ZASADY UDZIELANIA PIERWSZEJ POMOCY
Znajomość podstawowych zasad udzielania pierwszej pomocy jest niezbędna
ka\
demu kierowcy. Zadaniem udzielającego pierwszej pomocy jest jedynie
wykonanie zabiegów ratowniczych, zanim osoba poszkodowana zostanie
oddana pod opiekę lekarską.
Pierwszej pomocy obowiązany jest udzielić ka\
dy znajdujący się na miejscu
wypadku. Jednocześnie nale\
y wezwać pogotowie ratunkowe oraz policję.
Podstawowe czynności ratownicze
" zadbać o bezpieczeństwo ruchu w miejscu wypadku i usunąć
poszkodowanego z miejsca wypadku - je\
eli nadal zagra\
a mu
niebezpieczeństwo,
" ocenić stan poszkodowanego - sprawdzić, czy jest przytomny, czy
oddycha, czy ma zachowaną czynność serca, czy nie ma krwotoku.
W rozbitym samochodzie nale\
y:
" wyjąć kluczyki ze stacyjki,
" zaciągnąć hamulec awaryjny (ręczny)
" ocenić, ile osób jest poszkodowanych i jakiej potrzebują pomocy.
" w przypadku bezpośredniego zagro\
enia \
ycia ofiar wypadku, przy braku
fachowej pomocy lekarskiej, konieczne staje się wydobycie
poszkodowanego z rozbitego pojazdu.
 2
W tym celu nale\
y:
- odpiąć pasy bezpieczeństwa,
- wsunąć od tyłu ręce pod jego pachy, nieuszkodzone przedramię uło\
yć
poprzecznie na klatce piersiowej, następnie jego głowę oprzeć na swojej
klatce piersiowej i przytrzymywać ją brodą,
- uło\
yć w bezpiecznym miejscu.
Następnie nale\
y sprawdzić:
" czy poszkodowany jest przytomny, czy oddycha, a jeśli oddycha, czy ma
zachowaną czynność serca.
" je\
eli oddycha i ma zachowaną czynność serca, to nale\
y sprawdzić, czy
nie ma krwotoku lub innej rany wymagającej opatrzenia,
" czy nie ma złamań kości lub zwichnięć oraz czy nie ma krwotoku
wewnętrznego lub jednocześnie wstrząsu urazowego.
" jeśli poszkodowany jest nieprzytomny - to znaczy, gdy nie mo\
na
nawiązać z nim kontaktu słownego - sprawdzić, czy oddycha.
" sprawdzić, czy poszkodowany oddycha, zbli\
ając własny policzek do jego
ust.
" jeśli nie oddycha, nale\
y sprawdzić tętno nad jedną z du\
ych tętnic,
najlepiej nad tętnicą szyjną,
3
" Je\
eli tętno jest wyczuwalne, nale\
y udro\
nić drogi oddechowe
i rozpocząć sztuczne oddychanie. W tym celu nale\
y przechylić głowę
poszkodowanego na bok i palcem owiniętym chusteczką lub innym
materiałem wygarnąć całą zawartość jamy ustnej.
" Po wykonaniu tej czynności głowę poszkodowanego układamy na wprost,
jedną rękę kładąc pod kark, dłonią drugiej ręki uciskając czoło. Napięcie
mięśni szyi powoduje przesunięcie nasady języka ku górze, zapobiegając
jego zapadaniu i zamykaniu wejścia do krtani. Niekiedy konieczne jest
jeszcze uniesienie \
uchwy ku górze, tak aby zęby dolnej szczęki zaszły
przed zęby górnej szczęki.
4
" Przy zapewnieniu dro\
ności dróg oddechowych nale\
y rozpocząć
sztuczne oddychanie metodą usta-usta.
Sztuczne oddychanie polega na:
" wdmuchiwaniu powietrza do osłoniętych chusteczką ust poszkodowanego.
Częstość wykonywania oddechów powinna wynosić około 16 razy na
minutę a\
do powrotu oddechu u poszkodowanego lub przyjazdu lekarza.
Opadanie przedniej ściany klatki piersiowej w przerwach pomiędzy
wdmuchiwaniem powietrza świadczy o prawidłowo wykonywanym
sztucznym oddychaniu.
" jeśli po czterech pierwszych wdmuchnięciach powietrza nie mo\
na wyczuć
tętna, nale\
y jeszcze wykonać dwa dalsze wdmuchnięcia i rozpocząć
masa\
zewnętrzny serca przez mostek:
- spleć palce obu dłoni i upewnij się, \
e nie będziesz wywierać nacisku
na \
ebra poszkodowanego;
- nie uciskaj nadbrzusza ani dolnego końca mostka,
- pochyl się nad poszkodowanym,
5
- wyprostowane ramiona ustaw prostopadle do mostka i uciskaj na
głębokość 4-5 cm,
- po ka\
dym uciśnięciu zwolnij nacisk na klatkę piersiową, nie odrywając
dłoni od mostka.
