KANONY WST
PNE
DO NORM DOTYCZ
CYCH ZADANIA UŚWI
CANIA
Eklezjologia uczy, że Kościół w swojej działalności dla zrealizowania swojego zbaw-
czego celu wykonuje trzy zasadnicze zadania (munera):
1) zadanie nauczania (munus docendi);
2) zadanie uświęcania (munus sanctificandi);
3) zadanie pasterzowania, zwane również zadaniem rządzenia (munus regendi).
W niniejszej pracy zajmiemy się normami prawnymi dotyczącymi posługi uświęcania.
Kodeks Prawa Kanonicznego dla Kościoła łacioskiego poświęca temu zagadnieniu szereg
kanonów zawartych w IV księdze Kodeksu, jak również rozproszonych w całym Kodeksie.
Kodeks Kanonów Kościołów Wschodnich wspomnianą problematyką zajmuje się w tytule XVI
oraz w kanonach rozproszonych w innych częściach Kodeksu.
Kanony IV Księgi KPK w liczbie 419 (834-1253) podzielone są na trzy części. Po 6 ka-
nonach wstępnych (kan. 834-839) następuje częśd I (kan. 840-1165) dotycząca sakramentów,
po niej częśd II (kan. 1166-1204) omawiająca pozostałe akty kultu i częśd III (kan. 1205-1253) o
miejscach i czasach świętych.
Natomiast 229 kanonów Tytułu XVI KKKW (kan. 667-895), z uwzględnieniem 8
kanonach wstępnych (kan. 667-674), zawartych jest w ośmiu rozdziałach, z których siedem
odpowiada sakramentom w układzie katechizmowym (kan. 675-866), a ósmy rozdział traktuje
o sakramentaliach, miejscach i czasach świętych, kulcie świętych, ślubie i przysiędze (kan. 867-
895)
Kanony wprowadzające (kan. 834-839 KPK; kan. 667-674 KKKW)
Na początku księgi IV KPK i Tytułu XVI KKKW prawodawca zamieszcza kanony, nie
mające odrębnego tytułu. Znajdują się w nich głównie zasady teologiczne zaczerpnięte z
dokumentów Soboru Watykaoskiego II, które stanowią uzasadnienie (ratio legis) dla
następnych norm. Kanony te ukazują:
1) środki, za pomocą których Kościół wypełnia zadanie uświęcania,
2) osoby wykonujące to zadanie,
3) znaczenie liturgii w wypełnianiu tego zadania i w sprawowaniu kultu Bożego,
4) określają władzę uprawnioną do kierowania liturgią.
a. Pojęcie liturgii
KPK KKKW
Kan. 834  ż 1. Zadanie uświęcania wypełnia Kościół Kan. 667  Przez sakramenty, którymi Kościół ma
w szczególny sposób przez świętą liturgię, która też obowiązek szafowad, aby pod znakiem widzialnym
jest sprawowaniem kapłaoskiego zadania Jezusa objawiad tajemnicę Chrystusa, nasz Pan Jezus
Chrystusa; w niej poprzez znaki widzialne ukazuje się Chrystus uświęca ludzi w mocy Ducha Świętego,
i w sposób właściwy każdemu dokonuje się uświę- aby na sobie właściwy sposób prawdziwie odda-
cenie ludzi, a także przez mistyczne Ciało Jezusa wali cześd Bogu Ojcu, i wszczepia ich w siebie sa-
Chrystusa, to znaczy Jego Głowę i członki, jest spra- mego i w Kościół, który jest Jego Ciałem; dlatego
wowany cały publiczny kult Boży. wszyscy chrześcijanie, przede wszystkim zaś święci
Kan. 836  Ponieważ kult chrześcijaoski, w którym szafarze, powinni pobożnie celebrując i przyjmując
realizuje się wspólne kapłaostwo, jest dziełem, które te sakramenty, wiernie zachowywad przepisy
wypływa z wiary i na niej się opiera, święci szafarze Kościoła.
mają pilnie starad się ją wzbudzad oraz wyjaśniad,
zwłaszcza przez posługę słowa, która rodzi i karmi
wiarę.
