmacnia system immunologiczny.

Objęty normą: ISO-3061
W zaleceniach IFRA nie ma ograniczeń w stosowaniu tego olejku.

UWAGA: OLEJEK O SILNYM DZIAŁANIU. NIE STOSOWAĆ BEZ KONSULTACJI Z AROMATERAPEUTĄ.

Stosowanie w mieszankach aromaterapeutycznych

� Do masażu: depresja, apatia, oziębłość płciowa, bóle mięśniowe, reumatyzm, artretyzm, przeziębienia, grypy, bóle głowy, bóle zębów, katar, kaszel, schorzenia dróg moczowych, zaburzenia krążenia, zatrucia pokarmowe, obstrukcje, wzdęcia, kolka, brak apetytu.

� Do kąpieli: depresja, apatia, oziębłość płciowa, bóle mięśniowe, reumatyzm, artretyzm, przeziębienia, grypy, bóle głowy, bóle zębów, katar, kaszel, schorzenia dróg moczowych, zaburzenia krążenia, za-trucia pokarmowe, obstrukcje, wzdęcia, kolka, brak apetytu.

� Do inhalacji (kominki aromaterapeutyczne): depresja, apatia, oziębłość płciowa, przeziębienia, grypy, bóle głowy, bóle zębów, katar, kaszel, zaburzenia krążenia, brak apetytu.

OLEJEK PIMENTOWY Z OWOCÓW

Olejek pimentowy otrzymuje się z niedojrzałych owoców drzewa plmentowego (Pimenta officinalis L.], rosnącego na wyspach Indii Zachodnich, w Ameryce Południowej i na Jamajce. Destylacja z parą wodną rozdrobnionych owoców daje ok. 4% olejku. Głównym jego składnikiem jest eugenol, podobnie jak w olejku goździkowym i cynamonowym z liści. Można również destylować olejek z liści plmen-tu, ale otrzymuje się produkt znacznie gorszej jakości.

Właściwości i zastosowania

Pimentjest znaną przyprawą, sprzedawaną najczęściej pod nazwą "ziele angielskie" lub "pieprz angielski". Podobnie jak przyprawy "korzenne" pochodzące z Azji, poza walorami smakowymi ma
działanie antyseptyczne (zapobiega schorzeniom gastrycznym i za-truciom pokarmowym). Ma także działanie uspokajająco-tonizujące.

72

Stosuje się przy schorzeniach reumatycznych i bólach mięśniowych oraz przy infekcjach dróg oddechowych, układu pokarmowego i skóry.

Objęty normą: ISO-3043
W zaleceniach IFRA nie ma ograniczeń w stosowaniu tego olejku.

UWAGA; OLEJEK O SILNYM DZIAŁANIU. NIE STOSOWAĆ BEZ KONSULTACJI Z AROMATERAPEUTĄ.

Stosowanie w mieszankach aromaterapeutycznych

� Do masażu: depresja, napięcie nerwowe, zdenerwowanie, histe-ria, napięcia mięśniowe, nadwerężenie mięśni, przeziębienia, reuma-tyzm, infekcje dróg oddechowych, infekcje układu pokarmowego, wzdęcia, niestrawność, skurcze.

� Do kąpieli: depresja, napięcie nerwowe, zdenerwowanie, histe-ria, napięcia mięśniowe, nadwerężenie mięśni, przeziębienia, reuma-tyzm, Infekcje dróg oddechowych, infekcje układu pokarmowego, wzdęcia, niestrawność, skurcze.

� Do Inhalacji (kominki aromaterapeutyczne); depresja, napięcie nerwowe, zdenerwowanie, histeria, przeziębienia, infekcje dróg odde-chowych.

OLEJEK POMARAŃCZOWY

Olejek pomarańczowy otrzymuje się z owoców drzewa pomarańczy słodkiej (Citrus aurantium var. dulce L., Citrus sinensis L. Osbeck), uprawianego głównie w południowych Włoszech (Sycylia i Kalabria) oraz w USA, Brazylii, Hiszpanii i Izraelu. Jest wytłaczany ze skórki owocu otartej bądź pozostałej po wyciśnięciu soku. Wydajność olejku sycylijskiego w stosunku do owoców wynosi 0,3%. Ponieważ w zasa-dzie skórka pomarańczowa jest odpadem przy produkcji soków, olejek jest bardzo tani i na ogół nie fałszowany. Rzadko pojawia się na rynku gorszej jakości olejek destylowany z parą wodną z odpadów skórek.