- powtarzaj uciśnięcia z częstotliwością 100/min (nieco mniej ni\
2
uciśnięcia/s),
- okres uciskania i zwalniania nacisku (relaksacji) mostka powinien być
taki sam.
Połączenie uciskania klatki piersiowej z oddechami ratowniczymi:
" po wykonaniu 30 uciśnięć klatki piersiowej udro\
nij drogi oddechowe,
odginając głowę i unosząc \
uchwę,
" zaciśnij skrzydełka nosa, u\
ywając palca wskazującego i kciuka ręki
umieszczonej na czole poszkodowanego,
" pozostaw usta delikatnie otwarte, jednocześnie utrzymując uniesienie
\
uchwy,
" wez
normalny wdech i obejmij szczelnie usta poszkodowanego swoimi
ustami, upewniając się, \
e nie ma przecieku powietrza,
" wdmuchuj powoli powietrze do ust poszkodowanego przez około
1 sekundę (tak jak przy normalnym oddychaniu), obserwując
jednocześnie czy klatka piersiowa się unosi taki oddech ratowniczy jest
efektywny,
" utrzymując odgięcie głowy i uniesienie \
uchwy, odsuń swoje usta od ust
poszkodowanego i obserwuj czy podczas wydechu opada jego klatka
piersiowa,
" jeszcze raz nabierz powietrza i wdmuchnij do ust poszkodowanego,
dą\
ąc do wykonania dwóch skutecznych oddechów ratowniczych;
6
następnie ponownie ułó\
ręce w prawidłowej pozycji na mostku
i wykonaj kolejnych 30 uciśnięć klatki piersiowej,
" kontynuuj uciskanie klatki piersiowej i oddechy ratownicze w stosunku
30 : 2,
" przerwij swoje działanie w celu sprawdzenia stanu poszkodowanego
tylko wtedy, gdy zacznie on prawidłowo oddychać. W innym przypadku
nie przerywaj resuscytacji. Je\
eli wykonany pierwszy oddech ratowniczy
nie powoduje uniesienia się klatki piersiowej jak przy normalnym
oddychaniu, wykonaj następujące czynności
" sprawdz
jamę ustną poszkodowanego i usuń widoczne ciała obce,
" sprawdz
, czy odgięcie głowy i uniesienie \
uchwy są poprawnie
wykonane,
" wykonaj nie więcej ni\
2 próby wentylacji za ka\
dym razem, zanim
podejmiesz ponownie uciskanie klatki piersiowej. Je\
eli na miejscu
zdarzenia jest więcej ni\
jeden ratownik, ratownicy powinni się zmieniać
podczas prowadzenia reanimacji co 1-2 minuty, aby zapobiec
zmęczeniu. Nale\
y zminimalizować przerwy w resuscytacji podczas
zmian.
7
Jeśli poszkodowany nie wymaga dalszej pomocy, to najkorzystniej jest uło\
yć
go w pozycji bocznej ustalonej.
W celu uło\
enia poszkodowanego w pozycji bocznej ustalonej nale\
y:
" bli\
szą nam rękę poszkodowanego odwodzimy w bok, lekko w górę,
" drugą rękę zginamy w łokciu, a dłoń podkładamy pod głowę (wierzchem
dłoni w stronę policzka) po stronie wyciągniętej ręki,
" zewnętrzną (wobec naszej pozycji) nogę poszkodowanego zginamy
w kolanie
8
" poszkodowanego chwytamy za ramię i bok, po czym obracamy w swoim
kierunku tak, by noga na wierzchu była zgięta w kolanie, a noga pod
spodem wyprostowana.
OPATRYWANIE RAN
Rany powinno osłaniać się opatrunkiem. Przystępując do opatrywania, nie
nale\
y usuwać z rany ciał obcych oraz przemywać ran \
adnym środkiem
odka\
ającym. Natomiast na ranę nale\
y nało\
yć pakiet jałowej gazy lub inny
czysty materiał, starając się nie dotykać rękami miejsc materiału
opatrunkowego, które będą przylegały do powierzchni rany. Opatrunek nale\
y
umocować opaską, banda\
em, przylepcem lub agrafką.
Na rany krwawiące opaskę trzeba nakładać ze wzmo\
oną siłą.
Jeśli rana silnie krwawi, to nale\
y zranioną część ciała unieść powy\
ej
poziomu serca, a krwawiącą tętnicę mocno docisnąć do podło\
a w pobli\
u
rany od strony serca. Na ranę nało\
yć materiał opatrunkowy i przymocować
go opaską ze wzmo\
onym dociskiem.
9
Jeśli opatrunek mocno przemięka krwią, nie nale\
y go zdejmować, ale
w miejsce rany na jego powierzchni nało\
yć twardy przedmiot (kawałek
drewna, pudełko zapałek, zwój nie rozwiniętej opaski) i dociskając go do
rany, zawinąć dodatkową opaską.
Du\
e krwotoki mo\
na tamować opatrunkiem uciskowym lub uciskiem tętnicy
ręką w ranie. Opaskę uciskową nale\
y zakładać tylko w sytuacjach
krytycznych, to znaczy, gdy zawiodły inne sposoby zatamowania krwotoku.
