barok











Piątek, 21 Kwietnia Imieniny obchodzą: Anzelm, Feliks, Bartosz
 



















  Sciaga.pl > Prace
> Barok
>
Home | Reklama | Info
| Mail






Gdzie Cz@T ???



Gdzie jestSciaga.pl
?
















barok










kategoria:   J.polski
zakres:   Barok
dodano:   2000-02-19




---------------------------- BAROK
Zjawiska i motywy. Śmierć przemijanie, szatan-typowe motywy
sztuki i lite -ratury. Zwrot ku Bogu i religii wobec przeczucia
kruchości i przemijalności życia ludzkiego. Filozofowie B.
Franciszek Bacon(An) Novum Organum. Błażej Pascal(Fr) Człowiek
jako krucha trzcina, rozumna, lecz poddana wichrom wszechświata.
Teoria istnienia Boga. Benedykt Spinoza(Hol) Bóg to podstawowa
substancja wie -czna (pewnik filozoficzny). Moralność jest
autonomiczna, trwała, niezależna od czasów i zmian historycznych.
(Fr) ojciec racjonalizmu, autor "Cogito ergo sum", wartość ludzkiego
rozumu. Takie postawy powodowały rozwa -żania nad kondycją
człowieka, poszukiwano pewnej trwałej wartości istniena, na której
mo -żna by zbudować nową koncepcję, uciekano do religijności,
materii i rozumu (ascetyzm-doczesność). Kontreformacja- reakcja koś
-cioła wobec nurtów reforma -cji. Konceptyzm (marinizm) w
poezji- moda na orygilalność, pomysłowość, szokowanie odbiorcy.
Sarmatyzm w kulturze polskiej, Rokoko- styl w sztuce,
ostatnia faza baroku. Barok kojarzy się z wiekiem XVII, w Polsce z
okresem czasów saskich. XVII wiek -wojeny z Kozakami, Szwedami,
Turkami, wojny religijne, zarazy, śmierci, co doprowadziło do
zachwiania wiary w wartości harmonijne, spokojną kondycję świata.
Zwrot ku Bogu -tematy doczesne zastąpiły rozmyślania na temat
śmierci, kościół odpowiada reformą wew. Poezja barokowa oryginalna,
nieharmonijna, ma zadziwić, wstrząsnąć odbiorcę swoim kunsztem.
Pałace magnackie, dwory szlacheckie i miasto. Liryka skierowała swą
uwagę na magnaterię i elitę z dworów królewskich. Czerpali oni
inspirację z Europy, hołdowali zachodnim wzorcom i prefero -wali
kosmopolityzm, było to lekceważenie kultury naro -dowej. Szlachta
ziemiańska z dworów i dworków zaścianko -wych. Zarówno w stroju jak
tradycji i wierze trwała przy rodzimych wzorcach-sarma -tyzm. Jego
wyznacznikami są liberum veto, zajazdy, reli -gijność, patriotyzm,
konser -watyzm, egoizm Ale była ona także ostoją polskości-zwła
-szcza w dobie zaborów. Nie dała się ona zwyciężyć obcym modom i
zagranicznym dwo -rom, jest wierna rodzimym wartościom. Za swój
obowią -zek uważała obronę ojczyzny, legendarna była odwaga pols-
kich żołnierzy. Literatura. Epika Jan Sobieski. Listy są
przykładem epistolografii. Są obrazem uczucia (topos miłości). Obok
wyznań król opisuje zdarzenia wojenne, co sprawia, że stają się one
waż -nym dokumen tem history -cznym. J. Ch. Pasek.
Pamiętniki-wspaniały portret szlachcica Sarmaty i obyczajowości
XVII. Służyły one Sienkiewiczowi jako jedno ze źródeł powstania
trylogii, - Pasek (Zagłoba). Składają się z dwóch cześci. I
żołnierska- służba u boku Czarnieckiego, bitwy ze Szwedami, wyprawa
