Materiały szkoleniowe z zakresu wspomagania
profilaktyki narażenia na hałas w budownictwie
Materiał opracowany w ramach Programu Wieloletniego pn. "Dostosowywanie warunków pracy w
Polsce do standardów Unii Europejskiej" etap II Część B: Program realizacji zadań w zakresie służb
państwowych: zadanie 05.4: Komputerowe wspomaganie profilaktyki narażenia na hałas i drgania w
środowisku pracy
Hałas jest czynnikiem fizycznym oddziałującym w sposób szkodliwy, bądz
uciążliwy
na organizm człowieka. Powszechność jego występowania powoduje, że bez
uwzględnienia hałasu nie jest możliwa wiarygodna merytorycznie ocena parametrów
środowiska pracy. Mimo rosnącej świadomości dotyczącej szkodliwego
oddziaływania hałasu na człowieka oraz podejmowania działań zmierzających do
jego ograniczania nadal liczba osób narażonych na oddziaływanie tego czynnika w
środowisku pracy stanowi znaczny odsetek zatrudnionych w różnych gałęziach
gospodarki.
Jedną z sekcji gospodarki, w której mamy do czynienia z dużą liczbą z
ródeł hałasu
jest budownictwo. Praktycznie na każdym stanowisku pracy związanym
bezpośrednio z wykonawstwem szeroko rozumianych prac budowlanych pracownik
narażony jest na szkodliwe oddziaływanie hałasu. Dzięki wprowadzaniu
nowoczesnych maszyn i urządzeń niektóre typowe z
ródła hałasu zostały w
znacznym stopniu zredukowane, nadal jednak narażenie na hałas jest powszechne i
jest przyczyną zawodowego ubytku słuchu wśród pracowników tego sektora.
Przedstawione w dalszej części poradnika informacje dotyczące hałasu (obejmujące
zarówno oddziaływanie hałasu na organizm człowieka, jak i zasady pomiaru hałasu i
oceny ryzyka zawodowego) mogą zostać wykorzystane w profilaktyce narażenia na
hałas na każdym stanowisku pracy sektora budowlanego.
1
Stan zagrożenia hałasem w środowisku pracy człowieka
Podstawowym z
ródłem danych dotyczących zagrożenia hałasem w środowisku pracy
jest opracowanie przygotowywane corocznie przez Główny Urząd Statystyczny
( Warunki pracy w 2004 r. ,  Warunki pracy w 2005 r. i  Warunki pracy w 2006 r. ).
Rys. 1. Zatrudnieni w warunkach zagrożenia czynnikami szkodliwymi i niebezpiecznymi w latach
2003  2006 (dla najczęściej występujących czynników).
Rys. 2. Zatrudnieni w warunkach zagrożenia hałasem w 2006 roku według sekcji gospodarki
narodowej.
2
Z Rys. 1 wynika, że hałas jest najpowszechniej występującym czynnikiem
szkodliwym środowiska pracy. W 2006 roku na hałas było narażonych 229546
pracowników. Hałas jest czynnikiem środowiska pracy, dla którego liczba
zagrożonych pracowników z roku na rok systematycznie wzrasta. Jak widać z
wykresu przedstawionego na Rys. 1 wzrost ten w latach 2003  2006 cechuje się
większą dynamiką niż w przypadku pozostałych czynników szkodliwych. Na Rys. 2
przedstawiono dane dotyczące zagrożenia hałasem w poszczególnych sekcjach
gospodarki narodowej w 2006 roku. Z przedstawionych danych statystycznych
wynika, że najwięcej osób zagrożonych hałasem pracowało w sekcjach:
przetwórstwa przemysłowego (169964 zagrożonych), górnictwa (25516) i
budownictwa (12860).
Oddziaływanie hałasu na organizm człowieka
Negatywny wpływ hałasu na organizm człowieka dotyczy przede wszystkim narządu
słuchu czyli ucho. Jest to narząd o bardzo złożonej budowie ale dzięki temu
najsłabszy dz
więk słyszany przez człowieka posiada amplitudę 5 000 000 000 razy
mniejszą od średniego ciśnienia atmosferycznego.
Rys. 3. Zakres dynamiki zmian ciśnienia akustycznego ograniczony progiem słyszalności i
progiem bólu
Wychylenie błony bębenkowej jest wówczas porównywalne do wymiarów
najmniejszych molekuł. Równocześnie człowiek jest w stanie tolerować ciśnienia
dz
więku miliony razy większe. Dynamika organu słuchu jest ograniczona od strony
3
najcichszych dz
więków przez próg słuchu, zaś od strony dz
więków najgłośniejszych
przez próg bólu (Rys. 3). Organem odpowiedzialnym za odbiór sygnałów
dz
więkowych jest ucho. Ucho ludzkie, którego budowę pokazano na Rys. 4 można
podzielić na trzy części: ucho zewnętrzne, ucho środkowe i ucho wewnętrzne.
Rys. 4. Budowa ucha ludzkiego.
Wrażenie słuchowe wywołane dz
więkiem zależy od jego częstotliwości i poziomu
ciśnienia akustycznego. Przy niskich poziomach dz
więku najlepiej odbieramy te o
częstotliwościach od 2 do 4kHz. Właściwości ludzkiego ucha sprawiają, że dz
więk o
częstotliwości 2kHz i poziomie ciśnienia akustycznego równym 30dB wydaje się nam
tak samo głośny jak dz
więk o częstotliwości 100Hz i poziomie około 50dB. Im
większe są poziomy ciśnienia akustycznego dz
więków, tym te różnice wydają się
mniejsze. Aby uwzględnić czułość ucha ludzkiego na dz
więki w zależności od ich
częstotliwości i poziomu ciśnienia akustycznego wprowadzono krzywe korekcyjne.
Najczęściej stosowane  A i C pokazano na Rys. 5.
Rys. 5. Kształt krzywych korekcyjnych A i C.
4
Poziom ciśnienia akustycznego skorygowany wg charakterystyki częstotliwościowej
A nazywany jest poziomem dz
więku A, a poziom ciśnienia akustycznego
skorygowany wg charakterystyki częstotliwościowej C  poziomem dz
więku C.
Ze względu na charakter zmian poziomu ciśnienia akustycznego w czasie hałas
można określić jako ustalony lub nieustalony. Hałasem ustalonym nazywamy
hałas, którego poziom dz
więku A nie zmienia się więcej niż 5dB. Hałas jest hałasem
nieustalonym jeżeli zmiany jego poziomu dz
więku A są większe niż 5dB.
Szczególnym rodzajem hałasu nieustalonego jest hałas impulsowy. Charakteryzuje
się on występowaniem jednego lub kilku impulsów dz
więkowych o czasach trwania
krótszych niż 1s, wywołanych np. uderzeniami. Ten rodzaj hałasu przy dużych
poziomach ciśnienia akustycznego jest szczególnie niebezpieczny dla słuchu.