Na przykład stosowanie opaski uciskowej staje się konieczne przy obcięciach
lub zmia\
d\
eniach kończyn. Zakładać ją nale\
y w odległości nie większej ni\

10 cm od miejsca obcięcia lub zmia\
d\
enia. Do tego celu nadaje się najlepiej
mankiet pneumatyczny, który w warunkach doraz
nej pomocy nie zawsze jest
dostępny lub szeroka, około 10 cm, taśma gumowa, np. z dętki rowerowej.
W \
adnym przypadku nie wolno u\
ywać sznurów, drutu, pasków i innych
cienkich, nieelastycznych materiałów. Opaskę uciskową wolno pozostawić na
kończynie najwy\
ej 1-1,5 godziny, poniewa\
dłu\
ej trwające jej niedokrwienie
grozi martwicą.
10
Rany głowy z widocznym uszkodzeniem kości czaszki nale\
y delikatnie
osłonić opatrunkiem.
Złamania kości
Przy podejrzeniu złamania kości lub zwichnięcia w stawie, kończynę nale\
y
unieruchomić. Kończynę unieruchamia się w uło\
eniu takim, w jakim się
znajduje (nie nale\
y kończyny prostować i nie wolno przywracać
prawidłowego jej kształtu).
Środkami unieruchamiającymi mogą być najprostsze materiały (kij, laska,
deska, parasol oraz opaska, pasek, chusta trójkątna). Szyną
unieruchamiającą dla kończyny dolnej mo\
e być druga (zdrowa) kończyna.
Przy podejrzeniu złamania kręgosłupa nale\
y poszkodowanego pozostawić
w pozycji, w jakiej się znajduje lub uło\
yć go (przytomnego) na plecach, na
twardym i równym podło\
u.
11
Przy złamaniach otwartych nale\
y, unikając zbędnych ruchów, ostro\
nie
nało\
yć opatrunek osłaniający z zastosowaniem unieruchomienia.
Płomień na ubraniu nale\
y gasić dostępnym sposobem, np. tłumiąc kocem,
płaszczem albo dociskając do ziemi, łącznie z turlaniem płonącego. Je\
eli
woda jest dostępna, to nale\
y natychmiast miejsca oparzone polewać
i osłonić opatrunkiem.
Wstrząs urazowy u ofiar wypadku mo\
e zostać wywołany w następstwie
du\
ej utraty krwi, obfitego krwotoku, złamania kości, oparzeń, lęku i bólu.
Charakterystyczne objawy wstrząsu u ofiar wypadku, to przede wszystkim:
- blada z odcieniem sinawym, wilgotna i chłodna skóra,
- przyspieszone tętno i oddech,
- obni\
one ciśnienie tętnicze krwi,
- wra\
enie wyczerpania i utrata przytomności ró\
nego stopnia.
Wstrząs jest stanem gwałtownego zagro\
enia \
ycia. Dlatego do czasu
przybycia fachowej pomocy nale\
y poszkodowanego:
" je\
eli jest nieprzytomny
- uło\
yć w pozycji bocznej ustalonej (jeśli nie ma ku temu przeszkód),
" jeśli jest przytomny
- uło\
yć na plecach z głową odchyloną do tyłu i uniesionymi powy\
ej
tułowia nogami,
12
" z obra\
eniami głowy
- uło\
yć na wznak z głową uniesioną. to znaczy tak, aby głowa
znajdowała się powy\
ej poziomu serca nie przeginając jej jednak do
klatki piersiowej,
" z obra\
eniami nosa, jamy ustnej i szyi
- uło\
yć w pozycji siedzącej, aby uniknąć zachłyśnięcia, czyli
przedostania się krwi do dróg oddechowych,
" z obra\
eniami klatki piersiowej
- uło\
yć w pozycji półsiedzącej,
" z obra\
eniami brzucha
- uło\
yć na plecach w sposób następujący: tułów podparty i nieco
uniesiony, kończyny dolne zgięte w stawach biodrowych i kolanowych,
co uzyskuje się przez podło\
enie pod kolana zwiniętego koca,
" wykrwawionego
- uło\
yć płasko na wznak z obni\
oną głową i podniesionymi kończynami
dolnymi.
W czasie chłodu nale\
y okryć poszkodowanego kocem, płaszczem itp. Nie
powinno się podawać poszkodowanemu \
adnych płynów (wkrótce mo\
e być
13
operowany), mo\
na natomiast zwil\
yć usta wodą lub innymi płynami.
Zarazem nie nale\
y poruszać poszkodowanego bez potrzeby. Trzeba
zapewnić mu spokój (rozmawiać z nim, aby czuł się bezpiecznie ).
Obowiązkiem prawnym i moralnym ka\
dego kierowcy jest udzielenie doraz
nej
pomocy potrzebującym, przede wszystkim ofiarom wypadków.
y
ródło: Podręcznik Kat. B, Henryk Pruchniewicz
www.acn.waw.pl/reacue/rautek_sam5
14