Świtezianka
 Słowicze wdzięki w mężczyzny głosie, a w sercu lisie zamiary
Tematyka  Świtezianki koncentruje się wokół problemu męskiej zdrady.
Pospolita historia o młodzieńcu, który nie potrafi dokonać wierności
ukochanej, została przez Mickiewicza przeniesiona w realia ludowe i
wyposażona w aurę tajemniczości, a nawet tragizmu. Postaci
występujące w balladzie nakreślono bardzo schematycznie, dzięki
czemu zyskują one rysy uniwersalne. Są to po prostu:  chłopiec piękny i
młody i  dziewica . Kochankowie spotykają się nad brzegami jeziora i
spędzają czas w sielankowej atmosferze: Ona mu z kosza daje
maliny,A on jej kwiatki do wianka. Młodzieniec jednak pomimo złożenia
przysięgi wierności, zdradza ukochaną, a tym samym potwierdza jej
opinię o męskiej niestałości. Zbliżające się zawirowania w związku
młodej pary zwiastują określone zjawiska przyrody, np. koniec miłosnej
harmonii nadchodzi wraz z końcem lata i nadejściem jesieni.
Naruszenie przysięgi Okazuje się, że w utworze Mickiewicza zwyczajna
męska niewierność zostaje potraktowana w kategoriach naruszenia
odwiecznego ładu moralnego. Historia miłosna od początku ma tutaj
znaczenie szczególne, na co wskazuje niejasna tożsamość
dziewczyny. Narrator, który zdradza czytelnikowi, że chłopiec jest
strzelcem, jednocześnie zaznacza, iż nie wie, kim jest młoda kobieta.
Samo wejście w relację z nieznajomą zdaje się grozić
niebezpieczeństwem. Napięcie wzrasta, kiedy chłopiec składa
dziewczynie przysięgę wierności, a ona wyraz
nie go przestrzega: Bo
kto przysięgę naruszy,Ach biada jemu, za życia biada!I biada jego złej
duszy!Mężczyzna nie zdaje sobie sprawy, że nie będzie mu łatwo
dochować złożonej obietnicy i wkrótce zostanie wystawiony na próbę.
Kiedy widzi piękną rusałkę, nie potrafi się powstrzymać przed zdradą.
Przekonuje się wtedy, że przysięga jest zobowiązaniem moralnym i
sprawdzianem jego własnej odpowiedzialności. Sens  Świtezianki
sprowadza się zatem do problematyki winy i kary. Pojawia się tu
światopogląd ludowy, zgodnie z którym każde przekroczenie zasad
moralnych automatycznie pociąga za sobą określone konsekwencje.