Podstawowym skutkiem długotrwałego narażenia na hałas o wysokich poziomach
jest nieodwracalne uszkodzenie komórek rzęskowych w organie Cortiego i związane
z tym trwałe podwyższenie progu słyszenia (przesunięcie w kierunku wyższych
poziomów). Uszkodzenie komórek rzęskowych jest nieodwracalne i rozwija się
stopniowo w ciągu lat narażenia na hałas. Przebieg tego uszkodzenia jest fazowy.
Początkowo, po 3-5 latach narażenia na hałas dotyczy częstotliwości w zakresie
4kHz (wyższe częstotliwości). Po 5-10 latach pracy w hałasie przesunięcie progu
słyszenia obejmuje już częstotliwość 2kHz. po 10-20 latach przesunięcie progu
słyszenia występuje już w całym zakresie częstotliwości i oznacza zaawansowaną
głuchotę. Podstawową konsekwencją przesunięcia progu słyszenia jest pogorszenie
zrozumiałości mowy. Na Rys. 6 i Rys. 7 pokazano schematycznie zakres dz
więków
słyszalnych oraz zakresy dz
więków odpowiadających typowemu sygnałowi muzyki i
sygnałowi mowy dla słuchu prawidłowego (Rys. 6) i uszkodzonego (Rys. 7).
Przesunięcie progu słyszenia (Rys. 7) powoduje, że część sygnału mowy (w zakresie
wyższych częstotliwości), mająca decydujący wpływ na zrozumiałość mowy znajduje
się poza obszarem dz
więków słyszalnych.
Rys. 6. Obszar dz
więków słyszalnych oraz obszary muzyki i mowy dla osoby ze słuchem
prawidłowym.
5
Rys. 7. Obszar dz
więków słyszalnych oraz obszary muzyki i mowy dla osoby ze słuchem
uszkodzonym.
Innym konsekwencjami uszkodzenia słuchu są problemy w ocenie głośności
dz
więków, utrata zdolności rozróżniania wysokości dz
więku oraz ograniczenia
zdolności określania kierunku dochodzenia dz
więku.
Skutki oddziaływania hałasu na organ słuchu zależą przede wszystkim od poziomu
ciśnienia akustycznego hałasu i czasu narażenia. Przyjmuje się, że dla hałasów dla
których równoważny poziom dz
więku A wynosi 85dB i czasu narażenia 40 lat (przy 8-
godzinnym dniu pracy) ryzyko utraty słuchu wynosi 10%. Bardzo niebezpieczne dla
słuchu są hałasy o charakterze impulsowym. Hałasy o wysokich poziomach
szczytowych, powyżej 130dB, mogą powodować natychmiastowe uszkodzenie
struktur anatomicznych narządu słuchu prowadzące do głuchoty.
Zgodnie z rozporządzeniem Rady Ministrów z dnia 30 lipca 2002 r. w sprawie
wykazu chorób zawodowych, szczegółowych zasad postępowania w sprawach
zgłaszania podejrzenia, rozpoznawania i stwierdzania chorób zawodowych oraz
podmiotów właściwych w tych sprawach (Dz. U. 2002, nr 132, poz. 1115)
obustronny trwały ubytek słuchu typu ślimakowego spowodowany hałasem,
wyrażony podwyższeniem progu słuchu o wielkości co najmniej 45 dB w uchu
lepiej słyszącym, obliczony jako średnia arytmetyczna dla częstotliwości
audiometrycznych 1,2 i 3 kHz uznawany jest za chorobę zawodową. Dane
dotyczące chorób zawodowych w Polsce gromadzone są w Centralnym Rejestrze
Chorób Zawodowych w Instytucie Medycyny Pracy im. prof. J. Nofera w A
odzi. Na
Rys. 8 opracowanym na podstawie danych umieszczonych na witrynie internetowej
IMP pokazano liczbę przypadków chorób zawodowych stwierdzonych w Polsce w
2006 r. Prezentowane dane ograniczono do chorób o największej zapadalności (13 z
27 jednostek chorobowych). Dane dla zawodowego uszkodzenia słuchu zaznaczono
kolorem żółtym. Z przedstawionych danych wynika, że w 2006 r. stwierdzono 295
przypadków trwałego uszkodzenia słuchu, co oznacza, że uszkodzenie słuchu jest
czwartą pod względem ilości zachorowań chorobą zawodową.
6
Rys. 8. Dominujące choroby zawodowe w Polsce w 2006 r.  liczba stwierdzonych przypadków.
Rys. 9. Stwierdzone przypadki trwałego uszkodzenia słuchu w 2005 r. według sekcji gospodarki narodowej.
7
Liczba przypadków trwałego uszkodzenia słuchu stwierdzanych w kolejnych latach
systematycznie maleje (np. w 2004 r. stwierdzono 506 przypadków tej choroby).
Na Rys. 9 przedstawiono dane dotyczące stwierdzonych przypadków trwałego
uszkodzenia słuchu w 2005 r. w poszczególnych sekcjach gospodarki narodowej.
Najwięcej przypadków tej choroby stwierdza się w sekcjach przetwórstwa
przemysłowego (178 przypadków), górnictwa (72) oraz budownictwa (34).
Pomiary narażenia i podstawowe przepisy dotyczące oceny hałasu w
środowisku pracy
Potrzebę walki z hałasem, czynnikiem szkodliwym i uciążliwym w środowisku pracy,
docenił Parlament Europejski i Rada wydając odpowiednie dyrektywy w tym zakresie.
