Progress in Plant Protection/Postępy w Ochronie Roślin 48 (2) 2008
WPA
YW BARWNYCH TABLIC I FEROMONÓW
NA LICZEBNOŚĆ WYA
APYWANYCH
MOTYLI SZROTÓWKA KASZTANOWCOWIACZKA
(CAMERARIA OHRIDELLA DESCHKA I DIMIĆ)
TADEUSZ BARANOWSKI, ALEKSANDRA BOROWICZ, KATARZYNA CZAPIEWSKA
Uniwersytet Przyrodniczy w Poznaniu
Katedra Metod Ochrony Roślin
Zgorzelecka 4, 60-198 Poznań
[e-mail]
I. WST
P
W latach 2006 2007 w Katedrze Metod Ochrony Roślin Uniwersytetu Przyrodni-
czego w Poznaniu kontynuowano badania nad możliwością obniżenia liczebności moty-
li szrotówka kasztanowcowiaczka za pomocą pułapek feromonowych. Dotychczasowe
badania (Dankowska 2000; Baranowski i wsp. 2002; Baranowski 2002, 2003, 2004,
2005; Baranowski i wsp. 2004; Baranowski i Gaczkowska 2006; Baranowski i Potocka
2007) wykazały dużą skuteczność grabienia i niszczenia liści z zimującymi poczwar-
kami szrotówka kasztanowcowiaczka w ograniczeniu uszkodzeń liści przez gąsienice
tego motyla oraz dużą szkodliwość  Żelu do... stosowanego poprzez iniekcję do pni
drzew na aplikowane drzewa. We wstępnych badaniach wykazano także przydatność
feromonów płciowych w ograniczaniu liczebności szkodnika przy równoczesnym ogra-
niczaniu wyłapywania na tablice lepowe innych organizmów.
Celem badań było określenie liczby wyłapanych motyli szrotówka kasztanowco-
wiaczka i innych organizmów na opaski lepowe i na tablice lepowe z feromonem i bez
feromonu płciowego, długość działania dyspensera oraz wpływ częstotliwości wymiany
tablic lepowych na liczbę wyłapanych motyli.
II. MATERIAA
I METODY
Badania prowadzono na alei kasztanowców usytuowanych wzdłuż Alei Wielkopol-
skiej. W badaniach zastosowano żółte tablice lepowe typu Bug-Scan o wymiarach
25 � 10 cm, żółte opaski lepowe o szerokości 30 cm produkcji Biobest (dostarczone
przez firmę Biopartner), bezbarwne opaski o szerokości 50 cm, które pokrywano klejem
Lasolep zakupionym w firmie Chemipan oraz białe wkłady lepowe (20 � 10 cm) z trój-
kątną pułapką typu delta. Dyspensery feromonowe zakupiono w firmie Chemipan. Każ-
dą kombinację zastosowano w pięciu powtórzeniach. Tablice żółte i pułapki lepowe
698 Progress in Plant Protection/Postępy w Ochronie Roślin 48 (2) 2008
zawieszano na gałęziach umieszczonych u podstawy korony. Natomiast opaski lepowe
umieszczano na pniach drzew na wysokości 120 150 cm. Ponieważ powierzchnie po-
szczególnych typów pułapek nie były jednakowe, uzyskane wyniki przeliczano na
1 cm2. Wyniki analizy liczebności motyli opracowano statystycznie za pomocą progra-
mu statystycznego STAT, wykorzystując analizę wariancji. Zastosowano test Duncana
na poziomie istotności ą = 0,005.
III. WYNIKI I ICH OMÓWIENIE
Uzyskane wyniki zamieszczono w tabelach 1 4.
Tabela 1. Liczba motyli szrotówka kasztanowcowiaczka wyłapanych na lepowe tablice przy
użyciu jednego dyspensera
Table 1. Numer of C. ohridella butterflies caught on sticky traps with the use of one dispenser
Miesiąc obserwacji  Month of observation
Terminy wymiany pułapek
Suma
Time of trap replacement
V VI VII VIII IX
Sum
Co 7 dni  Every 7 days 10 152 3 427 16 051 7 785 2 258 39 673 a
Co 14 dni  Every 14 days 7 065 5 456 4 023 9 360  25 904 b
Co 21 dni  Every 21 days 8 430 300 10 745 4 110 5 129 28 714 b
Co 28 dni  Every 28 days 1 207 2 930 5 110 8 800  18 047 c
Co 6 tygodni  Every 6 weeks  2 980 12 100  5 150 20 230 c
Razem  Total 26 854 15 093 48 029 30 055 12 537 132 568
Wartości oznaczone tymi samymi literami nie różnią się istotnie
Values marked by the same letters are not significantly different
Tabela 2. Liczba wyłapanych motyli szrotówka kasztanowcowiaczka przy różnej częstotliwości
wymiany dyspenserów
Table 2. Number of caught C. ohridella butterflies at different frequency of dispensers replacement
Częstotliwość wymiany Miesiąc obserwacji  Month of observation
dyspenserów
Suma
Frequency of dispensers
V VI VII VIII IX
Sum
replacement
Co 21 dni  Every 21 days  3 470 1 026 16 840  21 336 a
Co 28 dni  Every 28 days  4 780 1 826 463  7 069 b
Co 6 tygodni  Every 6 weeks   12 210  9 230 21 440 a
Wartości oznaczone tymi samymi literami nie różnią się istotnie
Values marked by the same letters are not significantly different
Z przedstawionych w tabelach 1 2 wyników widać, że najwięcej motyli wyłapano
na kartoniki zmieniane co siedem dni. Stwierdzono także skuteczne działanie dyspense-
ra przez cały sezon wegetacyjny.