Tekst kanonu 834 ż 1 KPK jest wzięty prawie dosłownie z numeru 2 soborowej Konsty-
tucji o świętej liturgii. Według tego kanonu, liturgia jest wykonywaniem (a raczej aktualizacją,
urzeczywistnieniem) kapłaoskiej funkcji Chrystusa Pana. Podmiotem liturgii, czyli tym, który ją
sprawuje, jest Chrystus  Kapłan (Głowa Ciała Mistycznego) i Jego członki, a więc cały Kościół
(KL 6). Wykonywanie tej funkcji polega na uobecnianiu w określonym czasie i miejscu
misterium paschalnego, to jest błogosławionej Męki, Śmierci, Zmartwychwstania i
chwalebnego Wniebowstąpienia Chrystusa (KL 5).
Celem wykonywania kapłaoskiej funkcji Chrystusa jest:
1) oddanie czci Bogu czyli kult,
2) uświęcenie człowieka (KL 3).
Oba te aspekty uzupełniają się nawzajem i jeden nie może istnied bez drugiego. Nie ma praw-
dziwej czci Boga bez dążenia człowieka do uświęcenia. Dzieło to wypływa z wiary i na niej się
opiera oraz ma szczególny związek z posługą nauczania (kan. 836 KPK).
b. Warunki uznania kultu za publiczny
KPK KKKW
Kan. 834  ż 2. Tego rodzaju kult dokonuje się wte- Kan. 668  ż 1. Kult Boży, jeśli jest sprawowany w
dy, gdy jest sprawowany w imieniu Kościoła przez imieniu Kościoła przez osoby prawnie do tego wyz-
osoby prawnie do tego wyznaczone i z zastoso- naczone i przez czynności zaaprobowane przez
waniem aktów zatwierdzonych przez władzę koś- władzę kościelną, nazywa się kultem publicznym; w
cielną. innym przypadku jest to kult prywatny.
Kan. 837  ż 1. Czynności liturgiczne nie są czynnoś- Kan. 669  Ponieważ sakramenty są te same dla
ciami prywatnymi, lecz czynnościami samego całego Kościoła i należą do depozytu wiary, tylko do
Kościoła, który jest sakramentem jedności, miano- najwyższej władzy kościelnej należy zatwierdzanie
wicie ludem świętym zebranym i zorganizowanym lub określanie wymogów do ich ważności.
pod przewodnictwem biskupów. Z tej racji należą
one do całego Ciała Kościoła, które też ukazują i
tworzą; poszczególnych zaś jego członków w różny
sposób dotyczą, zależnie od przyjętych święceo,
wykonywanych funkcji i aktualnego uczestnictwa.
ż 2. Czynności liturgiczne, jeśli zgodnie ze swoją na- Kan. 673  Sakramenty, przede wszystkim Boska
turą wymagają wspólnotowego sprawowania, gdzie Liturgia, jako czynności Kościoła, o ile to możliwe,
jest to możliwe, mają byd sprawowane z udziałem i powinny byd sprawowane z czynnym udziałem
czynnym uczestnictwem wiernych. chrześcijan.
Kult oddawany Bogu jest jednym z dwóch elementów liturgii  drugim jest uświęcenie
ludzi. KPK w kan. 834 ż 2 (kan. 668 ż 1 KKKW) określa jaki kult może byd uznany za publiczny:
1) jest to kult sprawowany w imieniu Kościoła: W imieniu Kościoła sprawuje kult ten, kto
otrzymał od Kościoła prawo do wykonywania konkretnej czynności, np. kapłan do spra-
wowania Eucharystii, siostra zakonna do odmawiania Liturgii Godzin, akolita do rozdzielania
Komunii św.
2) sprawują go osoby do tego wyznaczone: Kościół może wyznaczyd kogoś do sprawowania
kultu udzielając mu święceo lub zlecając wykonanie pewnej czynności, np. chrześcijanin
świecki w imieniu Kościoła udziela Komunii św., gdy upoważni go do tego ordynariusz
(hierarcha) miejsca.
3) składają się nao czynności zatwierdzone przez władzę kościelną: Publicznym kultem nie jest
jakakolwiek czynnośd religijna, ale tylko ta, którą Kościół za taką uznaje, np. procesja eucharys-
tyczna odprawiona według ksiąg liturgicznych.