Do najważniejszych należą:
Dyrektywa 86/188/EWG dotycząca ochrony pracowników przed zagrożeniami
związanymi z narażeniem na hałas podczas pracy
Dyrektywa 98/37/WE w sprawie ujednolicenia przepisów prawnych państw
członkowskich dotyczących maszyn
Dyrektywa 89/686/EWG w sprawie ujednolicenia przepisów prawnych państw
członkowskich dotyczących środków ochrony indywidualnej
Dyrektywa 2000/14/WE w sprawie ujednolicenia przepisów prawnych państw
członkowskich dotyczących emisji hałasu do środowiska przez urządzenia
używane na zewnątrz pomieszczeń
Dyrektywa 2003/10/WE w sprawie minimalnych wymagań ochrony zdrowia i
bezpieczeństwa dotyczących narażenia pracowników na czynniki fizyczne
(hałas) (osiemnasta dyrektywa szczegółowa w rozumieniu art. 16 ust. 1
dyrektywy 89/391/EWG) (dyrektywa ta z dniem 15 lutego 2006 r. zastąpi
dyrektywę 86/188/EWG)
Dyrektywy: 98/37/WE, 89/686/EWG i 2000/14/WE należą do tzw. dyrektyw nowego
podejścia, które ustalają zasady i warunki wprowadzania wyrobów do obrotu na
wspólnym rynku Unii Europejskiej, procedury oceny zgodności, oznakowanie CE
oraz zasadnicze wymagania w zakresie bezpieczeństwa i ochrony zdrowia
użytkowników. Dyrektywy: 86/188/EWG i zastępująca ją 2003/10/WE, oraz
2002/14/WE należą do tzw. dyrektyw socjalnych, określają minimalne wymagania
bezpieczeństwa i ochrony zdrowia pracowników w miejscu pracy. Dyrektywa
2003/10/WE ustanawia minimalne wymagania w zakresie ochrony zdrowia i
bezpieczeństwa pracowników przed ryzykiem (w szczególności ryzykiem
uszkodzenia słuchu) związanym z narażeniem na hałas. Określa predyktory ryzyka
związanego z hałasem, ustala graniczne wartości ekspozycji, które nie mogą być
przekroczone w żadnych okolicznościach oraz wartości działania tj. wartości
ekspozycji, przy których należy podejmować określone działania. Postanowienia
zawarte w dyrektywie: 2003/10/WE zostały wprowadzone do ustawodawstwa
polskiego przez Rozporządzenie Ministra Gospodarki i Pracy z dnia 5 sierpnia
2005 r. W sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy przy pracach związanych z
narażeniem na hałas lub drgania mechaniczne.
8
Podstawą oceny hałasu są tzw. progi działania. Wartości progów działania to
wartości wielkości charakteryzujących hałas po przekroczeniu których pracodawca
jest zobowiązany podjąć określone w przepisach prawa działania mające na celu
ograniczenie ryzyka zawodowego związanego z hałasem. Wartości progów działania
dla wielkości charakteryzujących hałas w środowisku pracy zostały podane w
załączniku do rozporządzenia Ministra Gospodarki i Pracy z dnia 5 sierpnia 2005 r. w
sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy przy pracach związanych z narażeniem na
hałas lub drgania mechaniczne (Dz. U. 2005, nr 157, poz. 1318). Wartości progów
działania dla hałasu podano w Tabeli 1.
Tabela 1. Wartości progów działania dla wielkości charakteryzujących hałas
Wielkość charakteryzująca hałas w środowisku pracy Wartość progu
działania
Poziom ekspozycji odniesiony do 8-godziannego dobowego 80dB
wymiaru czasu pracy (LEX, 8h) lub poziom ekspozycji na
hałas odniesiony do tygodnia pracy (LEX, w)
Szczytowy poziom dz
więku C (LCpeak) 135dB
Wielkości charakteryzujące hałas w środowisku pracy oraz wartości największych
dopuszczalnych natężeń (NDN) dla tych wielkości zostały określone w załączniku do
rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 29 listopada 2002 r. w
sprawie najwyższych dopuszczalnych stężeń i natężeń czynników szkodliwych dla
zdrowia w środowisku pracy (Dz. U. 2002, nr 217, poz. 1833 z póz
niejszymi
zmianami). Zgodnie z tym rozporządzeniem hałas w środowisku pracy
charakteryzowany jest przez:
poziom ekspozycji odniesiony do 8-godzinnego dobowego wymiaru czasu pracy
(LEX,8h) i odpowiadającą mu ekspozycję dzienną (EA,d) lub poziom ekspozycji
odniesiony do tygodnia pracy (LEX,w) i odpowiadającą mu ekspozycję tygodniową
(EA,w) (wyjątkowo, w przypadku hałasu oddziałującego na organizm człowieka w
sposób nierównomierny w poszczególnych dniach tygodnia),
maksymalny poziom dz
więku A (LAmax),
szczytowy poziom dz
więku C (LCpeak).
Dopuszczalne ze względu na ochronę słuchu wartości hałasu obowiązują
jednocześnie i nie mogą przekraczać wartości podanych w Tabeli 2. Kolorem żółtym
zaznaczono wielkości, które są najczęściej wykorzystywane w praktyce.
Tabela 2. Wartości dopuszczalne (NDN) hałasu
Wartość
Wielkość charakteryzująca hałas
dopuszczalna
Poziom ekspozycji na hałas odniesiony do 8-
85dB
godzinnego dobowego wymiaru czasu pracy (LEX,8h)
Ekspozycja dzienna (EA,d)
3,64 103 Pa2 s
Poziom ekspozycji na hałas odniesiony do tygodnia pracy
85dB
(LEX,w)
Ekspozycja tygodniowa (EA,w) 18,2 103 Pa2 s
Maksymalny poziom dz
więku A 115dB
Szczytowy poziom dz
więku C 135dB
9
Podane powyżej wartości NDN hałasu stosuje się, jeżeli inne szczegółowe przepisy
nie określają wartości niższych. W przepisach szczegółowych określone zostały
wartości NDN dla hałasu odnoszące się do osób młodocianych oraz kobiet w ciąży
W rozporządzeniu Rady Ministrów z dnia 24 sierpnia 2004 r. w sprawie wykazu prac
wzbronionych młodocianym i warunków ich zatrudniania przy niektórych z tych prac
(Dz. U. 2004, nr 200, poz. 2047 z póz
niejszymi zmianami) podano wartości
dopuszczalne hałasu dla młodocianych. Zgodnie z tym rozporządzeniem wzbronione
jest zatrudnianie młodocianych na stanowiskach pracy, na których wartości hałasu
przekraczają wartości dopuszczalne podane w Tabeli 3.
Tabela 3. Wartości dopuszczalne (NDN) hałasu dla młodocianych
Wartość
Wielkość charakteryzująca hałas
dopuszczalna
Poziom ekspozycji na hałas odniesiony do 8-
80dB
godzinnego dobowego wymiaru czasu pracy (LEX,8h)
Maksymalny poziom dz
więku A 110dB
Szczytowy poziom dz
więku C 130dB
W rozporządzeniu Rady Ministrów z 10 kwietnia 1996 r. w sprawie wykazu prac
wzbronionych kobietom (Dz. U. 1996, nr 114, poz. 545 z póz
niejszymi zmianami)
podano wartości dopuszczalne hałasu dla kobiet w ciąży. Zgodnie z tym
rozporządzeniem wzbronione jest zatrudnianie kobiet w ciąży w warunkach
narażenia na hałas, którego wartości przekraczają wartości dopuszczalne podane w
Tabeli 4.
