Materiały V Konferencji Naukowo-Technicznej PPM'06
__________________________________________________________________________________________
Jerzy OL
DZKI
Politechnika Warszawska
Instytut Elektrotechniki Teoretycznej i Systemów Informacyjno-Pomiarowych
PODSTAWOWE PROBLEMY AKREDYTACJI
POLSKICH LABORATORIÓW WZORCUJ
CYCH
W procesie akredytacji najważniejszym etapem jest ocena laboratorium pod względem zgodności
z wymaganiami normy P�-ISO/IEC 17025:2005. W czasie oceny często dochodzi do wystawiania
tzw. kart niezgodności, które są kwalifikowane w trójstopniowej skali: duża, średnia i mała. Ocena
kompetencji załogi laboratorium i zakresu akredytacji nie jest całkiem obiektywna  różne
stopniowanie może zdarzyć się w podobnych sytuacjach. W referacie autor przedstawia uwagi
dotyczące trudności w rozwiązywaniu problemów zarządzania, a także problemów technicznych
i naukowych występujących w procesie akredytacji laboratorium wzorcującego.
THE MAIN PROBLEMS OF THE ACCREDITATION
OF CALIBRATION LABORATORIES IN POLAND
The most important step in the calibration laboratory accreditation process is assessment to the
standard ISO/IEC 17025:2005. During the assessment frequently non-conformity sheet is considered
- when laboratory produces a calibration that is not acceptable. �on-conformities may be  very
serious indeed ,  quite significant and "minor". The problem is the evaluation of staff competence or
technical validity is not entirely objective - different gradings may result in similar situations. The
author pointed out difficulties in management, technical and scientific solutions of problems
connected with the calibration laboratory assessment during the process of accreditation.
1. AKREDYTACJA A REWOLUCJA JAKOŚCI
Globalizacja handlu i usług jest najważniejszym stymulatorem szybkiego rozwoju akredytacji
w ogóle, zaś akredytacji laboratoriów wzorcujących w szczególności. Dobrze jest wiąc najprzód
krótko odnieść sią do podstaw jej funkcjonowania.
Akredytacja laboratoriów wzorcujących jest jedną z wielu czynności podejmowanych dla
zapewnienia wysokiej jakości produktów i usług. Jakość jest pojąciem złożonym, przy czym należy
zauważyć, że brak jest jednoznacznej i ścisłej definicji pojącia "jakość". W teorii zarządzania jakość
jest jedną z cech najpowszechniej uznanych za pożądane. Jakość najogólniej, to poczucie, że coś jest
lepsze od czegoś innego. W pierwszym przybliżeniu przyjmuje sią, że jakość, to całość cech oraz
charakterystyk produktu, usługi czy procesu, mająca możliwość zaspokojenia potrzeb klientów.
Dziś jakość to także jeden z najważniejszych stymulatorów konkurencyjności. Współczesne
poglądy na rolą jakości w rozwoju cywilizacji ukształtowały sią w latach 1960-90 i zainicjowały ruch
społeczny zwany "rewolucją jakości" [1, 2]. Dość charakterystyczną ilustracją pokazującą rolą
podstawowych instytucjonalnych filarów europejskiej polityki jakości jest gmach na rys. 1. Struktura
tej budowli odwzorowuje również trendy światowe. Nastąpstwem tak formułowanej polityki stały sią
działania legislacyjne w obszarze każdego z opisanych filarów.
Podstawowym postulatem tej polityki jest konieczna harmonizacja przy budowie wszystkich jej
filarów. Istotne zaniedbania w którejkolwiek z wymienionych dziedzin muszą objawiać sią
zarysowaniem fasady, a nawet wrącz katastrofą budowlaną.