Powyżej podane warunki powinny zostad spełnione jednocześnie, aby zaistniał publicz-
ny kult Kościoła. Dlatego też celebrans może wprowadzad innowacje do sprawowanych czyn-
ności jedynie wtedy, gdy zezwalają mu na to przepisy liturgiczne, a sprawowanie sakramen-
tów (z wyjątkiem pokuty i namaszczenia chorych) odbywa się zwyczajnie z udziałem ludu.
c. Osoby wykonujące zadanie uświęcania
KPK KKKW
Kan. 835  ż 1. Zadanie uświęcania wykonują naj- brak
pierw biskupi, którzy są arcykapłanami, głównymi
szafarzami Bożych tajemnic oraz moderatorami,
promotorami i stróżami życia liturgicznego w powie-
rzonym sobie Kościele.
ż 2. Wykonują je również prezbiterzy, którzy będąc
także uczestnikami kapłaostwa Chrystusowego, jako
jego szafarze pod władzą biskupa, są konsekrowani
do sprawowania kultu Bożego i uświęcania ludu.
ż 3. Diakoni mają udział w sprawowaniu kultu Boże-
go, zgodnie z przepisami prawa.
ż 4. W zadaniu uświęcania mają swój własny udział
również pozostali wierni, uczestnicząc czynnie na
swój sposób w nabożeostwach liturgicznych, zwłasz-
cza w Eucharystii. W szczególny sposób uczestniczą
w tej posłudze rodzice, prowadząc w duchu chrześci-
jaoskim życie małżeoskie i podejmując chrześcijao-
skie wychowanie dzieci.
W wypełnianiu zadania uświęcania uczestniczy cały Kościół. I tak wykonują je:
1) biskupi, którzy jako arcykapłani są głównymi szafarzami Bożych tajemnic (kan. 835 ż 1 KPK):
jako następcy apostołów (kan. 330, 375 ż 1 KPK; kan. 42 KKKW) winni pozostawad w jedności z
Biskupem Rzymu (kan. 333 ż 2 KPK; kan. 45 ż 2 KKKW), któremu służą pomocą w wypełnianiu
jego posługi (kan. 334 KPK; kan. 46 ż 1 KKKW) także na soborze powszechnym, w którym biorą
udział (kan. 339 ż 1 KPK; kan. 52 ż 1 KKKW). Biskupi są głównymi szafarzami liturgii, a przede
wszystkim szafarzami wszystkich sakramentów: udzielają chrztu (kan. 861 ż 1 KPK; kan. 677 ż
1 KKKW); są szafarzami bierzmowania (chryzmacji) (kan. 882 KPK; kan. 694 KKKW); celebrują
Eucharystię (kan. 900 ż 1 KPK; kan. 669 KKKW) i udzielają Komunii św. (kan. 910 ż 1 KPK; kan.
709 ż 1 KKKW); mogą ważnie spowiadad w całym Kościele (kan. 967 ż 1 KPK; kan. 722 KKKW);
są szafarzami namaszczenia chorych (kan. 1003 ż 1 KPK; kan. 739 ż 1 KKKW); są wyłącznymi
szafarzami święceo (kan. 1012 KPK; kan. 744 KKKW); asystują przy zawieraniu małżeostwa,
gdy pełnią urząd, który ich do tego upoważnia lub zostali delegowani (kan. 1110 KPK; kan. 828
ż 1 KKKW). Oprócz sprawowania sakramentów biskupi poświęcają lub konsekrują święte oleje:
Krzyżma (wsch. myron), chorych i katechumenów (kan. 847 ż 1, 880 ż 2, 999 KPK; kan. 693,
741 KKKW), dokonują poświęceo i błogosławieostw (kan. 1169 ż 1 i 2, 1206 KPK; kan. 871 ż 2
KKKW).