Tabela 4. Wartości dopuszczalne (NDN) hałasu dla kobiet w ciąży
Wartość
Wielkość charakteryzująca hałas
dopuszczalna
Poziom ekspozycji na hałas odniesiony do 8-
65dB
godzinnego dobowego wymiaru czasu pracy (LEX,8h)
Maksymalny poziom dz
więku A 110dB
Szczytowy poziom dz
więku C 130dB
Ocena ryzyka zawodowego związanego z narażeniem na hałas
Skuteczne zwalczanie hałasu wymaga jego właściwej oceny. Metody oceny hałasu
opracowane pod kątem eliminacji narażenia człowieka na jego szkodliwe bądz

uciążliwe oddziaływanie są niezbędne aby podjąć odpowiednie przedsięwzięcia w
kierunku jego ograniczenia. Jednym z podstawowych działań związanych z oceną
środowiska pracy jest ocena ryzyka zawodowego na stanowiskach pracy. Obowiązek
oceny ryzyka zawodowego oraz jego dokumentowania wynika z ż39 ust. 1
rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 26 września 1997 r. w
sprawie ogólnych przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy (Dz.U. Nr 169, poz.
1650 z 2003 r.), oraz z art. 226 pkt. 1 Kodeksu pracy.
Ocena ryzyka zawodowego związanego z narażeniem na hałas polega przede
wszystkim na odniesieniu zmierzonych lub wyznaczonych wartości (Lz) wielkości
10
charakteryzujących hałas na stanowisku pracy (poziom ekspozycji na hałas, LEX, 8h,
maksymalny poziom dz
więku A, LAmax i szczytowy poziom dz
więku C, LCpeak), do ich
wartości dopuszczalnych (NDN), obowiązujących jednocześnie. Należy przy tym
uwzględnić czy pracownik, dla którego dokonywana jest ocena należy do grupy
szczególnego ryzyka (osoba młodociana lub kobieta w ciąży) Oceniając ryzyko
zawodowe można przyjąć zasadę opisaną w normie PN-N-18002  Systemy
zarządzania bezpieczeństwem i higieną pracy. Ogólne wytyczne do oceny ryzyka
zawodowego , uwzględniającą krotność (k) NDN:
Lz < 0,5 NDN ryzyko małe
ryzyko średnie
0,5 NDN Lz 1,0 NDN
Lz > 1,0 NDN ryzyko duże
Lub inaczej posługując się krotnościami wartości NDN (k = Lz/NDN):
k < 0,5 ryzyko małe
ryzyko średnie
0,5 k 1,0
k > 1,0 ryzyko duże
Ryzyko małe i średnie jest ryzykiem akceptowalnym, ryzyko duże 
nieakceptowalnym. Do wyznaczenia krotności wartości podanych w decybelach
pomocne będą Tabele 5 i 6. Tabela 15pozwala wyznaczyć krotność NDN na
podstawie różnicy poziomów dz
więków A lub C zmierzonego (Lz) i dopuszczalnego
(Ldop). Tabela 6 pozwala wyznaczyć krotność NDN na podstawie różnicy poziomów
ekspozycji na hałas wyznaczonej (Lz) i dopuszczalnej (Ldop).
Tabela 5. Wyznaczanie krotności NDN na podstawie różnicy poziomów dz
więku A lub C (szerszy
zakres)
Różnica poziomów dz
więków A lub C Krotność NDN
Lz  Ldop [dB] k
-7 0,447
-6 0,501
-5 0,562
-4 0,631
-3 0,708
-2 0,794
-1 0,891
0 1,00
1 1,11
2 1,26
3 1,41
4 1,59
5 1,78
6 2,00
7 2,24
11
Tabela 6 Wyznaczanie krotności NDN na podstawie różnicy poziomów ekspozycji na hałas
(szerszy zakres)
Różnica poziomów ekspozycji na hałas Krotność
Lz  Ldop [dB] NDN
k
-5 0,316
-4 0,398
-3 0,501
-2 0,630
-1 0,794
0 1,000
1 1,24
2 1,59
3 2,00
4 2,51
5 3,16
Przykład:
Jeśli dla maksymalnego poziomu dz
więku A LAmax mamy: wartość zmierzoną Lz =
112dB i wartość dopuszczalną Ldop = 115 dB to wyliczona na podstawie Tabeli 5
otrzymujemy krotność k = 0,708.
Jeśli dla poziomu ekspozycji na hałas LEX, 8h mamy: wartość zmierzoną Lz = 87dB i
wartość dopuszczalną Ldop = 85dB to na podstawie Tabeli 6 otrzymujemy krotność k
= 1,59.
Oceniając ryzyko zawodowe związane z narażeniem na hałas należy pamiętać że:
Wartości dopuszczalne hałasu obowiązują jednocześnie tzn. jeżeli
którakolwiek ze zmierzonych wielkości będzie większa od wartości NDN
ryzyko zawodowe będzie duże. Podstawą wyznaczenia ryzyka jest zatem
krotność o największej wartości.
Wartości zmierzone należy odnieść do właściwych dla danego pracownika
wartości NDN.
Na Rys. 10, Rys. 11 i Rys. 12 przedstawiono schematycznie sposób
przeprowadzania oceny ryzyka zawodowego związanego z narażeniem na hałas dla
ogółu pracowników oraz pracowników młodocianych i kobiet w ciąży z
uwzględnieniem wartości NDN obowiązujących dla tych grup pracowników.
12
Rys. 10. Ocena ryzyka zawodowego związanego z narażeniem na hałas dla ogółu pracowników.
Rys. 11. Ocena ryzyka zawodowego związanego z narażeniem na hałas dla pracowników
młodocianych.
13
Rys. 12. Ocena ryzyka zawodowego związanego z narażeniem na hałas dla kobiet w ciąży.
Zaszeregowanie ryzyka zawodowego do określonej klasy (małe, średnie czy duże)
decyduje o rodzaju przedsięwzięć, które należy podjąć w ramach realizacji polityki
bezpieczeństwa i ochrony zdrowia pracowników, a także o terminie wykonania
następnych pomiarów hałasu na ocenianym stanowisku pracy. Częstotliwość
wykonywania badań czynników potencjalnie szkodliwych na stanowiskach pracy w
zależności od wielkości ustalonego ryzyka zawodowego określona jest w
rozporządzeniu Ministra Zdrowia i Opieki Społecznej z dnia 20 kwietnia 2005 r. w
sprawie badań i pomiarów czynników szkodliwych dla zdrowia w środowisku pracy
(Dz. U. 2005, nr 73, poz. 645 z póz
niejszymi zmianami) Zgodnie z tym
rozporządzeniem pomiary hałasu powinny być wykonywane:
nie póz
niej niż w terminie 30 dni od dnia rozpoczęcia działalności (wyniki badań i
pomiarów przechowuje się przez okres 3 lat, licząc od daty ostatniego wpisu),
co najmniej raz w roku w przypadku gdy wyniki ostatnio wykonywanych pomiarów
wielkości opisujących hałas wykazały, że co najmniej jeden z nich przekracza 0,5
wartości NDN,
co najmniej raz na dwa lata gdy wyniki ostatnio wykonywanych pomiarów
wielkości opisujących hałas wykazały, że co najmniej jeden z nich przekracza 0,1
wartości NDN,
w każdym wypadku wprowadzenia zmiany w warunkach występowania tego
czynnika.