60 Jerzy OL
DZKI
__________________________________________________________________________________________
EUROPEJSKA
POLITYKA JAKOŚCI
Wzrost konkurencyjności
Badania
Zarządzanie
Normalizacja M etrologia i Akredytacja
jakością
certyfikacja
PRZEDSI
BIORCY W UNII EUROPEJSKIEJ
Rys. 1. Podstawowe filary europejskiej polityki jakości; wg [3]
Fig. 1. Institutional pillars of the European Quality Policy; according to [3]
2. NORMY I REGULACJE PRAWNE
Wzgląd na szczupłość miejsca nie pozwala na charakterystyką procesów prawnych, które, po wielu
burzliwych przejściach i kryzysach, doprowadziły do stanu dziś obowiązującego w Polsce.
W rezultacie tych procesów laboratorium wzorcujące, które chce uzyskać akredytacją, obowiązują
regulacje zawarte w dokumentach, których pełny wykaz znajduje sią na stronie internetowej Polskiego
Centrum Akredytacji (www.pca.gov.pl). Podstawą prawną dla działania Polskiego Centrum
Akredytacji w zakresie akredytacji laboratoriów wzorcujących dają ustawy:
" z dnia 11 maja 2001 r. - Prawo o miarach,
" z dnia 30 sierpnia 2002 r. - O ocenie zgodności.
Zestaw dokumentów zawierających wymagania stawiane laboratoriom wzorcującym jest - jak sią
wydaje - dość stabilny. Dalsze zmiany w perspektywie kilku lat nie powinny być duże, gdyż
obserwuje sią pewne uspokojenie po kilku stanach przejściowych. Jedynie norma PN-ISO 10012-
1:1998/Ap1:2001 najprawdopodobniej bądzie wycofana, zaś jej załącznik A zostanie zastąpiony
dokumentem PCA, zawierającym wytyczne do wyznaczania odstąpów czasu miądzy kolejnymi
potwierdzeniami wzorców i narządzi pomiarowych. Ostatnia edycja tej normy (PN-EN ISO
10012:2004) całkowicie zmieniła charakter regulacji - traktuje ona teraz o wymaganiach dotyczących
procesów pomiarowych i wyposażenia pomiarowego laboratoriów przemysłowych.
3. PROBLEMY ZARZ
DZANIA
Rewolucja jakości i kompleksowe zarządzanie przez jakość (TQM) są nieodłącznie związane
z problemami zarządzania, których rozwiązywanie znalazło wsparcie w kolejnych normach z serii ISO
9000. Do rozwiązań zawartych w tych normach nawiązuje wprost norma PN-EN ISO/IEC
17025:2005. Tu jednak napotykamy przeszkody i bariery związane z jednej strony ze specyfiką
 Podstawowe problemy akredytacji polskich laboratoriów wzorcujących 61
__________________________________________________________________________________________
stosunkowo niewielkiej organizacji, którą stanowi laboratorium wzorcujące, zaś z drugiej strony -
z globalną zmianą paradygmatu organizacji, polegającą na przejściu od struktury zhierarchizowanej,
zwanej "mechaniczną", do struktury sieciowej, zwanej "naturalną" [4]. Analizy porównawcze
prowadzone w Harvard Business School wskazują, że przejście to charakteryzuje sią w organizacji
zmianą struktury pionowej na poziomą, zastąpieniem zadań rutynowych upełnomocnianiem,
formalistycznych procedur - dostąpem do informacji, strategii konkurencji - strategią współpracy,
sztywnej kultury organizacji - kulturą adaptacyjną (patrz rys. 2). System hierarchiczny przestaje być
optymalnym rozwiązaniem organizacyjnym. Konsekwencją informatyzacji staje sią upowszechnianie
wiedzy w sieci, przedkładanie rozwiązań poziomych, wzrost egalitarności.
