RECEPTORY cz2
2007 by Nixon
W
CH
W nabłonku węchowym możemy wyróżnić trzy typy komórek:
1) podporowe  komórki o kształcie kolumn,
posiadające mikrokosmki
2) podstawne  powstają z nich komórki węchowe 
następuje stała wymiana komórek receptorowych
poprzez mitozę kom. podstawnych
3) komórki receptorowe  dwubiegunowe
1. dendryty zakończone kolbkami, z których
wychodzą rzęski do warstwy śluzowej
śluzówki węchowej
2. aksony tworzą nerw węchowy
Receptor dla cząsteczek zapachowych to kolejny przykład receptora serpentynowego (siedmiokrotnie
przeplata błonę komórkową oraz jest związany z białkiem G). Przyłączenie cząsteczki zapachowej do
błony plazmatycznej rzęski komórki receptorowej wytarza potencjał generacyjny w komórce
receptorowej, ważne jest też to, że nie istnieją swoiste receptory reagujące na określoną cząsteczke
(percepcja węchowa jest oparta na wzorcu pobudzenia preceptorów aktywowanych zapachem).
Człowiek rozróżnia od 2000- 4000 zapachów
1) BODZIEC - po związaniu cząsteczki zapachowej aktywuje się białko G które pobudza cyklazę
adenylanową do wytworzenia cAMP  następuje otwarcie kanałów wapniowych,
a wpadające jony Ca aktywują kanały chlorkowe  Cl wypływa z komórki powodując
depolaryzację błony
2) DEPOLARYZACJA rzędu - 45mV
3) przewodzenie ELEKTROTONICZNE do ciała komórki węchowej
4) POWSTANIE POTENCJAA
U (dopiero w ciele komórki)
CNG - cyclic nucleotide-gated channel;
PDE - fosfodiestraza;
PKA  kinaza A
ORK  kinaza receptora węchowego
zielone strzałki  drogi  pobudzające ;
czerwone  hamowanie (feedback)
1
Drogi węchowe:
neuron
I komórka węchowa
hamowanie centrofugalne
II komórka mitralna lub pędzelkowata
w opuszce węchowej
pasmo węchowe
III trójkąt węchowy i istota dziurkowana
prążki węchowe
węchomózgowie  kora przyśrodkowa powierzchni półkul
- zakręt hipokampa
- jądro migdałowate
podwzgórze jądro okolicy podspoidłowej przegroda przezroczysta
Mamy trzy systemy węchowe:
bardzo stary  jądra przegrody (układ limbiczny) - odruchy
stary  związany z przyjmowaniem pokarmów (unikanie toksyn etc)
 kora gruszkowa (w kresomózgowiu, zaliczana do palecortex),
przedgruszkowa i korowa część jąder migdałowatych
 impulsacja dochodzi do wszystkich części hipokampa i paleocortex z pominięciem wzgórza
nowy  biegnie do grezbietowo-środkowego wzgórza  związany ze świadomą percepcją (perfumy etc)
narząd lemieszowy
 dodatkowy narząd odpowiedzialny za odbieranie feromonów
 leży na bocznej ścianie jamy nosowej
 występują w nim dwa typy neuronów
 odpowiada za dobór seksualny
2

SMAK
Odczuwany smak pokarmów zależy nie tylko od receptorów smakowych, ale również węchowych.
Ludzie mają 5 rodzajów receptorów smakowych, odpowiadających z grubsza ważnym grupom
substancji chemicznych znajdujących się w pożywieniu:
" słodki - węglowodany, głównie cukry proste i dwucukry
" słony - sole sodu i potasu, a dokładnie kationy tych metali.
" kwaśny - kwasy organiczne i nieorganiczne.
" gorzki - alkaloidy i wiele soli nieorganicznych.
" Umami  glutaminian (  smaczny )
Podział języka na obszary odpowiedzialne za odbieranie różnych smaków jest historyczny. Obecnie
wiadomo, że każdy kubek smakowy ma zdolność do odbioru wszystkich rodzajów bodz
ców. Należy
jeszcze dodać, że odbieranie smaku to jednocześnie odbieranie:
1) smaku
2) zapachu
3) dotyku, T, bólu (kaspaicyna  pikantna  wywołuje uczucie bólu )
1 brodawka ok 250 kubków
pobudzamy odpowiednie komórki
1 2 3
NaCl Quinina HCl sacharoza glutaminian
Kom 1
Kom 2
Kom 3
3
Pobudzenie jest następnie przewodzone do:
neuron IV
zakręt pozaśrodkowy
wyspa
neuron III
wzgórze
j. Brzuszne tylno-przyśrodkowe
u.limbiczny wstęga podwzgórze
przyśrodkowa
jądro pasma samotnego
część języka neuron II
2/3 przednie NC VII
tył NC IX
nasada, podniebienie NC X
podwzgórze  regulacja wegetatywna
układ limbiczny  kojarzenie które pokarmy są ok, a które nie (specyficzne odruchy wymiotne, objawy
chorobowe po zjedzeniu czegoś  niedobrego choć niekoniecznie trującego, unikanie toksyn)
system kar (-) i nagród (+)
słodki
kwaśny
słony
gorzki
4
MECHANIZM POBUDZENIA RECEPTORA
1) bodz
ce mogą przechodzić bezpośrednio przez kanały
SA
ONY (Na) KWAŚNY (H)
- im większy jest anion w soli
tym słabsze działanie sodu
Ca2+
Depolaryzacja
depolaryzacja
blok kanału potasowego
otwieranie kanałów dla Ca
prowadzi do dłuższej depolaryzacji
uwolnienie pęcherzyka presynaptycznego
2) blokować kanał  KWAŚNY
3) pobudzać receptor związany z białkiem G - GORZKI, SA
ODKI, UMAMI
SA
ODKI GORZKI
fosforylacja i zamykanie kanałów K+
Ca
spadek ilości otwartych
kanałów potasowych
5
rodzaje receptorów
7-TMD GPCRs
Słony Kwaśny Słodki Gorzki Umami
ENaC kanały PCKD T1R2 + T1R3 T2Rs T1R1 + T1R3
mGluR4
1) Receptor smaku słonego
" ENaC (Epithelial Sodium channel)  przez ten kanał może przechodzić też jon H+
2) Rodzina receptorów dla smaku gorzkiego - T2Rs
3) Receptory dla słodkiego i umami - T1Rs
Heteromeryczne receptory złożone z różnych podjednostek
" T1Rs (kodują je 3 geny położone dystalnie w stosunku mGluRs)
" T1R1+3 = umami
" T1R2+3 = słodki
" Umami jest prawdopodobnie odbierany zarówno przez mGluR4 i T1R1+3
6