Pomiarów hałasu nie przeprowadza się jeżeli wyniki dwóch ostatnio
przeprowadzanych pomiarów wielkości opisujących hałas wykazały, że żaden z nich
nie przekracza 0,1 wartości NDN. O wynikach pomiarów hałasu pracodawca ma
obowiązek niezwłoczne poinformować pracowników.
14
Jedną z przyczyn problemów z wykonywaniem oceny ryzyka zawodowego jest
pracochłonność i złożoność tej czynności. Proces oceny może być jednak znacznie
ułatwiony jeśli wykorzystane zostaną możliwości wspomagające oferowane przez
programy komputerowe. Jednym z takich narzędzi, stosowanym coraz powszechniej
w przedsiębiorstwach jest program komputerowy do oceny ryzyka zawodowego
opracowany w CIOP-PIB pod nazwą STER oraz dedykowany serwis internetowy
wspomagający profilaktykę narażenia na hałas i drgania w środowisku pracy
dostępny pod adresem www.serwis.wypadek.pl.
Metody zwalczania hałasu w środowisku pracy
Zgodnie z ż5 rozporządzenia Ministra Gospodarki i Pracy z dnia 5 sierpnia 2005 r. w
sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy przy pracach związanych z narażeniem na
hałas lub drgania mechaniczne (Dz. U. 2005, nr 157, poz. 1318) obowiązkiem
pracodawcy jest eliminowanie u z
ródła ryzyka zawodowego związanego z
narażeniem na hałas lub ograniczanie tego ryzyka do najniższego poziomu
uwzględniając przy tym dostępne rozwiązania techniczne oraz postęp naukowo-
techniczny. Walka z hałasem polega na ograniczeniu energii akustycznej
docierającej ze z
ródła do organu słuchu. Działania ukierunkowane na redukcję
hałasu muszą być ściśle skorelowane z obowiązującymi wymaganiami prawnymi. Te
ostatnie muszą się z kolei opierać na możliwych do podjęcia w określonych
sytuacjach rozwiązaniach organizacyjnych i technicznych (Rys.13). Skuteczne
metody walki z hałasem wymagają stosowania się do sprawdzonej i powszechnie
przyjętej systematyki działań.
Rys.13. Powiązanie pomiędzy rozwiązaniami prawnymi oraz technicznymi i organizacyjnymi
metodami zwalczania hałasu
15
Rys. 14. Metody techniczne i organizacyjne zwalczania hałasu
Zgodnie z nią przedsięwzięte środki zaradcze powinny być zgodne z następującym
schematem (Rys. 14):
1. eliminacja zagrożenia poprzez jego redukcję u z
ródła powstawania,
2. stosowanie środków ochrony zbiorowej,
3. stosowanie środków ochrony indywidualnej,
4. wykorzystywanie przedsięwzięć o charakterze organizacyjnym.
1. Eliminacja zagrożenia poprzez jego redukcję u z
ródła powstawania
Eliminacja hałasu u z
ródła oznacza, że w przypadku nowo produkowanych urządzeń
już na etapie projektowania należy uwzględnić fakt wymagań dotyczących emisji
hałasu przez te urządzenia, zaś w przypadku już wprowadzonych do środowiska
pracy maszyn i urządzeń należy podjąć działania techniczne aby wypełniły one
wymagania związane z ocena zgodności urządzeń w zakresie emisji hałasu zgodnie
z wymogami UE (Dyrektywy 98/37/WE, 2000/14/WE).
Obowiązek producenta dotyczący deklarowania wartości hałasu emitowanego przez
maszyny i urządzenia (certyfikacja maszyn i urządzeń niezbędna do oceny
zgodności z wymogami bezpieczeństwa i ochrony zdrowia) wynika m.in. z Dyrektywy
tzw. maszynowej 98/37/WE, która jest podstawą prowadzenia badań i certyfikacji
wyrobów w krajach Wspólnoty Europejskiej. Deklarację realizuje się przez podanie
wielkości charakteryzujących emisję hałasu: poziomu ciśnienia akustycznego emisji
skorygowanego charakterystyką A i szczytowego poziomu ciśnienia akustycznego
emisji skorygowanego charakterystyką C (np. wg Norm serii PN-EN ISO 11200:1999)
oraz dla maszyn stwarzających zagrożenie hałasem, skorygowanego poziomu mocy
akustycznej A maszyn (np. wg Norm serii PN-EN ISO 3740:1999 ). Proces oceny
zgodności na spełnienie wymogów dyrektywy przeprowadza jednostka notyfikowana
(Centralny Instytut Ochrony Pracy-Państwowy Instytut Badawczy jest jednostką
notyfikowaną w obszarze tej dyrektywy - numer jednostki 1437).
16
Przed wprowadzeniem do obrotu lub oddaniem do użytkowania urządzenia,
producent lub jego upoważniony przedstawiciel powinien poddać każdy typ
urządzenia procedurze oceny zgodności wykonanym przez jednostkę notyfikowaną.
Deklaracja zgodności urządzenia z wymaganiami zasadniczymi określonymi w
dyrektywie jest zapewnieniem producenta lub jego upoważnionego przedstawiciela,
że urządzenie posiadające certyfikat zgodności WE, spełnia wymagania określone w
tej dyrektywie. Deklaracja zgodności urządzenia z wymogami określonymi w
dyrektywie, jest potwierdzeniem, że urządzenie podlegające ograniczeniu emisji
hałasu, nie przekracza emisji dopuszczalnej dla danego typu urządzeń. Podany w
deklaracji gwarantowany poziom mocy akustycznej jest zapewnieniem producenta,
że urządzenie będzie emitowało hałas o poziomie mocy akustycznej mniejszym niż
deklarowany. Urządzenia, których dotyczy dyrektywa, wprowadzone do obrotu lub
oddane do użytkowania, które spełniają wymagania określone w rozporządzeniu i dla
których wystawiono deklarację zgodności WE, podlegają oznakowaniu znakiem
zgodności CE i oznaczeniu gwarantowanego poziomu mocy akustycznej LWA.
Eliminacja zagrożenia przez jego redukcję u z
ródła powstawania jest rozwiązaniem
technicznym przynoszącym najlepsze rezultaty jednak nie zawsze możliwym do
zrealizowania ze względów technicznych lub ekonomicznych. W przypadku hałasu
polega ona na:
stosowaniu jak najcichszych procesów technologicznych,
stosowaniu jak najcichszych środków produkcji (zarówno typu jak i
egzemplarza),
ograniczaniu emisji hałasu ze z
ródeł.
