Pozegnanie jesieni jest powieścią S.I. Witkeiwicza.
On sam uważał powieść za gatunek gorszy od dramatu czy poezji.
Za formę, która nie jest w stanie uzyskać miana Czystej Formy.
uważał, że jest za długa, żeby czytelnik uzyskał poczucie 'przebudzenia się ze snu'/

Omawiając tę książkę należy pamiętać jakie tematy porusza pod względem fabularnym oraz formalnym.
Zacznę od tego drugiego - jest to tzw. "powieść worek". Tego określenia użył już sam Witkacy.
Można ją scharakteryzować mówiąc o trzech elementach (szerzej opisał to Bolecki).
[Oprócz PJ - jeszcze powieść Nienasycenie było tzw. powieścią workiem.]

-synkretyzm form
dobór różnorodnych stylów i form literackich w jendym utworze (wstawki wierszowane, elementy dramatu) oraz różnorodnych sposobów myślenia w jednym utworze (inne myślenie Sajetana, Heli i Azakbaala).

-dyskursywność
tzn. zwrócenie uwagi w utwowrze na filozoficzne i intelektualne kwestie (a nie metafizyczne i estetyczne - bo do tego miały służyć Witakcemu dramaty)

-stylistyczna nadorganizacja narracji
narracja jest prowadzona z pozoru tradycyjnie, jednak pojawiają się wstawki od narratora (kojarzonego z autorem) tłumaczące elemetny powieści czy zachowanie bohaterów, zmienia się osoba mówiąca (raz 1.os, raz 3.os)


Pod względem fabularnym powieść można zaliczyć do nurtu katastroficznego.
Pod pewnym względem Witkacy zgadzał się z opinią Oswalda Spenglera, który w książce "Zmierzch zachodu" dał swoją teorię na upadek cywilizacji porównując ją do organizmu ludzkiego, który umiera.

Katastroficzne nastroje były wyczuwalne nie tylko w twórczości witkacego.
Trzeba tez powiedzieć o "Weselu hrabiego Orgaza" Gałczyńskego, "Palę Paryż" Jasieńskiego, elementami mroczymi w prozei Stefana Grabińskiego oraz specyficznym katastrofizmie Brunona Schulza. Im bliżej drugiej wojny tym więcej tego typu postrzegania świata (w twórczości Witkacego - dramat Szewcy oraz powieść Nienasycenie, a w poezji m.in. Czechowicz i Miłosz).

Witkacy pokazał jednostkę - młodego mężczyzne, dekadenta, arystokratę, który wchodzi w życie w upadającym świecie. Azakbaal - demoniczny młodzieniec, z wewnętrznymi perypetiami.
Należy do bohemy, która nie przejmuje się niczym więcej nad swoje towarzystwo i perypetie erotyczne, alkoholowe, narkotyczne.
Opisywane są ich ekscesy, orgie, rozmowy na różne tematy.
ogólnie mozna powiedzieć, że Witkacy chciał pokazać - jak sam mówił - "przeżycia bandy zdegenerowanych byłych ludzi na tle mechanizującego się życia".

jednostka jest słaba wobec zmian w świecie, jest pokazana w całej okazałości - od filozoficznego głupkowania do seksualnego wyzwolenia, odartego z czci i wiary, bez celowa istota.
Opisywana jest na tle upadającego społeczeństwa, gdzies obok ich trybu życia, rozwijają się trzy kolejjne reowlucje.

Opisywane są one jakby z boku, główny bohater wraz z czytelnikiem dowiaduje się o ich przebiegu zawsze z drugiej ręki.
Rewolucja zmienia świat, władzę obejmują NIWELIŚCI, ktaj staje się totalitarny. jest tam obraz powszechnej BIUROKRATYZACJI i PRZECIĘTNOŚĆI (przypomina to terror sowiecki).
Jednostka jest ZRÓWNYWANA z innymi, jest to upowszechnianie i obniżanie jej wartości.

Główny bohater nie chce w tym uczestniczyć, jednak wraca do kraju (po podróży do Indii) i stara się znaleźć swoje miejsce.
nie daje rady i postanawia się zabić. Wychodzi w góry, jednak tam próba samobójcza mu nie wychodzi i odurzony przez narkotyki (które miały posłużyć śmierci) - postanawia wrócić. Zostaje jednak złapany przez Rosjan (którzy po rewolucji strzegą granic kraju) i rozstrzelany razem ze strażniekiem który go złapal.

jest to obraz rewolucji totalnej, niszczącej nie tylko jednostkę, ale i społeczeństwo. Pesymizm, dekadencja i katastrofizm to cechy budujące nastrój powieści. W kolejnej swojej powieści - NIENASYCENIU Witkacy rozszerzył swoją wizję katastroficzną opisując najazd chińskich ludów na nasz kraj. Zaszczepiają oni nową politykę za pomocą "TABLETEK MURTI BINGA", które pozbawiają krytycznego myślenia tych którzy je zażyją. Społeczeństwo tak bardzo pragęło spokoju, że dobrowolnie przyjęło najeźdźcę i totalitarną ideologię. (motyw tych pigułek wykorzystał Miłosz w Zniewolonym umyśle - chcąc wytłumaczyć Zachodowi dlaczego wielu intelektualistów poddało się sowieckiemu terrorowi.

Oprócz kwestii jednoski czy rewolucji ważny jest Autobiografizm w powieści.
Witakcy wykorzystał swoje doświadczenia z reowlucji październikowej w której prawdopodobnie brał czynny udział jako oficer.

Opisana też jest podróż do Indii - Witkacy był na Cejlonie wraz z Bronisławem Malinowskim.

Również samobojstwo Zosi - jest związane z samobójstwem jego narzeczonej Jadwigii Janczewskiej.