OPINIE
Rozdział 5/2.A.12.
5/2.A.12. Ocena ryzyka zawodowego na stanowisku
pracy kierownika budowy
Dariusz PÅ‚ochocki zawodowego na stanowisku pracy kierownika budowy
Rozdział zawodowe
5/4.A.12.5/2.A.12.
5. RyzykoOcena
pax
dziernik 2007ryzyka
Spis treS
ci
1. Opis stanowiska . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1
2. Zakres obowiązków kierownika budowy . . . . . . . . 2
3. Organizacja pracy . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2
4. Wymagane kwalifikacje. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2
5. Czynniki szkodliwe występujące na stanowisku
pracy  identyfikacja zagrożeń . . . . . . . . . . . . . . . . . 3
6. Stosowane S
rodki profilaktyczne . . . . . . . . . . . . . . . 5
7. Statystyka wypadków i chorób zawodowych
na stanowisku pracy za ostatnie 5 lat. . . . . . . . . . . . 5
8. Karta oceny ryzyka zawodowego. . . . . . . . . . . . . . . 5
1. Opis stanowiska
Praca kierownika budowy polega, w szczególnoS
ci na zaplanowaniu i zorganizowa-
niu procesu budowlanego. CzynnoS
ci z tym związane kierownik wykonuje zarówno
na placu budowy (np. biuro budowy, nowo wznoszony obiekt budowlany), jak i też
poza nim (np. w siedzibie pracodawcy). W czasie pracy pracownik wykorzystuje:

komputer przenoS
ny,

służbowy samochód osobowy.
Biuro budowy mieS
ci siÄ™ w kontenerze ustawionym na placu budowy. Pomieszcze- Åšrodowisko
pracy
nie to jest wyposażone w wentylację naturalną, oS
wietlenie dzienne i sztuczne.
W chłodniejszych porach roku kontener jest ogrzewany akumulacyjnym piecem
elektrycznym.
W pomieszczeniu biurowym znajduje się szafka na materiały i dokumentację bu-
dowy, biurko oraz przenoS
ny sprzęt oS
wietleniowy.
W pomieszczeniu biura budowy utrzymywana jest temperatura nie niższa niż +18°C.
Na okres letni pomieszczenie biurowe wyposażane jest w przenoS
ny wentylator
stołowy o regulowanym kącie rozsyłu powietrza i 3-stopniowej regulacji prędkoS
ci.
2. Zakres obowiązków kierownika budowy
Do podstawowych obowiązków pracownika zatrudnionego na stanowisku kie- Zadania
rownika budowy należy:

zabezpieczenie terenu budowy wraz ze znajdujÄ…cymi siÄ™ na nim:

obiektami budowlanymi,

urzÄ…dzeniami technicznymi,

stałymi punktami osnowy geodezyjnej oraz

podlegajÄ…cymi ochronie elementami S
rodowiska przyrodniczego i kultu-
rowego;
paz
dziernik 2007 1
OPINIE 5. Ryzyko zawodowe
Rozdział 5/2.A.12.

prowadzenie dokumentacji budowy;

organizowanie samej budowy i kierowanie budowÄ… obiektu budowlanego
w sposób zgodny z:

projektem i pozwoleniem na budowÄ™,

przepisami techniczno-budowlanymi oraz

przepisami prawa pracy, w tym regulacjami z zakresu bezpieczeństwa i hi-
gieny pracy;

koordynowanie realizacji zadań zapobiegających zagrożeniom bezpieczeństwa
i ochrony zdrowia:

na etapie opracowywania technicznych lub organizacyjnych założeń pla-
nowanych robót budowlanych lub ich poszczególnych etapów, które mają
być prowadzone jednoczeS
nie lub kolejno,

przy planowaniu czasu wymaganego do zakończenia robót budowlanych
lub ich poszczególnych etapów;

koordynowanie działań zapewniających przestrzeganie podczas wykonywa-
nia robót budowlanych zasad bezpieczeństwa i ochrony zdrowia zawartych
w przepisach, oraz w planie bezpieczeństwa i ochrony zdrowia;