Dwa pierwsze z wymienionych działań najlepiej jest podjąć na etapie projektowania
zakładu pracy, procesu produkcyjnego i zakupu środków produkcji. Ingerowanie w
proces produkcyjny lub wymiana maszyn w celu zmniejszenia zagrożenia hałasem
po uruchomieniu produkcji może okazać się niemożliwa lub zbyt kosztowna.
Stosowanie jak najcichszych środków produkcji polega na wyborze z grupy maszyn
tego samego typu maszyny o najmniejszej emisji hałasu. Dane na temat hałasu
maszyny powinny być umieszczone w instrukcji maszyny. Na podstawie
rozporządzenia Ministra Gospodarki z dnia 20 grudnia 2005 r. w sprawie
zasadniczych wymagań dla maszyn i elementów bezpieczeństwa (Dz. U. 2005, nr
259, poz. 2170) dane te powinny obejmować:
wartość równoważnego poziom dz
więku A na stanowisku pracy gdy
przekracza on 70dB lub informację, że poziom ten nie jest przekroczony,
wartość szczytowego poziom dz
więku C na stanowisku pracy gdy przekracza
on 130dB,
wartość poziom mocy akustycznej gdy równoważny poziom dz
więku A na
stanowiskach pracy przekracza 85dB
Duży wpływ na emisję hałasu ze z
ródła ma również
właściwe eksploatowanie maszyny zgodnie z jej przeznaczeniem,
stosowanie zabezpieczeń akustycznych stanowiących elementy wyposażenia
maszyny dołączone do maszyny przez producenta,
17
 właściwą konserwację maszyny i utrzymywanie jej w dobrym stanie
technicznym.
2. Środki ochrony zbiorowej przed hałasem
W przypadku, gdy nie jest możliwe zlikwidowanie lub ograniczenie hałasu u z
ródła
najbardziej efektywną metodą jest stosowanie odpowiednio zaprojektowanych
środków ochrony zbiorowej. Zadaniem środków ochrony zbiorowej jest zmniejszenie
energii akustycznej docierającej do środowiska, w którym przebywają ludzie np.
przez zamianę postaci tej energii na ciepło lub stworzenie bariery pomiędzy z
ródłem
hałasu i miejscem przebywania ludzi.
Istnieje wiele klasyfikacji elementów biernej ochrony przeciwhałasowej. Powszechnie
przyjmuje się, że można wśród nich wyróżnić elementy ochrony przed hałasami
zewnętrznymi i wewnętrznymi. Do najczęściej stosowanych układów redukcji hałasu
zaliczamy [3]: m. in.: obudowy dz
więkochłonno-izolacyjne, tłumiki akustyczne, ekrany
akustyczne i przemysłowe kabiny dz
więkoizolacyjne, materiały pochłaniające dz
więk,
układy aktywnej redukcji hałasu. Przykład zastosowania różnych środków
technicznych i uzyskiwanej w wyniku ich zastosowania redukcji hałasu pokazano na
Rys. 15.
Rys. 15. Techniczne środki ochrony przed hałasem i uzyskiwane wielkości redukcji hałasu.
Obudowy dz
więkochłonno-izolacyjne (dz
więkoizolacyjne) stosuje się do całkowitego
odizolowania hałaśliwej maszyny od reszty środowiska pracy lub do osłonięcia
najbardziej hałaśliwych części maszyn. Mogą być to obudowy ciężkie (murowane)
lub lekkie (wykonywane najczęściej z dwóch warstw blachy i materiału tłumiącego
pomiędzy nimi). Skuteczność obudów pełnych sięga 25dB, a częściowych dochodzi
do 5dB.
Tłumiki akustyczne wykorzystuje się do tłumienia hałasów w przewodach w których
odbywa się przepływ powietrza lub gazu (wentylacja, wloty i wyloty sprężarek, turbin,
silników spalinowych).
18
Ekrany akustyczne służą do ograniczania zarówno hałasu docierającego na dane
stanowisko pracy jak i hałasu emitowanego z określonej maszyny. Aby ekran spełniał
swoją rolę musi mieć duże rozmiary i być umieszczony jak najbliżej stanowiska pracy
bądz
hałaśliwej maszyny. Przykłady uzyskiwanych z zastosowaniem ekranu wartości
redukcji hałasu podano na Rys. 16.
Rys. 16. Ekrany akustyczne i przykłady uzyskiwanego tłumienia hałasu w zależności od chłonności
akustycznej sufitu pomieszczenia.
Przemysłowe kabiny dz
więkoizolacyjne są wykorzystywane jako pomieszczenia
sterownicze dla określonych, zautomatyzowanych procesów Pozwalają one na
odizolowanie stanowiska pracy od hałaśliwych maszyn i procesów technologicznych.
Materiały pochłaniające dz
więk stosowane są do wykładania przeszkód odbijających
dz
więk (w tym ścian i sufitów) w celu zwiększenia chłonności akustycznej
pomieszczenia i eliminacji dz
więków odbitych od przeszkód. Metoda ta pozwala na
obniżenie hałasu o 3 7dB lecz tylko w pomieszczeniach, których początkowa
chłonność była niewielka.
Aktywna redukcja hałasu jest to metoda zwalczania hałasu niskoczęstotliwościowego
polegająca na zastosowaniu dodatkowych z
ródeł dz
więku. Jej stosowanie jest jednak
ograniczone (głównie względami technicznymi) i z reguły wymaga indywidualnego
podejścia do zagadnienia.
Projektowanie środków ochrony zbiorowej jest procesem złożonym i przed długi
okres czasu proces ten opierał się jedynie na doświadczeniu i wyczuciu. Weryfikacja
praktyczna polegająca na pomiarze parametrów ochronnych w warunkach
rzeczywistych powodowała jednak, że często projekt trzeba było zaczynać od
początku, bądz
wprowadzać bardzo kosztowne modyfikacje. Rozwój metod
modelowania umożliwił powstanie programów komputerowych (np. program STREFA
opracowany w CIOP-PIB) wspomagających proces projektowania i umożliwiających
wykonywanie symulacji (prognozowania) parametrów akustycznych zabezpieczeń
przeciwhałasowych już na wczesnym etapie projektowania obiektów przemysłowych i
urządzeń.
Jednym z najważniejszych obszarów zastosowania komputerów do wspomagania
projektowania zabezpieczeń przeciwhałasowych jest prognozowanie poziomu hałasu
w halach przemysłowych. Umożliwia ono weryfikację projektów zabezpieczeń
przeciwhałasowych pod względem możliwości obniżenia hałasu po wykonaniu
zabezpieczeń. Przyczynia się więc do optymalizacji rozwiązania pod względem
obniżenia hałasu do akceptowalnego poziomu przy jednoczesnej minimalizacji
19
kosztów. Zastosowanie predykcji hałasu w obiektach nowoprojektowanych umożliwia
zarządzanie hałasem już w fazie uruchamiania zakładu.
