Jezyk polski_Druk 11/5/07 12:28 Page 20
20 Nowe plansze polonistyczne!
.
Kiedy wskazujesz na to, co czujesz
Czas pracy: 2 godziny lekcyjne.
czyli tryby czasownika, z których wiele wynika&
Metody pracy: mapa mentalna,
Alicja Redlicka
metoda oglÄ…dowa (praca z planszÄ…
polonistycznÄ…), drama, komiks.
Scenariusz lekcji j´zyka polskiego w klasie 5. uwzgl´dniajÄ…cy
zastosowanie planszy polonistycznej Tryby czasownika
Formy pracy: indywidualna,
zbiorowa, w parach.
Cel g"ówny: tryb przypuszczający wyraŻa przy-
uczeł
rozumie, Å»e tryb czasownika puszczenie lub warunkowoĘç treĘci Pomoce:
wskazuje na stosunek osoby mówią- zdania, tryb rozkazujący oznacza plansza polonistyczna Tryby
cej do treĘci zdania, polecenie, rozkaz, Å»yczenie, proĘb´ czasownika,
rozpoznaje trzy rodzaje trybów: bÄ…dÄ™ przyzwolenie, podr´cznik i zeszyt çwiczeÅ‚
Jutro
oznajmujÄ…cy, rozkazujÄ…cy i przypusz- potrafi w tekĘcie wskazaç czasowniki pójd´ w Ęwiat.
czajÄ…cy. i okreĘliç ich tryb,
poszerza znajomoĘç trybów czasow- Przebieg lekcji:
Cele operacyjne: nika (wyszukujÄ…c czasowniki na plan- 1. Nauczyciel zapisuje temat lekcji
Uczeł
: szy demonstracyjnej), w postaci krótkiego wierszyka, który
tworzy poprawne wypowiedzenia doskonali umiej´tnoĘç poprawnego objaĘnia, nawiÄ…zujÄ…c do okreĘlenia
z czasownikami w róŻnych trybach, zapisu czasowników w trybie przy- tryby. Pyta o to, z czym kojarzy si´ ten
wie, Że tryb oznajmujący informuje, puszczającym. rzeczownik. Kiedy uczniowie udzielą
Jezyk polski_Druk 11/5/07 12:29 Page 21
Biuletyn Klubu Nauczyciela. JóZYK POLSKI 21
tworzÄ… ca"oĘç). MetodÄ… stop-klatki
nauczyciel analizuje niektóre wypo-
wiedzi, prosząc o ich powtórzenie
w celu zapisania na tablicy. Poleca
podkreĘlenie czasowników i prezen-
tuje drugÄ… stron´ plakatu, która za-
wiera definicj´ trzech trybów czasow-
nika. WyjaĘnia wzory odmiany i na
podstawie wypowiedzi w chmurkach
t"umaczy temat. Proponuje wykona-
nie krótkiego komiksu (w zeszycie),
zaznaczając, Że w kaŻdym zdaniu
muszÄ… si´ znaleÄ™ç czasowniki.
Uczniom, którzy mają trudnoĘci z wy-
konaniem tego zadania poleca nary-
sowanie ilustracji podobnych do
przedstawionych na plakacie.
5. Uczniowie przyglÄ…dajÄ… si´ efektom
w"asnej pracy, a nauczyciel wybiera nie-
które wypowiedzi, t"umacząc, Że uŻyty
w nich czasownik wskazuje na stosu-
nek osoby mówiącej do treĘci tego
zdania. W ten sposób utrwala wiado-
moĘci o trybach czasownika.
6. WykorzystujÄ…c plansz´ demonstra-
cyjnÄ…, nauczyciel zach´ca uczniów do
analizy wypowiedzi (np. Ania rzuca do
kosza. MoŻe usiad"byĘ wreszcie!) pod
kÄ…tem rozpoznania trybu czasownika.
Nast´pnie prosi o to, by uczniowie wy-
brali sobie jeden czasownik w trybie
oznajmujÄ…cym i odmienili go przez
odpowiedzi, prezentuje pierwszą noĘci od decyzji nauczyciela) odgry- osoby i liczby. Wzór odmiany znajduje
stron´ planszy polonistycznej (rysu- waç swe role. W pewnym momencie si´ na planszy, gdyby któreĘ dziecko nie
nek trybów w maszynie), wyjaĘniajÄ…c, nauczyciel przerywa zabaw´, pytajÄ…c: pami´ta"o go.
Å»e jest to wyraz wieloznaczny. NawiÄ…- Których wyrazów uÅ»ywacie najcz´-
zuje w ten sposób do tematu lekcji, Ęciej: rzeczowników czy czasowni- 7. Na tej podstawie uczniowie mogą
po czym kieruje uwag´ uczniów na ków? dalej samodzielnie juÅ» pracowaç, od-
nazwy trybów czasownika umiesz- mieniając kolejne czasowniki w trybie
czonych na plakacie. 3. Uczniowie dostrzegają bez trudu, Że rozkazującym i przypuszczającym. Na-
sÄ… to czasowniki, bo dynamizujÄ… akcj´. uczyciel zwraca uwag´ na pisowni´
2. Odwraca plansz´ demonstracyjnÄ…, Wówczas nauczyciel prosi, aby przepi- czasowników w trybie przypuszczajÄ…-
by pokazaç przedstawionÄ… tam scen- sali kilka wybranych przez siebie wypo- cym, prezentujÄ…c zasady pisowni
k´ (gra w pi"k´ koszykowÄ… w sali gim- wiedzi uczestników meczu i podkreĘlili (umieszczone na plakacie u do"u pod
nastycznej). Zwraca uwag´ na wypo- w nich czasowniki. has"em  wskazówki ortograficzne ).
wiedzi i komentatora oraz innych
uczestników meczu. Nast´pnie prosi 4. Po wykonaniu tego zadania na- 8. W celu utrwalenia wiadomoĘci pole-
kilku wybranych uczniów, by odegra- uczyciel znów proponuje wspólną za- ca przepisanie (kolorem) ich do zeszy-
li (metodÄ… dramy) kilka scenek rodza- baw´ (tym razem zaangaÅ»owana jest tu. Uczniowie mogÄ… teÅ» wykonaç za-
jowych znanych im z lekcji wychowa- ca"a klasa) polegajÄ…cÄ… na tym, Å»e kaÅ»- bawne rysunki (lub tworzyç wierszyki)
nia fizycznego. Zanim to uczynią, dy uczeł
(po kolei) tworzy róŻne wy- u"atwiajÄ…ce zapami´tanie zdobytej
muszÄ… odczytaç g"oĘno zdania za- powiedzi mogÄ…ce dobiegaç z sali wiedzy.
mieszczone w chmurkach. Gdy gimnastycznej (np. pierwszy wskaza-
uczniowie przyswoją sobie te infor- ny przez nauczyciela uczeł
inicjuje 9. Praca domowa: Napisz ciekawe
macje i zrozumieją cel zabawy, zaczy- dialog, po czym jego kolega z "awki opowiadanie, w którym uŻyjesz cza-
nają (w grupie lub w parach, w zaleŻ- kontynuuje wątek, w ten sposób sowników we wszystkich trybach.
www.wsip.com.pl