Właściwości i zastosowania

Jest to jeden z najpopularniejszych olejków stosowanych po-wszechnie do celów spożywczych (napoje, słodycze, ciasta). Obok

73

typowych dla olejków cytrusowych własności antyseptycznych jest silnym środkiem uspokajającym, dającym doskonałe efekty przy wszelkiego rodzaju depresjach, stanach lękowych, napięciach nerwo-wych, spazmach, skurczach mięśni, drgawkach. Ze względu na popularny i lubiany zapach stosowany w mieszankach dla dzieci.

Objęty normą: B.P. 1988, ISO-3140

W zaleceniach IFRA ogranicza się stosowanie tego olejku w prepa-ratach pozostających na skórze wystawionej na działanie słońca lub promieniowania UV.

UWAGA; MIESZANEK ZAWIERAJĄCYCH OLEJEK POMARAŃCZOWY NIE NALEŻY UŻYWAĆ DO ZABIEGÓW NA SKÓRZE (MASAŻ. KĄPIEL, KOMPRESY) BEZPOŚREDNIO PRZED WYSTAWIENIEM NA SŁOŃCE LUB LAMPY UV. OLEJEK POMARAŃCZOWY SZYBKO SIĘ STARZEJE [UTLENIA). PRZECHOWYWAĆ SZCZELNIE ZAMKNIĘTY, W LODOWCE.

Stosowanie w mieszankach aromaterapeutycznych

� Do masażu: depresje, lęki, napięcia nerwowe, spazmy, napięcia mięśni, skurcze, podniecenie, bezsenność.

� Do kąpieli: depresje, lęki, napięcia nerwowe, spazmy, napięcia mięśni, skurcze, podniecenie, bezsenność.

� Do inhalacji (kominki aromaterapeutyczne): depresje, lęki, napięcia nerwowe, spazmy, podniecenie, bezsenność.

OLEJEK ROZMARYNOWY

Olejek rozmarynowy otrzymuje się z liści i gałązek krzewinki roz-marynu (Rosmorinus officinalis L.), rosnącej dziko i uprawianej w krajach śródziemnomorskich i na południu Rosji. Destylacja z parą wodną ziela lub samych liści ściętych po okwitnieniu daje 0,4-1,5% olejku. Najlepszy jakościowo jest olejek francuski. Bywa fałszowany terpentyną lub frakcjami olejku kamforowego.

Właściwości i zastosowania

Jest to jeden z najcenniejszych olejków eterycznych w aromaterapll. Składnik słynnej Wody królowej Węgier - pierwszych na świecie perfum, przypisywanych Elżbiecie z rodu Piastów, królowej węgierskiej w XV wieku. Już wówczas znane były terapeutyczne,

74




pobudzające siły witalne, własności rozmarynu. Królowa Elżbieta -do późnej starości pełna sił i energii - uważała za jej źródło stale używanie swej słynnej w całej Europie "wody". Do dziś wiadomo, że olejek rozmarynowy jest znakomitym środkiem pobudzającym, afro-dyzjakiem, a także antyseptykiem i środkiem przeciwbólowym. Sto-suje się przy zmęczeniu, dolegliwościach starości, oziębłości seksu-alnej, zaburzeniach pamięci, apatii, zaburzeniach funkcji systemu nerwowego (epilepsja, paraliż), dolegliwościach serca (stymulant), zmiennym ciśnieniu krwi, zatrzymywaniu płynów, cellulitis i żylakach. Jako środek przeciwbólowy daje doskonałe efekty przy bólach głowy różnego pochodzenia, migrenach, bólach reumatycz-nych, artretycznych, mięśni (nadwerężenie, sforsowanie), kręgosłupa i żołądka. Reguluje cykl menstruacji i zapobiega upławom. Jako silny antyseptyk stosuje się przy infekcjach dróg oddechowych, kaszlu, bronchicie, a szczególnie przy schorzeniach skóry (łupież, łysienie, rany). Jest skuteczny przy zaburzeniach gastrycznych, kolkach, kamicy pęcherza, biegunkach. Wzmacnia system immunologiczny.

