Centralna Komisja Egzaminacyjna
Arkusz zawiera informacje prawnie chronione do momentu rozpoczęcia egzaminu.
WPISUJE ZDAJ
CY Miejsce
na naklejkę
KOD PESEL
z kodem
dysleksja
EGZAMIN MATURALNY
Z J
ZYKA KASZUBSKIEGO
MAJ 2012
POZIOM ROZSZERZONY
Instrukcja dla zdającego
1. Sprawdz
, czy arkusz egzaminacyjny zawiera 12 stron.
Czas pracy:
Ewentualny brak zgłoś przewodniczącemu zespołu
180 minut
nadzorującego egzamin.
2. Pisz czytelnie. Używaj długopisu/pióra tylko z czarnym
tuszem/atramentem.
3. Nie używaj korektora, a błędne zapisy wyraz
nie przekreśl.
4. Pamiętaj, że zapisy w brudnopisie nie podlegają ocenie.
5. Możesz korzystać ze słowników językowych.
Liczba punktów
6. Na tej stronie oraz na karcie odpowiedzi wpisz swój numer
PESEL i przyklej naklejkę z kodem. do uzyskania: 60
7. Zaznaczając odpowiedzi w części karty przeznaczonej dla
zdającego, zamaluj pola do tego przeznaczone. Błędne Część I  20 pkt
Część II  20 pkt
zaznaczenie otocz kółkiem i zaznacz właściwe.
Część III  20 pkt
8. Tylko odpowiedzi zaznaczone na karcie będą oceniane.
MOK-R1_1P-122
Układ graficzny � CKE 2010
2 Egzamin maturalny z języka kaszubskiego
Poziom rozszerzony
Arkusz składa się z trzech części:
 testu leksykalno-gramatycznego
 przekładu tekstu z języka kaszubskiego na język polski (tekst tłumaczenia napisz
w miejscu na to przeznaczonym)
 zadania sprawdzającego umiejętność pisania własnego tekstu (wybierz jeden temat
i napisz wypracowanie, wybrany temat zaznacz).
Test leksykalno-gramatyczny (20 pkt)
Wybierz tylko jedną odpowiedz
.
Zadanie 1. (1 pkt)
Pisownię kaszubskiej samogłoski � wyjaśnia między innymi wymiana tej głoski w języku
polskim na i, y, u. Która grupa wyrazów ilustruje tę zasadę?
A. b�lny, ch�cz, c�da
B. z�ma, r�ba, c�z�
C. m�rta, cht�ż, kn�pel
D. r�k, �ks�p, kr�p�
Zadanie 2. (1 pkt)
Zaznacz grupę wyrazów, w której wszystkie wyrazy zawierają kaszubienie.
A. szcz�ka, szczekac, brzćczi
B. dz�ń, stół, z�mny
C. zymk, lesny, szczotka
D. dzys, z�ma, s�ła
Zadanie 3. (1 pkt)
Głoski o, u są labializowane wewnątrz wyrazów po spółgłoskach:
A. p, b, t, d, s, z, j, h.
B. p, b, k, g, ch, w, f, m.
C. w, f, b, p, m, n, c, d.
D. f, w, t, d, h, j, k, l.
Zadanie 4. (1 pkt)
Przymiotniki rodzaju męskiego w mianowniku po tematach zakończonych spółgłoską s,
z, c, dz, twarde n  mają końcówkę
A.  �.
B.  y.
C.  �.
D.  i.
Zadanie 5. (1 pkt)
Podanym wyrazom ju, j�, j�, jć, jo odpowiada następujące tłumaczenie na język polski:
A. ja, tak, aż, ją, już.
B. je, jak, ja, już, ją.
C. już, ja, je, ją, tak.
D. jem, jestem, jest, je, już.
Egzamin maturalny z języka kaszubskiego 3
Poziom rozszerzony
Zadanie 6. (1 pkt)
Imiesłów przysłówkowy uprzedni tworzy się w kaszubszczyz
nie literackiej za pomocą
przyrostków
A.  wsz�,  łsz�.
B.  ący,  ąc�,  ąc�.
C.  ti,  ny,  ony.
D.  ąc�.
Zadanie 7. (1 pkt)
Przymiotnik cwiardi w bierniku liczby pojedynczej rodzaju żeńskiego ma końcówkę
A.  ć.
B.  ą.
C.  �.
D.  i.
Zadanie 8. (1 pkt)
Słowo łsn�ż�ł� ze zdania: Łrocz�stosc ... łsn�ż�ł� znón� kasz�bscz� artisticzn� należy
przetłumaczyć
A. uświetniły.
B. uśnieżyły.
C. uświadomiły.
D. przygotowały.
Zadanie 9. (1 pkt)
Wskaż przyrostek, którego nie można dodać do podstawy gćb-.