2) prezbiterzy, którzy przez święcenia są przeznaczeni do uświęcania ludu (kan. 835 ż 2 KPK)
wspomagają biskupów w wypełnianiu posługi uświęcania: są szafarzami chrztu (kan. 861 ż 1
KPK; kan. 677 ż 1 KKKW); w Kościołach wschodnich są szafarzami chryzmacji (kan. 694 KKKW),
a w Kościele łacioskim, o ile posiadają odrębne upoważnienie (kan. 882, 883 KPK); sprawują
Eucharystię (kan. 900 KPK; kan. 699 ż 1 KKKW) działając in persona Christi i rozdzielają jako
zwyczajni szafarze Komunię św. (kan. 910 ż 1 KPK; kan. 709 ż 1 KKKW); poprzez pokutę, o ile
pełnią określony urząd lub mają specjalne upoważnienie, jednają chrześcijan z Bogiem i Koś-
ciołem (kan. 965, 966 KPK); niosą ulgę chorym poprzez sakrament namaszczenia (kan. 1003
KPK; kan. 739 ż 1 KKKW); asystują przy zawieraniu małżeostw na mocy urzędu lub delegacji
(kan. 1110, 1111 KPK; kan. 828 KKKW); mogą udzielid posług lektoratu lub akolitatu.
Prezbiterzy mogą także dokonywad poświęcenia oleju chorych i oleju katechumenów (kan.
999 n. 2 KPK; kan. 741 KKKW), dokonywad konsekracji, poświęceo i błogosławieostw (kan.
1169 ż 2, 1206, 1207 KPK), dokonywad egzorcyzmów (kan. 1172 ż 2 KPK).
3) diakoni, mający udział w sprawowaniu kultu odpowiednio do przepisów (kan. 835, ż 3 KPK):
są wyświęceni  nie dla kapłaostwa, ale dla posługi (kan. 1009 ż 3 KPK). Według przepisów
prawa wypełniają posługę uświęcania poprzez: asystowanie biskupowi lub prezbiterowi w
czasie nabożeostw liturgicznych według przepisów ksiąg liturgicznych; udzielanie sakramentu
chrztu w Kościele łacioskim (kan. 861 ż 1 KPK); przechowywanie (kan. 943 KPK) i udzielanie
Eucharystii sobie i innym (kan. 911 ż 1 KPK) oraz zanoszenie Wiatyku (kan. 911 ż 2 KPK),
udzielanie błogosławieostwa eucharystycznego (kan. 943 KPK); asystowanie na podstawie
delegacji przy zawieraniu małżeostwa przez katolików obrządku łacioskiego (kan. 1111 KPK);
udzielanie sakramentaliów, przewodniczenie pogrzebowi (kan. 1169 ż 3 KPK).
4) pozostali wierni, uczestnicząc w liturgii, a szczególnie rodzice poprzez chrześcijaoskie życie
małżeoskie i wychowanie dzieci. Akolici (kan. 835 ż 4 KPK) to mężczyz
ni, którym w Kościele
łacioskim udzielono (na stałe) tej posługi. Są oni nadzwyczajnymi szafarzami Komunii św. (kan.
910 ż 2 KPK), przygotowują ołtarz i kielich podczas sprawowania Eucharystii, dokonują
puryfikacji, dokonują wystawienia Najświętszego Sakramentu, ale bez prawa udzielania
błogosławieostwa (kan. 943 KPK). Lektorzy i pozostali chrześcijanie świeccy uczestniczą w
posłudze uświęcania przez prowadzenie życia chrześcijaoskiego, a małżonkowie szczególnie
przez chrześcijaoskie wychowanie dzieci.
Należy więc stwierdzid, że obowiązek wykonywania posługi uświęcania w kościele jest
powszechny, tak, jak powszechne jest powołanie do świętości.
d. Kierowanie liturgią
KPK KKKW
Kan. 838  ż 1. Kierowanie świętą liturgią należy w Kan. 668  ż 2. Kompetentną władzą dla organizo-
sposób wyłączny do władzy kościelnej, którą jest wania kultu publicznego jest władza, o której Mowa
Stolica Apostolska oraz, zgodnie z prawem, biskup w kan. 657, z zachowaniem kan. 199 ż 1; nikt inny
diecezjalny. nie może względem postanowieo tej władzy niczego
dodad, ująd ani zmienid.
