Badanie wyników nauczania z chemii. Poziom rozszerzony
Copyright by ZamKor spółka z ograniczoną odpowiedzialnością S.K.A., Kraków 2014 1
ZamKor
BADANIE WYNIKÓW NAUCZANIA Z CHEMII
POZIOM ROZSZERZONY
(ważne doświadczenia)
Czas pracy 45 minut
Za rozwiązanie wszystkich zadań można otrzymać łącznie 30 punktów.
Informacja do zadań 1 3
Temat doświadczenia: Badanie rozpuszczalności metanolu w wodzie.
Opis czynności: Do zlewki z wodą dodano metanol. Zawartość naczynia wymieszano za pomocą szklanej
bagietki.
1.1
Zadanie 1. (1 pkt)
wybierz i podkreśl właściwą obserwację.
Obserwacja: Zawartość zlewki uległa rozdzieleniu na dwie warstwy / Otrzymano klarowny roztwór.
2.1
Zadanie 2. (1 pkt)
Uzupełnij poniższy wniosek. w tym celu wybierz i podkreśl odpowiednie sformułowanie. Swój wybór
uzasadnij, odnosząc się do budowy cząsteczki metanolu.
Wniosek: Metanol bardzo dobrze rozpuszcza się / praktycznie nie rozpuszcza się w wodzie.
Uzasadnienie: ................................................................................................................................................
.........................................................................................................................................................................
3.1
Zadanie 3. (1 pkt)
Spośród podanych niżej metod rozdziału mieszanin wybierz i podkreśl tę metodę, za pomocą której
rozdzielisz składniki otrzymanej w doświadczeniu mieszaniny.
destylacja , sączenie , rozdział za pomocą rozdzielacza
4.1
Zadanie 4. (1 pkt)
Poniższa tabela przedstawia zależność rozpuszczalności amoniaku w wodzie od temperatury.
Temperatura, �c
0 20 40 60 80 100
y
ródło: Małe tablice chemiczne,
Rozpuszczalność,
Wydawnictwo Adamantan,
88,7 52,2 32,2 23,8 15,4 7,4
g/100 g H O Warszawa 2005.
2
Nasycony w temperaturze 20�C roztwór amoniaku ogrzano do temperatury 100�C.
napisz, jakie zmiany zaobserwowano.
.........................................................................................................................................................................
.........................................................................................................................................................................
Dokument pobrany przez: 25087af0d481e50d7a52e9c006498b9824f8a75b
Badanie wyników nauczania z chemii. Poziom rozszerzony
Copyright by ZamKor spółka z ograniczoną odpowiedzialnością S.K.A., Kraków 2014 2
ZamKor
5.1 5.2
Zadanie 5. (3 pkt)
Zadaniem laboranta było przygotowanie 0,5 dm3 roztworu kwasu azotowego(V) o stężeniu 0,2 mol " dm 3.
Dysponował następującymi odczynnikami i sprzętem laboratoryjnym:
Odczynniki: kwas azotowy(V) o stężeniu C = 65% i gęstości d = 1,4 g " cm 3, woda destylowana.
p
Sprzęt laboratoryjny: kolba miarowa (500 cm3) z korkiem, pipeta, zlewka.
wykonaj potrzebne obliczenia (z dokładnością do pierwszego miejsca po przecinku), a następnie
uzupełnij opis czynności z uwzględnieniem podanego powyżej sprzętu laboratoryjnego.
Obliczenia:
Czynności:
Kolbę miarową o objętości 500 cm3 napełnić do połowy wodą destylowaną. Za pomocą pipety odmierzyć
i dodać ............. cm3 65-proc. kwasu azotowego(V). Zawartość kolby wymieszać, a następnie .................
.........................................................................................................................................................................
.........................................................................................................................................................................
.........................................................................................................................................................................