Objęty normą: ISO-1342.
W zaleceniach IFRA nie ma ograniczeń w stosowaniu tego olejku.

UWAGA; ME STOSOWAĆ W CZASIE CIĄŻY I DLA DZIECI PONIŻEJ 6 LAT.

Stosowanie w mieszankach aromaterapeutycznych

� Do masażu: zmęczenie fizyczne i umysłowe, zaburzenia pamięci, zaburzenia funkcji systemu nerwowego, epilepsja, paraliż, ociężałość umysłowa, oziębłość seksualna, zmienne ciśnienie krwi, zaburzenia pracy serca, cellulitis, żylaki, zaburzenia menstruacji, upawy, bóle głowy, migreny, bóle mięśni różnego pochodzenia, reumatyzm i ar-tretyzm, grypa, astma, chroniczny bronchit, kaszel.

� Do kąpieli: zmęczenie fizyczne i umysłowe, zaburzenia pamięci, zaburzenia funkcji systemu nerwowego, epilepsja, paraliż, ociężałość umysłowa, oziębłość seksualna, zmienne ciśnienie krwi, zaburzenia pracy serca, cellulitis, żylaki, zaburzenia menstruacji, upławy, bóle głowy, migreny, bóle mięśni różnego pochodzenia, reumatyzm i ar-tretyzm, grypa, astma, chroniczny bronchit, kaszel, infekcje skóry, łupież, łysienie, trudno gojące się rany.

� Do komprtSow: łupież, infekcje skóry, łysienie, rany.

75

� Do inhalacji (kominki aromaterapeutyczne): zmęczenie fizyczne i umysłowe, zaburzenia pamięci, zaburzenia funkcji systemu nerwo-wego, epilepsja, paraliż, ociężałość umysłowa, oziębłość seksualna, zmienne ciśnienie krwi, zaburzenia pracy serca, cellulitts, żylaki, zaburzenia menstruacji, bóle głowy, migreny, grypa, astma, chroni-czny bronchit, kaszel.

OLEJEK RÓŻANY

Olejek różany, prawdziwy "Otto of rosę" lub "Attar of rosę", otrzy-muje się wyłącznie z płatków róży Rosa damascena MUL Jest jeszcze kilka odmian róży, z których produkuje się olejki (np. francuska Rosę de mai uważana przez niektórych specjalistów za identyczną z dama-scena], ale najlepszy jakościowo olejek otrzymuje się z odmiany damascena uprawianej w Bułgarii, przede wszystkim w słynnej dolinie róż. Ta sama róża jest również uprawiana w basenie Morza Śródziemnego (Turcja, Egipt, Maroko) oraz w Gruzji, Armenii, Indiach i Chinach. Jednak warunki klimatyczne i glebowe powodują, że żaden z tych olejków nie jest tak wysoko ceniony jak bułgarski. Przeciętna wydajność olejku otrzymywanego klasyczną metodą destylacji z parą wodną wynosi 0,025%, to znaczy i kg z 4 ton płatków róż. Pachnące składniki płatków róży wydobywać można do celów perfumeryjnych drogą ekstrakcji rozpuszczalnikami, otrzymując tzw. konkret róży (ekstrakcja rozpuszczalnikiem organicznym niepolamym) i tzw. ab-solut róży (ekstrakcja konkretu alkoholem). W zasadzie w aromate-rapli nie stosuje się ani konkretów ani absolutów. Wysoka cena olejku różanego powoduje, że jest on niezwykle często fałszowany za pomocą składników syntetycznych (tzw. "olejek różany" sprzedawany w małych fioleczkach jest najczęściej kompozycją syntetyczną) lub innych tańszych olejków (np. geraniowego) albo rozcieńczany (np. ftalanem dwuetylu). Oczywiście wszystkie fałszerstwa dyskwalifikują olejek jako aromaterapeutyczny.

Róża jako symbol piękna, a równocześnie źródło bezcennych prepa-ratów leczniczych znana była od dawna i w historii aromaterapil (opisanej w innym miejscu tej książki) zajmuje poczesne miejsce. Opis stosowania preparatów leczniczych opartych na róży można znaleźć w księgach medycyny chińskiej, indyjskiej, sumeryjskiej, egipskiej, grec-
76

kiej i rzymskiej, a szczególnie w średniowieczu, od momentu kiedy Avicenna przeprowadził pierwszą destylację z parą wodną.