A.  ny
B.  łla
C.  sk�
D.  �szk
Zadanie 10. (1 pkt)
Wyrazy daleczk�, m�cenk� są przykładami
A. wulgaryzmów.
B. zdrobnień.
C. zgrubień.
D. przysłówków.
Zadanie 11. (1 pkt)
Wyraz d�ka w miejscowniku liczby mnogiej ma końcówkę
A.  e.
B.  ach.
C.  ama.
D.  ów.
Zadanie 12. (1 pkt)
Konstrukcja jem widz�ł reprezentuje
A. archaiczny czas przeszły.
B. czas przyszły.
C. czas przeszły prosty.
D. żaden z powyższych.
4 Egzamin maturalny z języka kaszubskiego
Poziom rozszerzony
Zadanie 13. (1 pkt)
Czasownik fłtrowac w języku kaszubskim znaczy
A. karmić zwierzęta.
B. szyć czapki z futer.
C. szyć futra.
D. hodować zwierzęta.
Zadanie 14. (1 pkt)
W wyrażeniu naproc�m człowiek�wi forma naproc�m jest
A. zaimkiem względnym.
B. partykułą wzmacniającą.
C. przyimkiem.
D. wyrażeniem przyimkowym.
Zadanie 15. (1 pkt)
Wyrażenie najesc sć heltków w języku kaszubskim znaczy
A. najeść się do syta.
B. najeść się robaczywych owoców.
C. doświadczyć radości.
D. zaznać goryczy.
Zadanie 16. (1 pkt)
Wyrażeniu isć wcześnie spać odpowiada w języku kaszubskim frazeologizm
A. jic ze swiniama spac.
B. jic z gapama spac.
C. jic z krowama spac.
D. jic z �wcama spac.
Zadanie 17. (1 pkt)
Wyrażenie dac gćb� w języku kaszubskim oznacza
A. dać wiarę.
B. dać okazję.
C. pocałować.
D. powiedzieć komuś prawdę prosto w twarz.
Zadanie 18. (1 pkt)
Zaimek osobowy �ni w miejscowniku ma formę
A. nich.
B. jich.
C. nima.
D. jima.
Zadanie 19. (1 pkt)
Wyrazy chłtk�, kąsk, wprzódk to
A. wykrzykniki.
B. partykuły.
C. przysłówki.
D. rzeczowniki.
Egzamin maturalny z języka kaszubskiego 5
Poziom rozszerzony
Zadanie 20. (1 pkt)
Przysłowie Lepsz� r�b� w p�sce jak g�sce jest
A. zdaniem złożonym podrzędnie.
B. zdaniem złożonym współrzędnie.
C. zdaniem pojedynczym.
D. równoważnikiem.
Przekład tekstu oryginalnego na język polski (20 pkt)
Jak Mariczka szła naz�d, j� so sedz�ł jesz d�rch na miedz� i na nić zdrz�ł. Mie sć zd�wa,
że słunyszk� jć �dprow�dz� na drogć, a to ż�to, co nie b�ło jesz zesekł� jakb� zdrza na nić.
Mariczka z d�leka w�zdrza jak m�dr�k w ż�ce, czasć czej mia czerwiony szertuch, to b�
mógł m�slec, że jidze drogą mak. Czemł ni�  j� sć m�sl�ł  czemł mak b� ni mi�ł jic tą
stegną? Czemł za Mariczką b� ni m�gł� jic wsz�tcz� maczi z teg� ż�ta ab� wsz�tcz�
m�dr�czi? Jak j� tak zdrzć na drogć, to mie sć zd�w�, że �na je cał� czerwion�, a te plón�
m�dr�. To mie sć tak widza, że j� jaż k�sć �d se �ds�nął � stoj�ł na ti miedz�. Mariczka sć
�bezdrza i sć łsmia do mie. C�ż �na so m�sli ter�, jak �na tak jidze drogą w t�ch sw�jich
krótczich s�kniach? Cz�ż �na w se cz�je? M�że ten całi swiat, ż�to, drogć, maczi �
słunyszk�?