zgłaszanie inwestorowi do sprawdzenia lub odbioru wykonanych robót ule-
gajÄ…cych zakryciu bÄ…dx
zanikajÄ…cych;

zapewnienie wykonania wymaganych przepisami lub ustalonych w umowie
prób i sprawdzeń instalacji, urządzeń technicznych i przewodów kominowych
przed zgłoszeniem obiektu budowlanego do odbioru;

przygotowanie dokumentacji powykonawczej obiektu budowlanego;

uczestniczenie w czynnoS
ciach odbioru i zapewnienie usunięcia stwierdzo-
nych wad.
PRZYKA
AD Spełniając obowiązek zabezpieczenia budowy jej kierownik musi, m.in. podejmować niezbędne
działania uniemożliwiające wstęp na budowę osobom nieupoważnionym. Powinien on zadbać, np.
o ogrodzenie terenu budowy i oznakowanie go tablicami zakazującymi wstępu osobom postronnym.
Inne obowiÄ…zki kierownika budowy to:

prowadzenie negocjacji z podwykonawcami oraz

budżetowanie realizowanych kontraktów.
3. Organizacja pracy
Kierownik budowy pracuje przez pięć dni w tygodniu. Praca jest jednozmianowa.
Ze względu na nieoczekiwane sytuacje, pracownik często pracuje w godzinach
nadliczbowych.
4. Wymagane kwalifikacje
Od pracownika wymaga siÄ™:

wykształcenia wyższego technicznego ze specjalizacją konstrukcje budowlane
i inżynierskie,
2 paz
dziernik 2007
5/4.A.12. Ocena ryzyka zawodowego na stanowisku pracy kierownika budowy OPINIE
Rozdział 5/2.A.12.

uprawnień budowlanych do kierowania robotami budowlanymi (najchętniej
bez ograniczeń specjalnoS
ci konstrukcyjno-budowlanej),