do Danii, na Moskwę życie żołnierskie, burdy, pijaństwo, awantury z
Litwinami (1656-66). II żywot ziemiański obfitujący w opisy
życia szlachty. Opisuje elekcję M. Wiśniowieckiego, różne intrygi,
okazuje się że są tchórzami(1667-88). Pamię -tniki: świetny styl,
szlachecka gawęda, ujawnia się typowy barokowy styl, zdarzenia o
zawiłych losach szlachty. Utwór jest cennym dokumentem ilustrującym
mentalność ówcze -snej szlachty, koresponduje z "Żywotem czł..."
(Reja) Pamiętniki uznaje się za przy -kład gawędy szlacheckiej -
czyli gatunku, wywodzącego się z literatury mówionej W. Potocki.
Idealizował ziemiański wzorzec życia, ale widział także problemy
stanu chłopskiego, był poetą-publicy -stą. Jego twórczość za wiera
mnóstwo postulatów, reform, satyrycznego spojrzenia na świat,
odwoływał się do Biblii i antyku. Sarmata moralista, patriota,
arianin. Tytuły zbiorów to "Moralia" i "Ogród fraszek". Podejmuje
tematykę: szlacheckich obyczajów, spra -wę RP -pielęgnuje mit
sarmacki, jego ideały, świetną przeszłość, choć pomstuje na
teraźniejszość"Transakcja wojny chocimskiej"- XVII -wieczny epos
(cechy: inwo -kacja, wzór wodza, mowa przed bitwą, sceny batali
-styczne, realizm szczegółów) opiewający przygotowania do wojny
chocimskiej 1621-utworzony na kanwie dzien -ników rzeczywistego ucze
-stnika bitwy Jakuba Sobie -skiego. Na to dzieło składa się prawda
historyczna i dygresje autora, wyróżnić należy mowę wodza
Chodkiewicza. Jest on konstruowany na wzór wiel -kich wodzów eposu,
a w mo -wie swej odwołuje się do sar -mackiego mitu rycerza pols
-kiego. Sceny batalistyczne, realizm. Poezja "Kto
mocniejszy ten lepszy"- wiersz dialog, traktujący o nietolerancji
wobec innowier -ców w RP. Dochodzi do wniosku, że wiara i prawo jest
po stronie większości- słabość musi się podporządkować. "Pospolite
rusznie"- wiersz obrazek prezentujący szlachtę polską na pospolitym
ruszeniu przeciw Kozakom. Szlachta śpi w bitewnym zgiełku, a dobosz
który chce to przerwać otrzymu -je groźbę i przekleństwa. Jest to
satyra na stan szlachecki. "Nierządem Polska stoi"- Wprowadza
przypuszczenie, że gdyby nieboszczyk zobaczył ówczesną Polskę szybko
wróciłby do grobu. Prawo wciąż się zmienia, nikt go nie przestrzega.
Możni wyzyskują biednych i nierządem Polska stoi. Brutalna def.
człowieka (głowa-garnek błota...). Zestaw reform Poockiego.
"Uporządkować prawo, bronić wolności wyznania, znieść liberum veto,
sprawiedlowość wobec chłopów, powrót do ide -ałów rycerskich, myśleć
o ojczyźnie". D. Naborowski misterna forma, powaga treści,
filozoficzna wymowa. Tematy: życie(kruchość przemijanie),
człowiek(kim jest?), czas(niszczące okrucień -stwo). "Krótkość
żywota". "Skondensowana filozofia przemijania w zdaniach krótkich,
trafnych uderzają -cych. "Był przodek, byłeś ty sam. Potomek się
rodzi"definicja życia. Dźwięk, cień, dym, wiatr głos. Uświadamia że
tak napra -wdę to życie to przeszłośc przecież każda chwila od razu
się nią staje "Cnota grunt wszystkiego". Utwór oparty o anaforę
