N O T A T N I K P R A K T Y K A
Płytki drukowane w domu, część 3
Jak wykorzystaĘ gotowe
chemicznych. Na szczÍÅ›cie sÄ… to te
Jest to ostatnia czÍśĘ
wzory...
same substancje, w ktÛrych obrabia-
artykuÅ‚u poÅ›wiÍconego
...ktÛre zostaÅ‚y wydrukowane
na jest folia ìTransreflexî.
prezentacji najnowszych
w ksiąłce, na wkładce EP, itp? Oczy-
Å›rodkÛw dla domowej produkcji
wiÅ›cie jest to moÅ‚liwe! NiezbÍdna
WzÛr na folii i co dalej?
płytek drukowanych.
do tego celu bÍdzie specjalna folia
Jak wspomniałem w poprzedniej
Tym razem prezentujemy
ìTransrelfexî, przy pomocy ktÛrej
czÍÅ›ci artykuÅ‚u, przeniesienie wzoru
zasady obowiÄ…zujÄ…ce podczas
mołliwe jest stykowe kopiowanie
poÅ‚Ä…czeÒ na powierzchniÍ pÅ‚ytki
wykonywania płytek metodą
dowolnego rysunku. ZaletÄ… tej me- drukowanej wymaga zastosowania
naświetlania, prezentujemy tody kopiowania jest niezalełnośĘ
od nadrukÛw znajdujÄ…cych siÍ na
gamÍ niezbÍdnych Å›rodkÛw
drugiej strony kartki-matrycy (rys.
chemicznych oraz podstawowe
3). Wywołanie i utrwalenie wświet-
narzÍdzia, ktÛre w znacznym
lonego obrazu umołliwia specjal-
stopniu ułatwiają wykonanie tej
ny zestaw sproszkowanych środ-
pracy.
kÛw chemicznych (fot. 6).
Po skopiowaniu otrzymujemy
jej obraz pozytywowy. Jełeli ko-
piowany wzÛr pÅ‚ytki zostaÅ‚
wydrukowany jako nega-
tyw, moÅ‚na go ìod-
wrÛciĘî przy po-
mocy folii negaty-
Fot. 5.
wowej (rys. 4).
DośĘ istotną wadą
jednego z dwÛch podstawowych ro-
tej folii jest ko- dzajÛw folii:
niecznośĘ stoso- - standardowej, na ktÛrej nano-
wania do naÅ›wiet- szony jest wzÛr Å›cieÅ‚ek, ktÛry sta-
Rys. 3.
lania promiennika
nowi matrycÍ fotograficznÄ… do prze-
ultrafioletu, a do wywoÅ‚ania i utrwa- niesienia na powierzchniÍ miedzi,
lenia obrazu - specjalnych substancji - folii TES, ktÛra umoÅ‚liwia
Å‚atwe przeniesienie nadrukowanych
poÅ‚Ä…czeÒ na powierzchniÍ miedzi
SposÛb przygotowania
wywoływacza i utrwalacza do kryjącej laminat.
folii ìTransreflexî oraz folii
O ile przeniesienie wzoru z folii
negatywowej
TES wymaga tylko Å‚elazka, wyko-
rzystanie standardowych folii jest
W opakowaniu znajdujÄ… siÍ trzy
znacznie bardziej skomplikowane.
torebki:
ìSkomplikowaneî oznacza niestety
- ze składnikiem wywoływacza
ìdroÅ‚szeî, ale - jak pokazaÅ‚a prak-
oznaczonym literÄ… ìAî,
tyka - warte swojej ceny, bowiem
- ze składnikiem wywoływacza
oznaczonym literÄ… ìBî,
- ze specjalną solą, spełniająca
rolÍ utrwalacza.
ZawartośĘ kałdej z torebek wy-
woływacza naleły rozpuściĘ w 0,5l
lekko ogrzanej wody. Przed ułyciem
obydwa roztwory naleły ze sobą
wymieszaĘ w stosunku 1:1. Tak
przygotowany roztwÛr moÅ‚na wyko-
rzystywaĘ przez ok. 30 godzin (w
zalełności od temperatury otocze-
nia). Utrwalacz (całą zawartośĘ to-
rebki) naleły rozpuściĘ w 1l wody.
Fot. 6.
Elektronika Praktyczna 7/98
21
N O T A T N I K P R A K T Y K A
Aby mÛc korzystaĘ z folii ìTran-
sreflexî wystarczy zwykÅ‚a lampka
z Å‚arÛwkÄ… o mocy minimum 100W.
trafioletowej. Zastosowanie naświet-
larki zapewnia dokÅ‚adny i rÛwno-
mierny docisk folii z naniesionym
wzorem, do pokrytej emulsją świat-
łoczułą powierzchni laminatu.
