Prawo wspólnego rynku
i jego zastosowanie do
przedsiębiorstw
Dr Jana Plapavová  Latanowicz
Centrum Europejskie
Uniwersytet Warszawski
Funkcje przedsiębiorstwa
" Funkcja zakupu
" Funkcja handlowa
" Funkcja finansowa
" Funkcja personalna
" Funkcja produkcyjna
" Funkcja badawczo-rozwojowa
" Funkcja strategiczna
Funkcja zakupu
" Czynności podejmowane w celu zaopatrzenia
się przez przedsiębiorstwo w towary lub usługi
celem zapewnienia własnej produkcji
" MajÄ… zastosowanie przepisy TWE o
swobodnym przepływie towarów oraz usług
" Zastosowanie art. 81 i 82 TWE (reguły
konkurencji skierowane do przedsiębiorstw)
Porozumienia o wyłącznych zakupach
Co należy sobie powtórzyd:
qð Zakres zakazu z art. 81 ust. 1 TWE (zakaz porozumieo zakłócajÄ…cych konkurencjÄ™ =
zakaz zmowy kartelowej)
qð Znaczenie pojÄ™cia  wpÅ‚yw na handel miÄ™dzy paostwami czÅ‚onkowskimi 
rozgraniczenie kompetencji
qð Formy zmowy kartelowej
qð Zasada eksterytorialnoÅ›ci (teoria skutków, teoria implementacji)
qð Porozumienia bagatelne (de minimis)
qð PojÄ™cie rynku wÅ‚aÅ›ciwego i sposób jego okreÅ›lania
qð Skutki naruszenia zakazu (art. 81 ust. 2 TWE)
qð WyÅ‚Ä…czenia z zakazu (przesÅ‚anki traktatowe - pozytywne i negatywne, art. 81 ust. 3
TWE)
qð WyÅ‚Ä…czenia grupowe
qð Przepisy implementujÄ…ce art. 81 i 82 TWE (RozporzÄ…dzenie 1/2003), zasady
proceduralne
qð Decentralizowane stosowanie art. 81 i 82 TWE
qð Orzeczenie w sprawie Consten & Grunding (zbiór pod red. W. Czaplioskiego)
Porozumienia o wyłącznych zakupach
" Porozumienia o wyłącznym zaopatrzeniu
(zakupach/sprzedaży). Uwaga: nie mylid z wyłącznymi
dostawami!
" Ma charakter porozumienia wertykalnego
 obniża konkurencję jeżeli zawiera wertykalne ograniczenia
po stronie kupujÄ…cego (np. niedokonywanie zakupu towaru
konkurencyjnych marek)
" Stosuje siÄ™ RozporzÄ…dzenie 2790/1999 w sprawie
stosowania art. 81 ust. 3 Traktatu do grup wertykalnych
porozumieo i praktyk uzgodnionych
" Zalety
Porozumienia o wyłącznych zakupach
- definicja
" Rodzaj  zobowiÄ…zania do niekonkurowania
" bezpośredni lub pośredni obowiązek nakazujący
kupujÄ…cemu nie produkowad, nie nabywad, nie
sprzedawad, bÄ…dz
nie odsprzedawad towarów lub
usług, które konkurują z towarami albo usługami
objętymi porozumieniem bądz
bezpośredni lub
pośredni obowiązek dokonywania przez nabywcę u
dostawcy albo w innym przedsiębiorstwie
wyznaczonym przez dostawcę więcej niż 80%
całkowitych zakupów towarów lub usług objętych
porozumieniem i ich substytutów na rynku właściwym,
obliczonych na postawie wartości zakupów w
poprzednim roku kalendarzowym
RozporzÄ…dzenie 330/2010
o wyłączeniu grupowym porozumieo wertykalnych
" Zasada zbilansowania zalet poszczególnych
rodzajów porozumieo w stosunku do skutków
ujemnych (tj. antykonkurencyjnych)
" Porozumienie spełniające przesłanki zawarte w
Rozporządzeniu jest wyjęte spod zakazu z art. 101
ust. 1 TFUE
" Stosuje się tylko wówczas jeżeli udział w rynku nie
przekracza 30%
" Do porozumieo nie objętych Rozporządzeniem
stosują się zasady ujęte w Wytycznych w sprawie
porozumieo wertykalnych
Pojęcie  przedsiębiorstwo ,
 dostawca i  kupujÄ…cy
Dotyczy także przedsiębiorstw powiązanych, którymi są:
" Przedsiębiorstwa w których strona porozumienia
bezpośrednio lub pośrednio:
 Ma możliwośd wykorzystywania więcej niż połowy głosów lub
 Ma możliwośd mianowania więcej niż połowy członków rady
nadzorczej, zarządu lub organów prawnie reprezentujących
przedsiębiorstwo
 Ma prawo zarządzad działalnością przedsiębiorstwa.
" Przedsiębiorstwo kontrolujące przedsiębiorstwo w którym
strona porozumienia posiada jedno z uprawnieo jw.
" Przedsiębiorstwa kontrolowane przez przedsiębiorstwo jw.
" Przedsiębiorstwa wspólne kontrolujące jw.
" Przedsiębiorstwa wspólnie kontrolowane przez jw.
