Wczesna twórczość Michelangela
Antonioniego
1. Początki twórcy
Antonioni rozpoczyna swą działalność jako krytyk  Corriere Padano - gazety w
rodzinnej Ferrarze, potem Rzym i ekipa  Cinema . Współpracował jako scenarzysta m.in. z
Rosselinim (Pilot powraca) oraz Fellinim (Biały szejk), pracował także przy Wieczornych
Gościach Carne- krótko mówiąc, głównie sfera neorealistów, choć&
2. Neorealizm u Antonioniego
Nazywanie Antonioniego neorealistą zawsze było kwestią sporną. Guido Aristarco
(włoski krytyk) widzi twórczość Michelangela jako  przedłużenie neorealizmu  głównie
dotyczy to sfery psychicznej bohaterów, która była głównym tematem jego początkowych
filmów (stąd kolejny termin   neorealizm wewnętrzny ). Antonioni tworzy już okresie
schyłkowym dla neorealizmu. Od początku miał sprecyzowany pogląd sztuki filmowej  ma
być (za Camus) ona objawem buntu twórcy wobec rzeczywistości. Oddając głos naszej Alma
Mater et Rex Omnia et Gloria in excelsis Deo  Alicji Helman:
(& )dodajmy, że w wypadku tego twórcy był to przede wszystkim bunt przeciw zastanym
regułom, konwencjom, sposobom opowiadania, obrazowania i montowania. W sztuce
filmowej Antonioni był wielkim nowatorem i to od samego początku(& ).
3. Pierwsze dzieła
a) Dokument
" Ludzie znad Padu (1943)  zachowany tylko we fragmentach. Opowiada o życiu
rybaków zamieszkujących dolinę Padu. Dzieło odsłania szarą prawdę o życiu
rybaków i ich pospolitej nędzy.
" Zakład oczyszczania miasta (1948)  jedenasto minutowy film przedstawiający
niepowiązane ze sobą mikrozdarzenia, katalog powszednich obowiązków
włoskich robotników pracujących na ulicach powojennego Rzymu. Narracja
słowna filmu została ograniczona do minimum i częściowo zastąpiona jazzowym
podkładem muzycznym. Poszczególne sekwencje - neorealistyczne pod
względem stylu - cechują charakterystyczne, powtarzane wielokrotnie w
póz
niejszej fabularnej twórczości Michelangela Antonioniego rozwiązania, takie
jak: spowolnione ruchy kamery, potraktowanie miejskiego pejzażu jako metafory
wyobcowania, mitologizacja przedmiotów, ukazanie architektury przyrody.
b) fabuła
" Kronika pewnej miłości (1950),
Mediolan  konwencja
detektywistyczna (i brzmi -
wybaczcie - nieco jak romansowa
chała)  zawodowy detektyw
(Carloni) ma za zadanie odkryć
przeszłość (na zlecenie jej
zazdrosnego męża) niejakiej Paoli.
Jednocześnie w mieście pojawia się
jej były kochanek  Guido, z którym
kryją mroczny sekret. Paola ponownie nawiązuje z Guido romans, ponieważ boi
się, że ten ujawni ich sekret (byli może tylko świadkami, może jakoś
niebezpośrednio przyczynili się kiedyś do śmierci ówczesnej narzeczonej Guido 
wpadła do szybu windy w ich obecności). No i  teraz się zaczyna, cytuję, bo
streszcza się siermiężnie:
Teraz, po ośmiu latach, przeszkodą jest z kolei mąż Pauli. Kochankowie planują
zabójstwo Enrica [męża Paoli  I.G], ale gdy pułapka jest już przygotowana, do gry
nieoczekiwanie wkracza przypadek. Enrico ginie w wypadku samochodowym.
Wiedział o zdradzie żony, może zatem było to samobójstwo? Gdy w domu Pauli
pojawia się policja, to choć kochankom nic nie grozi, strach o własną skórę i
wzajemne oskarżenia prowadzą do ponownego rozstania.
o Schematyczne śledztwo jest tylko pretekstem do obrazowania stanu
psychicznego bohaterów (zabieg charakterystyczny dla póz
niejszej
twórczości Antonioniego, patrz Przygoda lub Powiększenie)
" Zwyciężeni (1953)  trzy historie (nowela francuska, włoska i angielska), punkty
wyjścia inspirowane autentycznymi wydarzeniami: 1)zamordowanie jednego z
ucznia przez kolegów szkolnych w lesie pod Paryżem, 2) śmierć młodego
zwolennika faszyzmu, jego ciało znalezione w Tybrze, 3)zamordowanie starej
prostytutki przez dziewiętnastolatka. Bohaterowie popełniają zbrodnie głównie
ze względów rabunkowych, ale też by uciec od szkoły i obowiązków (normalka).
Film cenzura włoska tnie, francuska natomiast wyrzuca z dystrybucji.
" Dama bez kamelii (1953)  Antonioni
angażuje do głównej roli Lucię Bose (miss
WÅ‚och, aktorka, karierÄ™ przerywa i
poślubia znanego torreadora).