Wpływ barwnych tablic& 699
Tabela 3. Procent wyłapanych organizmów na żółte i bezbarwne opaski lepowe
Table 3. Percentage of organisms caught on yellow and colourless sticky bands
Opaski żółte  Yellow bands Opaski bezbarwne  Colourless bands
feromon bez feromonu feromon bez feromonu
pheromone without pheromone pheromone without pheromone
szrotówek inne szrotówek inne szrotówek inne szrotówek inne
Cameraria others Cameraria others Cameraria others Cameraria others
46,7 d 53,3 c 2,9 a 97,1 e 76,6 c 23,4 b 2,2 a 97,8 c
Tabela 4. Procent wyłapanych organizmów na tablice żółte z feromonem i bez feromonu przy
zmianie tablicy co 7 i 14 dni
Table 4. Percentage of organisms caught on yellow sticky traps with pheromones and without
pheromone replaced every 7 and 14 days
Tablica żółta  Yellow sticky trap
Termin wymiany tablic
z feromonem bez feromonu
Time of sticky trap
with pheromone without pheromone
replacement
szrotówek inne szrotówek inne
Cameraria others Cameraria others
Co 7 dni  Every 7 days 90,6 c 9,4 a 0,4 a 99,6 b
Co 14 dni  Every 14 days 92,2 d 7,8 a 1,3 a 98,7 b
Wyniki zamieszczone w tabelach 3 4 pozwalają stwierdzić, że bezsensowne, wręcz
szkodliwe dla środowiska jest zawieszanie opasek i tablic lepowych bez feromonu,
gdyż wyłapano na nie ponad 90% innych organizmów niż motyle szrotówka. Na opa-
skach żółtych z feromonem motyle szrotówka stanowiły tylko 47% wszystkich organi-
zmów (tab. 3). Na żółte tablice lepowe z feromonem wyłapano ponad 90% motyli
szrotówka.
IV. WNIOSKI
1. Stosowanie barwnych opasek i tablic lepowych jest mało efektywne w wyłapywaniu
motyli szrotówka kasztanowcowiaczka.
2. Stosowanie pułapek półzamkniętych typu  delta z feromonem może zwiększyć
liczebność odławianych motyli szrotówka kasztanowcowiaczka. Skuteczność tego
zabiegu można poprawić przez cotygodniową wymianę wkładek lepowych.
V. LITERATURA
Baranowski T. 2002. W obronie szrotówka kasztanowcowiaczka. Ochrona Roślin nr 11: 6 7.
Baranowski T. 2003. Wpływ grubości warstwy ziemi przykrywającej zimujące poczwarki szro-
tówka kasztanowcowiaczka (Cameraria ohridella Deschka & Dymić) na wylęganie się moty-
li. Prog. Plant Protection/Post. Ochr. Roślin 43: 524 526.
700 Progress in Plant Protection/Postępy w Ochronie Roślin 48 (2) 2008
Baranowski T. 2004. Attempt to limit harmfulness of the hors-chestnut leafminer (Cameraria
ohridella). Prot. Collect. Against Pest and Dis. 2: 18 22.
Baranowski T. 2005. Ochrona środowiska a ochrona roślin na przykładzie jednego drzewa. Prog.
Plant Protection/Post. Ochr. Roślin 45: 33 38.
Baranowski T., Parus A., Fajfer B. 2002. Występowanie szrotówka kasztanowcowiaczka (Came-
raria ohridella Deschka & Dymić) na kasztanowcach w Poznaniu w latach 2000 2001. Prog.
Plant Protection/Post. Ochr. Roślin 42: 654 657.
Baranowski T., Skoczylas A., Makulska K. 2004. Ocena stanu zdrowotnego kasztanowca białego
(Aesculus hippocastanum) na terenie miasta Poznania. Prog. Plant Protection/Post. Ochr. Roślin
44: 591 593.
Baranowski T., Gaczkowska K. 2006. Skuteczność pułapek feromonowych w wyłapywaniu
motyli szrotówka kasztanowcowiaczka (Cameraria ohridella). Prog. Plant Protection/Post.
Ochr. Roślin 46 (2): 403 405
Baranowski T., Potocka E. 2007. Reakcja pni drzew kasztanowca białego na zastosowane infuzje
 Żelem do równoczesnego zwalczania&  Prog. Plant Protection/Post. Ochr. Roślin 47 (1):
179 183.
Dankowska E. 2000. Szrotówek kasztanowcowiaczek (Cameraria ohridella Deschka & Dymić)
nowe zagrożenie dla kasztanowców. Aura 6/1: 22 23.
TADEUSZ BARANOWSKI, ALEKSANDRA BOROWICZ, KATARZYNA CZAPIEWSKA
EFFECT OF COLOURED STICKY TRAPS AND PHEROMONES
ON THE NUMBER OF CAUGHT CAMERARIA OHRIDELLA
(DESCHKA AND DIMIĆ)
SUMMARY
In the years 2006 2007, studies were carried (out) on the determination of the usefulness of
colorued sticky traps and sticky bands as well as pheromones in catching of Cameraria ohridella
butterflies and other organisms which should not be caught.
The use of colorued bands and sticky traps alone has proven to be of a little use in catching of
C. ohridella butterflies, while at the same time other organisms were trapped. The addition of
pheromones increased the percentage of caught C. ohridella butterflies to over 50 on sticky bands
and to over 90 on sticky traps. Most useful for catching Cameraria butterflies were the phero-
mone scented sticky traps of  delta type.
Key words: Cameraria ohridella, pheromones, sticky traps