doS
wiadczenia w kierowaniu zespołem budowlanym,

dobrego stanu zdrowia (potwierdzonego orzeczeniem lekarskim).
Od pracownika wymaga siÄ™ ponadto znajomoS
ci programów komputerowych ta-
kich jak: Word, Excel, Access, Project Manager oraz programów kosztorysowych.
5. Czynniki szkodliwe występujące na stanowisku pracy
 identyfikacja zagrożeń
Na stanowisku pracy kierownika budowy może występować hałas o natężeniu
przekraczajÄ…cym wartoS
ć progu działania 80 dB. Narażenie na hałas jest z reguły
krótkotrwałe i występuje najczęS
ciej podczas przeprowadzania czynnoS
ci kontrol-
nych na nowo wznoszonym obiekcie budowlanym.
Pozostałe zagrożenia, na które narażony jest kierownik budowy ujęte zostały w po-
niższej tabeli.
Lp. Zagrożenie lub czynnik ródło zagrożenia Możliwe skutki
niebezpieczny,
szkodliwy, uciążliwy
1 234
1. Potknięcie, poS
lizgnięcie Nierówne i S
liskie po- Złamania, zwichnięcia
i upadek na tym samym wierzchnie na terenie kończyn, potłuczenia.
poziomie. placu budowy (szczegól-
nie bałagan na drogach
komunikacyjnych).
2. Upadek z wysokoS
ci. R
liskie, nierówne (w zimie Złamania, zwichnięcia,
nie odS
nieżone, zabłoco- potłuczenia, najczęS
ciej
ne) schody. Wychylanie kończyn, ale także głowy,
się poza obręb zbioro- w skrajnych przypadkach
wych zabezpieczeń przed nawet S
mierć.
upadkiem z wysokoS
ci
(balustrad). Niestosowa-
nie w trakcie kontroli
sprzętu do tymczasowej
pracy na wysokoS
ci.
3. Zagrożenia powodowane Elementy konstrukcyjne, Skaleczenia, otarcia,
przez wystające elementy, m.in.: wznoszonych zakłucia  najczęS
ciej
ostre krawędzie, chropo- obiektów, maszyn wyko- dłoni.
wate powierzchnie. rzystywanych na budo-
wie, rusztowań oraz
szalunków (deskowań).
Krawędzie opakowań.
4. Uderzenie przez Manewrujące na terenie Zmiażdżenia, złamania,
ruchome przedmioty, budowy maszyny budow- a w skrajnych przypad-
przygniecenie. lane i S
rodki transportu. kach nawet S
mierć.
paz
dziernik 2007 3
OPINIE 5. Ryzyko zawodowe
Rozdział 5/2.A.12.
1 234
5. Uderzenie o nieruchome Sprzęt znajdujący się na Stłuczenia całego ciała
czynniki materialne. dojS
ciach i przejS
ciach, (guzy, siniaki), najczęstsze
zwłaszcza wyposażenie są stłuczenia dłoni.
biura na budowie.
6. Wypadki drogowe (koli- Poruszające się maszyny Złamania kończyn,
zje) na trasie dojazdu oraz budowlane i samochody. potłuczenia, urazy całego
na terenie placu budowy. Inni użytkownicy ruchu ciała, w skrajnych przy-
drogowego. PoS
piech. padkach nawet S
mierć.
7. PrÄ…d elektryczny. UrzÄ…dzenia elektryczne Poparzenia, uszkodzenia
eksploatowane na placu ciała (układ krążenia,
budowy, w tym także układ nerwowy), w skraj-
urzÄ…dzenia wykorzysty- nych przypadkach S
mierć.
wane w biurze.
8. NiewłaS
ciwe oS
wietlenie. Nieodpowiednie natężenie Zmęczenie wzroku
oS
wietlenia na stanowisku (Å‚Ä…cznie z pogorszeniem
pracy przy obsłudze mo- się wzroku). Znużenie
nitorów ekranowych. organizmu. Wypadki
Zbyt duże kontrasty wskutek olS
nień.
oS
wietlenia pomiędzy
Zmniejszenie sprawnoS
ci
pomieszczeniami pracy,
wzroku.
a drogami komunikacyj-
nymi (zwłaszcza w okre-
sie od póx
nej jesieni do
wiosny).
9. Hałas. Urządzenia do obróbki Zmęczenie, nerwice.
betonu powodujące hałas
o natężeniu powyżej 80 dB,
pracujÄ…ce maszyny.
10. Duże obciążenie psychicz- OdpowiedzialnoS
ć za: BezsennoS
ć, nerwice.
ne związane ze: " podległych pracowników Zmniejszenie wydolnoS
ci
" sposobem i warunkami (zwłaszcza za ich bezpie- umysłowej i psychicznej.
odbierania informacji, czeństwo), Zmniejszenie odpornoS
ci
" warunkami podejmowa- " terminy oddania poszcze- na choroby.
nia decyzji (czasem poS
- gólnych etapów prac,
piech, kilka decyzji rów- " jakoS
ć wykonania po-
nolegle, itp.), szczególnych robót.
" sposobem i warunkami Działanie pod presją czasu.
wykonywania czynnoS
ci.
11. Zmienny mikroklimat. Praca na otwartym powie- Przeziębienia i choroby
trzu, w zmiennych wa- układu oddechowego.
runkach atmosferycznych.
Praca w biurze i koniecz-
noS
ć wychodzenia na
teren budowy celem
przeprowadzenia okreso-
wych kontroli, czynienia
ustaleń, itp.
4 paz
dziernik 2007
5/4.A.12. Ocena ryzyka zawodowego na stanowisku pracy kierownika budowy OPINIE
Rozdział 5/2.A.12.
6. Stosowane S
rodki profilaktyczne
Kierownik budowy ma do swojej dyspozycji: Åšrodki
ochrony

odzież i obuwie robocze  letnie i zimowe (w zależnoS
ci od panujÄ…cych warun-
ków atmosferycznych),

rękawice robocze,

hełm ochronny,

kamizelkÄ™ odblaskowÄ….
W biurze na terenie budowy znajduje się apteczka pierwszej pomocy i podręczny
sprzęt ppoż.
Teren budowy jest oznakowany.
Pracodawca zapewnia również: Inne środki
profilaktyczne