Na zakup naÅ›wietlarki bÍdzie
mogło pozwoliĘ sobie z pewnością
niewielu CzytelnikÛw. Przy odrobi-
nie ostroÅ‚noÅ›ci naÅ›wietlarkÍ moÅ‚na
zastÄ…piĘ Å›wietlÛwkami ultrafioleto-
Jełeli chcesz szybko wykonaĘ
negatyw wzoru płytki mołesz wyko-
rzystaĘ specjalnÄ… foliÍ negatywowÄ….
Do jej obrÛbki niezbÍdne sÄ… Å›rodki
chemiczne identyczne, jak dla folii
ìTransreflexî. Do naÅ›wietlania folii
negatywowej niezbÍdny jest pro-
miennik ultrafioletu.
Rys. 5.
jakośĘ wykonywanych płytek jest wanie ultrafioletowe o dł-
bliska standardom profesjonalnym. ugości fali 350..370nm.
Po przeniesieniu wzoru pÅ‚ytki na Øaden ze standardowych
przeüroczystÄ… foliÍ naleÅ‚y przygoto- promiennikÛw (zwÅ‚aszcza
waĘ odpowiedni kawałek laminatu lampy kwarcowe uływa-
i pokryĘ go warstwą światłoczułą. ne do sztucznego opala-
Elfa ma w swojej ofercie specjalnÄ… nia w warunkach domo-
emulsjÍ Å›wiatÅ‚o- wych) nie emituje pro-
czułą mieniowania o tej długoś-
ci, w zwiÄ…zku z czym za-
lecane jest zakupienie
specjalnej lampy do tego
celu. Podczas posługiwa-
nia siÍ promiennikiem
naleÅ‚y zwrÛciĘ szcze-
ìPositiv gÛlnÄ… uwagÍ, na ko-
fotoresistî, niecznośĘ przestrze-
ktÛrÄ… moÅ‚na po- gania zasad bezpie-
Fot. 7.
krywaĘ miedü przykle- czeÒstwa - pro-
jonÄ… do powierzchni laminatu. Do- mieniowanie ul-
świadczenia przeprowadzone przez trafioletowe ma
autora wykazaÅ‚y, Å‚e rÛwnomierne bardzo negatywny
pokrycie powierzchni płytki tą emul- wpływ na wzrok
sjÄ… nie jest zadaniem prostym (znacz- ludzki. PiekÄ…ce
nie trudniejszym, nił w przypadku i łzawiące oczy są
emulsji ìPositivî firmy Kontakt Che- dowodem na to,
Fot. 8.
mie). Co wiÍcej cena takiej emulsji Å‚e niezbyt uwaÅ‚-
wymi przymocowanymi do prosto-
jest bardzo wysoka. nie posÅ‚ugiwaliÅ›my siÍ lampÄ…. Z te-
Wobec tych, dośĘ wałkich, argu- go właśnie powodu warto jest za- kątnej płyty, dwoma szybami i nie-
mentÛw znacznie lepszym i taÒszym inwestowaĘ dobrej jakoÅ›ci naÅ›wiet- wielkim pudeÅ‚kiem wykonanym
z plastyku, drewna lub dowolnego
rozwiÄ…zaniem okazuje siÍ wykorzys- larkÍ (fot. 8) lub samodzielnie wy-
tanie kawaÅ‚kÛw laminatu fabrycznie konaĘ szczelnÄ… obudowÍ, ktÛra unie- innego materiaÅ‚u, ktÛry nie prze-
puszcza Å›wiatÅ‚a (rys. 5) . PomiÍdzy
pokrytych emulsjÄ… Å›wiatÅ‚oczuÅ‚Ä… (fot. moÅ‚liwi bezpoÅ›redniÄ… obserwacjÍ
szyby naleły włołyĘ laminat z przy-
7). Jest ona uczulona na promienio- wÅ‚Ä…czonej lampy lub Å›wietlÛwki ul-
Elektronika Praktyczna 7/98
22
N O T A T N I K P R A K T Y K A
wienie trwa znacznie krÛcej, jeÅ‚eli
temperatura środka trawiącego wy-
nosi ok. 50oC, zalecane jest ciągłe
jej podgrzewanie podczas trawienia.
Najłatwiej zadanie to mołna zreali-
zowaĘ, korzystając ze specjalnej tra-
wiarki wyposałonej w termometr,
elektrycznÄ… grzaÅ‚kÍ (fot. 9) i ewentu-
alnie pompÍ powietrza (fot. 10), ktÛra
przyspiesza usuniÍcie zbÍdnych frag-
mentÛw powierzchni miedzi.
