Przemysław Zieliński
Jakub Pajkert
Prezydencja Polski w Radzie Unii Europejskiej
Pierwsza, historyczna Polska prezydencja w Radzie Unii Europejskiej trwała 184 dni, rozpoczęła się
1 lipca 2011 r. i trwała do 31 grudnia tego roku.
Przez ten okres miało miejsce wiele wydarzeń, a przed rządem postawiono wiele zadań.
Na początku omówimy to czym jest prezydencja, następnie opiszemy wydarzenia związane z polską
prezydencją, przedstawimy cele, zadania jakie mieli przed sobą rządzący, a na końcu przedstawimy
oceny zarówno tych zadań jak i całej prezydencji przez różne obozy polityczne oraz inne kraje .
Prezydencja Rady Unii Europejskiej jest to czas w którym dany kraj członkowski przewodniczy
Radzie Unii Europejskiej oraz reprezentuje ją na arenie międzynarodowej.
Jest pełniona przez okres półroczny, przez wszystkich członków Unii Europejskiej, w ustalonej
wcześniej kolejności.
Po uchwaleniu traktatu z Lizbony z 2009r. powstał stały urząd Przewodniczącego Rady Unii
Europejskiej którym jest obecnie Herman Van Rompuy, przez co znaczenie Prezydencji obecnie ma
aspekt bardziej honorowy.
Sprawowanie prezydencji w warunkach obowiązywania postanowień Traktatu z Lizbony,
wymagało wcześniejszych ustaleń i utrzymywania stałych kontaktów roboczych i konsultacji
z pozostałymi partnerami z tria, Danią oraz Cyprem. Polska sprawowała prezydencje jako pierwsze z
tych państw.
W maju 2011 r. w Warszawie miało miejsce spotkanie, Donalda Tuska, z Prezydentem Republiki
Cypryjskiej oraz Premierem Danii, podczas którego omówili oni najważniejsze kwestie trójstronnej
współpracy. Trójstronna współpraca Polska, Dania, Cypr była także prowadzona i rozwijana na
szczeblu zainteresowanych ministerstw oraz urzędów i instytucji centralnych, w tym także Sejmu i
Senatu. Od stycznia 2012 r. obowiązki związane ze sprawowaniem przewodnictwa w Radzie Unii
Europejskiej przejęła Dania.
W związku ze zwiększona rolą Parlamentu Europejskiego ważnym punktem polskiej prezydencji
Było wypracowanie współpracy z tą instytucją. Temu miało służyć nawiązanie kontaktów przez
ministrów i przedstawicieli innych urzędów centralnych z najważniejszymi przedstawicielami
Parlamentu Europejskiego oraz dialog również w trakcie trwania prezydencji.
Miała sprzyjać temu częsta obecność powołanego Pełnomocnika Rządu ds. Przygotowania Organów
Administracji Rządowej i Sprawowania przez Rzeczpospolitą Polską Przewodnictwa
w Radzie Unii Europejskiej, którym został Mikołaj Dowgielewicz, oraz obecność wielu polskich
ministrów na posiedzeniach Parlamentu Europejskiego i jego komisji, w tym również udział w wielu
debatach parlamentarnych.
Została wprowadzona również dodatkowa forma dialogu z przedstawicielami władz Unii Europejskiej
w postaci comiesięcznych nieformalnych debat ministrów prezydencji z posłami PE, które odbywały
się w Strasburgu.
Do najważniejszych wydarzeń w okresie przygotowań do prezydencji, należały wizyty w Warszawie
Konferencji Przewodniczących Parlamentu Europejskiego, przedstawicieli największych grup
politycznych oraz komisji sektorowych PE. Miało miejsce również spotkanie Pełnomocnika polskiego
Rządu z Konferencją Przewodniczących Komisji PE w czerwcu 2011 r., podczas którego
zaprezentowane zostały program i priorytety polskiej prezydencji.
Inauguracja Polskiej prezydencji miała miejsce 1 lipca w Warszawie oraz w Sopocie, towarzyszyło jej
wiele wydarzeń kulturalnych również w innych miastach Polski, a także w polskich placówkach
dyplomatycznych na całym świecie.