regularne przeglądy samochodu służbowego,

bieżące usuwanie usterek,

wymianę opon w zależnoS
ci od sezonu (letnie/zimowe).
Kierownik przechodzi też okresowe szkolenia zawodowe i szkolenia z zakresu bhp.
Pracodawca zapewnia również: okresowe badania lekarskie, badania psychofi-
zyczne.
7. Statystyka wypadków i chorób zawodowych na
stanowisku pracy za ostatnie 5 lat
W ostatnich pięciu latach na stanowisku kierownika budowy zanotowano jeden
 lekki wypadek przy pracy. Było to poS
lizgnięcie się na zabrudzonych błotem po-
S
niegowym schodach, powodujÄ…ce upadek pracownika. W konsekwencji pracow-
nik doznał stłuczenia kolana i zwichnięcia stawu skokowego.
Zagrożenie zostało ograniczone poprzez wprowadzenie obowiązku stałej dbałoS
ci
o czystoS
ć stopni przed pomieszczeniem biurowym na terenie budowy. W celu
spełnienia tego obowiązku wyznaczono osoby do odS
nieżania i czyszczenia ciągów
dla pieszych na terenie budowy.
8. Karta oceny ryzyka zawodowego
W podanej poniżej przykładowej karcie oceny ryzyka zawodowego dla stanowi-
ska kierownika budowy przedstawiono oszacowanie ryzyka dla zidentyfikowa-
nych zagrożeń. Do oceny zastosowano metodę trójstopniową wg PN-N-18002
z uwzględnieniem stosowanych na stanowisku pracy S
rodków ochrony zbiorowej
i S
rodków ochrony indywidualnej.
Jak zwykle zwracamy uwagę, że jest to karta wyłącznie przykładowa, a na kon-
kretnym stanowisku pracy kierownika budowy mogą wystąpić także i inne za-
grożenia, w zależnoS
ci od zakresu obowiązków i organizacji samej pracy.
Wystarczy, że biuro na terenie placu budowy zostało wyposażone w czajnik elektryczny i pracownik PRZYKA
AD
sam przygotowuje sobie gorące napoje  pojawi się zagrożenie poparzeniem.
paz
dziernik 2007 5
Rozdział 5/2.A.12.
Rozdział 5/2.A.12.
KARTA OCENY RYZYKA ZAWODOWEGO Data & ........... Numer Karty ....................................
Sporządził zespół
Liczba ............................................................
narażonych ............................................................
Stanowisko pracy Kierownik budowy
........................ ............................................................
Charakterystyka stanowiska pracy: Dokumenty odniesienia:
Miejsca wykonywania pracy to najczęS
ciej: " rozp. MPiPS z 26.9.1997 r. w sprawie ogólnych przepi-
" plac budowy i teren nowobudowanych obiektów, wraz z biurem znajdującym się w kontenerze tym- sów bhp (tj. Dz.U. z 2003 r. Nr 169, poz. 1650, ze zm.),
czasowo ustawionym na placu budowy, " rozp. MI z 6.2.2003 r. w sprawie bhp podczas wyko-
" biuro pracodawcy. nywania robót budowlanych (Dz.U. Nr 47, poz. 401),
" rozp. MSWiA z 21.4.2006 r. w sprawie ochrony prze-
Kierownik budowy odpowiada za:
ciwpożarowej budynków, innych obiektów budowla-
" zabezpieczenie terenu budowy,
nych i terenów (Dz.U. Nr 80, poz. 563),
" prowadzenie dokumentacji,
" ustawa z 20.6.1997 r. Prawo o ruchu drogowym
" organizowanie i kierowanie budowÄ… zgodnie z projektem i przepisami,
(tj. Dz.U. z 2005 r. Nr 108, poz. 908, ze zm.),
" zgłaszanie do odbioru wykonanych robót,
" PN-N-18002,
