Emil Durkheim  SAMOBÓJSTWO
" Metoda socjologiczna oparta na założeniu, że fakty społeczne są zewnętrzne, obiektywne wobec
jednostki.
" Przedmiot analizy socjologicznej  rzeczywistość wobec świadomości jednostki.
" Socjologia nie istnieje, jeżeli nie istnieje społeczeństwo. Społeczeństwo nie może istnieć, jeżeli mamy
do czynienia tylko z jednostkami
Wstęp
" Definicja samobójstwa  Każdy przypadek śmierci, który jest wynikiem bezpośredniego i pośredniego,
pozytywnego i negatywnego działania wykonanego przez samą ofiarę świadomą rezultatu swojego
działania.
" Samobójstwo jest aktem jednostki, ale zależy zarówno od czynników zewnętrznych jak i
wewnętrznych.
" Przedmiotem analizy Durkheima nie jest wydarzenie jednostkowe, ale zbór samobójstw
popełnionych w danym okresie czasu. Sam w sobie konstytuuje nowy fakt społeczny, posiada takie
cechy jak: indywidualność, jednolitość, właściwa sobie natura.
" Durkheim stwierdził, że liczba samobójstw jest stała, podobnie jak warunki społeczeństwa.
" Każde państwo, społeczeństwo odznacza się określoną skłonnością do samobójstw. Intensywność tej
skłonności mierzy się stosunkiem ogólnej liczby wypadków śmierci z własnej woli do wielkości całej
populacji. Tę intensywność cechują słabe zmiany roczne, jednak można zauważyć duże różnice
pomiędzy społeczeństwami.
" Celem analizy Durkheima nie jest stworzenie możliwie kompletnego zestawu wszystkich warunków
składających się na genezę indywidualnego samobójstwa, ale badanie tylko tych warunków, od
których zależy fakt społeczny  społeczny wskaz
nik samobójstw. Chodzi o oddziaływanie czynników
wpływających na samobójstwo jednostki, których oddziaływanie jest odczuwane przez
społeczeństwo jako całość.
Czynniki pozaspołeczne
" Wskaz
nik samobójstw nie może być wyjaśniany przez takie czynniki jak stany psychologiczne, rasa
czy dziedziczność.
Samobójstwo a czynniki kosmiczne (np. klimat, temperatura)
" Społeczeństwo jest w stanie uaktywnić ogólne i czysto przypadkowe czynniki, które skłaniałyby w
sposób naturalny niektóre jednostki ku samobójstwu (wtedy we wskaz
niku samobójstw nie można
upatrywać zjawiska społecznego).
Przyczyny społeczne i typy społeczne
" Każda grupa społeczna przedstawia specyficzną tendencję do samobójstw, której nie wyjaśnia ani
społeczno psychologiczna koncepcja jednostki, ani natura środowiska fizycznego. Tendencja ta musi
zatem zależeć od przyczyn społecznych i sama w sobie nie konstytuuje zjawiska społeczne.
" Występują różne typy samobójstw i różne przyczyny je determinujące. Każde specyficzne
rozróżnienie pomiędzy przyczynami implikuje podobne rozróżnienie pomiędzy skutkami.
" Typy społeczne samobójstw:
1. Samobójstwo altruistyczne  spowodowane ogromnymi więziami ze społeczeństwem (np.
piloci kamikaze)
2. Samobójstwo egoistyczne  spowodowane zerwaniem związków z bliskimi (przede
wszystkim rodziną i społeczeństwem)
3. Samobójstwo anomijne  spowodowane brakiem jakiejkolwiek regulacji oraz ograniczeń we
społeczeństwie
Samobójstwo egoistyczne
" Jak wyznania religijne dominujące w danym społeczeństwie wpływają na samobójstwo?
o Kraje czysto katolickie (Hiszpania, Portugalia, Włochy)  samobójstwa występują w bardzo
niewielkim stopniu
o Kraje protestanckie (Prusy, Saksonia, Dania)  maksymalne natężenie społecznego
wskaz
nika samobójstw
" Najwyższe wartości wskaz
nik osiąga w krajach protestanckich (190/1 mln mieszkańców), krajach
mieszanych (96/1 mln mieszkańców), a najniższe w krajach katolickich (58/1 mln mieszkańców).
Najniższą wartość wskaz
nik osiągnął w krajach grekokatolickich (48/1 mln mieszkańców), ale zostały
one pominięte w dalszej analizie przez Durkheima, za względu na odmienny krąg kulturalny i
odmienną cywilizację.
" Jako czynnik wpływający na poziom wskaz
nika samobójstw można uznać poziom rozwoju
(cywilizacje Hiszpanii i Portugalii mają niższy poziom rozwoju niż Dania czy Prusy).
" Wpływ katolicyzmu i protestantyzmu na tendencję do samobójstw:
o Niemcy  najniższy poziom wskaz
nika samobójstwa w Bawarii (gdzie liczba katolików jest
najwyższa) liczba samobójstw jest wprost proporcjonalna do liczby protestantów i
odwrotnie proporcjonalna do liczby katolików
o Protestanci wykazują większą chęć do samobójstw niż katolicy i Żydzi.
o Żydzi  przy innych czynnikach wyrównanych, judaizm to religia o najmniejszej liczbie
samobójstw wśród wszystkich religii (nie licząc Żydów mieszkających w miastach i
pracujących w zintelektualizowanych zawodach  są to przyczyny zewnętrzne w stosunku do
religii) .
Przyczyny
" Przyczyny wysokie wskaz
nika społecznych samobójstw leżą w naturze systemów religijnych.
" Zarówno katolicyzm, jak i protestantyzm z równym naciskiem zakazują samobójstw. Jest ono karane
moralnie z wielką surowością  samobójstwo to jeden z najgorszych grzechów. W jednym i drugim
przypadku te zakazy mają charakter święty.
" Różnica między protestantyzmem a katolicyzmem:
o Protestantyzm dopuszcza możliwość studiowania prawd wiary o wiele bardziej swobodnie
niż katolicyzm.
o Protestantyzm przyznaje jednocześnie większą swobodę myśli jednostce, obejmuje on mniej
wspólnych prawd wiary i praktyk religijnych niż katolicyzm.
" Religia socjalizuje ludzi wiążąc ich wszystkich z jednym zestawem doktryn i socjalizuje ich tym
skuteczniej, im one są obszerniejsze i im solidniej są ukonstytuowane.
" Kościół protestancki jest słabiej zintegrowany niż katolicki.
" Rodzina i małżeństwo hamują skłonność do samobójstw (szczególnie pozytywny wpływ mają dzieci).
" Stan społeczeństwa politycznego: w wieku gwałtownych zaburzeń w społeczeństwie (rewolucje,
kryzysy, wojny) następuje spadek wskaz
nika samobójstw , o ile wydarzenia te angażują masy
(uczucia patriotyzmu, nacjonalizmu). Następuje wzrost integracji społeczeństwa wokół celów
wspólnych.
Wnioski
" Samobójstwa zmieniają się w stosunku odwrotnym do:
o Stopnia integracji społeczności religijnej
o Stopnia integracji społeczności rodzinnej
o Stopnia integracji społeczności politycznej
" Wskaz
nik samobójstw spada wraz ze wzrostem stopnia integracji grup społecznych.