M I N I P R O J E K T Y
Sterownik reflektora dyskotekowego
Zadaniem naszym jest sposobem jest ułycie serwo- sterujących o szerokości
No nie, moi Drodzy
skonstruowanie analogowego mechanizmu do zmiany kąta 0,5..3ms mołe przekraczaĘ
Czytelnicy, tego jeszcze
wskaünika wysterowania. ustawienia lusterka, od ktÛ- nawet 180O. Impulsy sterujÄ…-
w EP nie było!
Dodatkowo wskaünik ten bÍ- rego odbija siÍ strumieÒ ce pracÄ… serwomechanizmu
Serwomechanizm,
dzie miaÅ‚ pewne szczegÛlne Å›wiatÅ‚a. MaÅ‚a masa lusterka sÄ… generowane przez multi-
przeznaczony
cechy. Jak kaÅ‚dy wskaünik pozwoli na wykonywanie wibrator monostabilnyzbudo-
analogowy bÍdzie posiadaÅ‚ przezserwoszybkichruchÛw wanyz wykorzystaniem ukÅ‚a-
w załołeniu do
wskazÛwkÍ, tylko Å‚e wska- i unikniecie przedwczesne- du IC1 typu NE555. Czas
sterowania modeli,
zÛwkÄ… tÄ… bÍdzie snop Å›wiat- go zuÅ‚ycia kÛÅ‚ek zÍbatych trwania tych impulsÛw jest
znalazł zastosowanie
ła emitowanego przez reflek- przekładni mechanicznej określony wartościami rezys-
w sprzÍcie
tor punktowy, laser lub inne serwomechanizmu. tancji PR2 i R1, pojemnością
upiÍkszajÄ…cym szkolne
ürÛdÅ‚o Å›wiatÅ‚a. Zasada dziaÅ‚ania ukÅ‚adu kondensatora C2 oraz,co bar-
Z pewnoÅ›ciÄ… obserwowa- z lusterkiem przedstawiona dzo waÅ‚ne, napiÍciem panu-
potaÒcÛwki i maÅ‚e
liÅ›my wszyscy, najczÍÅ›ciej jest na rys. 1. W pewnych jÄ…cym na wejÅ›ciu 5 IC1. Ge-
dyskoteki! Takie
podczas Å›wiÄ…t i festynÛw, przypadkach, stosujÄ…c re- nerator astabilny, zbudowany
zastosowanie tego
efektowne działanie reflek- flektor o bardzo małej masie, z wykorzystaniem drugiego
ułytecznego elementu
torÛw przeciwlotniczych. bÍdziemy mogli zamocowaĘ ukÅ‚adu NE555 - IC2, ma za
zapewni nam
W epoce F-117 reflektory ta- go bezpośrednio do wału na- zadania cykliczne wyzwala-
kie nie majÄ… juÅ‚, co prawda, pÍdowego serwomechaniz- nie generatora IC1. KrÛtkie
wyjÄ…tkowo ciekawe
wiÍkszego zastosowania mu. Takie rozwiÄ…zanie impulsy ujemne doprowadza-
efeky świetlne, trudne
w obronie przeciwlotniczej, zwiÍkszy jednak bezwÅ‚ad- ne do wejÅ›cia TR IC1 powo-
do wykonania innymi
ale za to nadajÄ… siÍ dosko- nośĘ ukÅ‚adu i moÅ‚e byĘ sto- dujÄ… wyzwalanie tego ukÅ‚adu
metodami.
nale do realizowania cieka- sowane wyÅ‚Ä…cznie z reflek- z czÍstotliwoÅ›ciÄ… okreÅ›lonÄ…
wych efektÛw Å›wietlnych. torami o niewielkich gabary- pojemnoÅ›ciÄ… kondensatora C4
Podobno podczas koncertu tach. W tym drugim rozwiÄ…- i rezystancjamirezystorÛw R3
Jean Michela Jarre'a w Lyo- zaniu moÅ‚na pomyÅ›leĘ o za- i R4. WartośĘ tej czÍstotli-
nie, obrona p.lot. południo- stosowaniu jako reflektora wości nie jest krytyczna: czas
wej Francji zostaÅ‚a doszczÍt- latarki dobrej jakoÅ›ci, oczy- przerwy pomiÍdzy kolejnymi
nie ogoÅ‚ocona ze swoich re- wiÅ›cie z wyjÍtymi dla wyzwoleniami uniwibratora
flektorÛw, ale za to wszyscy zmniejszenia ciÍÅ‚aru bateria- IC1 moÅ‚e zawieraĘ siÍ po-
z pewnoÅ›ciÄ… pamiÍtajÄ… jedno mi i zasilaniem doprowa- miÍdzy 1ms, a 30ms.
