WASILIJ ROZANOW Halina Rarot Religia a nauka w myśli W. Rozanowa
vð zaliczany do przedstawicieli rosyjskich myÅ›licieli religijnych, przedstawicieli renesansu filozoficzno-
religijnego przełomu XIX i XX wieku
vð na jego twórczość wpÅ‚yw miaÅ‚a jego biografia: pochodziÅ‚ z rodziny wielodzietnej, gdzie dominowaÅ‚ głód i
bieda, o czym niejednokrotnie wspomina w swoich utworach
vð zafascynowany w mÅ‚odoÅ›ci postaciÄ… i utworami Dostojewskiego (jego pierwszÄ… żonÄ… byÅ‚a dawna kochanka
Dostojewskiego)
vð fascynacja pracami Arystotelesa (przekÅ‚adaÅ‚ pięć pierwszych ksiÄ…g Metafizyki)
vð pierwsza i najważniejsza książka (niedoceniona przez krytyków): O rozumieniu (1886)  wyróżniaÅ‚a siÄ™
trudnym i chaotycznym stylem, co mogło być powodem niechętnego przyjęcia przed krytyków; dążenie do
stworzenia całościowego światopoglądu (celnoje znanie);
vð religia nie jest przeszkodÄ… dla rozwoju nauki, a wrÄ™cz przeciwnie  jej sprzymierzeÅ„cem
vð nie uznaje stanów wÄ…tpienia (charakterystycznych dla pozytywistycznego modelu uprawiania nauki) za
naturalne dla rozumu ludzkiego
vð religia podkreÅ›la, że Å›wiat jest niepojÄ™ty w peÅ‚ni dla ludzkiego rozumu i dziÄ™ki temu istniejÄ… obszary tego, co
nieznane
vð rozumienie jako rzecz różna od wiedzy i poznania; rozumienie  dziaÅ‚alność i cel rozumu; wiedza natomiast
jest uwarunkowana całkowicie przez swój Przedmiot, odpowiada jego strukturze, a jej z
ródłem są zmysły;
sucha wiedza jest elementem jałowym rozumu i dopiero rozumienie czyni wiedzę przydatną dla człowieka;
podobnie z poznaniem  poznać możemy informację o świecie, ale jej pełne przyjęcie przez człowiek odbywa
się dzięki rozumieniu; główna czynność rozumu  nie poznawanie, a porządkowanie poznania; rozumienie
jako przyjmowanie świata dla nas samych
vð po tych rozważaniach  filozoficzna publicystyka, jego twórczość zdominowaÅ‚y tematy małżeÅ„stwa, rozwodu,
seksu i płodności, pierwszy artykuł Małżeństwo i chrześcijaństwo
vð oskarża chrzeÅ›cijaÅ„stwo o bezsensowne ujarzmianie siÅ‚ witalnych brzmiÄ…cych w ludzkiej seksualnoÅ›ci;
ascetyzm i dążenie do panowania nad popędami są nienaturalne dla człowieka i sprzeczne z wolą Boską;
wywołuje to burzliwą polemikę z filozofami prawosławnymi
vð nie stroniÅ‚ od bezpoÅ›rednioÅ›ci i szczegółowych przykÅ‚adów (nazywano go nawet erotomanem), czym
szokował; nie tylko poglądy, ale sam jego styl, niekonwencjonalny jak na te czasy, cieszy się
zainteresowaniem badaczy: prace pełne kursyw, wielokropków, wykrzykników
vð najbardziej interesujÄ…cy pod wzglÄ™dem stylu jest zbiór OpadÅ‚e liÅ›cie  sÄ… to notatki sporzÄ…dzone w różnych
okolicznościach życia Rozanowa, tworzące pewną całość filozoficznego systemu
vð dla jego prac charakterystyczne sÄ… czÄ™ste odwoÅ‚ania osobiste
vð czÄ™sto opisywaÅ‚ wÅ‚asnÄ… brzydotÄ™ i uÅ‚omnoÅ›ci, badacze widzÄ… w tej autodestrukcji zabieg celowy, szokowanie
(jak cynicy), celem którego jest przygotowanie ludzi do przyjęcia nowego ideału etycznego i estetycznego
vð prawdziwe piÄ™kno jest proste, zwykÅ‚e i wynika z moralnoÅ›ci
vð moralność nie jest skodyfikowanym systemem, ma charakter immanentny, podochodzi z dziaÅ‚aÅ„ otaczajÄ…cych
nas ludzi, którzy postępują moralnie z wrodzonej intuicji do czynienia dobra
vð gloryfikowaÅ‚ życie codzienne
vð tematyka polityczna  wtórna dla Rozanowa, lecz jako Å›wiadek rewolucji nie mógÅ‚ siÄ™ jej wyzbyć
vð ostatnia praca  Apokalipsa naszych czasów  dominuje tematyka antychrzeÅ›cijaÅ„ska, negatywny wpÅ‚yw
chrześcijaństwa jako z
ródło rewolucji; chrześcijaństwo wypaczyło istotę człowieka i przeznaczoną mu przez
Boga rolę; chrześcijaństwo zrodziło nihilizm, pasywność
vð podstawa Å›wiata  życiodajny eros, akceptacja seksualnoÅ›ci i popÄ™dów
vð oskarża literatów, że nie zrobili nic, by uchronić spoÅ‚eczeÅ„stwo przed staczaniem siÄ™ w nihilizm (Radiszczew,
Fonwizin, bo Dostojewskiego kocha)
vð rewolucja ma charakter apokaliptyczny, jej z
ródła tkwią w woli boskiej
vð socjalizm, który wyrasta z chrzeÅ›cijaÅ„stwa, ma za podstawÄ™ nie miÅ‚ość do bliz
niego, a zazdrość i
podejrzliwość wobec majątku bogatszego
vð zauważyÅ‚ żelaznÄ… kurtynÄ™, spadajÄ…cÄ… na RosjÄ™