" zapewnienie wykonania wymaganych prób przed zgłoszeniem obiektu budowlanego do odbioru,
" normy zakładowe,
" przygotowanie dokumentacji powykonawczej obiektu budowlanego,
" przepisy wewnątrzzakładowe,
" uczestniczenie w czynnoS
ciach odbioru,
" rejestr wypadków przy pracy,
" usunięcie stwierdzonych wad,
" instrukcje zakładowe.
" prowadzenie negocjacji z podwykonawcami oraz
" budżetowanie realizowanych kontraktów.
Kierownik budowy ma do swojej dyspozycji:
" odzież i obuwie robocze,
" hełm ochronny,
" kamizelkÄ™ odblaskowÄ….
Na terenie budowy jest też apteczka pierwszej pomocy i podręczny sprzęt ppoż.
Lp. Zagrożenie ródło zagrożenia CiężkoS
ć Prawdopodobieństwo Oszacowanie Działania
Wyniki pomiarów szkód ryzyka profilaktyczne
12 3 4 5 6 7
1. Potknięcie, poS
lizgnięcie Nierówne i S
liskie powierzch- Mała Prawdopodobne Małe Zachowanie ładu i porządku na
i upadek na tym samym nie na terenie placu budowy stanowiskach pracy występujących
poziomie. (szczególnie bałagan na dro- na placu budowy oraz na ciągach
gach komunikacyjnych, w tym komunikacyjnych, ze szczególnym
błoto). uwzględnieniem przejS
ć dla pieszych.
Rozdział 5/2.A.12.
6
WZÓR
12 3 4 5 6 7
W okresie zimowym sukcesywne
odS
nieżanie dojS
ć do ww. stanowisk
pracy oraz ciągów komunikacyjnych
(wyznaczenie osób odpowiedzialnych
za czystoS
ć na przejS
ciach).
2. Zagrożenia powodo- Elementy konstrukcyjne, m.in.: Mała Prawdopodobne Małe Okresowa kontrola stanu ww.
wane przez wystające " wznoszonych obiektów, elementów konstrukcji, urządzeń,
elementy, ostre krawę- " maszyn wykorzystywanych itp. Używanie rękawic roboczych
dzie, chropowate " na budowie, będących na wyposażeniu kierownika
powierzchnie. " rusztowań oraz budowy.
" szalunków (deskowań).
Krawędzie opakowań.
3. Uderzenie przez Manewrujące na terenie Duża Prawdopodobne Duże Przestrzeganie przepisów o ruchu
ruchome przedmioty, budowy maszyny budowlane drogowym oraz zasad organizacji
przygniecenie. i S
rodki transportu. ruchu na terenie budowy (zwłaszcza
dostosowanie prędkoS
ci, oznako-
wanie miejsc niebezpiecznych, za-
pewnienie sobie pomocy w trakcie
manewrów, szczególnie w gorszych
warunkach widocznoS
ci). Zachowa-
nie uwagi. Ograniczenie poS
piechu
 działania poprawiające organizację
pracy.
4. Upadek z wysokoS
ci. R
liskie, nierówne (w zimie nie R
rednie Prawdopodobne R
rednie Stosowanie S
rodków ochrony przed
odS
nieżone, zabłocone) scho- upadkiem z wysokoS
ci. Stosowanie
dy. Wychylanie się poza obręb procedur bezpiecznej pracy. DbałoS
ć
zbiorowych zabezpieczeń o ład na ciągach komunikacyjnych.
przed upadkiem z wysokoS
ci
(balustrad). Niestosowanie
w trakcie kontroli sprzętu
do tymczasowej pracy na
wysokoS
ci.
WZÓR
Rozdział 5/2.A.12.
7
12 3 4 5 6 7
5. Narażenie na hałas. Urządzenia do obróbki betonu   Małe Stosowanie S
rodków ochrony indy-
powodujące hałas o natężeniu widualnej słuchu, zawsze w sytuacji
powyżej 80 dB, pracujące ma- podwyższonego narażenia na hałas
szyny. (np. w trakcie kontroli obiektu budo-
wlanego, w którym wykorzystywane
są narzędzia do obróbki betonu).
6. Uderzenie o nierucho- Sprzęt znajdujący się na dojS
- Małe Prawdopodobne Małe DbałoS