i poin -tę. Cały czas czytamy nic to...po czym barwnie prezentuje
wszelkie słodycze ziemskiego życia. Jedyne o co opłaca się dbać to
cnota: wier -ność Bogu, prawość. Tylko to sięga poza granice
śmierci. Erotyk "Do Anny", przez ana -forę, nagromadzenie i
koncept prowadzi do ukazania przemija -nia. Nieustanne jest tylko
uczu -cie. Naborowski uważa za prawdziwą - filozofię stoicką. W
obliczu śmierci wszystkie dobra doczene są bezwarto -ściowe,
szczęście wieczne zapewnia cnota, harmonia osiągana przez stateczny
umysł człowieczy. Z wierszy Nabo -rowskiego emanuje obsesyjna
metafora przemijania. Na różne sposoby ukazuje poeta znikom -ość
życia, poszukuje wartości trwałych, harmonii między życiem a
przeznaczeniem. J. A. Morsztyn pochodził z zamożnego,
wpływowego rodu. Był arianinem; człowiekiem wykształconym. Związany
był z dworem Tęczyńskich i królew- skim: Władysława IV i Jana
Kazimierza. Oskarżony o zdra -dę schronił się we Francji. Zyskał
miano "polskiego Mariniego". Wiersze zawarł w tomach "Lutnia" i
"Kanikuła, albo psia gwiazda" Tw. poezji dworskiej, mistrz
konceptu w poezji, marinista, błaha treść w wyszukanej formie,
opisywał dworski flirt, miłość zmysłową, grę miłosną a lubował się w
dobieraniu jak najwymyślniejszych zasobów przedstawiania tematu.
Niektóre jego utwory można nazwać pikantnymi erotykami. Pomysł.
paradoks na którym oparty jest sonet "Do trupa". Zestawienie,
porównanie i wskazanie podobieństw pomiędzy zakochanym a
nieboszczykiem może zadzi -wić, a nawet wzbudzić niesmak.
Zaskakująca pointa: trup ma lepiej! Tak, bo nic nie czuje, natomiast
zakochany jest bezradny wobec swojego cierpienia. Ostry kontrast i
brzy -dota w wierszu "Niestatek". Poeta przeobraża urodę zako
-chanej w odrażający, makabry -czny portret i zdaje się szukać
najokropniejszych określeń. Zamysł-uwaga o tym, jak uczucia
odmieniają sposób widzenia-także jest wart uwagi. Rozbudowane
anafory. "Cuda miłości" autor za pomocą antytez ("Jak żyję, serca
już nie mając") wyraża cierpienie zakochanego człowieka, który nie
jest w stanie uwolnić się od uczucia. Sonet jest często używany do
określania uczuć. (Zawiera 2 zwrotki po 4 wersy i 2 po 3). Wiersze
Morsztyna informują, że poezja nie musiała ograni -czać się do
wiernego odwzo -rowywania rzeczywistości. Była ona zmysłowa;
odbieranie wrażenia świata odbywało się przez zmysły zwane "informa
-torami duszy". Dworskość poezji ujawnia się także w jej sprawności
językowej. Według marinistów powinna była zaska -ki wać metaforami,
śmiałymi porównaniami i paradoksem. Samuel Twardowski temat
miłości (jej zgubnych skutków "Nadobna Paskwilina, Dafnis w drzewo
bobkowe przemi -eniła się". Ks. Józef Baka - temat śmierci
(makabryczny gro -teskowy, taniec) Uwagi o śmierci niechybnej.
Zbigniew Morsztyn- Voltum -temat wojny jej dwojakiego wymiaru.
Twórcy tamtej epoki podejmowali takie tematy, jak miłość dworska,
ludyczny wymiar poezji Dramat. 1673 pierwsza stała siedziba
teatralna na Zamku królewskim sztuki francuskie i włoskie, komedia
rybałtowska Pojęcia: Konserwatyzm- postawa zachowawcza, przy