RozporzÄ…dzenie 330/2010
o wyłączeniu grupowym porozumieo wertykalnych
" Nie dotyczy  rzeczywistych umów o
przedstawicielstwie handlowym (tj. tych w
których przedstawiciel nie ponosi ryzyka
finansowego lub komercyjnego zwiÄ…zanego z
transakcjÄ…)
" Typy ryzyka komercyjnego i finansowego:
 Związane bezpośrednio z negocjowaną umową (np.
finansowanie towaru)
 Poniesienie kosztów inwestycji celem wykonywania
danej działalności (np. stacja paliw)
RozporzÄ…dzenie 330/2010
- zakres zastosowania
" Definicja porozumienia wertykalnego:
Porozumienie lub praktyka uzgodniona
pomiędzy dwoma lub większą liczbą
przedsiębiorstw, z których każde działa w
ramach porozumienia na różnym szczeblu
Å‚aocucha produkcji lub dystrybucji i
odnoszących się do warunków, zgodnie z
którymi strony mogą kupowad, sprzedawad i
odsprzedawad określone towary.
RozporzÄ…dzenie 330/2010
- zakres zastosowania
" Dotyczy porozumieo dotyczących kupna/sprzedaży
towarów lub usług
" Nie dotyczy umów o przeniesienie praw własności
intelektualnej
" Jeżeli przeniesienie praw własności intelektualnej stanowi
element dodatkowy porozumienia rozporzÄ…dzenie ma
zastosowanie (np. prawo używania znaku towarowego
przez franchisobiorcÄ™)
" Nie dotyczy umów zawartych pomiędzy konkurentami z
wyjątkiem tych, które nie mają charakteru wzajemnego
(oraz kupujący ma obrót poniżej 100 mil. EUR lub kupujący
nie jest konkurentem na poziomie produkcji, ale tylko
konkurentem na poziome dostaw lub dystrybucji)
RozporzÄ…dzenie 330/2010
- warunki zastosowania
1. Brak najcięższych ograniczeo konkurencji (hard -
core)  lista w art. 4 RozporzÄ…dzenia
2. Udział w rynku dostawcy (sprzedającego) oraz
odbiorcy (kupującego) poniżej 30%
3. Są spełnione warunki dla trzech specjalnych
warunków dotyczących:
 zobowiÄ…zania do niekonkurowania w trakcie trwania
umowy
 zobowiÄ…zania do niekonkurowania po skooczeniu
trwania umowy
 wyłączenia konkretnych marek w systemie selektywnej
dystrybucji
Najcięższe ograniczenia konkurencji
(5 hard-core restrictions)
Obecnośd któregokolwiek z poniższych ograniczeo
w porozumieniu powoduje, iż porozumienie jako
takie (w całości) nie podlega wyłączeniu:
1. Ograniczenie uprawnienia kupujÄ…cego do
ustalania cen sprzedaży (ceny sztywne, ceny
minimalne)
 nie dotyczy maksymalnych cen sprzedaży i zalecanych
cen sprzedaży
Najcięższe ograniczenia konkurencji
(5 hardcore restrictions)
2. Ograniczenie terytorium lub klientów na które bądz

którym nabywca może sprzedawad towar lub usługę z
wyjÄ…tkiem:
 Ograniczenia aktywnej sprzedaży do wyłącznego terytorium lub
wyłącznej grupy klientów uprawnionego dostawcy (wyłączna
dystrybucja)
 Zakaz sprzedaży ostatecznym użytkownikom przez hurtownika
 Zakaz dystrybutorów selektywnych sprzedawad towar
nieautoryzowanym dystrybutorów na terytorium na którym
dostawca stosuje ten system.
 Ograniczenia uprawnienia kupujÄ…cego do sprzedawania
komponentów dostarczonych w celach połączenia klientom,
którzy użyli by je do produkcji tego samego rodzaju towaru jak
tego wyprodukowane go przez dostawcÄ™.
Najcięższe ograniczenia konkurencji
(5 hardcore restrictions)
3. Ograniczenie aktywnej lub pasywnej sprzedaży
ostatecznym użytkownikom przez uczestników
systemu selektywnej dystrybucji działającym na
detalicznym szczeblu obrotu handlowego (selektywnÄ…
dystrybucję nie można łączyd z wyłączną dystrybucją)
 WyjÄ…tek: klauzula lokalizacyjna (dostawca zobowiÄ…zuje siÄ™
do dostarczania towaru jednemu dystrybutorowi i
zobowiÄ…zuje go nie sprzedawania poza danÄ… lokalizacjÄ…)
4. Ograniczenie wzajemnych dostaw pomiędzy
autoryzowanymi dystrybutorami w obrębie systemu
selektywnej dystrybucji, w tym między
dystrybutorami działającymi na różnym szczeblu
Najcięższe ograniczenia konkurencji
(5 hardcore restrictions)
5. Ograniczenie uzgodnione pomiędzy dostawcą
komponentów i kupującym, który łączy te
komponenty, ograniczajÄ…ce dostawcÄ™ w
sprzedaży ich jako części zamiennych
ostatecznym użytkownikom lub niezależnym
zakładom naprawczym
30 % próg
" Dostawca i odbiorca towaru lub usług mają
udział w rynku właściwym (rynek właściwy
sprzedaży u dostawcy, rynek właściwy
zakupów u odbiorcy) poniżej 30% (tj. na
którym każdy z nich sprzedaje/kupuje towary
lub usługi objęte porozumieniem). Ustalając
próg porównuje się obrót osiągnięty na danym
rynku właściwym z całkowitą wartością
sprzedaży na danym rynku.