3. Środki ochrony indywidualnej przed hałasem
Indywidualne ochrony słuchu są najprostszym i najszybszym do zastosowania
sposobem ochrony narządu słuchu przed szkodliwymi skutkami oddziaływania
hałasu. Środki ochrony indywidualnej przed hałasem powinny być stosowane jedynie
w przypadku gdy wyeliminowanie ryzyka związanego z hałasem nie jest możliwe
przy zastosowaniu innych rozwiązań. Należy przy tym pamiętać, że ochronniki słuchu
powinny być dobrane prawidłowo, co nie jest czynnością oczywistą. Do poprawnego
doboru ochronników niezbędne są wielkości charakteryzujące hałas inne niż w
przypadku oceny narażenia na hałas na stanowisku pracy. W metodzie dokładnej i
zalecanej niezbędna jest informacja o poziomach hałasu zmierzonych w pasmach
oktawowych, w metodach przybliżonych wystarczą wartości równoważnego poziomu
dz
więku A (LA) i C (LC) - HML, lub jedynie równoważny poziom dz
więku C (LC).
Częstą pomyłką jest podawanie zamiast równoważnego poziomu dz
więku C (LC),
szczytowego poziomu dz
więku C (LCpeak), a są to zupełnie różne paramenty hałasu.
Oprócz doboru pod kątem cech akustycznych niezbędne jest uwzględnienie w
procesie doboru takich cech jak: dopuszczenie ochronnika do stosowania (znak CE),
komfort użytkowania, środowisko i zakres działania, przeciwwskazania zdrowotne,
współdziałanie ochronnika z innymi środkami ochrony indywidualnej, takich jak
hełmy, okulary, itp.
Środki ochrony indywidualnej słuchu czyli ochronniki słuchu dzielą się na nauszniki
przeciwhałasowe i wkładki przeciwhałasowe (Rys. 17).
Rys. 17. Ochronniki słuchu.
20
Nauszniki przeciwhałasowe składają się z czasz tłumiących, obejmujących
małżowiny uszne i przylegających szczelnie do głowy miękkimi poduszkami oraz.
Nauszniki przeciwhałasowe mogą być niezależne (wtedy czasze połączone są za
pomocą specjalnej sprężyny dociskowej) lub mocowane do hełmów ochronnych
(wtedy każda czasza wyposażona jest w element mocujący do hełmu).
Wkładki przeciwhałasowe są to ochronniki słuchu przeznaczone do szczelnego
zamknięcia zewnętrznego przewodu słuchowego. Wkładki dzielimy na
jednorazowego użytku lub wielokrotnego użytku. Wkładki przeciwhałasowe mogą być
modelowane fabrycznie, formowane przez użytkownika, lub formowane przez
producenta indywidualnie dla każdego użytkownika, z uwzględnieniem specyfiki
budowy jego przewodu słuchowego.
W ostatnich latach obserwuje się znaczny postęp w konstrukcji ochronników słuchu.
Dotyczy on przede wszystkim poprawy parametrów ergonomicznych oraz własności
tłumiących. Nowoczesne ochronniki słuchu mogą być wyposażone w układy
elektroniczne z aktywną redukcją hałasu, z regulowanym tłumieniem oraz z
łącznością przewodową lub bezprzewodową.
4. Przedsięwzięcia o charakterze organizacyjnym
Działania o charakterze organizacyjnym mają na celu zmniejszenie narażenia na
hałas, którego nie można było wyeliminować żadnymi środkami technicznymi ani
zmniejszyć narażenie przez stosowanie środków ochrony indywidualnej. Należy
zaznaczyć, że działania o charakterze organizacyjnym powinny być prowadzone
równolegle ze wspomnianymi wcześniej działaniami o charakterze technicznym.
Działania organizacyjne polegają przede wszystkim na:
stosowaniu przerw w pracy i ograniczanie czasu pracy na hałaśliwych
stanowiskach,
rotację na stanowiskach pracy,
oddzielenie obszarów, w których wykonywane są prace o małej emisji hałasu
od obszarów, w których wykonywane są prace o dużej emisji hałasu,
grupowanie z
ródeł dz
więku w zależności od poziomu ciśnienia akustycznego
emitowanego dz
więku,
odsunięcie człowieka od hałaśliwych procesów (robotyzacja i automatyzacja),
odpowiednie usytuowaniu z
ródeł hałasu względem siebie i względem ścian
pomieszczenia.
Działania polegające na stosowaniu przerw w pracy, ograniczaniu czasu pracy na
hałaśliwych stanowiskach i rotacja służą ograniczaniu poziomu ekspozycji na hałas.
Poziom ekspozycji na hałas zależy od równoważnego poziomu dz
więku A na
stanowisku pracy i czasu ekspozycji. Stosując przerwy w pracy zmniejszamy czas
ekspozycji i co za tym idzie poziom ekspozycji na hałas. Jeżeli stosujemy rotację na
stanowiskach pracy, pracownik część dnia pracy spędza na stanowisku o dużym
poziomie hałasu a część na stanowisku o małym poziomie hałasu. Znając poziomy
równoważne dz
więku A dla obu stanowisk możemy tak dobrać czas pracy na obu
stanowiskach, aby poziom ekspozycji na hałas nie został przekroczony. Rozwiązanie
to nie może być stosowane, gdy przekroczone są maksymalny poziom dz
więku A lub
szczytowy poziom dz
więku C. Wartości te nie mogą być przekroczone w żadnej
21
chwili przebywania pracownika na stanowisku pracy więc stosowanie przerw w pracy
lub rotacji na stanowiskach pracy niczego nie zmienia.
Dzięki grupowaniu z
ródeł hałasu w różnych pomieszczeniach oraz rozdzieleniu
obszarów prac o różnych poziomach emisji hałasu pracownicy obsługujący cichsze
urządzenie (w znajdujące się w jednym pomieszczeniu) nie są narażeni na hałas
docierający z urządzeń głośniejszych (znajdujących się w innym pomieszczeniu).
Dzięki temu ograniczana jest liczba pracowników zagrożonych hałasem. Przykład
takiego działania pokazano na Rys. 18.
Rys. 18. Grupowanie z
ródeł hałasu.
Wymiernym efektem działań ukierunkowanych na zmniejszenie narażenia na hałas
na stanowiskach pracy jest rosnąca liczba stanowisk, na których problem hałasu
został ograniczony lub wyeliminowany.