Właściwości i zastosowania

Niezwykle cenne i różnorodne własności terapeutyczne olejku różanego powodują, że mimo wysokiej ceny jest niezastąpiony w niektórych mieszankach. Jest doskonałym środkiem uspokajająco-tonizującym przy różnorodnych zaburzeniach psychicznych. Jako antyseptyk znajduje zastosowanie w terapii opornych na antybiotyki infekcji bakteryjnych, wirusowych i grzybicach, szczególnie jeżeli dotyczą skóry. Jest jednym z niewielu preparatów dających znako-mite efekty przy popromiennych zapaleniach i martwicy skóry. Olejek różany obniża ciśnienie krwi i reguluje pracę serca (arytmia). Daje dobre efekty w terapii astmy, chorób wrzodowych przewodu pokar-mowego, zaburzeń w menstruacji, bólu głowy, nudności itd. Działa bardzo intensywnie i wymaga ostrożnego stosowania.

Objęty normą: FEMA
W zaleceniach IFRA nie ma ograniczeń w stosowaniu tego olejku.

UWAGA: NIE STOSOWAĆ W PIERWSZYCH MIESIĄCACH CIĄŻY- OLEJEK O BARDZO SILNYM DZIAŁANIU. NIE STOSOWAĆ BEZ KONSULTACJI Z AROMATERAPEUTĄ.

Stosowanie w mieszankach aromaterapeutycznych

� Do masażu: depresja, bezsenność, koszmary senne, stres, napięcia nerwowe, stany lękowe, bóle głowy różnego pochodzenia, nadciśnienie, arytmia, zaburzenia w krążeniu, nieregularna men-struacja, upławy. bezpłodność, wrzody żołądka na tle nerwicowym, obstrukcja, nudności, wymioty, infekcje zewnętrzne i wewnętrzne, starzenie się skóry, rozstępy.

� Do kąpieli: depresja, bezsenność, koszmary senne, stres. napięcia nerwowe, stany lękowe, bóle głowy różnego pochodzenia, nadciśnienie, arytmia, zaburzenia w krążeniu, nieregularna men-struacja, upławy, bezpłodność, wrzody żołądka na tle nerwicowym, obstrukcja, nudności, wymioty, infekcje zewnętrzne i wewnętrzne, starzenie się skóry, rozstępy, dermatozy, popromienne zapalenia ł martwice skóry, przesuszenie skóry, podrażnienia, rany, poparzenia.

� Do kompresów: starzenie się skóry, rozstępy, dermatozy, popro-mienne zapalenia i martwice skóry, przesuszenie skóry,
podrażnienia, rany, poparzenia.

77

� Do inhalacji (kominki aromaterapeutyczne): depresja, bezsenność, koszmary senne, stres, napięcia nerwowe, stany lękowe, bóle głowy różnego pochodzenia, nadciśnienie, arytmia, zaburzenia w krążeniu, nieregularna menstruacja, wrzody żołądka na tle nerwicowym.

OLEJEK RUMIANKU LEKARSKIEGO

Olejek rumianku lekarskiego otrzymuje się z koszyczków kwiato-wych rumianku pospolitego (MatricariachamomillaL.), uprawianego w całej Europie, w tym także w Polsce, oraz w Indiach i w Australii. Destylacja z parą wodną daje ok. 0,5% olejku zawierającego głównie składniki o wysokiej temperaturze wrzenia, w tym ok. 4% azulenu. Olejek ma barwę niebieską. W handlu znajduje się również sprzeda-wany pod tą samą nazwą o wiele tańszy olejek destylowany z koszy-czków zalanych olejkiem cytrynowym. Jest łatwy do odróżnienia po zapachu i metodami analitycznymi.

Właściwości i zastosowania

Znany w farmacji jako doskonały środek antyseptyczny i stosowany w postaci rozmaitych preparatów, ma podobne właściwości jak olejek rumianku rzymskiego, choć nieco słabsze i mniej różnorodne. Szcze-gólnie w mniejszym stopniu wykazuje cechy osłaniające przed działaniem drażniącym i uczulającym rozmaitych czynników
zewnętrznych, także innych olejków.