Obrót są to wpływy brutto lub należności brutto ze
sprzedaży towarów czy usług dostarczonych przez
dany podmiot gospodarczy.
De minimis dla porozumieo wertykalnych
Obwieszczenie Komisji w sprawie porozumieo o
mniejszym znaczeniu (2001)
" Jeżeli udział w rynku właściwym wszystkich
przedsiębiorstw biorących udział w
porozumieniu jest poniżej 15% uważa się, że
porozumienie nie wywiera skutków
antykonkurencyjnych
" W przypadku współistnienia kilku podobnych
porozumieo wertykalnych, które prowadzą do
zamknięcia rynku, próg wynosi 5%
Specjalne warunki
dla 3 ograniczeo wertykalnych (1)
Zawarcie w porozumieniu któregokolwiek z
poniższych zobowiązao pozbawia przywileju
stosowania zwolnienia grupowego o ile danego
zobowiązania nie można traktowad oddzielnie od
reszty porozumienia:
" ZobowiÄ…zanie do niekonkurowania istniejÄ…ce w
trakcie trwania umowy zawarte na czas
nieokreślony lub na okres dłuższy niż 5 lat
 Wyjątek: sprzedaż z pomieszczeo należących do
dostawcy lub wynajętych przez dostawcę
Specjalne warunki
dla 3 ograniczeo wertykalnych (2)
" ZobowiÄ…zanie do niekonkurowania istniejÄ…ce
po skooczeniu umowy
 WyjÄ…tek: konieczne celem ochrony know-how
przekazane przez dostawcÄ™ kupujÄ…cemu,
ograniczone do miejsca sprzedaży z którego
kupujący prowadził działalnośd, które nie trwa
więcej niż 1 rok po skooczeniu umowy
" Zakaz sprzedaży konkurencyjnych marek w
systemie selektywnej dystrybucji
Pozbawienie przywileju korzystania z
RozporzÄ…dzenia
" Umowy, do których Rozporządzenie ma
zastosowanie, korzystajÄ… z domniemania
legalności
" Wyjątkowo, jeżeli porozumienie ogranicza
konkurencję i to nie jest wyważone jego
pozytywnymi skutkami, Komisja może w stosunku
do konkretnego porozumienia wycofad
zwolnienie grupowe (np. w razie istnienia kilku
równoległych sieci wertykalnych)
Obwieszczenie Komisji: Wytyczne
w sprawie ograniczeo wertykalnych
" Dz. Urz. UE 2010 C 130/01
" Wytyczne nie wykluczajÄ… ewentualnego
równoległego zastosowania z art. 102 TFUE
(zgodnośd z Wytycznymi nie oznacza
automatycznie zgodności z art. 102 TFUE)
Cel Wytycznych
" Określają porozumienia, które spełniają
przesłanki art. 101 ust. 3 TFUE a więc nie są
zakazane na gruncie art. 101 ust. 1 TFUE
" Wykłada reguły zawarte w Rozporządzeniu
" Określa zasady cofnięcia zwolnienia i
niezastosowania RozporzÄ…dzenia
" Określa ogólne ramy analizy oraz politykę
stosowania prawa przez KomisjÄ™ w sprawach
indywidualnych dot. porozumieo wertykalnych
Zastosowanie art. 101 TWE do
porozumieo wertykalnych
" Sprawa Consten-Grundig v. Komisja (Czapl. s. 727)
" Sprawa Societe Technique Miniere v. Machinenbau
Ulm GmbH (Czapl. s. 733)
" Zasada zbalansowania skutków prokonkurencyjnych i
antykonkurencyjnych
" Wchodzi w grę wówczas jeżeli mała jest konkurencja
między markami
" Analiza skutków prawnych i ekonomicznych (w tym
potencjalnych) = ekonomiczne podejście Komisji
Porozumienia nie objęte zakazem
" De minimis (Obwieszczenie z 2001 r.)
" Rzeczywiste umowy agencyjne: osobie prawnej lub
fizycznej (agentowi) przyznano uprawnienie do
negocjowania i/lub zawierania umów w imieniu innej
osoby (zleceniodawcy) we własnym imieniu albo w
imieniu dajÄ…cego zlecenie, na:
 zakup towarów lub usług przez dającego zlecenie, lub
 sprzedaż towarów lub usług dostarczonych przez dającego
zlecenie
Bez ryzyka finansowego i handlowego ponoszonego przez agenta =
dyrektywÄ… Rady 86/653/EWG
Pojęcie porozumienia wertykalnego
1. Porozumienie lub praktyka uzgodniona pomiędzy
dwoma lub większą liczbą przedsiębiorstw (nie
dotyczy ostatecznych klientów)
2. z których każde działa w ramach porozumienia na
różnym szczeblu łaocucha produkcji lub dystrybucji
(nie wyklucza to aktywności przedsiębiorstw na
więcej niż jednym szczeblu)
3. i odnoszących się do warunków, zgodnie z którymi
strony mogÄ… kupowad, sprzedawad i odsprzedawad
określone towary bądz
usługi.