6.1 6.2
Zadanie 6. (2 pkt)
Na dwóch wagach analitycznych położono szkiełka zegarkowe. Wagi wyzerowano. Następnie na pierw-
szym szkiełku zegarkowym położono mały kawałek sodu, a na drugie szkiełko zegarkowe nasypano krysz-
tałki jodu. Wskazania wag były jednakowe  równe 0,50 g. Pomiar masy przeprowadzono w temperaturze
pokojowej.
Po upływie kilku minut sprawdzono wskazania obu wag.
a) Uzupełnij poniższe obserwacje. w tym celu wybierz i podkreśl odpowiednie sformułowanie w każ-
dym nawiasie.
Wskazanie wagi, na której znajdował się sód, ( wzrosło , zmalało , nie uległo zmianie ).
Wskazanie wagi, na której znajdował się jod, ( wzrosło , zmalało , nie uległo zmianie ).
b) odwołując się do swojej wiedzy na temat właściwości użytych w doświadczeniu pierwiastków,
podaj uzasadnienie poczynionych obserwacji.
.........................................................................................................................................................................
.........................................................................................................................................................................
.........................................................................................................................................................................
Dokument pobrany przez: 25087af0d481e50d7a52e9c006498b9824f8a75b
Badanie wyników nauczania z chemii. Poziom rozszerzony
Copyright by ZamKor spółka z ograniczoną odpowiedzialnością S.K.A., Kraków 2014 3
ZamKor
7.1
Zadanie 7. (1 pkt)
Przeprowadzono doświadczenie, którego celem było porównanie aktywności fluorowców. Obserwacje za-
notowano w tabeli.
Probówka 1 Probówka 2
Warstwa organiczna przyjmuje Warstwa organiczna przyjmuje
Obserwacje
różowofioletowe zabarwienie. żółtobrunatne zabarwienie.
na podstawie podanych obserwacji uzupełnij schemat doświadczenia. w tym celu wybierz i podkreśl
na schemacie oznaczenia literowe odpowiednich odczynników.
Lista odczynników: A. KCl B. KI C. Br D. I
(aq) (aq) 2(aq) 2(aq)
C / D C / D
A / B A / B
CHCl3 CHCl3
1. 2.
8.1 8.2
Zadanie 8. (3 pkt)
Do dwóch probówek wrzucono po małym kawałku żelaza i srebra. Następnie do każdej probówki wlano
odpowiedni kwas, co zilustrowano na poniższym schemacie:
HCl(stęż.) H2SO4(stęż.)
Fe Ag
1. 2.
W obu próbach zaobserwowano wydzielanie się bezbarwnych gazów.
a) Uzupełnij poniższą tabelę. opisz krótko sposób, w jaki zidentyfikujesz wydzielające się gazy. Po-
daj zapis procesu lub równanie reakcji, wykorzystanych do identyfikacji otrzymanych gazów.
Probówka Sposób identyfikacji wydzielającego się gazu Równanie reakcji/zapis procesu
1
2
b) określ barwy roztworów, jakie powstały po zakończeniu doświadczenia.
Probówka 1: ................................................................
Probówka 2: ...............................................................
Dokument pobrany przez: 25087af0d481e50d7a52e9c006498b9824f8a75b
Badanie wyników nauczania z chemii. Poziom rozszerzony
Copyright by ZamKor spółka z ograniczoną odpowiedzialnością S.K.A., Kraków 2014 4
ZamKor
Informacja do zadań 9 10
Aby zbadać charakter chemiczny tlenku manganu(II), do trzech probówek wprowadzono substraty zgodnie
z podanym niżej wykazem:
Probówka 1: MnO + H O Probówka 2: MnO + HCl Probówka 3: MnO + NaOH
(s) 2 (s) (aq) (s) (aq)
9.1
Zadanie 9. (1 pkt)
Uzupełnij poniższą tabelę. dla każdej probówki zapisz równanie zachodzącej reakcji (w formie jono-
wej skróconej) lub zaznacz, że reakcja nie zachodzi. określ charakter chemiczny badanego tlenku.