Po wytrawieniu pozostaje nam
ponownie umyĘ pÅ‚ytkÍ, przesuszyĘ
Rys. 5.
ją, wywierciĘ otwory i rozpocząĘ
łołoną od strony emsulsji światło-
1,5% roztwÛr. Czas wywoÅ‚ywania montaÅ‚. To siÍ naprawdÍ da zrobiĘ!
czułej folią ze wzorem druku. Szyby
Piotr Zbysiński, AVT
nie przekracza zazwyczaj 3..4 minut,
trzeba ścisnąĘ np. przy pomocy
ale w pewnych sytuacjach wystarcza
Wszystkie przedstawione w arty-
kÄ…piel trwajÄ…ca 30 sekund. Dlatego
Podczas korzystania z naÅ›wietlar- naleÅ‚y uwaÅ‚nie obserwowaĘ zjawis- kule materiaÅ‚y i narzÍdzia udostÍp-
ki ultrafioletowej naleły bardzo uwa-
niła redakcji firma Elfa. Poniłej
ka zachodzące na powierzchni płytki
łaĘ na wzrok!
podajemy ich numery katalogowe
drukowanej. Podczas wywoływania
i ceny netto:
dobrze jest przecieraĘ powierzchniÍ
spinaczy bieliünianych i wÅ‚oÅ‚yĘ do
pÅ‚ytki delikatnym pÍdzlem, co - numer katalogowy folii ìTran-
pudeÅ‚ka w taki sposÛb, aby nad, lub
sreflexî A4 (w opakowaniu 2 arku-
przyspieszy usuwanie wywołanej
pod nimi, zmieÅ›ciÅ‚a siÍ pÅ‚yta ze
sze): 49-516-20, cena: 30,80zł;
emulsji.
Å›wietlÛwkami. RozwiÄ…zanie to
- numer katalogowy zestawu do
spisuje siÍ bardzo dobrze,
obrÛbki folii ìTransreflexî oraz ne-
pod warunkiem zapew-
gatywowej (wywoływacz i utrwa-
nienia rÛwnomier-
lacz): 49-577-83, cena: 37,43zł;
nego oświetle-
- numer katalogowy folii negaty-
nia po-
wowej (w opakowaniu 2 arkusze
A4): 49-516-12, cena: 30,80zł;
- numer katalogowy emulsji ìPo-
sitiv fotoresistî: 49-815-51, cena:
86,62zł;
- numer katalogowy naświetlarki
ultrafioletowej (250x160mm, 8W): 49-
Zalecanym roztworem do wywo-
821-04, cena: 1419,33zł;
Fot. 9.
ływania emulsji światłoczułej pokry-
- numer katalogowy trawiarki:
wajÄ…cej powierzchniÍ pÅ‚ytki druko-
wierzchni płytki drukowanej.
49-578-58, cena: 239,76zł;
wanej jest soda Å‚rÄ…ca (kaustyczna).
W katalogu Elfy dostÍpne jest
- numer katalogowy pompy po-
wiele wersji ìsurowychî pÅ‚ytek
wietrza: 49-824-35, cena: 116,10zł;
o rÛÅ‚nych wymiarach i gruboÅ›ci po-
Po zakoÒczeniu procesu wywoÅ‚y- - numer katalogowy grzaÅ‚ki elek-
krycia miedziÄ…. DostÍpne sÄ… takÅ‚e
trycznej: 49-825-83, cena: 149,27zł.
wania pÅ‚ytkÍ naleÅ‚y przemyĘ pod
kawałki laminatu dwustronnie po-
Bezpłatny katalog Elfa mołna
biełącą wodą i mołna przejśĘ do
krytego miedzią i emulsją światło-
zamÛwiĘ pod numerem telefonu (0-
ostatniego
czuÅ‚Ä…. DziÍki temu kaÅ‚dy poten-
22) 652-38-80 lub poprzez e-mail:
[e-mail].
Fot. 10.
ì c h e -
micznegoî etapu wytwarzania -
trawienia. W poprzedniej edycji ka-
cjalny wykonawca płytki znajdzie
talogu Elfy znajdowaÅ‚y siÍ Å›rodki
odpowiedniÄ… propozycjÍ dla siebie.
trawiące, w aktualnej ich juł nie ma.
Naświetlona płytka wymaga wy-
Trzeba wiÍc sprÛbowaĘ poradziĘ so-
wołania wzoru druku. Zalecanym
bie innymi dostÍpnymi na rynku
Å›rodkiem wywoÅ‚ujÄ…cym jest dostÍp-
Å›rodkami. Doskonale spisuje siÍ
na w sklepach chemicznych soda
w roli wytrawiacza nadsiarczan sodu
Å‚rÄ…ca, z ktÛrej naleÅ‚y przygotowaĘ
lub chlorek łelazowy. Poniewał tra-
Elektronika Praktyczna 7/98
23