Polimerowe masy tynkarskie
Klasyfikacja
Masy tynkarskie mo\
na podzielić według dwóch kryteriów. Pierwszym z nich jest grubość tynku, drugim -
rodzaj spoiwa. Ze względu na grubość tynku wyró\
niamy zaprawy grubowarstwowe (tradycyjne tynki
mineralne cementowo-wapienne, cementowe, krzemianowe) i cienkowarstwowe (masy mineralne i
polimerowe).
Cienkowarstwowe zaprawy mineralne i polimerowe ró\
nią się rodzajem zastosowanego spoiwa. W
zaprawach mineralnych spoiwem jest cement, wapno, gips lub potasowe szkło wodne, w zaprawach
polimerowych - dodatkowo związek organiczny lub krzemoorganiczny.
Właściwości
Masy polimerowe składają się z dyspersji wodnej spoiwa organicznego, pigmentu i wypełniacza mineralnego
o odpowiednim uziarnieniu. Stosuje się je do wykonywania warstw dekoracyjno-ochronnych ścian wewnątrz
i na zewnątrz budynków oraz jako warstwę elewacyjną w systemach ociepleń obiektów. Masy polimerowe
cechuje elastyczność, która zale\
y od rodzaju i zawartości procentowej związków organicznych w spoiwie.
Powłoka elastyczna jest odporna na pęknięcia, a tynki polimerowe nie kruszą się, nie odspajają od podło\
a i
są mało nasiąkliwe. Dyfuzja pary wodnej w tynkach polimerowych mo\
e być 20-krotnie ni\
sza ni\
w tynkach
mineralnych. Tynki polimerowe mają odporność na uderzenia (udarność) >3 J, zaś mineralne >1,0 J.
Spoiwa
Spoiwem w zaprawach polimerowych mogą być \
ywice: akrylowa (związek organiczny), silikonowa (związek
krzemoorganiczny). W zale\
ności od przeznaczenia i wymaganych właściwości tynku, producent dobiera
odpowiedni skład chemiczny mieszanki spoiwa z innymi składnikami. śywica akrylowa zawarta w spoiwie
tynku zwiększa jego elastyczność (odporność na zginanie) oraz wytrzymałość mechaniczną (odporność na
uderzenia). Tynki akrylowe mają niską nasiąkliwość oraz małą paroprzepuszczalność warstwy elewacyjnej.
Wadą tynków z \
ywic akrylowych jest podatność na elektrostatyczne ładowanie się powierzchni fasady (na
przykład elektrostatycznie mo\
e ładować wiatr). Mo\
e to powodować, zwłaszcza w du\
ych miastach,
szybsze brudzenie się budynków (znajdują się blisko ruchliwych ulic). Tynki ze spoiwem z \
ywic silikonowych
są paroprzepuszczalne i równocześnie nienasiąkliwe. Mają zdolność do samooczyszczania (brud osiadający
na elewacji zostaje usunięty przez deszcz). Tynki z \
ywicami silikonowymi łączą zalety tynków mineralnych i
akrylowych, ale są od nich dro\
sze.
Wypełniacze i dodatki
W tynkach polimerowych wypełniaczami mogą być kruszywa: kwarcowe, wapienne, marmurowe,
krzemowe, granulat kwarcu i marmuru jak równie\
barwione piaski, kredy strącone i białe lub dolomity. Od
frakcji i kształtu ziarna kruszywa zale\
y rodzaj i faktura wykonywanego tynku. Kruszywo stosowane w
tynkach musi spełniać wymagania normy DIN. Pigmenty, które barwią masy tynkarskie, są związkami
organicznymi lub nieorganicznymi. Tynki polimerowe mo\
na barwić w masie lub malować, na przykład
farbami akrylowymi. Pewnych kolorów nie mo\
na jednak uzyskać, barwiąc masę. Lepsze efekty uzyskuje się
dzięki malowaniu. Dodatkowo stosuje się w masach tynkarskich modyfikatory, które poprawiają
konsystencję zaprawy tynkarskiej.
Tynki wewnętrzne
Cienkowarstwowe tynki polimerowe wewnątrz budynków wymagają gładkiego
podło\
a w postaci podkładu z tynku mineralnego lub płyt gipsowo-kartonowych. Do
tynków wewnętrznych u\
ywa się takiego samego spoiwa jak do tynków
zewnętrznych, ró\
ni się ono jedynie procentową zawartością związków organicznych
w spoiwie. Tynki wewnętrzne mają większą paroprzepuszczalność ni\
tynki
zewnętrzne. Wewnątrz budynków powinny być ponadto stosowane, tak zwane,
bezemisyjne odmiany tynków, które podczas schnięcia nie wydzielają szkodliwych
związków - rozpuszczalników, metali cię\
kich, styrenu itp. Dzięki temu renowację wnętrz mo\
na prowadzić
bez zakłócania codziennych czynności u\
ytkowników.