Probówka 1 Probówka 2 Probówka 3
Charakter chemiczny tlenku manganu(II): kwasowy / amfoteryczny / zasadowy / obojętny.
10.1 10.2
Zadanie 10. (3 pkt)
Po zakończeniu doświadczenia w probówce oznaczonej numerem 2 za pomocą bagietki pobrano kroplę
otrzymanego roztworu i naniesiono ją na uniwersalny papierek wskaz
nikowy. Następnie do probówki do-
dano roztwór wodorotlenku sodu, po czym pozostawiono ją w pracowni laboratoryjnej na kilka godzin.
a) określ barwę, jaką przyjmie wskaz
nik. Podaj równanie procesu (w formie jonowej skróconej)
odpowiedzialnego za poczynioną obserwację.
Barwa wskaz
nika: ................................................................
Uzasadnienie obserwacji: ..............................................................................................................................
b) Uzupełnij poniższą tabelę. napisz, jakie zmiany zaobserwowano bezpośrednio po dodaniu roztwo-
ru wodorotlenku sodu i po upływie kilku godzin. zapisz równania zachodzących reakcji w formie
cząsteczkowej.
Obserwacja Równanie reakcji
Bezpośrednio
po dodaniu
NaOH
(aq)
Po upływie
kilku godzin
Dokument pobrany przez: 25087af0d481e50d7a52e9c006498b9824f8a75b
Badanie wyników nauczania z chemii. Poziom rozszerzony
Copyright by ZamKor spółka z ograniczoną odpowiedzialnością S.K.A., Kraków 2014 5
ZamKor
11.1
Zadanie 11. (1 pkt)
Tematem doświadczenia było wykazanie redukujących właściwości jonów chromu na III stopniu utlenienia.
Podczas ogrzewania zaobserwowano, że zawartość probówki zmienia barwę z zielonej na żółtą.
Uzupełnij schemat doświadczenia. w tym celu uwzględnij środowisko reakcji, wpisując w wolne
miejsce wzór odpowiedniego jonu lub cząsteczki (H+, oH lub H o).
2
Podaj nazwę jonów, w postaci jakich występuje chrom po zakończeniu doświadczenia.
H2O2 , ..........
Cr3+
Nazwa jonów: ..............................................................................................
12.1 12.2
Zadanie 12. (2 pkt)
Przeprowadzono doświadczenie zilustrowane poniższym schematem:
kwas
oleinowy
etan eten benzen toluen
1. 2. 3. 4. 5.
roztwór Br2 w CCl4
a) Podaj numer lub numery zlewek, w których dodawany odczynnik spowoduje szybkie odbarwienie
roztworu bromu. określ typ reakcji i podaj, według jakiego mechanizmu ona zachodzi. w tym
celu podkreśl odpowiednie nazwy.
Numer / numery zlewek: .............................................
Typ reakcji: substytucja / addycja Mechanizm: nukleofilowy / elektrofilowy / wolnorodnikowy
b) Podaj numer lub numery zlewek, w których roztwór bromu ulega odbarwieniu dopiero po naświe-
tleniu mieszaniny reakcyjnej. określ typ reakcji i podaj, według jakiego mechanizmu ona zachodzi.
w tym celu podkreśl odpowiednie nazwy.
Numer / numery zlewek: .............................................
Typ reakcji: substytucja / addycja Mechanizm: nukleofilowy / elektrofilowy / wolnorodnikowy
Dokument pobrany przez: 25087af0d481e50d7a52e9c006498b9824f8a75b
Badanie wyników nauczania z chemii. Poziom rozszerzony
Copyright by ZamKor spółka z ograniczoną odpowiedzialnością S.K.A., Kraków 2014 6
ZamKor
13.1
Zadanie 13. (2 pkt)
Poniżej podano nazwy pochodnych węglowodorów, których cząsteczki zawierają co najmniej jedną grupę
hydroksylową:
A. etanol B. glikol etylenowy C. fenol D. glukoza E. kwas 2-hydroksypropanowy
Spośród podanych wyżej substancji wybierz wszystkie, które spełniają podane w tabeli warunki.
wpisz przypisane im oznaczenia literowe w odpowiednie miejsca.