ż 2. Do Stolicy Apostolskiej należy kierowanie litur- Kan. 657  ż 1. Zatwierdzanie tekstów liturgicznych,
gią w całym Kościele, wydawanie ksiąg liturgicznych i po uprzednim zbadaniu przez Stolicę Apostolską,
potwierdzanie ich przekładu na języki narodowe, a zarezerwowane jest: w Kościołach Patriarchalnych
także czuwanie nad tym, by zarządzenia liturgiczne Patriarsze za zgodą Synodu Biskupów Kościoła pat-
były wszędzie wiernie przestrzegane. riarchalnego, w Kościołach metropolitalnych sui iuris
ż 3. Do Konferencji Biskupów należy przygotowywa- Metropolicie za zgodą Rady Hierarchów, w pozosta-
nie tłumaczeo ksiąg liturgicznych na języki narodo- łych Kościołach prawo to przysługuje jedynie Stolicy
we, po dokonaniu odpowiednich przystosowao w Apostolskiej, a w granicach przez nią ustanowionych
granicach określonych w samych księgach liturgicz- Biskupom i ich zebraniom prawnie ustanowionym.
nych oraz ich wydawanie, po sprawdzeniu przez Sto- ż 2. Tym samym władzom przysługuje także prawo
licę świętą. zatwierdzania wersji ksiąg przeznaczonych do użyt-
ż 4. Do biskupa diecezjalnego w Kościele mu powie- ku liturgicznego, po zdaniu relacji, jeśli chodzi o Koś-
rzonym należy, w ramach przysługującej mu kom- cioły patriarchalne lub metropolitalne sui iuris, Sto-
petencji, wydawanie w sprawach liturgicznych licy Apostolskiej.
norm, które obowiązują wszystkich. ż 3. Do ponownego wydania ksiąg liturgicznych lub
Kan. 839  ż 2. Ordynariusze miejsca powinni trosz- ich przekładów na inny język, przeznaczonych do
czyd się, by modlitwy oraz pobożne i święte dwicze- użytku liturgicznego, lub ich części, wymaga się i
nia ludu chrześcijaoskiego w pełni odpowiadały wystarczy potwierdzenie zgodności z wydaniem zat-
przepisom Kościoła. wierdzonym przez Hierarchę miejsca, o którym w
kan. 622 ż 1.
Jedynie władza kościelna jest uprawniona do kierowania liturgią (kan. 838 ż 1 KPK;
kan. 668 ż 2 KKKW). Zgodnie z kan. 2 KPK i kan. 3 KKKW, przepisy zawarte w księgach
liturgicznych stanowią ius speciale w stosunku do przepisów kodeksowych, chyba że, w odnie-
sieniu do przepisów przedkodeksowych, są one sprzeczne z normami zawartymi w
odpowiednich kodeksach.
1. Kompetencje Stolicy Apostolskiej
Stolica Apostolska ma najwyższą i pełną władzę w całym Kościele, a więc także w dzie-
dzinie prawa liturgicznego. Do niej należy kierowanie liturgią w całym Kościele, wydawanie
ksiąg liturgicznych i potwierdzanie ich przekładów na języki narodowe, a także czuwanie nad
tym, aby zarządzenia liturgiczne były wszędzie wiernie przestrzegane. Do wyłącznej zaś
kompetencji Stolicy Apostolskiej należy m.in. określanie wymogów ważnego sprawowania
sakramentów (kan. 841 KPK; kan. 669 KKKW), ustanawianie oraz znoszenie sakramentaliów w
Kościele łacioskim, jak również ich zmiana i autentyczna interpretacja (kan. 1167 ż 1 KPK),
ustanawianie w całym Kościele dni świątecznych i dni pokuty oraz ich znoszenie i przenoszenie
(kan. 1244 ż 1 KPK; kan. 880 ż 1 KKKW).
2. Kompetencje Konferencji Biskupów
Kodeks wyraz
nie przyznaje prawo do urzędowego tłumaczenia na języki narodowe i
wydawania ksiąg liturgicznych, po ewentualnym przystosowaniu ich do miejscowych warun-
ków w granicach dopuszczonych przez Stolicę Apostolską. Ponadto Stolica Apostolska upo-
ważnia Konferencje Biskupów na podstawie delegacji kodeksowej lub specjalnego zlecenia do
wydawania norm o charakterze ogólnym z własnej inicjatywy na prośbę samej Konferencji
(kan. 455 ż 1 KPK).