Ważnym uzupełnieniem działań technicznych i organizacyjnych mających na celu
zminimalizowanie ryzyka związanego z występowaniem hałasu w środowisku pracy
jest profilaktyka medyczna. Zgodnie z art. 229 Kodeksu pracy pracownicy podlegają
wstępnym, kontrolnym i okresowym badaniom lekarskim. Pracodawca nie może
dopuścić do pracy pracownika bez aktualnego orzeczenia lekarskiego
stwierdzającego brak przeciwwskazań do pracy na określonym stanowisku. Badania
te prowadzone są w miarę możliwości w godzinach pracy a ich koszty pokrywa
pracodawca. Zakres wstępnych, okresowych i kontrolnych badań lekarskich,
częstotliwość wykonywania badań okresowych oraz zakres profilaktycznej opieki
zdrowotnej nad pracownikami został określony w rozporządzaniu Ministra Zdrowia i
Opieki Społecznej z dnia 30 maja 1996 r w sprawie przeprowadzania badań
lekarskich pracowników, zakresu profilaktycznej opieki zdrowotnej nad pracownikami
oraz orzeczeń lekarskich wydawanych do celów przewidzianych w Kodeksie pracy
(Dz. U 1996, nr 69, poz. 332 z póz
niejszymi zmianami).
Badania profilaktyczne przeprowadzane są na podstawie skierowania wydanego
przez pracodawcę, które powinno zawierać określenie rodzaju badania
profilaktycznego, stanowisko, na którym jest lub ma być zatrudniony pracownik oraz
informacje o występowaniu na tym stanowisku hałasu wraz z wynikami pomiarów.
22
Zakres i częstotliwość badań profilaktycznych określono w załączniku do w/w
rozporządzenia. Dla hałasu badania obejmują:
 Badania wstępne:
badania lekarskie  ogólne i otolaryngologiczne
badania pomocnicze  audiometryczne tonalne w zakresie 125-8000 Hz
(przewodnictwo powietrzne i kostne) oraz inne badania w zależności od
wskazań
 Badania okresowe:
badania lekarskie  ogólne i otolaryngologiczne
badania pomocnicze  audiometryczne tonalne w zakresie 125-8000 Hz
(przewodnictwo powietrzne i kostne)
 Ostatnie badania okresowe:
badania lekarskie - ogólne i otolaryngologiczne
badania pomocnicze  audiometryczne tonalne w zakresie 125-8000 Hz
(przewodnictwo powietrzne i kostne).
Badania ogólne powinny być wykonywane co 4 lata. Badania otolaryngologiczne i
audiometryczne powinny być wykonywane przez pierwsze trzy lata pracy w hałasie 
co rok, następnie co 3 lata. W razie ujawnienia w okresowym badaniu
audiometrycznym ubytków słuchu charakteryzujących się znaczną dynamiką
rozwoju, częstotliwość badań audiometrycznych należy zwiększyć, skracając
przerwę między kolejnymi testami do 1 roku lub 6 miesięcy. W razie narażenia na
hałas impulsowy albo hałas, którego równoważny poziom dz
więku A przekracza stale
lub często 110dB, badanie audiometryczne należy przeprowadzać nie rzadziej niż
raz w roku.
Lekarz prowadzący badania profilaktyczne może poszerzyć zakres badań o
dodatkowe specjalistyczne badania konsultacyjne oraz badania dodatkowe, a także
wyznaczyć krótszy termin następnego badania jeżeli stwierdzi, że jest to niezbędne
do prawidłowej oceny stanu zdrowia osoby przyjmowanej do pracy lub pracownika.
Badania lekarskie mają na celu wyeliminowanie przy pracach w narażeniu na hałas
osób, których stan zdrowia odbiega od normy, gdyż w wyniku narażenia na hałas
może on ulec dalszemu pogorszeniu. Badania te mają również na celu wychwycenie
wczesnych objawów zmian chorobowych (uszkodzenia słuchu) powstających pod
wpływem narażenia na hałas i niedopuszczenie do pogłębiania się choroby
Podsumowanie
Rozwój cywilizacyjny wiąże się z powstawaniem nowych, dotychczas niespotykanych
z
ródeł hałasu oraz szybkim mnożeniem z
ródeł już istniejących.. Wzrost świadomości
społecznej dotyczącej zagrożenia jakim jest hałas w środowisku pracy jest
przyczyną, że coraz częściej podejmowane są działania w zakresie ograniczania nie
tylko szkodliwego ale również uciążliwego oddziaływania tego czynnika na człowieka.
Mimo intensywnych działań związanych ze zwalczaniem hałasu nadal jest on
czynnikiem w istotny sposób oddziałującym niekorzystnie na człowieka. Liczba z
ródeł
23
hałasu stale rośnie. Tylko dzięki działaniom zarówno w sferze badawczej jak i
praktycznej wzrostowi liczby z
ródeł tych zagrożeń nie towarzyszy adekwatny wzrost
energii wibroakustycznej emitowanej do środowiska.
Coraz większą rolę w propagowaniu wiedzy dotyczącej hałasu w środowisku pracy
odgrywa Internet. Można w nim znalez
ć zarówno wiele przydatnych informacji na
temat pomiarów i oceny tego czynnika jak i skorzystać z narzędzi wspomagających
profilaktykę narażenia na hałas. Przykładem może być dedykowany system
internetowy dostępny pod adresem www.serwis.wypadek.pl.
Literatura uzupełniająca
1. Augustyńska D., Przepisy prawne i normy UE oraz krajowe dotyczące ochrony
przed hałasem w środowisku pracy, Materiały II Krajowej Konferencji Naukowej
pt.  Hałas w środowisku , Katowice, kwiecień, 2005,
2. Czynniki szkodliwe w środowisku pracy  wartości dopuszczalne. Red. D.
Augustyńska, M. Pośniak. Warszawa, CIOP, 2003.
3. Engel Z.: Ochrona środowiska przed drganiami i hałasem. Warszawa,
Wydawnictwo Naukowe PWN 2001.
4. Ochrona przed hałasem i drganiami w środowisku pracy. Pod red. D.
Augustyńskiej i W.M. Zawieski, Warszawa, CIOP 1999.
5. Ocena ryzyka zawodowego. Podstawy metodyczne. Red. W.M.Zawieska,
Warszawa, CIOP 2004.
6. Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 13 maja 1998 roku w sprawie
dopuszczalnych poziomów hałasu w środowisku (Dz.U. nr 66, poz.436).
7. Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 29 listopada 2002 r. w
sprawie najwyższych dopuszczalnych stężeń i natężeń czynników szkodliwych
dla zdrowia w środowisku pracy (DzU nr 217, poz. 1833).
8. Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 30 lipca 2002r. w sprawie wykazu chorób
zawodowych, szczegółowych zasad postępowania w sprawach zgłaszania
podejrzenia, rozpoznawania i stwierdzenia chorób zawodowych oraz podmiotów
właściwych w tych sprawach (DzU nr 132, poz.1115),
9. Rozporządzenie Ministra Gospodarki i Pracy z dnia 5 sierpnia 2005 r., w sprawie
bezpieczeństwa i higieny pracy przy pracach związanych z narażeniem na hałas
lub drgania mechaniczne (Dz. U. Nr 157, poz. 1318),
24