W aromaterapii stosowany przede wszystkim jako tańszy zamlennik olejku rumianku rzymskiego, głównie w infekcjach skóry, jako środek przeciwzapalny, przeciwbólowy i łagodnie uspokajający.

Objęty normą: BN-82/8172-01
W zaleceniach IFRA nie ma ograniczeń w stosowaniu tego olejku.

UWAGA: NIE STOSOWAĆ W PIERWSZYCH MIESIĄCACH CIĄŻY.

Stosowanie w mieszankach aromaterapeutycznych

� Do masażu: zdenerwowanie, migreny, bezsenność, zaburzenia menstruacji.

� Do kąpieli: zdenerwowanie, migreny, bezsenność, zaburzenia menstruacji, stany zapalne skóry, trądzik, dermatozy, egzemy, popa-rzenia, łuszczyca, łupież.

78

� Do kompresów: stany zapalne skóry, trądzik, dermatozy, egze-my, poparzenia, łuszczyca, łupież.

� Do inhalacji (kominki aromaterapeutyczne): zdenerwowanie, mi-greny, bezsenność, zaburzenia menstruacji.

OLEJEK RUMIANKU RZYMSKIEGO

Olejek rumianku rzymskiego otrzymuje się z rumianku szlachetne-go, zwanego rzymskim (Anthemis nobilis L.), uprawianego w krajach Europy o klimacie umiarkowanym (Belgia, Francja, Niemcy, Wielka Brytania). Destylacja z parą wodną koszyczków kwiatowych lub całego ziela daje odpowiednio ok. 1,0 lub 0,25% olejku. Jest on jaśniejszy od olejku rumianku pospolitego, zawiera chąmazulen.

Właściwości i zastosowania

Olejek rumianku rzymskiego jest znacznie droższy i ma szerszy zakres działania od powszechnie stosowanego w Polsce olejku ru-mianku pospolitego. Jego główną zaletą jest łagodzenie wszelkich podrażnień skóry, układu oddechowego itp., co szczególnie predysty-nuje go do stosowania w preparatach dla dzieci. Jest środkiem kojącym i uspokajającym lęki, histerie, irytacje. Pomaga na depresje i bezsenność, stymuluje pamięć. Jest stosowany przy wszelkich zaburzeniach systemu trawiennego (szczególnie u dzieci - niestraw-ność, brak apetytu). Jako środek przeciwbólowy pomaga na bóle głowy, mięśni (szczególnie w przypadku wysiłku sportowego), reuma-tyzm i artretyzm. Najszersze zastosowanie znajduje przy terapii schorzeń skóry pochodzenia infekcyjnego, alergicznego i innych. pękaniu naczyń krwionośnych, leczeniu ran itp. Wzmacnia system immunologiczny.

Objęty normą: E.O.A. No. 117
W zaleceniach IFRA nie ma ograniczeń w stosowaniu tego olejku.

UWAGA; ME STOSOWAĆ W CZASIE CIĄŻY.

Stosowanie w mieszankach aromaterapeutycznych

� Do maaulu; depresje. napięcia nerwowe, histeria, bezsenność, Irytacja, zfrniki pamięci, bóle gtowy. zębów, stany zapalne uszu,

79




zapalenie spojówek, bóle mięśni, szczególnie po wysiłku sportowym, artretyzm i reumatyzm, zakłócenia cyklu menstmacyjnego i bolę z nim związane, problemy menopauzy, zaburzenia gastryczne, brak apetytu, niestrawność u dzieci, wrzody żołądka.

� Do kąpieli: depresje, napięcia nerwowe, histeria, bezsenność uy-tacja, zaniki pamięci, bóle głowy, zębów, stany zapalne ^zu, zapalenie spojówek, bóle mięśni szczególnie po wysiłku sportowym, artretyzm i reumatyzm zakłócenia cyklu menstrualnego, zaburzenia gastryczne, brak apetytu i niestrawność u dzieci, wrzody żołądka, trądzik, łupież, stany zapalne i uczulenia skóry, dermatozy, oparzenia (także słoneczne), pękanie naczyń krwionośnych, podrażnienia, rany.

� Do kompresów: stany zapalne i uczulenia skóry, derroatozy, oparzenia (także słoneczne), pękanie naczyń krwionośnych, łupież, podrażnienia (np. powodowane pieluchami u niemowląt), rany, za-palenie ucha, zapalenie spojówek.