Niezastosowanie RozporzÄ…dzenia
" Brak domniemania nielegalności porozumieo
wertykalnych nie objętych Rozporządzeniem
" Brak zgłoszeo indywidualnych do Komisji
 Samoocena
 Sądy krajowe stosują bezpośrednio skuteczny
przepis art. 101 ust. 3 TFUE
 Komisja nie nakłada grzywny, jeżeli
przedsiębiorstwo w dobrej wierze założyło
nieprzekroczenie progu 30%
Niezastosowanie RozporzÄ…dzenia
" Obecnośd w porozumieniu lub wykonywanie
poprzez porozumienie najcięższego
ograniczenia konkurencji (hardcore) powoduje
utratę przywileju wyłączenia
" Do pozostałych warunków stosuje się zasadę
oddzielenia
" Kilka różnych towarów/usług sprzedawanych
w ramach tego samego systemu dystrybucji 
próg udziału liczy się oddzielnie.
Procedura pozbawienia przywileju
wyłączenia grupowego
" Podobne porozumienia zostały wprowadzone
w życie przez konkurencyjnych dostawców
(najwyraz
niej w przypadku sprzedaży
ostatecznym konsumentom) = efekt kumulacji
" Nabywca ma znaczną siłę rynkową na rynku
niższego szczebla
" Ciężar dowodu spoczywa na Komisji lub
krajowych organach ds. konkurencji
" Brak skutku wstecznego
Niezastosowanie zwolnienia w razie istnienia
kilku sieci porozumieo na specyficznych rynkach
" Upoważnienie dla Komisji do pełnego
przywrócenia zakazu z art. 101 ust. 1 w razie
sieci równoległych porozumieo, które
obejmują więcej niż 50% rynku właściwego
" Wyraz
nie określony zakres zastosowania
(geograficzny, produktowy) oraz ustalenie
rodzaju ograniczenia wertykalnego w
odniesieniu do którego zwolnienie nie będzie
dłużej stosowane.
Definicja rynku właściwego i zasady
obliczania udziału w rynku (1)
" Obwieszczenie Komisji w sprawie rynku
właściwego z 1997 r.
" Określanie progu 30% w ramach
RozporzÄ…dzenia (dostawcy oraz nabywcy)
Definicja rynku właściwego i zasady
obliczania udziału w rynku (2)
" Rynek właściwy przy ocenianiu indywidualnym
 Ocenia się też wpływ na rynki niższego szczebla
" Półprodukty: z reguły nie wpływa na rynek niższego
szczebla
" Produkty finalne: możliwy wpływ na rynek niższego
szczebla (zwłaszcza jeżeli nabywcą jest detalista)
" Ocena rynku wtórnego w zależności od okoliczności
sprawy (jeżeli dostawca wytwarza oryginalny sprzęt i
części zamienne do niego lub zleca podwykonawstwo
części)
Zasady polityki stosowania art. 101
ust. 1 w sprawach indywidualnych
Negatywne skutki ograniczeo wertykalnych:
" ustanawiają bariery dostępu do rynku
" zmniejszają konkurencję między markową i
ułatwiają zmowę
" zmniejszajÄ… konkurencjÄ™ w ramach jednej
marki pomiędzy dystrybutorami tej samej
marki
" stanowiÄ… przeszkodÄ™ w integracji rynku
Podstawowe komponenty
ograniczeo wertykalnych
" Jednomarkowośd
 Nakłonienie nabywcy, aby zaopatrywał się u
jednego dostawcy
" Ograniczona dystrybucja
 Dokonywanie sprzedaży przez producenta tylko
jednemu lub ograniczonej liczbie nabywców
" Narzucanie cen odsprzedaży
" Podział rynku
Zasady polityki stosowania art. 101
ust. 1 w sprawach indywidualnych
Pozytywne skutki ograniczeo wertykalnych
" Rozwiązuje problem pasożytów ( free-riders )
" Ułatwia wejście na nowe rynki
" Ograniczanie sprzedaży do tzw. sklepów wysokiej klasy
ułatwia wprowadzenie produktu
" RozwiÄ…zuje  problem zatoru ( hold-up )
" UÅ‚atwia przekazanie know-how
" Zwięskza oszczędności w dystrybucji
" Ułatwia pozyskiwanie kapitału
" Sprzyja jednolitości i standaryzacji jakościowej (tzw. wizerunek
marki)
Zasady polityki stosowania art. 101
ust. 1 w sprawach indywidualnych
Ograniczenia wertykalne (1):
1. Nabierają na znaczeniu w przypadku małej konkurencji
między markami
2. Ograniczenia wertykalne zmniejszające konkurencje między
markami są bardziej szkodliwe niż te zmniejszające
konkurencjÄ™ w ramach jednej marki
3. Ograniczenia dystrybucji ograniczają wybór konsumentów
4. Porozumienia wyłączne bardziej zagrażają konkurencji niż
niewyłączne
5. Większe zagrożenie ograniczenia konkurencji istnieje w
przypadku towarów markowych niż niemarkowych
Zasady polityki stosowania art. 101
ust. 1 w sprawach indywidualnych
Ograniczenia wertykalne (2):
6. Połączenie ograniczeo wertykalnych wzmacnia ich
negatywne skutki