W szczególności prawodawca w KPK upoważnił Konferencje Biskupów do wydania norm w
następujących sprawach:
- katechumenatu dorosłych (kan. 851, n. 1 KPK);
- sposobu udzielania chrztu (kan. 854 KPK);
- sposobu wpisania do aktu chrztu danych o przysposobieniu (adopcji) ochrzczonego (kan. 877
ż 3 KPK);
- zasad dotyczących communicatio in sacris (kan. 844 ż 4 i 5 KPK);
- sporządzania ksiąg parafialnych (kan. 535 895 KPK);
- wieku wymaganego od kandydata do bierzmowania oraz spisania aktu bierzmowania (kan.
891, 895 KPK);
- konfesjonału (kan. 864 ż 2 KPK);
- określenia wyższego wieku niż wymaga prawo powszechne przy święceniach prezbiteratu i
diakonatu stałego (kan. 1031 ż 1 KPK);
- przeprowadzania badania narzeczonych przed ślubem i ogłaszania zapowiedzi (kan. 1067
KPK);
- ustalania wieku do godziwości małżeostwa (kan. 1083 ż 2 KPK);
- dopuszczania świeckiego do asystowania przy zawieraniu małżeostwa (kan. 1112 KPK);
- opracowania własnego obrzędu zawarcia małżeostwa (kan. 1120 KPK);
- sposobu złożenia oświadczeo i przyrzeczeo przed zawarciem małżeostwa mieszanego (kan.
1126 KPK);
- prowadzenia ksiąg zaślubionych (kan. 1121 ż 1 KPK);
- udzielania dyspensy od formy prawnej zawarcia małżeostwa mieszanego (kan. 1127 ż 2 KPK);
- określania materiału, z którego ma byd wykonana mensa ołtarzowa w przypadku, gdy nie jest
to kamieo naturalny (kan. 1236 ż 1 KPK);
- wysokości stypendium mszalnego (kan. 1265 ż 2 KPK);
- sposobu zachowania postu i wstrzemięz
liwości (kan. 1251, 1253 KPK);
- zniesienie lub przeniesienie na inny dzieo święta nakazanego w prawie powszechnym (kan.
1246 ż 2 KPK);
- okoliczności zastosowania ogólnej absolucji sakramentalnej (kan. 961 ż 2 KPK);
- sporządzania tłumaczenia ksiąg liturgicznych na języki narodowe (kan. 838 ż 3 KPK);
- dokonywania adaptacji ksiąg liturgicznych (kan. 838 ż 3 KPK);
- publikowania zatwierdzonych tłumaczeo ksiąg liturgicznych (kan. 838 ż 3 KPK).
Konferencja Episkopatu Polski, korzystając z powyższych uprawnieo, wydała własne
przepisy, które zostały zawarte w następujących dokumentach:
- Instrukcja duszpasterska Episkopatu o udzielaniu sakramentu chrztu świętego dzieciom
(1975);
- Instrukcja dla duchowieostwa w związku z wprowadzeniem obrzędów chrześcijaoskiego wta-
jemniczenia dorosłych (9.05.1989);
- Instrukcja duszpasterska dotycząca sakramentu bierzmowania (16.01.1975)
- Przepisy wykonawcze do Instrukcji Kongregacji do Spraw Sakramentów i Kultu Bożego
 Inaestimabile donum z 3.04.1980 (11.12.1980);
- Instrukcja Episkopatu Polski w związku z wydaniem nowego mszału ołtarzowego
(11.03.1987);
- Uchwała w sprawie Komunii świętej pod dwiema postaciami w zgromadzeniach zakonnych i
wspólnotach życia konsekrowanego (8.02.1979);
- Postanowienie konferencji Episkopatu Polski odnośnie nadzwyczajnego szafarza Komunii
świętej (2.05.1990);
- Instrukcja w sprawie formacji i sposobu wykonywania posługi nadzwyczajnych szafarzy
Komunii świętej (22.06. 1991);
- Zarządzenie księży biskupów wydane w związku z Instrukcją Świętej Kongregacji Obrzędów o
kulcie tajemnicy eucharystycznej  Eucharisticum misterium (11.11.1967);
- Instrukcja Episkopatu Polski o kulcie Tajemnicy Eucharystii poza Mszą świętą (11.12.1987);
- Wskazania Konferencji Episkopatu Polski odnośnie do nadzwyczajnego szafarza Komunii
świętej (9.03.2006);
- Wskazania Konferencji Episkopatu dla diecezji polskich dotyczące sprawowania Mszy św.