-wiązanie do tradycji i niechęć wobec wszystkich reform oraz
innowacji. Kosmopolityzm- postawa hołdująca obcym wzorcom,
zapatrzenie w zagranicę. Rokoko-ostatnia faza baroku, lekkość,
ulotność, wdzięk. Emblemat- forma twórczości charakterystyczna dla
XVIIw, Polega na połączeniu obrazu i słowa, składa się z 3 cześci
motta, ilustracji i wiersza. Sztuka: portret trumienny-wizerunek
zmarłego umieszczony na krótszym boku trumny. Portret Sarmaty-szla
-chcic z reguły przy stoliku, obok księga, krucyfiks.
....................................
..................................... OŚWIECENIE
Filozofia oświeceniowa wykreowała człowieka jako istotę
wolną i rozumną, hasło "COGITO ERGO SUM"-"Myślę więc jestem"
Czasy encyklopedystów i wiel -kich filozofów, Woltera i Diderota
"powrót myśli do świata rzeczy" Czasy Wielkiej Encyklopedii
Francuskiej, krytycyzmu. Wolter - "Kandyd czyli opty
-mizm"-powiastka filoz. -wolte -rianizm. Wyraz optymistycznej
filozofii Leibniza. "Należy skupić się na uprawianiu swojego
własnego ogródka" D.Diderot: "Kubuś Fatalista i jego pan"
"Wszystko jest zapisane w górze" Polska: Collegium
Nobilium-1740,Szkoła Rycerska-1765,Teatr Publiczny Komisaja
Edukacji Narodowej 1773 St.Naruszewicz - "Chud y literat"-
krytyka zacofania sarmackiego. Krasicki jako najwybitniejszy
poeta pols.ośw. XBW-ok. .200 bajek. Realizował lit. jako
narzędzie społecznej edukacji. W bajkach, satyrach w sposób
lekki i ironiczny czasem scepty -czny ale także z humorem wypowiada;
gorzkie prawdy o świecie, panujących w nim stosunkach i o człowieku
np. satyra "Pijaństwo"-jako portret nipoprawnego pijaka.
Mistrzowsko łączył pasję krytyczną z humorem i śmiechem
realizujac dewizę, broniąc uczuć. "Żona modna" -satyra na
kosmopolitki i łowców posagu. "Świat zepsuty" - przygnębiający
obraz zepsucia i anarchii. "Grozi burza,grzmi niebo,okręt nie
zatonie,Majtki zgodne z żeglarzem, gdy staną w obronie, A choć
bezpieczniej okręt opuścić i płynąć, Poczciwiej być w okręcie,
ocalić lub zginąć" "Do króla"-pochwała króla St.Augusta Ponia
-towskiego -krytyka szlachty. "Monachomachia"-krytyka wad
duchowieństwa, parodia eposu-poemat heroikomiczny.
"Antymonachomachia"-palinodia "Mikołaja Doświadczy -ńskiego
przypadki"-powieść utopijna,Podróż i edukacja M.
J.U.Niemcewicz-"Powrót posła" - komedia polityczna, utwór
propagandowy.Konflikt racji między konserwatystami-Gadulskimi i
postępowymi Polakami, nosicielami staro -polskich cnót {Pdkomors
-twem). "Kochać ojczyznę i trzymać się cnoty" "Dom zawsze ustępo
-wać powinien krajowi" S.Staszic:"Uwagi nad życiem Jana Zamoy
-skiego" "Przestrogi dla Polski" "Z samych panów zguba Polaków"
H.Kołłątaj: "Do Stanisława Małachowskiego...Anonima listów
kilka" F.S.Jezierski:"katechizm o tajemnicach rządu polskiego"








Autor: Psik

Ocena : 6 








oceń
prace:
1 2 3 4 5 6


Home | Reklama | Info
| Mail


Prace | Pomoc | Książki | Artykuły | News | Katalog | Forum
| Rozrywka






Wszelkie prawa zastrzeżone / All
rights reserved  Sciaga.pl
2000