12. Charakterystyczne cechy poezji młodopolskiej na podstawie wierszy Kazimierza Przerwy - Tetmajera.

W twórczości K. Przerwy - Tetmajera zarysowują się charakterystyczne dla epoki Młodej Polski tendencje dekadenckie, czyli zwątpienie, niewiara, objawy znużenia i skrajny pesymizm. Poeta dał wyraz w swych wierszach wielkiemu kryzysowi ideowemu swego pokolenia. Nazywany jest piewcą nastrojów schyłkowych. Wybitnym tego przykładem jest "antymanifest" pokoleniowy "Koniec wieku XIX". Jest to wyznanie niewiary człowieka końca wieku, który nie znajduje żadnej trwałej wartości w otaczającym go świecie. Wszystko zostało poddane krytyce jako zdewaluowane. Nic nie ma sensu, nie daje ukojenia. Człowiek nie może walczyć z losem, bo jest wobec niego jak mrówka rzucona na szyny naprzeciw rozpędzonego pociągu. Nic nie zagłusza ani nie uśmierza bólu istnienia, człowiek jest wobec tego całkowicie bezradny wobec życia. Nie ma żadnych idei, wartości ani wiary. Podobnie w wierszu "Nie wierzę w nic" podmiot liryczny czyni swe wyznanie niewiary. Straciły sens wszystkie dawne marzenia i ideały, okazały się tylko mrzonką, bezsensem. Życie traci sens do tego stopnia, że silniejsze od niego staje się pragnienie niebytu, Nirwany. Utwór jest wyznaniem bezsilności, apatii, wszystkie czyny napawają tylko wstrętem i pogardą. Wiersz "Na Anioł Pański" wywołuje w czytelniku nastrój smutku, melancholii i przygnębienia. Poeta zarysowuje wieczorny krajobraz, w którym dominują odcienie szarości, mrok, blask księżyca, mgła. Na tym, dość niesamowitym tle, pojawia się zaduma polna, "osmętnica", która snuje się po bagnach i moczarach, polach i drogach. Smutek potęguje motyw cmentarza i grobu młodej dziewczyny. Pojawiająca się w wierszu szemrząca rzeka symbolizuje los ludzki, jego skończoność i przemijalność. Szare dymy pochłaniające ludzkie domy to nieszczęścia i klęski, wszechobecne w ludzkim życiu. Z tego mroku wyłania się samotna dusza, niosąca swój ból i zły los. Jest tułaczem, wygnańcem, który nigdzie nie ma swojego miejsca. Życie jest smutne, pozbawione sensu, polega na ciągłym poszukiwaniu, a człowiek jest istotą samotną i słabą. Dekadencka postawa młodego pokolenia końca XIX wieku zrodziła się na gruncie bezradności wobec szybko postępujących zmian cywilizacyjnych. Człowiek poczuł się zagrożony, nie umiał znaleźć się w otaczającym świecie. Oderwanie od natury okazało się zgubne. Nastąpił więc zwrot ku przyrodzie, zainteresowanie się wsią i trybem życia jej mieszkańców. Szczególnym miejscem dla młodopolan stały się Tatry. Wszystkie elementy krajobrazu są prześwietlone tym światłem, wszystko układa się w impresjonistyczną mozaikę blasków i cieni. Oprócz efektów kolorystycznych, dzięki użytym onomatopejom (wyrazom dźwiękonaśladowczym) wiersz posiada efekty akustyczne: szum drzew, szmer potoków, szumy limb, szept boru. Pojawiają się nawet elementy węchowe - woń kwiatów. Lekkości opisywanej scenerii nadają puch mlecza i piórka sowy, zwiewność mgieł. "Widok ze Świnicy do Doliny Wierchcichej" obrazuje pejzaż widziany oczami kogoś stojącego na szczycie góry i spoglądającego na piękną dolinę. Krajobraz emanuje spokojem i ciszą. Pejzaż jest lekko zamglony, jakby nierealny. Taki sposób obrazowania jest charakterystyczny dla techniki impresjonistycznej. Cechy uzewnętrznione w liryce K. Przerwy - Tetmajera są charakterystyczne dla pokolenia poetów Młodej Polski. Są to: dekadentyzm (postawa manifestująca się zniechęceniem, znużeniem, apatią, poczuciem lęku i beznadziejności), symbolizm (wyrażanie tego, co niewyrażalne za pomocą wielointerpretowalnego symbolu) i impresjonizm (technika malarska i pisarska, polegająca na operowaniu światłem, cieniem, nastrojem, muzycznością oraz na utrwalaniu zjawisk nieuchwytnych i nietrwałych).