7. W razie istnienia równoległych sieci zagrożenie dla
konkurencji wzrasta
8. Przekazanie know-how uzasadnia ograniczenia
9. Dokonanie specyficznych inwestycji uzasadnia ograniczenia
10. Wprowadzenie nowego produktu uzasadnia ograniczenia
Metodologia analizy
" Określenie rynku " Zbadanie, czy
właściwego porozumienie podlega
pod zakaz (powyżej
30% progu)
" Ewentualne
" Zbadanie czy
wyłączenie w ramach
porozumienie spełnia
RozporzÄ…dzenia
warunki wyłączenia na
(poniżej 30% progu)
gruncie art. 81 ust. 3
Czynniki oceny
w oparciu o art. 101 ust. 1 TWE
" Pozycja rynkowa dostawcy
" Pozycja rynkowa konkurentów
" Pozycja rynkowa nabywcy
" Bariery dostępu
" Dojrzałośd rynku
" Szczebel handlu
" Właściwości produktu
" Inne czynniki
Czynniki oceny
w oparciu o art. 101 ust. 3 TWE
Kryteria oceny najbardziej typowych
ograniczeń wertykalnych
" Jednomarkowośd
" Wyłączna dystrybucja
" Wyłączny przydział klientów
" Selektywna dystrybucja
" Franchising
" Wyłączna dostawa
" Umowy wiÄ…zane
" Zalecane i maksymalne ceny odsprzedaży
Jednomarkowośd
(zobowiÄ…zanie do niekonkurowania)
" nabywca jest motywowany lub zobowiÄ…zany do
dokonywanie 80% lub więcej zakupów pewnego
rodzaju towarów towarami konkretnej marki i nie
będzie on nabywad i odsprzedawad konkurencyjnych
towarów bądz
usług
" może prowadzid do zamknięcia dostępu do rynku
konkurencyjnym i potencjalnym dostawcom
" efekt kumulacyjny zwiększa prawdopodobieostwo
zmowy
" Typowy przykład: wyłączne zakupy (funkcja zakupu)
Jednomarkowośd
kryteria oceny
" Efekt kumulacyjny + długośd trwania =
zamknięcie dostępu do rynku
" Niedominujące przedsiębiorstwa + do 1 roku
trwania = nie ma skutków antykonkurencyjnych
" Niedominujące przedsiębiorstwa + od 1  5 lat
trwania = wymaga wyważenia
" Produkty finalne = efekt zamknięcia bardziej
prawdopodobny
Jednomarkowośd
kryteria oceny (cd)
" Półprodukty + brak dominacji + pokrycie mniej
niż 50% rynku = z reguły brak efektu
zamknięcia rynku
" Towary finalne + szczebel detaliczny + brak
dominacji + pokrycie więcej niż 30% rynku =
znaczny efekt zamknięcia
" Towary finalne + szczebel hurtowy = efekt
zamknięcia zależy od rodzaju sprzedaży i
barier wejścia
Wyłączna dystrybucja
i wyłączny przydział klientów - istota
" dostawca zgadza się sprzedawad swój towar
tylko jednemu dystrybutorowi do odsprzedaży
na pewnym terytorium lub pewnej określonej
grupie klientów
" dystrybutor ograniczony w możliwości
dokonywania aktywnej sprzedaży na
obszarach innych wyłącznych dystrybutorów
lub wobec grup klientów przydzielonym innym
wyłącznym dystrybutorom
Wyłączna dystrybucja
i wyłączny przydział klientów
 zasady polityki Komisji (1)
" czym silniejsza jest pozycja dostawcy, tym bardziej problematyczne staje
się obniżenie konkurencji w ramach jednej marki
" kilkakrotne wyłączne dealerstwo może zwiększad ryzyko horyzontalnej
zmowy
" wyłączny dostawca posiada znaczną siłę nabywczą (jeżeli np. na poziomie
sprzedaży detalicznej staje się wyłącznym dystrybutorem dla całego albo
znacznej części rynku) zamknięcie rynku dla pozostałych dystrybutorów
może mied poważne skutki antykonkurencyjne
" Wyłączna dystrybucja na poziomie sprzedaży detalicznej będzie wywierała
skutek antykonkurencyjny z większym prawdopodobieostwem niż
wyłączna dystrybucja na poziomie sprzedaży hurtowej
Wyłączna dystrybucja
i wyłączny przydział klientów
 zasady polityki Komisji (2)
" Mniejszy skutek antykonkurencyjny jeżeli producent nie jest
dominujący i wyłączny hurtownik nie jest ograniczony w
zakresie sprzedaży detalistom
" Połączenie wyłącznej dystrybucji lub wyłącznego przydziału
klientów z wyłącznymi zakupami zwiększa ryzyko podziału
rynku oraz dyskryminacji cenowej
" Prowadzi do efektywności tam, gdzie dystrybutor musi
zainwestowad celem ochrony lub stworzenia wizerunku marki
" Prowadzi do efektywności tam, gdzie dystrybutor musi
inwestowad do specyficznego wyposażenia, pewnej
sprawności (szkolenia) lub know-how celem dostosowania się
do wymogów klientów
Selektywna dystrybucja - istota
" Liczba dystrybutorów jest ograniczona poprzez
stosowanie kryteriów selekcyjnych
(dystrybutor autoryzowany)