� Do inhalacji (kominki aromaterapeutyczne): depresje, napięcia nerwowe, histeria, bezsenność, irytacja, bóle głowy, zakłócenia cyklu menstruacyjnego, problemy menopauzy.

OLEJEK SANDAŁOWY

Olejek sandałowy otrzymuje się z drzewa rosnącego w Azji
południowo-wschodniej cyndału białego (Santalum album L.) - rosh-ny pasożytującej na korzeniach innych drzew i dochodzącej do 10 m ^sokości. Rozdrobnione na wióry drewno destyluje się z parą wodną, otrzymując 4,5-6,25% olejku. Mimo dużej wydajności olejek jest drogi ze względu na trudności z pozyskaniem surowca^Głownym 'składnikiem olejku jest santalol (do 90%). Najlepszy olejek pochodzi z i .iii z okolic Mysore. Bywa często fałszowany innymi olejkami z drewna (np. cedrowym) lub znacznie gorszymi gatunkami olejku sandałowego, pochodzącymi z Indonezji, Australii i południowej Afry_ ki a także składnikami syntetycznymi. Większość zafałszowan jest łatwa do wykrycia metodami analizy fizykochemicznej.

Właściwości i zastosowania

Jest znany od stuleci jako środekkojący i uspokajający rozdygotane nerwy, główny składnik hinduskich trociczek, służący tworzeniu

80




Krwawnik pospolity







Muszkatołowlec

Melisa lekarska







Goździk

Lawenda prawdziwa










Jałowiec

Pomarańcza słodka




Eukaliptus

Kolendra siewna







Rumianek lekarski

* * *

AGENCJA WYDAWNICZA "COMES" PROPONUJE
BIBLIOTEKA ZDROWEGO CZŁOWIEKA

1. Ravi Javalgekar Joga lecznicza
2. Irena Gumowska Ratuj swoje zdrowie
3. Josef Jonas Tajemnice energii życia
4. Zygmunt Bronz "Qigong" (uzdrawiające ćwiczenia chińskie)
5. Władysław S. Brud, Iwona Konopacka Pachnąca apteka (tajemnice Aromaterapii)
6. Jacek Roik Poradnik lekarza naturalisty
7. O. Grzegorz Sroka Poradnik zdrowia Ojca Grzegorza
8. Irena Gumowska Uzdrawiające kuracje
9. Jogi Rama-Czaraka Nauka jogów o zdrowiu
10. Tadeusz Kasperczyk, Stanisław Kmak Leczniczy masaż punktowy
11. Wiesław Niesłuchowski, Jacek Kniaziołucki Kręgosłup skocz do zdrowia
12. Andrzej Sławomir Szczerek Potrafię zeszczupleć
13. Stanisława Pietyra-Rufin Jak można wyzdrowieć
14. Irena Gumowska Bądź zdrów!
15. Andrzej Skarżyński Zioła czynią cuda
16. Josef Jonas Zagadki życia
17. Zbigniew Przybylak Samouzdrawianie relaksem i autosugestia
18. Irena Gumowska Pożywienie twoim lekarstwem
19. Józef Jan Świrski Sanatorium w domu (naturalne zabiegi lecznicze i wszelkie dolegliwości)
20. Zdzisław Drobner Zdrowotny masaż chiński dla każdego


AKADEMIA WIEDZY TAJEMNEJ

1. Andrej Sandor Tajemne moce człowieka

2. Katarzyna Gozdek-Michaelis Supermożliwości twojego umysłu

3. Leszek Matela Moc znaków runicznych

4. Andrzej Donimirski Poza czas i przestrzeń...

SEKRETY MEDYCYNY NATURALNEJ

tom I, II, III, IV

PORADNIK ZDROWIA MEDYCYNY LUDOWEJ

Josef A. Zentrich, Josef Jonas

LEKSYKON LEKÓW NATURALNYCH

pod redakcją doc. dr. Aleksandra Ożarowskiego

SUPERUMYSL

Zbigniew W. Brześkiewicz

AGENCJA WYDAWNICZA
"COMES"
02-548 WARSZAWA
ul. Różana 2/44
tel./fax 45-42-83

KONIEC