z najwspanialszych i naj- dzonym z zewnÄ…trz za po- Przejdümy teraz do kolej-
kosztowniejszych widowisk średnictwem elastycznego nego fragmentu układu, jakim
w historii muzyki rozrywko- przewodu. jest wzmacniacz IC4A, ktÛre-
wej. Pozostaje nam tylko Å‚a- Najlepsze efekty uzyska- go zadaniem jest wytwarza-
łowaĘ, łe nie widzieliśmy my w pomieszczeniach o za- nie na kondensatorze C1 na-
tego ìna Å‚ywoî, jedynie na dymionym powietrzu lub piÍcia proporcjonalnego do
ekranie telewizora. w otwartym terenie podczas natÍÅ‚enia panujÄ…cego w oto-
Podobne efekty Å›wietlne mgÅ‚y. O ile mi wiadomo, sÄ… czeniu düwiÍku. SygnaÅ‚ akus-
sÄ… realizowane w dyskote- produkowane specjalne urzÄ…- tyczny wytwarzany przez
kach, najczÍÅ›ciej za pomocÄ… dzenia wchodzÄ…ce w skÅ‚ad mikrofon elektretowy M1 jest
laserÛw, ale ich charakter wyposaÅ‚enia dyskotek, wy- poddawany wzmocnieniu
jest zupeÅ‚nie inny od uzys- twarzajÄ…ce efekty ìsztuczne- w wyspecjalizowanym przed-
kiwanych za pomocÄ… reflek- go dymuî, ktÛrych zastoso- wzmacniaczu m.cz. typu
torÛw. Do sterowania pro- wanie podczas posÅ‚ugiwania UL1321. Wzmocnienie ukÅ‚a-
mieniem lasera uÅ‚ywa siÍ siÍ proponowanym ukÅ‚adem du jest zaleÅ‚ne od wartoÅ›ci
wyspecjalizowanych ukÅ‚a- moÅ‚e okazaĘ siÍ bardzo rezystancji R5 i moÅ‚e byĘ
dÛw elektromechanicznych wskazane. zmieniane w szerokich grani-
zmieniajÄ…cych poÅ‚oÅ‚enie Schemat elektryczny pro- cach przez zmianÍ tej wartoÅ›-
i kąt ustawienia lusterka, od ponowanego układu przed- ci. Wzmocniony sygnał jest
ktÛrego odbija siÍ promieÒ stawiono na rys. 1. OmÛwie- poddawany detekcji w ukÅ‚a-
lasera. nie zasady dziaÅ‚ania czÍÅ›ci dzie z diodami D1 i D2,
StosujÄ…c opisane w arty- elektronicznej rozpoczniemy a kondensator C1 Å‚aduje siÍ
kule urzÄ…dzenie bÍdziemy od przypomnienia podstawo- do napiÍcia proporcjonalnego
mieli dwie moÅ‚liwoÅ›ci kie- wych zasad pracy serwa. Po- do natÍÅ‚enia düwiÍku sygna-
rowaniasnopemÅ›wiatÅ‚aemi- Å‚oÅ‚enie waÅ‚u napÍdowego Å‚u akustycznego docierajÄ…ce-
towanego przez reflektor serwomechanizmu ściśle za- go do mikrofonu.
punktowy. Podstawowym leły od szerokości doprowa- Zakładamy, łe wartości
dzanych na jego wejÅ›cie im- rezystorÛw R1+ PR2 i pojem-
pulsÛw prostokÄ…tnych. Szero- nośĘ kondensatora C2 zostaÅ‚y
kośĘ ta moÅ‚e siÍ zmieniaĘ (w dobrane tak, Å‚e czas trwania
typowych zastosowaniach impulsu generowanego przez
modelarskich) w granicach IC1 wynosi około 0,5ms. Wał
1..2ms,co powodujeobrÛt wa- napÍdowy serwomechaniz-
Å‚u napÍdowego serwa o 60, mu, doÅ‚Ä…czonego do wyjÅ›cia
lub w innych wykonaniach, JP1, ustawi siÍ wiÍc w jed-
o 90O. Z praktyki jednak wie- nym ze skrajnych poÅ‚oÅ‚eÒ
my, Å‚e kÄ…t obrotu waÅ‚u napÍ- (wykorzystujemy tu tryb ste-
dowego serw modelarskich rowania niestandardowego,
moÅ‚e byĘ znacznie wiÍkszy zapewniajÄ…cy uzyskiwanie
i przy stosowaniu impulsÛw kÄ…ta obrotu waÅ‚u serwa do-
Rys. 1.