" Autoryzowani dystrybutorzy sÄ… ograniczeni w
ich możliwości sprzedaży, nie pozwala im się
sprzedawad dystrybutorom
nieautoryzowanym, mogÄ… sprzedawad towar
innym autoryzowanym dystrybutorom lub
ostatecznym konsumentom
Selektywna dystrybucja - formy
" Kryteria selekcji oparte na obiektywnych
kryteriach czysto jakościowych związanych z
natura produktu (wyłączone z zakazu z art. 81
ust. 1)  brak numerus clausus, brak
dyskryminacji
" Kryteria selekcji oparte na kryteriach
ilościowych mają za skutek ograniczenie liczby
autoryzowanych dystrybutorów poza
kryteriami jakościowymi - zasady traktowania
Zasady traktowania selektywnej dystrybucji
opartej na kryteriach ilościowych (1)
" Czym silniejsza jest pozycja rynkowa dostawcy, tym
poważniejszy jest skutek antykonkurencyjny
" Jeżeli ponad jedna połowa rynku jest pokryta
systemami selektywnej dystrybucji istnieje znaczne
ryzyko powstania skutków antykonkurencyjnych w
postaci kumulowanego skutku wszystkich takich
systemów
" Większy skutek antykonkurencyjny tam, gdzie silna
organizacja dealerów stanowi restrykcyjne warunki
selekcji dostawców
Zasady traktowania selektywnej dystrybucji
opartej na kryteriach ilościowych (2)
" gdzie łączny udział w rynku pięciu najwyższych dostawców
przekracza 50% nie mogÄ… narzucad swoim autoryzowanym
dystrybutorom warunek zapewniający, że nie będą oni
sprzedawad marek określonych konkurentów (nie można więc
stworzyd  klubu wybranych marek lub Å‚Ä…czyd selektywnÄ…
dystrybucję z jednomarkowością)
" zwiększa efektywnośd tam, gdzie inwestycje dokonane przez
dystrybutorów są wymagane celem ochrony lub stworzenia
wizerunku marki lub celem zapewnienie usług
przedsprzedażowych
" efektywności są największe u nowych produktów, produktów
złożonych oraz produktów których jakośd trudno określid przed
konsumpcją lub nawet po niej (produktów związanych z
zaufaniem)
Franchising - istota
" zawierają licencję praw własności intelektualnej dotyczącej w
szczególności znaków towarowych oraz know-how w celu ich
używania w dystrybucji towarów lub usług oraz
" w czasie trwania umowy franchisodawca zwykle zapewnia
franchisobiorcy pomoc handlowÄ… lub technicznÄ…
" umowy franchisingu zwykle zawierają połączenie różnych
ograniczeo wertykalnych odnoszÄ…cych siÄ™ do sprzedawanych
produktów, w szczególności selektywnej dystrybucji lub/i
klauzuli o niekonkurowaniu i/lub wyłącznej dystrybucji lub
słabszych ich form
Franchising  zasady polityki
Komisji (1)
" Czym większe znaczeniem ma transfer know-
how, tym większe jest prawdopodobieostwo
zwolnienia
" ZobowiÄ…zanie nie sprzedawad
konkurencyjnych towarów lub usług przez cały
okres trwania umowy nie będzie objęte
zakazem, kiedy jest ono niezbędne do
zachowania wspólnej tożsamości i dobrego
imienia sieci franchisingowej
Franchising  zasady polityki
Komisji (2)
Następujące zobowiązania franchisobiorcy są, co do zasady, uważane za konieczne w celu
ochrony praw własności intelektualnej należących do franchisodawcy i są dozwolone:
 nie prowadzid, bezpośrednio lub pośrednio, podobnej działalności gospodarczej
 nie przyjmowad udziałów w kapitale konkurencyjnych przedsiębiorstw, o ile taki udział w
kapitale spowodował by franchisobiorcy zdolnośd wpływu na zachowanie gospodarcze
konkurencyjnego przedsiębiorstwa
 do nieujawniania trzecim osobom treści know-how przekazanego przez franchisodawcę
dopóki takie know-how nie stanie się publiczne dostępne
 przekazad franchisodawcy jakiekolwiek doświadczenie uzyskane w trakcie korzystania z
franchizy oraz przekazad mu i innym franchisobiorcom niewyłączną licencję względem
tak uzyskanego know-how
 do informowania franchisodawcy o przypadkach naruszeo praw własności intelektualnej
objętych licencją, do powzięcia kroków prawnych przeciwko takim naruszeniom oraz do
współpracy z franchisodawcą w jakimkolwiek postępowaniu przeciwko naruszycielom
 do nieużywania know-how objętego licencją w celu innym niż w celu wykorzystania
franchizy.
 do nie dokonywania cesji praw i obowiązków wynikających z umowy franchisingu na
rzecz innych podmiotów bez zgody franchisodawcy.