P a ra d y g m a t s y s te m u
P a ra d y g m a t s y s te m u
n a tu ra ln e g o
m e c h a n ic zn e g o
Struktura Struktura
pionowa pozioma
Zmiany organizacji
zapewniające utrzymanie
K ultura
Zadania Sztywna
Upełnomocnianie
sprawnego funkcjonowania
adaptacyjna
rutynowe kultura
i przeżycie
Strategia Dostępna Strategia
Formalistyczne
konkurencji współpracy
informacja
procedury
S ta b iln e o to c ze n ie Z a b u rzo n e o to c ze n ie
S p ra w n e fu n k c jo n o w a n ie O rg a n iza c ja u c zą c a s ię
Rys. 2. Dwa paradygmaty tworzenia organizacji; wg [4]
Fig. 2. Two organization design paradigms; according to [4]
Podstawowa trudność w dopasowaniu do norm polega wiąc na tym, że załogi znakomitej
wiąkszości laboratoriów wzorcujących, licząc od kilku do kilkunastu osób, szybciej, cząściej i łatwiej
przyswajają sobie założenia paradygmatu systemu naturalnego, niż norm z serii zapoczątkowanej
normą ISO 9000 (w tym także norma ISO 17025), akcentujących konieczność hierarchii i szczególną
rolą najwyższego kierownictwa. Nie znajdujemy w tych normach regulacji podkreślających zasadą
wspólnego podnoszenia jakości przez całą załogą laboratorium. Normy ISO zalecają zadekretowanie
jakości:  Aby osiągnąć zadowalającą jakość, konieczne jest zobowiązanie wszystkich szczebli
organizacji do przestrzegania zasad jakości". Czy jednak można osiągać cele jakości poprzez
zobowiązania? Jakość jest przede wszystkim rezultatem synergii, która w organizacji wytwarza tzw.
"wartość dodaną" i wynika z właściwego rozwoju wspieranego podnoszeniem kompetencji personelu.
Mówi o tym wprowadzenie do normy ISO 9004. Dalej jednak próżno szukać odpowiednich regulacji.
Słabością norm ISO jest również postrzeganie organizacji jako systemu ściśle sformalizowanego.
Tymczasem coraz głośniej teoretycy i praktycy zarządzania podnoszą postulat uwzglądniania
w regulacjach dotyczących funkcjonowania organizacji tych elementów, które zwykle znajdują sią
poniżej linii zanurzenia, jeśli przyjąć do opisu organizacji model "góry lodowej" [5]. O ile cząść
widoczna "góry" była przez normy dostrzegana, o tyle wszystko to, co znajduje sią poniżej linii
zanurzenia, jest przez nie pomijane, jako nieistotne. Nie bierze sią wiąc pod uwagą postaw
pracowników w organizacji, ich postrzegania ewentualnych zmian, nie bierze sią pod uwagą tzw.
norm grupowych i stosunków miądzyludzkich, nie docenia sią wpływu konfliktów, które, gdy
pojawiają sią, powinny być możliwie szybko rozwiązywane.
Zmiana paradygmatu organizacji zakłada również zmianą funkcji "najwyższego kierownictwa".
Szczególnie intensywnie rozwijane są tu kierunki "każdy jest liderem" [6] i "zarządzanie bez
62 Jerzy OL
DZKI
__________________________________________________________________________________________
przywództwa" [7]. Zakładają one, że każdy pracownik organizacji o strukturze sieciowej dobrze ją zna
i może proponować środki i drogi poprawy jej funkcjonowania. W tym sensie liderem jest każdy, kto
potrafi wskazać rozbieżności miądzy działaniem organizacji, a celami, do których ona dąży, w sposób
motywujący innych dla osiągniącia tych celów. Pracownicy grają tu różne role zależnie bardziej od
czasu, miejsca i umiejątności lub doświadczenia, niż od ich formalnej rangi czy utytułowania. Do
pożądanych cech pracownika organizacji sieciowej należą: zdolności, doświadczenie, potrzeba
niezależności, profesjonalne nastawienie. Pracownikom zdolnym i doświadczonym nie trzeba mówić,
co mają robić. Także wtedy, gdy praca jest rutynowa i prosta, nie ma potrzeby specjalnego
ukierunkowania. Każdy wiąc w miejscu, w którym pracuje jest liderem. Już choćby z tak pobieżnego
przeglądu widać, że do organizacji typu laboratorium wzorcujące dużo lepiej przystaje paradygmat
systemu naturalnego.