J. Drzeżdzon, Dzwonnik, Gdańsk 1979.
Przekład
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
6 Egzamin maturalny z języka kaszubskiego
Poziom rozszerzony
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
Egzamin maturalny z języka kaszubskiego 7
Poziom rozszerzony
Pisanie własnego tekstu (20 pkt)
Temat 1. Przedstaw Remusowe spojrzenie na Biblię na podstawie fragmentów powieści
Aleksandra Majkowskiego Ż�c� i przig�d� Remłsa.
Aleksander Majkowski
Ż�c� i przig�d� Remłsa
(w�jimczi)
 W�l� B�sk�! K�mł namienion�, teg� nie minie! Na mój głupi roz�m j� jem łdb� taczi: -
Jedn�mł d�ł Pón Bóg krowć, a dr�dż�mł le p�wróz. Cht�ż so sadnie p�d miedzą i z p�wroza
ml�ka łdoji? A to knapsk�, co �no m�? M� �no krowć?  Ni m�! M� �no p�wróz?  Ni m�!
Tej ni� t�l� krow�, ale ani p�wroza ni m�! Niechże mł ted� p� głowie szemarzi co chce [...].
N�przód le ter� niech g� ksądz jeg�m�sc nałczi pr�wd� chrzesc�jańsczi [...].
Niech temł ksćdzowi, cht�ren mie Wiar� nałcził, Pón Bóg d� nieb� wieczn�! [...]
N�barżi j� lgnął do histor�ji St�r�g� Z�k�nu. B�ła to m�ja piersz� ksążka z �br�zkama, dze
na pierszi stronie sedz�ł Bóg �jc na tćdze, a na zemi Jadam i Jewa westrzód wsz�tern�stczich
zwierzćt. K� to b�ł czas, czej nen całi swiat w�szedł z rćczi B�sczi, jak now� szkląc�
n�rzćdz� z rćczi m�stra, jaż �cz� sć smiał�. L�gł lew k�l s�rnićca, a wilk �k�ma �wieczczi,
a jedno dr�dż�g� nie zjadło i le swićtą trzimało zg�dć. A Pón Bóg na to zdrz�ł wiecznyma
�czama i wsz�tk� b�ło dobrze. Niech mie Pón Bóg w�b�czi, że mie ż�wi górz br�ł
na Jadama, ch�c �n wej równak je najim pierszim rodz�cć. P� c�ż �n grizł jabk�, cht�rno
jemł Jewa p�dała. Przez to jich �b�je z raju w�n�kel� aniel� ze ż�lącyma mieczama,
a na swiece górć wzćł� złosc i łtr�pieni� ... M�c B�sk�! Dzys� j� sć nie dz�włjć Jadam�wi,
b�m sóm dozn�ł, że białka, b�le chcała, z chłopć wsz�tcz�g� dok�że. [...].
Razu jedn�g� (ksądz jeg�m�sc) do mie rzekł:
 B�cz�, kn�pkł. Móż�sz mi�ł t�ż skażoną g�dkć a jednak w�prowadzył lud swój
jizraelsczi ze zemi egipsczi, domł niew�l�, i w płsti z kamienia klasnićcym pal�c� w�dob�ł
w�dć i zawiódł ż�dów do zemi �biecóny. A sóm Pón Bóg z nim g�d�ł na górze Synaj! [...]
N�wićcy ze wsz�tczich �jców Z�k�nu prz�lgnął mie do serca Dawid, b� �n, m�łi pastuszk
jak j�, lwł w�rw�ł jagnić z g�rdzel� a kamienić z płszczówczi zabił �p�czn�g� G�lijata, co
rąg�ł B�gł. P�wiedz�ł jem sobie:
 Taką płszczówkć t� so, Remłs, zrobisz, t�ż z ni G�lijata łbijesz.
Michałowa Marta ch�dz�ła ze mną w gromadze na n�łkć. [...]
Wrócywsz� sć z n�łczi na �bi�d, do p�dwieczórkł młsz�ł jem prz� dob�tkł p�magac,
p�tim do wieczerz� del� mie w�lą, żeb�m sć łcził z Martą kat�zmłsu i Histor�ji Swićti. Tej
j� razu jedn�g� rzekł do Mart�:
 Wi�sz t�, Marto, mie sć zdaje, że naju płstk�wi� to je ta zemia �biecón�, � cht�rny
w ksążce stoji.
Na taką g�dkć �na sć zdz�wiła i rzecze:
 Jakłż to b� m�gło b�c?
Tej j� ji w�łożił:
 B�cze: Naju rz�ka w lese, to Jordan, a naju jezoro, to Genezaret, dze Swićti Pioter b�ł
r�b�kć. M�l p�d k�runowóną jarz�biną, to Betel, dze Patrijarcha Jakłb łzdrz�ł drabinć,
w�soką jaż do nieba. St�dni� prz� trzech ch�jnach: tam brac� Józwa przedel� do Egiptu.