Najważniejsze spotkania prezydencji odbywały się w pięciu miastach;
W lipcu, w Sopocie,
We wrześniu we Wrocławiu,
W paz
dzierniku w Krakowie,
W listopadzie w Poznaniu
Oraz w grudniu w Warszawie.
Do najważniejszych wydarzeń tego okresu należały;
1/07 Oficjalna inauguracja prezydencji (Warszawa)
8/07 Wspólne posiedzenie Rady Ministrów RP z Komisją
Europejską (Warszawa)
17-18/09 Europejski Kongres Kobiet (Warszawa)
29-30/09 Szczyt Partnerstwa Wschodniego (Warszawa)
8-11/09 Europejski Kongres Kultury(Wrocław)
3-4/10 Forum Rynku Wewnętrznego (Kraków)
5-7/10 Europejskie Forum Turystyki (Kraków)
14-15/11 V Europejski Szczyt ds. Równości (Poznań)
28-29/11 Forum Społeczeństwa Obywatelskiego Partnerstwa
Wschodniego (Poznań)
1-2/12 Konferencja wysokiego szczebla dla krajów Południowego
Sąsiedztwa UE (Warszawa)
A
ącznie odbyły się 452 spotkania, w tym 20 nieformalnych posiedzeń rady UE i spotkań ministrów,
30 konferencji na poziomie ministerialnym oraz ponad 300 spotkań eksperckich. W Brukseli odbyło
się 1940 spotkań.
W sumie na spotkania związane z prezydencją przyjechało do Polski około 30 tysięcy delegatów,
akredytowało się 2150 dziennikarzy, zaś flota prezydencji przejechała 793 000 km.
Sprawne przeprowadzenie prezydencji było możliwe dzięki zaangażowaniu wielu ekspertów i
urzędników. Bezpośrednio związanych z działaniami polskiego przewodnictwa było 1200 osób.
Prezydencja była też wyzwaniem językowym: tłumacze, których zaangażowanych było w sumie 1160
(360 w kraju, 800 w Brukseli), musieli przekładać z 30 różnych języków. Przetłumaczono też około 10
tysięcy stron dokumentów związanych z działaniami prezydencji. Prezydencja była bardzo aktywna w
Internecie. Strona - www.pl2011.eu - odnotowała niemal 2 850 tysięcy odwiedzin i miała 470 tysiący
użytkowników.
W czasie spotkań delegaci wypili 200 tysięcy butelek wody i zjedli 230 kg krówek.
W śród priorytetów polskiej prezydencji znalazły się m.in.
Analiza stanu zewnętrznej polityki energetycznej UE, Wypracowanie rekomendacji dla wzmocnienia
wspólnej polityki energetycznej UE, a także wzmocnienie zdolności do planowania i przeprowadzania
operacji zarządzania kryzysowego, wzmocnienie zdolności operacyjnych oraz Rozwijanie współpracy
UE z NATO.
W zakresie polityki sąsiedztwa Polski rząd postawił przed sobą za główne, cele,
Podpisanie Traktatu Akcesyjnego z Chorwacją,
Kontynuowanie negocjacji akcesyjnych z Turcją, Postęp w negocjacjach z Islandią i
wsparcie europejskich aspiracji Bałkanów Zachodnich.
Ważnym elementem było Rozwijanie Partnerstwa Wschodniego (szczyt PW w Warszawie), a także
Wspieranie demokratyzacji w krajach Afryki Północnej i Nowa strategia relacji UE ze światem
Arabskim. Oraz wiele innych zadań które zostaną szczegółowo omówione w kolejnej części referatu.
Polskiej prezydencji najbliższa była idea  Więcej Europy , czyli wspólnotowe podejście i integralność
Unii Europejskiej. Tak przyjęty pogląd dominował nad optyką narodową. Realizacja tego planu
przypadła na ciężki dla Unii okres - kryzysu gospodarczego, w wyniku którego powstało wiele debat
na temat zadłużenia w strefie euro. Polskie przewodnictwo wskazywało, że najlepszym rozwiązaniem
kryzysu jest wspólne działanie krajów członkowskich i wspieranie działań prowzrostowych.