Oznaczenie literowe związku
Charakterystyka
spełniającego warunek
Wodny roztwór tej substancji przewodzi prąd elektryczny.
Wodny roztwór tej substancji wykazuje odczyn obojętny.
Po dodaniu zawiesiny Cu(OH) do roztworu tej substancji
2
i wymieszaniu powstaje klarowny, szafirowy roztwór.
Po dodaniu zawiesiny Cu(OH) do roztworu tej substancji i ogrzaniu
2
powstaje pomarańczowoczerwony osad.
Reaguje z zasadą sodową.
14.1
Zadanie 14. (1 pkt)
Celem doświadczenia było porównanie właściwości chemicznych monohydroksylowych alkoholi zawiera-
jących cztery atomy węgla w cząsteczce. Obserwacje dla wykonanych prób zestawiono w poniższej tabeli.
Badane alkohole
Opis przeprowadzonej próby Alkohol 1 Alkohol 2 Alkohol 3
Rozgrzany w płomieniu palnika drut
miedziany pokryty warstwą czarnego
Nie widać zmian. Czarny osad znika. Czarny osad znika.
tlenku miedzi(II) wprowadzono
do probówki z badanym alkoholem.
Do otrzymanych w poprzedniej próbie
Na ściankach
roztworów dodano odczynnik Tollensa
 probówki pojawia Nie widać zmian.
[Ag(NH ) ]OH.
3 2
się lśniący nalot.
Zawartość probówek ogrzano.
Podaj wzory półstrukturalne (grupowe) alkoholi, które stanowiły substraty w przeprowadzonych
próbach.
Alkohol nr 1: ...................................................
Alkohol nr 2: ...................................................
Alkohol nr 3: ...................................................
Dokument pobrany przez: 25087af0d481e50d7a52e9c006498b9824f8a75b
Badanie wyników nauczania z chemii. Poziom rozszerzony
Copyright by ZamKor spółka z ograniczoną odpowiedzialnością S.K.A., Kraków 2014 7
ZamKor
15.1
Zadanie 15. (1 pkt)
W dwóch probówkach umieszczono kawałek marmuru, którego głównym składnikiem jest węglan wapnia.
Następnie do pierwszej probówki wlano roztwór kwasu mrówkowego (K = 1,8 "10 4), a do drugiej roz-
HCOOH
twór kwasu octowego (K = 1,8 " 10 5) o tym samym stężeniu równym 1 mol " dm 3. Doświadczenie
CH3COOH
zilustrowano na poniższym schemacie.
K = 4,5 " 10 7
1 H2CO3
HCOOH(aq) CH3COOH(aq)
marmur marmur
1. 2.
opisz zmiany, jakie można zaobserwować podczas przebiegu doświadczenia. zwróć uwagę na różnicę
w przebiegu obu procesów, która mogłaby stanowić podstawę rozróżnienia badanych kwasów.
Obserwacje: ...................................................................................................................................................
.........................................................................................................................................................................
.........................................................................................................................................................................
16.1
Zadanie 16. (2 pkt)
Pewien organiczny wskaz
nik kwasowo-zasadowy o wzorze ogólnym HR ma charakter słabego kwasu.
W roztworze wodnym pomiędzy formą niezdysocjowaną a formą zdysocjowaną tego kwasu ustala się stan
równowagi, co ilustruje poniższy zapis:
HR H+ + R
�!
Jeśli w roztworze przeważa forma niezdysocjowana HR, to roztwór jest bezbarwny, jeśli zaś przeważa for-
ma zdysocjowana R  roztwór ma barwę żółtą.
Przeprowadzono doświadczenie, w którym dodano po kilka kropli roztworu wskaz
nika HR do zlewki
z wodnym roztworem chlorowodoru i zlewki z wodnym roztworem wodorotlenku sodu.