ć o ład i porządek na terenie
me czynniki materialne. ciach i przejS
ciach, wyposaże- budowy, a szczególnie na dojS
ciach
nie biura na budowie. i w przejS
ciach. Zachowanie ostrożno-
S
ci. Ograniczenie poS
piechu  działania
poprawiajÄ…ce organizacjÄ™ pracy.
7. Wypadki drogowe Poruszające się maszyny Duża Mało prawdopodobne R
rednie Przestrzeganie przepisów prawa
(kolizje) na trasie dojaz- budowlane i samochody  inni o ruchu drogowym oraz przepisów
du oraz na terenie użytkownicy ruchu drogowego. dotyczących poruszania się na terenie
samego placu budowy. PoS
piech. budowy. DbałoS
ć o dobry stan tech-
niczny (regularne przeglÄ…dy) pojazdu,
zwłaszcza o ogumienie (m.in. zmiana
opon w zależnoS
ci od sezonu lato
 zima). Zachowanie szczególnej
ostrożnoS
ci. Działania organizacyjne
ograniczajÄ…ce poS
piech.
8. PrÄ…d elektryczny. UrzÄ…dzenia elektryczne eksplo- R
rednie Prawdopodobne R
rednie Okresowe pomiary instalacji elektrycz-
atowane na placu budowy, nej w zakresie opornoS
ci izolacji
w tym także urządzenia wyko- i skutecznoS
ci działania ochrony prze-
rzystywane w biurze. ciwporażeniowej. Stosowanie połączeń
wyrównawczych. Kategoryczny zakaz
wykonywania napraw elektrycznych
przez osoby nieupoważnione. Zakaz
wykorzystywania jakichkolwiek  pro-
wizorek .
Rozdział 5/2.A.12.
8
WZÓR
12 3 4 5 6 7
9. NiewłaS
ciwe Nieodpowiednie natężenie Małe Mało prawdopodobne Małe Zapewnienie właS
ciwego oS
wietlenia
oS
wietlenie. oS
wietlenia na stanowisku pra- o natężeniu nie mniejszym niż 500 lx
cy przy obsłudze monitorów w pomieszczeniu pracy z komputerem.
ekranowych, zbyt duże kontra-
Zlikwidowanie zbyt dużego kontrastu
sty oS
wietlenia pomiędzy po-
oS
wietlenia pomiędzy pomieszczeniem
mieszczeniami pracy, a drogami
pracy, a ciÄ…gami komunikacyjnymi.
komunikacyjnymi (zwłaszcza
w okresie jesienno-zimowym).
10. Duże obciążenie psy- OdpowiedzialnoS
ć za: Duża Prawdopodobne Duże WłaS
ciwa organizacja pracy. Harmono-
chiczne związane ze: gram budowy opracowany w sposób
" podległych pracowników
prawidłowy i racjonalny (uwzględniając
" sposobem i warunka- (zwłaszcza za ich bezpie-
przestoje technologiczne oraz niezapla-
mi odbierania infor- czeństwo),
nowane sytuacje, które mogą wydłużyć
macji,
" terminy oddania poszczegól-
realizacjÄ™ inwestycji).
" warunkami podejmo- nych etapów prac,
wania decyzji (czasem
" jakoS
ć wykonania poszcze-
poS
piech, kilka decyzji
gólnych robót.
równolegle, itp.),
Działanie pod presją czasu.
" sposobem i warunka-
mi wykonywania czyn-
noS
ci.
11. Zmienny mikroklimat. Praca na otwartym powietrzu, Mała Mało prawdopodobne Małe Wyposażenie pracownika w ubranie
w zmiennych warunkach at- robocze odpowiednie do panujÄ…cych
mosferycznych. Praca w biurze warunków atmosferycznych (letnie
i koniecznoS
ć wychodzenia na i zimowe).
teren budowy celem przepro-
wadzenia okresowych kontroli,
czynienia ustaleń, itp.
Uwagi: Brak lub niestosowanie zabezpieczeń powoduje podwyższenie kategorii ryzyka, tzn. zwiększa prawdopodobieństwo Zatwierdził:
zaistnienia wypadku, choroby.
WZÓR
Rozdział 5/2.A.12.
9
Rozdział 5/2.A.12. WZÓR
10