Wyłączna dostawa
" zobowiÄ…zuje lub motywuje dostawcÄ™ do
sprzedaży określonych towarów lub usług
tylko jednemu nabywcy w ramach Wspólnoty
Europejskiej celem jego określonego używania
lub w celu jego odsprzedaży
" z reguły jest wykorzystywana w przemyśle dla
produktów nie będących produktami finalnymi
Wyłączna dostawa - zasady
polityki Komisji (1)
" Niska siła rynkowa nabywcy = z reguły brak
skutków antykonkurencyjnych (SA)
" Udział nabywcy w rynku niższego szczebla
powyżej 30% = możliwe SA
" Czym wyższy udział dostaw i okres związania
tym większe SA
" Ograniczenia poniżej 5 lat = konieczne
wyważenie SA, powyżej 5 lat = SA (zamknięcie
rynku)
Wyłączna dostawa - zasady
polityki Komisji (2)
" Spółki dominujące z reguły nie mogą narzucid
zobowiązania do wyłącznych dostaw swoim
dostawcom
" Zamknięcie konkurujących nabywców nie jest bardzo
prawdopodobne w przypadku jeżeli konkurenci mają
zbliżoną siłę nabywczą
" NiedominujÄ…cy dostawca z nabywcÄ… muszÄ… poczynid
specyficzne inwestycje  wyłączna dostawa jest
usprawiedliwiona nawet w połączeniu z
zobowiÄ…zaniem do niekonkurowania
Wyłączna dostawa - zasady
polityki Komisji (3)
" Zamknięcie dostępu do rynku jest bardziej
prawdopodobne w przypadku towarów
heterogenicznych i finalnych
" Zamknięcie dostępu do rynku jest mniej
prawdopodobne w przypadku produktów
homogenicznych (niezróżnicowanych) i
półproduktów u niedominujących nabywcy z
dostawcÄ…
" Porozumienie o wyłącznych dostawach prowadzi do
efektywności tam, gdzie nabywca musi poczynid
specyficzne inwestycje
Umowy wiÄ…zane
" Dostawca uzależnia sprzedaż danego produktu
(produkt wiążący) od warunkowego zakupu
innego odmiennego produktu (produkt
wiÄ…zany) od siebie lub od kogoÅ› przez siebie
wskazanego
" Jeżeli nie jest obiektywnie usprawiedliwione
właściwością produktu  art. 102 TFUE
" Skutki: zamknięcie lub wyższe bariery dostępu
do rynku, stworzenie sztucznych cen
Umowy wiÄ…zane  zasady polityki
Komisji (1)
" W razie udziału w rynku dostawcy powyżej 30% =
zakazane, chyba że znaczne efektywności odczują
konsumenci
" Sprzedaż wiązana połączona z zobowiązaniem do
niekonkurowania w odniesieniu do produktu
wiążącego = zwiększenie pozycji dostawcy i większe
SA
" Silni konkurencyjni dostawcy = brak SA
" Efekt kumulacji bez efektywności dla konsumentów =
cofnięcie zwolnienia grupowego
Umowy wiÄ…zane  zasady polityki
Komisji (2)
" nabywcy posiadają znaczną siłę nabywczą = znaczne SA
" efektywności wywodzą się ze wspólnej produkcji lub wspólnej
dystrybucji lub wywodzą się z faktu, iż dostawca może
kupowad wiązany towar w dużych ilościach + obniżka kosztów
przeniesiona na konsumentów
" nie będzie podlegała wyłączeniu, jeżeli detalista może
regularnie uzyskiwad dostawy tego samego lub
ekwiwalentnego produktu na tych samych lub lepszych
warunkach niż te oferowane przez dostawcę, który stosuje
sprzedaż wiązaną
" może pomagad zapewnid pewną jednolitośd i standaryzację
jakościową i niema innego sposobu realizacji
Zalecane i maksymalne ceny
odsprzedaży
" Może ułatwiad zmowę pomiędzy dostawcami
(w szczególności w ramach wąskiego
monopolu)
" Czym jest silniejsza pozycja rynkowa dostawcy
tym większe ryzyko, że maksymalna lub
zalecana cena odsprzedaży będzie stosowana
przez większośd odsprzedawców
" Pozycja rynkowa konkurentów
Zadanie dwiczeniowe:
" Znajdz
i opisz na piśmie praktyczny przykład porozumienia
wertykalnego, którego elementy wpływają ograniczająco na
konkurencjÄ™
" Opisane porozumienie niekoniecznie musi mied skutki
antykonkurencyjne i nie musi wywierad wpływ na handel
pomiędzy paostwami
" Strony porozumienia muszą zostad ujawnione (poufnośd)
" Nie można opisywad spraw hipotetycznych (zmyślonych)
" Żadna ze stron porozumienia nie może się powtarzad. O
kolejności decyduje zgłoszenie pod adresem:
[e-mail] (temat: porozumienie wertykalne)
Opracowanie  wymogi:
" Musi mied charakter oryginalny i analityczny i
byd rezultatem własnej pracy studenta
" Musi zawierad następujące elementy:
 Opis stanu faktycznego (strony porozumienia, opis
rynku właściwego produktu i geograficznego,
udziały w rynku stron, opis treści porozumienia
oraz klauzuli ograniczajÄ…cych konkurencjÄ™)
 Ocena wg Wytycznych (które elementy znajdują
siÄ™ w porozumieniu, jakie sÄ… wady i zalety
porozumienia w danym przypadku dla stron)
Opracowanie
 treśd, korzyści, wady
" Długośd opracowania nie może przekraczad 2 strony formatu A4 (1800
znaków w tym spacje)
" Opracowanie musi byd oryginalne i mied charakter analityczny
" Stan faktyczny nie może byd zmyślony, w sprawie nazw stron poufnośd
gwarantowana
" Terminowe złożenie opracowania zgodnego z ww. wymogami podnosi
ocenÄ™ z egzaminu o 1 stopieo pod warunkiem uzyskania oceny na
egzaminie co najmniej dst. (nie dotyczy egzaminów warunkowych)
" Składający opracowanie musi byd gotowy do przedstawienia go na
wykładzie w formie prezentacji
" Opracowanie musi zostad złożone do 16 grudnia b.r. godz. 17.15
(rozstrzyga moment otrzymania e-mailem lub wręczenia)
Przykład opracowania
sprawa Harry ego Pottera (streszczenie)
Mój wujek ma księgarnie w Olsztynku. Jest to jedyna księgarnia w tym
mieście, najbliższa następna jest w 40 km oddalonym Olsztynie.