Uzupełnij poniższą tabelę. wybierz i podkreśl barwę, jaką przyjmie wskaz
nik w badanych roztwo-
rach. Swoją odpowiedz
uzasadnij, odwołując się do reguły przekory.
Zlewka
Barwa wskaz
nika Uzasadnienie
z roztworem
HCl bezbarwny / żółty
NaOH bezbarwny / żółty
Dokument pobrany przez: 25087af0d481e50d7a52e9c006498b9824f8a75b
Badanie wyników nauczania z chemii. Poziom rozszerzony
Copyright by ZamKor spółka z ograniczoną odpowiedzialnością S.K.A., Kraków 2014 8
ZamKor
17.1
Zadanie 17. (1 pkt)
Na rysunku obok przedstawiono wzór półstrukturalny (grupowy)
O O
aspartamu  syntetycznego związku używanego jako słodzik.
H2N CH C NH CH C O CH3
CH2 CH2
W probówce sporządzono wodny roztwór aspartamu. Następnie
dodano do niego odczynnik X i całość wymieszano. Zaobserwo-
COOH
wano, że zawartość probówki przyjęła różowofioletowe zabar-
wienie.
z podanej niżej listy wybierz i podkreśl nazwę odczynnika, którego użyto w doświadczeniu (odczynnik X).
następnie w podanym niżej wzorze półstrukturalnym (grupowym) cząsteczki aspartamu zaznacz frag-
ment odpowiedzialny za obserwowane zmiany.
woda bromowa świeżo strącony wodorotlenek miedzi(II) wodny roztwór chlorku żelaza(III)
O O
H2N CH C NH CH C O CH3
CH2 CH2
COOH
18.1
Zadanie 18. (1 pkt)
Podczas prowadzonej przy użyciu elektrod grafitowych elektrolizy wodnego roztworu pewnej substancji
stwierdzono, że:
" na obu elektrodach wydzielały się gazy (w stosunku objętościowym 1 : 2),
" po wymieszaniu roztworów z przestrzeni katodowej i anodowej pH roztworu wzrosło.
wybierz i podkreśl wzór tej substancji, której wodny roztwór poddano procesowi elektrolizy.
H SO KOH AgNO KNO NaCl
2 4 3 3
Dokument pobrany przez: 25087af0d481e50d7a52e9c006498b9824f8a75b
Badanie wyników nauczania z chemii. Poziom rozszerzony
Copyright by ZamKor spółka z ograniczoną odpowiedzialnością S.K.A., Kraków 2014 9
ZamKor
19.1 19.2
Zadanie 19. (2 pkt)
Zaprojektowano ogniwo złożone z dwóch półogniw metalicznych, w którym:
" nikiel pełni funkcję elektrody dodatniej,
" siła elektromotoryczna ogniwa w warunkach standardowych wynosi 1,43 V (stężenia odpowiednich
jonów wynoszą 1 mol " dm 3).
a) na podstawie odpowiednich obliczeń ustal, jaka elektroda pełni funkcję elektrody ujemnej. zapisz
schemat tego ogniwa.
Obliczenia:
Schemat ogniwa: ................................................................
b) Uzupełnij obserwacje. w tym celu wybierz i pokreśl odpowiednie sformułowania w każdym na-
wiasie.
1. Podczas pracy tego ogniwa:
a) masa elektrody dodatniej ( rośnie , maleje nie ulega zmianie ).
b) masa elektrody ujemnej ( rośnie , maleje , nie ulega zmianie ).
2. Podczas pracy tego ogniwa:
a) w półogniwie dodatnim barwa roztworu ( staje się bardziej intensywna , staje się mniej intensywna ,
nie ulega zmianie ).
b) w półogniwie ujemnym barwa roztworu ( staje się bardziej intensywna , staje się mniej intensywna ,
nie ulega zmianie ).
Dokument pobrany przez: 25087af0d481e50d7a52e9c006498b9824f8a75b