Tynki zewnętrzne
Wyprawy elewacyjne nale\
y wykonywać przy odpowiedniej temperaturze podło\
a i otoczenia (od +5�C do
+25�C). Trzeba pamiętać, \
e tynki, aby wyschnąć i stwardnieć, muszą oddać wodę. Pojawienie się deszczu
w ciągu pierwszych godzin po zakończeniu tynkowania mo\
e doprowadzić do powierzchniowego ich
rozmycia, a nawet zsunięcia się ze ściany. Przy tynkowaniu ścian o du\
ej powierzchni, nale\
y uprzednio
zamontować odpowiednie rusztowanie. Powinno ono obejmować całą szerokość ściany, tak aby prace
tynkarskie mo\
na było wykonać w jednym cyklu technologicznym. W przeciwnym wypadku na połączeniach
mogą powstać widoczne szwy. Niektórzy producenci oferują tynki w wersji "S" - szybko schnące. Dzięki
wprowadzeniu materiałów modyfikujących, mo\
liwe jest prowadzenie robót w niskich temperaturach (od
+1�C) i przy du\
ej wilgotności powietrza (do 95%). Elewacje schną i uzyskują wymaganą wytrzymałość w
ciągu kilku godzin. Tynki polimerowe dostarczane są w pojemnikach w postaci gotowej do u\
ycia. Nale\
y je
starannie wymieszać przed zastosowaniem. Niektóre z nich, aby mogły zostać u\
yte, muszą "dojrzewać" po
wymieszaniu jeszcze kilka minut. Do innych, gdy są za gęste, mo\
na dodać niewielką ilość wody. Po
wymieszaniu porcję masy tynkarskiej nanosi się kielnią na packę. Następnie rozprowadza się ją na
zagruntowanym podło\
u i wyrównuje. W obrębie obszarów nara\
onych na działanie wody, nale\
y stosować
wyłącznie tynki słabo wchłaniające wodę. Gdy tynk stwardnieje w pojemniku, nie mo\
na rozrabiać go wodą,
aby ponownie zastosować. W celu uzyskania trwałości tynku, nale\
y zadbać o jego dobrą przyczepność do
podło\
a. Podło\
e musi być oczyszczone z luz
nych cząstek, kurzu, pyłu i tłuszczu. Mo\
na to zrobić za pomocą
agregatu wysokociśnieniowego lub preparatów chemicznych. Podło\
a o du\
ej nasiąkliwości nale\
y przed
tynkowaniem pokryć regulatorem nasiąkliwości (wyrównuje nasiąkliwość podło\
a). Wszystkie powierzchnie
nale\
y zagruntować uwzględniając zalecenia producenta masy tynkarskiej (np. rodzaj preparatu
gruntującego). Gruntowanie wzmacnia podło\
e, zwiększa przyczepność tynku oraz stabilizuje luz
ne
cząsteczki. Do nakładania zapraw polimerowych słu\
ą kielnie i packi ze stali nierdzewnej. Nie wolno u\
ywać
narzędzi rdzewiejących. Zapobiega to powstawaniu rdzawych plam na powierzchni tynku. Do zacierania
stosuje się packi z tworzyw sztucznych lub deski.
Zbrojenie i wykończenie tynków
Na ściany nara\
one na uszkodzenia mechaniczne stosuje się szpachle wzmocnione w masie włóknem
rozproszonym. Naro\
niki ścian z tynkami cienkowarstwowymi nale\
y zbroić listwami, siatkami lub płótnem z
włókna szklanego, co znacznie zwiększa wytrzymałość. W miejscach nara\
onych na uderzenia mo\
na
wykonać zbrojenia z siatki pancernej (nierdzewna siatka stalowa, ocynkowana lub z włókna szklanego).
Faktury tynkom polimerowym mo\
na nadawać za pomocą wałka lub przez odpowiednie zacieranie. Faktura
mo\
e być gładka, zacierana, ciągniona, rowkowana (kornik), drapana, nakrapiana lub typu "baranek".
Mo\
na wykonać ją ręcznie poprzez naciąganie pacą zaprawy na grubość ziarna kruszywa lub mechanicznie,
stosując natrysk. Przy wyborze technologii nakładania masy, nale\
y kierować się wielkością powierzchni, na
jakiej chcemy wykonać tynk.
Systemy ociepleń
O doborze masy tynkarskiej decyduje projekt systemu ociepleń budynków. Wymagane jest, aby cały system
miał Aprobatę Techniczną. W zespolonych systemach izolacji cieplnej powinny być stosowane tynki o
współczynniku refleksyjności > 20. Współczynnik ten decyduje o jasności koloru. Parametrami
charakteryzującymi systemy ociepleń są: przyczepność warstw, dyfuzyjność, nasiąkliwość, zdolność do
samoczyszczenia, odporność na promieniowanie UV oraz na zabrudzenia. Fasada budynku jest nara\
ona na
du\
e ró\
nice temperatury - od -40�C do +40�C, a mo\
e się nagrzać nawet do temperatury +70�C. Cały
system musi być więc dostosowany do takich warunków. Błędem jest mieszanie elementów systemu, czyli
u\
ywanie produktów od ró\
nych producentów. W szczególnych wypadkach, na przykład wiosną, w wyniku
skoków temperatury, mogą powstawać rysy lub spękania tynku.
Andrzej Rozbicki