Zajmowano się również problemami wychodzącymi poza kryzys. Nadrzędnym stała się wizja
dostatniej, silnej i ambitnej Europy. Rozpoczęto negocjacje Wieloletnich Ram Finansowych Unii
Europejskiej na lata 2014  2020. Promowano jednolity rynek Unii Europejskiej.
Wzmocniono zarządzanie gospodarcze Unii Europejskiej w celu stabilizacji finansów publicznych i
budowania narzędzi do walki z kryzysem. Przyjęto pakiet sześciu aktów prawnych wzmacniających
zarządzanie gospodarcze UE, szczególnie w strefie euro.
Również obliczu zadłużeń państw europejskich zajęto się problemami energetyki euro. Szukano
tanich i efektywnych z
ródeł energii w obliczu narastających zadłużeń państw europejskich.
Priorytetem stała się Europa zapewniająca żywność, energię i obronność państwom Wspólnoty.
W zakresie wspólnej polityki Bezpieczeństwa i Obrony polska prezydencja skupiła się na podniesieniu
jej skuteczności i wzmocnieniu wizerunku Polski jako państwa zaangażowanego w rozwój obronności
Unii Europejskiej. Prezydencja wzmocniła również dialog między UE a NATO.
Ideą polskiej prezydencji była Europa otwarta. Punktem wyjścia było założenie, że
zaangażowanie państw członkowskich w politykę zagraniczną UE oraz zdolność Unii do skutecznej
promocji swoich wartości i interesów w świecie powinny odzwierciedlać skalę
globalnych wyzwań dla Europy oraz polityczną wizję, która legła u podstaw integracji kontynentu.
Realizowano nową ofertę Europy dla sąsiedztwa, skupionej na Wschodzie oraz Południu.
Innym ważnym wydarzeniem w kwestiach wewnętrznej polityki UE było utworzenie Europejskiego
Funduszu na rzecz Demokracji. Fundusz ten wspiera zmiany demokratyczne i w związku z tym zbliża
Unię do krajów trzecich.
Najważniejszym wydarzeniem polityki zewnętrznej UE podczas polskiej prezydencji był II Szczyt
Partnerstwa Wschodniego (29.09  30.09 2011 r.). Szczyt służył podsumowaniu działań i określeniu
nowych ambitnych celów dotyczących integracji krajów partnerskich z Unią Europejską oraz
dostosowanie tych krajów do jej standardów.
Ważnym wydarzeniem była arabska wiosna ludów, która wymusiła zastosowanie zmian w polityce
zewnętrznej UE względem krajów afrykańskich. Prezydencja dążyła do stabilności i bezpieczeństwa
oraz reagowania na zmiany zachodzące na kontynencie afrykańskim, a także przedstawiła Państwom
Południa nowe oferty współpracy i wsparcia zmian demokratycznych w krajach Afryki. Wspierano
zmiany demokratyczne w Tunezji i Egipcie, pomagano natomiast zrekonstruować państwowość
libijską. UE uruchomiła inicjatywę SPRING, w ramach której przekazano Państwom Południa 350 mln
euro pomocy finansowej. Rozpoczęto również dialog na temat migracji ludności afrykańskiej.
W zakresie Wspólnej Polityki Handlowej istotne dla polskiej prezydencji stało się unormowanie relacji
gospodarczych i handlowych z państwami wschodnimi jak i z afrykańskimi. Uzgodniono warunki
akcesji Rosji do Światowej Organizacji Handlu, podpisanie z Federacją Rosyjską porozumienia w
sprawie przelotów nad Syberią, sfinalizowanie negocjacji umowy o pogłębionej i całościowej strefie
wolnego handlu (DCFTA) UE  Ukraina, rozpoczęcie analogicznych negocjacji DCFTA z Gruzją i
Mołdawią.
W wymiarze południowym polityki handlowej udało się doprowadzić do przyjęcia mandatu na
negocjacje umów DCFTA UE z krajami Afryki Płn. tj. z Egiptem, Jordanią, Marokiem i Tunezją.