według ogłoszonego przez papieża Benedykta XVI listu apostolskiego w formie motu
proprio  Summorum Pontificum (3.10.2007);
- Nota w sprawie udzielania Komunii św. chorym na celiakię (21.05.2009);
- Zmodyfikowana instrukcja w sprawie posług oraz święceo udzielanych w seminariach
duchownych (4.05.1982);
- Instrukcja Episkopatu Polski w sprawie udzielania posługi lektora i akolity świeckim mężczyz-
nom (2.10.2007);
- I Instrukcja Episkopatu Polski dla duchowieostwa o przygotowaniu wiernych do sakramentu
małżeostwa i o duszpasterstwie rodzin (12.02.1969);
- II Instrukcja Episkopatu Polski dotycząca przygotowania do małżeostwa i życia rodzinnego
oraz wprowadzenia nowego obrzędu sakramentu małżeostwa (11.03.1975);
- Instrukcja Episkopatu Polski w sprawie duszpasterstwa małżeostw o różnej przynależności
kościelnej (14.03.1987);
- Instrukcja Episkopatu Polski o przygotowaniu do zawarcia małżeostwa w Kościele katolickim
(13.12.1989);
- Instrukcja dla księży dotycząca małżeostw konkordatowych (12.11.1998);
- Instrukcja liturgiczno-duszpasterska Episkopatu o pogrzebie i modlitwach za zmarłych (5.05.
1978);
- Instrukcja Episkopatu Polski o obrzędach błogosławieostw (25.11.1993);
- Drugi Polski Synod Plenarny (25.01.2001);
- Zasady postępowania w sprawie formalnego aktu wystąpienia z Kościoła (29.09.2008);
- Instrukcja: Ochrona danych osobowych w działalności Kościoła Katolickiego w Polsce (23.09.
2009);
- Kongregacja do Spraw Kultu Bożego i Dyscypliny Sakramentów, Dekret dotyczący świąt znie-
sionych w Polsce (4.03.2003; KEP 11.03.2003, obowiązywanie od 30.11.2003).
3. Kompetencje biskupa diecezjalnego (eparchialnego)
Biskup diecezjalny (eparchialny) wykonując swoje zadanie przewodniczy liturgii w po-
wierzonym mu Kościele partykularnym (kan. 837 ż 1 KPK) oraz czuwa nad tym, by nie
dochodziło do nadużyd w zakresie sprawowania sakramentów, sakramentaliów oraz kultu
Bożego i kultu świętych (kan. 392, ż 2 KPK). Dla zapewnienia należytego sprawowania liturgii
w swoim Kościele partykularnym biskup ma prawo wydawad obowiązujące wszystkich na
terenie diecezji normy w sprawach liturgicznych (kan. 838, ż 4 KPK).
4. Kompetencje Synodów katolickich Kościołów wschodnich
Synody katolickich Kościołów wschodnich są najwyższą władzą prawodawczą w dzie-
dzinie prawa liturgicznego w całym Kościele sui iuris, tzn. zarówno na terytorium własnym, jak
i poza nim (kan. 150 ż 2 KKKW).
e. Pozaliturgiczne praktyki religijne
KPK KKKW
Kan. 839 - ż 1. Zadanie uświęcania wypełnia Kościół brak
także przy pomocy innych środków, czy to przez
modlitwy, w których prosi Boga o uświęcenie wier-
nych w prawdzie, czy to przez dzieła pokuty i miłoś-
ci, które przyczyniają się bardzo do zaszczepienia i
umocnienia Królestwa Chrystusa w duszach oraz do
zbawienia świata.
 Kościół spełnia posługę uświęcania nie tylko w liturgii, ale także przy pomocy innych
środków. W modlitwie prosi Boga, aby uświęcał chrześcijan w prawdzie, a poprzez pokutę i
dzieła miłosierdzia przyczyniał się do zakorzenienia i umocnienia w chrześcijanach królestwa
Bożego i do zbawienia świata.
Zasady dotyczące pobożności ludowej zostały zawarte m.in. w Dyrektorium o
pobożności ludowej i liturgii. Zasady i wskazania, wydanych przez Kongregację do Spraw Kultu
Bożego i Dyscypliny Sakramentów w dniu 9 kwietnia 2003 r. (wydanie polskie: Pallotinum
2003).