Obrót księgarni wynosi & tys. zł. (nieobowiązkowe). Wujek sprzedaje książki
beletrystyczne oraz podręczniki. Zdecydowaną częśd jego klientów (ok.
95%) stanowiÄ… uczniowie i studenci.
W 2003 roku dystrybutor hurtowy poinformował wujka, iż zgodnie z polityką
wydawcy (firmy Harbor Point) wchodzÄ…cy na rynek bestseller Harry Potter
i Zakon Feniksa będzie dostarczany tylko tym księgarniom, które zobowiążą
się, iż nie będą sprzedawali książki po cenie detalicznej różniącej się o
więcej niż 10 proc. od ceny wydrukowanej na okładce (49 zł. w miękkiej i
59 zł. w twardej oprawie). Jednocześnie zobowiązał go do zgłaszania
przypadków wyłamywania się z ustaleo.
Analiza przypadku: chodzi o przypadek narzucania minimalnych cen
odsprzedaży, wyższej o 20% niż poprzedni tom przygód Harry ego Pottera.
Zgodnie z Wytycznymi jest to praktyka zakazana.
Przykład jednomarkowości
(narzucanie ilości) (1)
" Producent X mający 40 % udziału w rynku sprzedaje 80 % swoich produktów w
oparciu o umowy określające, iż nabywca musi kupowad przynajmniej 75 %
produktów tego rodzaju od producenta X. W zamian za to X oferuje finansowanie i
sprzęt w dogodnych ratach. Umowy obowiązują przez pięd lat, spłata pożyczki jest
przewidziana w tym okresie w jednakowych ratach. Jednak po upływie pierwszych
dwóch lat nabywcy mogą rozwiązad umowę z sześciomiesięcznym okresem
wypowiedzenia, jeżeli spłacą pozostałą cześd pożyczki i przejąd sprzęt po jego
wartości rynkowej. Po upływie pięciu lat sprzęt staje się własnością nabywcy.
Większośd konkurujących producentów to małe spółki, jest ich łącznie 12, udział w
rynku największej wynosi 20 %; zawierają one podobne umowy o różnym czasie
trwania. Producenci, których udział w rynku wynosi mniej niż 10 %, często mają
umowy o dłuższym czasie obowiązywania i mniej hojnych klauzulach dotyczących
ich rozwiÄ…zania. Umowy producenta X pozostawiajÄ… swobodÄ™ uzyskiwania 25 %
dostaw od konkurentów. W ciągu ostatnich trzech lat na rynek weszło dwóch
nowych producentów i uzyskało łączny udział w rynku w wysokości około 8 %,
częściowo dzięki przejęciu pożyczek pewnej liczby odsprzedawców w zamian za
umowy z tymi odsprzedawcami.
Przykład jednomarkowości
(narzucanie ilości) (2)
" Powiązany udział w rynku producenta X wynosi 24 % . Powiązany udział w
rynku innych producentów wynosi około 25 %. W związku z tym łącznie
około 49 % rynku wykluczone jest dla potencjalnych kandydatów do
wejścia oraz działających na tym rynku spółek nie mających powiązanych
punktów sprzedaży detalicznej przez przynajmniej pierwsze dwa lata
obowiązywania umów dostawy. Rynek pokazuje, iż spółki odsprzedawców
często mają trudności z uzyskaniem pożyczek z banków i są zwykle zbyt
małe, aby uzyskad kapitał z innych środków, jak emisja akcji. Oprócz tego,
producent X jest w stanie wykazad, że skoncentrowanie sprzedaży na małej
liczbie odsprzedawców pozwala mu na lepsze planowanie sprzedaży i
zaoszczędzenie na kosztach transportu. W świetle 25 % nie powiązanej
części w umowach producenta X, faktycznej możliwości wcześniejszego
rozwiązania umowy, niedawnego wejścia na rynek nowych producentów
oraz faktu, iż prawie połowa odsprzedawców nie jest powiązana,
narzucanie ilości 75 % przez producenta X prawdopodobnie spełni warunki
konieczne dla wyłączenia.