Piekarnik w sadze, to piec, w cht�ren k�z�ł wrzuc�c na sp�leni� trzech chłop�ków król
Nabłch�donozor. A wilczi wądół do jezora, dze za pamićc� tw�j�g� tatka wilk jagnić skr�dł,
to kłla lwów, w cht�rną Daniela proroka wrzuc�l� p�gónie ...
Marta sć dz�w�wała:
 Jak t� to wi�sz łkładac!
8 Egzamin maturalny z języka kaszubskiego
Poziom rozszerzony
A j� �drzekł:
 To nie je niżódno łkł�dani�, le pr�wda. B� wej: Naju pón to Abraham, a jeg� żona,
nasz� pani to Sara.
 To nie je m�żno!  spi�rała sć Marta.  Abraham mi�ł �sm�dzesąt lat i długą brodć, b�
tak je w ksążce w�malowóny.
 C�ż to szk�dzy?  Niech le nasz pón mdze mi�ł lat �sm�dzesąt, tej mł broda łrosce jaż
do pasa. A mają �ni dzec�?  Ni mają!  Widzysz! A czej nasza pani bćdze miała �sm�dzesąt
lat, �b�czisz, że �na s�na dostónie.
 A nasz tatk, czim �n je?
 Twój tatk?  P�żd�j le!  Twój tatk, to je prorok Jeremij�sz, b� �n wieczorama piesnie
spi�w�!
 A j�?
 T�, Marto jes Rebeką, b� z wćb�ruszkć prz� st�dni stojisz!
 A M�rc�n?
 M�rc�n to je Absalón, b� m� szadą głowć. Jesz na chójeczce łtknie.
 A Marcyjanna?
 Marcyjanna to je gw�sno Płtifarz�n�, b� Płtifar t�ż b�ł kłcharzć.
 A t� J�młs?
 J� Marto, jem pasturk Dawid. A j� sobie zrobić płszczówkć, jak �n, i zabijć G�lijata! .
Aleksander Majkowski Ż�c� i przig�d� R�młsa, Gdańsk 1997
Temat 2. Przedstaw obraz kaszubskiego morza na podstawie wierszy M�rze sz�mi
Mariana Selina i M�rze Henryka Kota.
Marian Selin
M�rze sz�mi
Jak wiedno sz�mi to Wi�ldż� M�rze?
Jakb� g�dało, jakb� w�łało,
Tak, jakb� w sw�jich wątpiach słon�ch
Wi�ldż� serce p�s�dało.
M�rze pr�c�je, m�rze sć złoscy,
Czasć z�s głaszcze swój brz�g z miłosc�,
Nier�z spokójn� je gł�dcz� cał�,
Bi�ł� barónczi prz�góni� z dal�;
Czasć sć wzbłrzi i pieni srodze,
To z�s zawarczi w zmącony w�dze,
To m�rze spi�w�, to sć nadim�,
�temkłą paszczć szerok rozjim�,
W słuńca parmieniach je �złocon�,
M�rze sć skrz�wi, ch�c je zmćczon�,
W k�lorach nieba, w cemny zeleni,
To m�rze sz�mi, strz�brzi sć, mieni!
M�cn� je m�rze i jeg� wał�!
M�rzu nie �prze sć niżóden wcale!
M�rze �ddaje, m�rze zabierze,
� wiedno sz�mi... Wieczn� je m�rze!
Marian Selin, M�rze sz�mi, [w:] Modra struna. Antologia poezji kaszubskiej, Gdańsk 1973
Egzamin maturalny z języka kaszubskiego 9
Poziom rozszerzony
Henryk Kot
M�rze
m�rze spokójn�
szerocz� wał� toczą sć zgniło
przewl�kają jedna w dr�gą
dze wezbrón� wała
łderziw� w pi�sk
rozs�pón� grz�wa pian�
zwij� sć jakb� żnija
g�dz�na przedswitkł
wstrzimłje dech zemi
H. Kot, M�je Kasz�b�, Banino 2007
WYPRACOWANIE
Wybieram temat & & & &
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
10 Egzamin maturalny z języka kaszubskiego
Poziom rozszerzony
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
Egzamin maturalny z języka kaszubskiego 11
Poziom rozszerzony
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
12 Egzamin maturalny z języka kaszubskiego
Poziom rozszerzony
BRUDNOPIS (nie podlega ocenie)