Jednym z najważniejszych wydarzeń polskiej prezydencji było zamknięcie ostatniego etapu procesu
akcesji Chorwacji do Unii Europejskiej. Traktat akcesyjny został podpisany 09.12.2011 r. Zapewniono
również znaczny postęp w negocjacjach akcesyjnych z Islandią. Utrzymany został proces negocjacji
akcesyjnych z Turcją. Jednak brak widocznych reform Ankary spowodował brak otwarcia nowych
rozdziałów negocjacyjnych. Otwarto rozpoczęcie negocjacji akcesyjnych z Czarnogórą oraz
zapewniono większość integralność UE z państwami Bałkanów Zachodnich. Polepszono również
relacje UE z Kosowem.
W trakcie polskiej prezydencji powołano specjalną grupę negocjacyjną Szwajcaria  UE, której celem
było rozwiązanie kwestii spornych dotyczących sposobu prowadzenia negocjacji i wyboru obszarów
negocjacyjnych. Natomiast w wynik u debaty dotyczącej pogłębienia relacji z mikropaństwami
podpisano porozumienie walutowe z Księstwem Monako 30.11.2011 r.
Kontynuując politykę węgierską polska prezydencja przyjęła dyrektywę ustanawiająca wspólne ramy
dla gospodarowania wypalonym paliwem jądrowym i odpadami promieniotwórczymi. Przygotowano
również projekt ustawy dotyczący ochrony zdrowia ludzi w odniesieniu do substancji
promieniotwórczych znajdujących się w wodzie przeznaczonej do spożycia. Rozpoczęto jednocześnie
dyskusję nad dyrektywą ustanawiającą podstawowe normy bezpieczeństwa w odniesieniu do
promieniowania jonizującego. W kwestii bezpieczeństwa jądrowego zaczęto śledzić postępy w
procesie przeglądu bezpieczeństwa w elektrowniach jądrowych zlokalizowanych w Europie. W tym
celu powołano specjalną grupę AHGNS (Ad Hoc Group on Nuclear Security).
Opinie na temat polskiej prezydencji
Przywódcy największych frakcji politycznych w Unii Europejskiej chwalą polską prezydencję.
Przewodniczący chadeków Joseph Daul podkreślił zaangażowanie, z jakim Polska prowadziła
prezydencję. Chwalił on aspiracje do działania we wspólnocie, zachęcał również do naśladowania
Polski przez inne kraje europejskie.
Martin Schulz, obecny przewodniczący Parlamentu Europejskiego stwierdził, że była najlepsza z
dotychczasowych prezydencji. Zgodził się z opiniami premiera Tuska i twierdził, że Polska wskazała
kierunek, którym powinna podążać Europa.
Szef brukselskiego biura Financial Times Pieter Spiegel oraz Anton La Guardia z tygodnika The
Economist twierdza, iż kryzys wymusił na Polsce zmianę polityki, jednak pomimo tego zaznaczyła ona
swoją obecność w Unii. Spiegel chwalił szczególnie ministra Radosława Sikorskiego i Wincenta
Rostowskiego jako polityków mówiących o strefie euro i zaangażowanych w politykę. Anton La
Guardia twierdził, iż nawet przy ograniczonej roli prezydencja polska starała się dodać coś od siebie,
zabierając głos w sprawach kryzysu.
Wśród posłów z Polski głos zabrał Bogdan Zdrojewski. W jego ocenie polska prezydencja była
sukcesem i świetną inwestycją w przyszłość. Według ministra kultury Polska nabrała nowego
wizerunku za sprawą wydarzeń kulturowych organizowanych w krajach Unii Europejskiej podczas
prezydencji.
Do najważniejszych wydarzeń polskiej prezydencji zalicza się: Umowy z Ukrainą, przyjęcie Rosji do
WTO czy też przyjęcie konkluzji dotyczących polityki energetycznej, uporządkowanie stosunków z
Bałkanami Zachodnimi czy też uzgodnienie akcesji Czarnogóry do WTO.
Polska prezydencja niewątpliwie była sukcesem. Nie tak ogromnym jak zapowiadano iż będzie,
jednak zdecydowanie sukcesem kształtującym wizerunek Polski jako kraju silnego i odważnego
politycznie.