Autotematyzm  w filmie bohaterka -
Clara (wcześniej zwykła sklepikarka  tak
jak Bose) zostaje odkryta przez
producenta filmowego. Kręci z nią film,
który odnosi ogromny sukces. Zazdrosny Franchi (producent) poślubia świeżo
upieczoną aktorkę. Postanawia następnie obsadzić ją w roli Joanny d Arc  Clara i
film ponoszą fiasko, Franchi chce popełnić samobójstwo, Clara ucieka w objęcia
innego, ale bez spełnienia. Żadne z upokorzeń nie jest jej oszczędzone. Wątki 
oh really!  melodramatyczne, ale jak zawsze  rys autorski (psychologizacja i
wewnętrzny rozpad).
" Przyjaciółki (1955)  na podstawie powieści Pavasego Tre donne sole, Antonioni
odbiega jednak od pierwowzoru. Fabuła:
Główna bohaterka Przyjaciółek, Clelia (Eleonora Rossi Drago), jest wśród nich kimś
wyjątkowym. Pochodzi w nizin społecznych, własną pracą i siłą charakteru osiągnęła
pozycję i materialny dobrobyt. Jej sytuacji nie determinuje relacja mężczyzną,
pozostaje niezależna i w swoich wyborach nastawiona przede wszystkim na
samorealizację. Przyjeżdża do swego rodzinnego miasta Turynu, by założyć filię
rzymskiego domu mody, z którym od lat jest związana. Z wielką energią i dużym
nakładem pracy kieruje przygotowaniami i zawiera liczne znajomości, trafiając
przypadkiem w środowisko młodych zamożnych kobiet.
Otóż w hotelu, gdzie zamieszkała, była świadkiem samobójczej próby Rosetty -
panny z dobrego domu. Poznaje jej przyjaciółkę Mominę, zamożną rozwódkę, która
nie stroni od przygód i otwarcie demonstruje cyniczny stosunek do rzeczywistości. Do
tego kręgu należy też utalentowana plastyczka Nene i jej znacznie mniej zdolny mąż
Lorenzo, a także dziecinna, indyferentna Marcella. Gdy Clelia musi wybrać między
miłością a karierą, nie waha się ani chwili i wraca do swojej dawnej pracy w Rzymie.
" Krzyk (1957)  historia rozpadającego się związku Aldo i Irmy oraz póz
niejszej tułaczki
Aldo oraz jego córki Rosiny po terenach Padu. Aldo  robotnik rafinerii, nie może
pogodzić się ze zdradą Irmy (byli wieloletnią, lecz nie ukoronowaną małżeństwem parą),
jego podróż jest próbą ucieczki od obrazu wieloletniej towarzyszki. Wiąże się przelotnie z
kilkoma kobietami, ale z żadną nie próbuje ułożyć sobie życia. Zdaje sobie sprawę, że w
jego życiu bez perspektyw i celu nie ma miejsca dla dziecka, odsyła zatem córkę do Irmy.
W końcu wraca w rodzinne strony. Odszukuje nowy dom Irmy, widzi ją z niemowlęciem
na ręku, zauważa też, że Rosina jest doskonale zintegrowana z nową rodziną. Wchodzi na
wieżę rafinerii i na oczach Irmy skacze, zabijając się na miejscu (a Irma na końcu
wrzeszczy no i mamy tytułowy  krzyk ). Kilka cytatów z różnych z
ródeł:
~ð  Film ten jest pierwszÄ… radykalnÄ… próbÄ… odejÅ›cia od tradycyjnych konwencji
fabularnych i narracyjnych
~ð  (& )Antonioni pokazujÄ…c nam bohatera w momencie
najistotniejszym dla jego życia wewnętrznego nie
uzbraja nas wcześniej w żadną o nim wiedzę
~ð  Jednak wszystko, co spotyka [Aldo] na swojej
drodze, każe mu tylko coraz dotkliwiej odczuwać
absurdalność własnej egzystencji, aż do granic
wytrzymałości
~ð  Antonioni przede wszystkim rezygnuje z wszelkich
chwytów subiektywizujących obraz przedstawianej
rzeczywistości(& ) Antonioni pozbawia nas jakiegokolwiek klucza do świata doznań
bohatera
~ð  Zaakcentowanie różnych potrzeb, zaznaczone w postawach kobiety i mężczyzny,
stwarza poczucie dystansu, które jest jedną z podstawowych przyczyn niemożności
znalezienia poziomu wzajemnego porozumienia
~ð  WiÄ™ksze znaczenie ma dla niego [Antonioniego] bezruch niż akcja, milczenie niż
słowo, chaos niż linearnie nakreślony ciąg wydarzeń
~ð (& )w oczach Antonioniego rzeczywistość wydaje siÄ™ absurdalna, to znaczy
wypełniona rzeczami, które nie są z sobą złączone więzami podlegającymi racjonalnej
ocenie. Z tego właśnie powodu kontemplacja ściany będzie miała dla niego większe
znaczenie niż dobrze skonstruowana akcja
~ð  Aldo co najwyżej uczestniczy w wydarzeniach, poddaje siÄ™ ich biegowi, nie
podejmując nawet próby zajęcia wobec nich postawy aktywnego podmiotu
o Zasadniczo najbardziej dojrzałe dzieło Antonioniego z okresu jego wczesnej
twórczości, wystudiowane kadry, malarskość, oddanie nastroju bohatera i
egzystencjalny sznyt.
Krzyk (1957)