Elektronika Praktyczna 8/98
51
M I N I P R O J E K T Y
WYKAZ ELEMENTÓW
Rezystory
PR1, PR2: 200k&!
potencjometr montażowy
miniaturowy
R1, R7: 8,2k&!
R2, R3: 3,3k&!
R4: 240k&!
R5: 510&!(*)
R6: 2k&!
R9, R8: 100k&!
R10: 3k&! ( *)
Kondensatory
C1: 1µF/16V(*)
C2: 22nF(*)
C3, C5: 10nF
C4, C10, C13: 100nF
C6: 1µF bipolarny
C8, C7: 470nF
C9: 100µF/16V
C11: 220µF/16V
C12: 1000µF/16V
C14: 680pF
Półprzewodniki
Rys. 2.
D1, D2: 1N4148 lub
odpowiednik
chodzÄ…cego do 180O). JeÅ‚eli Tak wiÍc osiÄ…gnÍliÅ›my Na rys. 3 pokazano roz-
IC1, IC2: NE555
teraz mikrofon M1 odbierze nasz cel: strumieÒ Å›wiatÅ‚a, mieszczenie elementÛw na
sygnały akustyczne o wystar- ukierunkowywany przez płytce drukowanej, a widok IC3: 7805
czajÄ…cym natÍÅ‚eniu, to kon- lustro zamocowane na wa- mozaiki Å›cieÅ‚ek znajduje siÍ
IC4: UL1321
densator C1 zacznie siÍ Å‚ado- le napÍdowy serwomecha- na wkÅ‚adce wewnÄ…trz nume-
T1: BC557 lub odpowiednik
waĘ i w konsekwencji tran- nizmu, tworzy jakby wska- ru. Montał wykonujemy
T2: BC548 lub odpowiednik
zystory T1 i T2 zacznÄ… prze- zÛwkÍ ogromnego, zawie- w typowy sposÛb, rozpoczy-
Różne
wodziĘ. Spowoduje to zwiÍk- szonego w powietrzu VU- najÄ…c od elementÛw o naj-
CON1: ARK2 (3,5mm)
szenie napiÍcia panujÄ…cego metru. mniejszych gabarytach,
JP1: 3 goldpin
na wejÅ›ciu sterujÄ…cym IC1 - PozostaÅ‚a czÍśĘ ukÅ‚adu to a koÒczÄ…c na wlutowaniu
M1: mikrofon elektretowy
CV i wydÅ‚uÅ‚enie czasu trwa- typowo skonstruowany zasi- kondensatorÛw elektrolitycz-
nia impulsÛw generowanych lacz stabilizowany, wyko- nych i stabilizatora napiÍcia.
Kompletny układ i płytki
przez ten ukÅ‚ad. WaÅ‚ napÍ- rzystujÄ…cy popularny stabili- Jakzwykle,radzÍzastosowaĘ
drukowane sÄ… dostÍpne
dowy serwomechanizmu zator napiÍciatypu 7805. Po- podstawki pod ukÅ‚ady scalo-
w AVT pod oznaczeniem
przyjmie innÄ… pozycjÍ, obra- niewaÅ‚ przedziaÅ‚ napiÍĘ za- ne. Zanim jednak wlutujemy
AVT-1205.
cajÄ…c siÍ o kÄ…t proporcjonal- silajÄ…cych serwomechanizm je w pÅ‚ytkÍ musimy wykonaĘ
ny do natÍÅ‚enia düwiÍku od- wynosi 4,8..6VDC, moÅ‚naza- dodatkowe poÅ‚Ä…czenie -
bieranego sygnaÅ‚u akustycz- stosowaĘ takÅ‚e stabilizator zworkÍ umieszczonÄ… pod Å›rednim natÍÅ‚eniu düwiÍ-
nego. typu 7806. układem scalonym IC2. ku odbieranego przez mik-
Zmontowany ze spraw- rofon. Tak duły kąt obrotu
dzonych elementÛw ukÅ‚ad moÅ‚e w wielu przypadkach
nie wymaga uruchamiania, okazaĘ siÍ zbÍdny lub
ale otwiera szerokie pole wrÍcz niepoÅ‚Ä…dany i mo-
do eksperymentowania łemy go zmieniĘ, a takłe
podczas jego regulacji. ukształtowaĘ odpowiednio
Z wartoÅ›ciami elementÛw dynamikÍ ukÅ‚adu, dobiera-
podanymi na schemacie, jÄ…c wartoÅ›ci elementÛw
kÄ…t obrotu waÅ‚u napÍdowe- oznaczone na schemacie
go serwomechanizmu bÍ- gwiazdkÄ….
dzie przekraczał 180O, przy Krzysztof Rokosz
Rys. 3.
Elektronika Praktyczna 8/98
52