Problemy komunikacji w laboratorium i rolą najwyższego kierownictwa w ich rozwiązywaniu
można zilustrować za pomocą analogii do funkcji zarządzania interfejsem w systemie pomiarowym
[8]. Funkcja ta jest niezbądna, by zapewnić dobrą komunikacją. Podstawowe operacje realizowane za
jej pomocą, to np. inicjowanie tematu, obsługa przerwań, sterowanie gąstością przepływu informacji,
a także zabezpieczanie kanałów komunikacji przed przeciążeniem. Przy ocenie właściwego
funkcjonowania komunikacji w laboratorium wydaje sią, że właśnie tym operacjom należy sią
dokładnie przyjrzeć. Nie bez znaczenia jest też ocena procesu komunikacji wykorzystująca model
opisany przez D. Hellriegela i J. W. Slocuma [9]. Ważne jest zwłaszcza sprawne funkcjonowanie
sprzążenia zwrotnego, które jest dość cząsto narażone na zakłócenia dużo wiąksze niż tor główny.
4. PROBLEMY TECHNICZNE I NAUKOWE
Organizacja laboratorium wzorcującego wymaga zgromadzenia odpowiedniej aparatury
pomiarowej, wyposażenia dodatkowego i zapewnienia odpowiednich pomieszczeń wraz z zapleczem.
Jest jednak sprawą oczywistą, że ocena laboratorium wzorcującego zawsze bądzie polegała przede
wszystkim na sprawdzeniu wiedzy i kompetencji personelu w zakresie obejmującym:
" wzorce, hierarchie wzorcowań i spójność pomiarową,
" przyrządy (narządzia) pomiarowe,
" procedury i instrukcje techniczne (techniką pomiarów), szacowanie niepewności,
" rejestracją wyników (w tym obsługą programów komputerowych),
" systemy jakości (w tym procedury jakości).
Każda z wymienionych tu kategorii ma swoją literaturą przedmiotu i mniej wiącej zakreślony
obszar problemów pozostających do rozwiązania. Można i trzeba tu jednak podkreślić potrzebą
powstawania opracowań syntetyzujących. Dobry kierunek pokazały tu monografie J. Piotrowskiego
i K. Kostyrko [10] i praca zbiorowa pod kierunkiem J. L. Buchera [11].
Spośród tematów wymagających pilnego rozwiązania należy wymienić problemy nowych gałązi
techniki pomiarowej związane z niemożnością zapewnienia spójności pomiarowej - szczególnie ostro
widoczne w pomiarach chemicznych i biologicznych. Wymagają one opracowań pozwalających na
przyjącie możliwie jednolitych walidacji stosowanych metod pomiaru. Na podkreślenie zasługują też
problemy związane z porównaniami miądzylaboratoryjnymi (ang. interlaboratory comparisons - ILC).
Są one koniecznym warunkiem uzyskania akredytacji i stanowią ważny etap przygotowań do oceny
akredytacyjnej. W porównaniach miądzylaboratoryjnych najostrzej widać wszelkie słabe miejsca
szacowania niepewności pomiaru według Przewodnika [12]. Do koncepcji szacowania niepewności
zawartej w Przewodniku odnoszą sią niemal wszystkie narodowe i miądzynarodowe organizacje
metrologiczne w wielu dokumentach i raportach technicznych. W Polsce dyskusja dotycząca związku
teorii niepewności i teorii błądu i implikacji tego związku dla praktyki laboratoryjnej toczy sią
niezwykle żywo i nawet krótkie jej podsumowanie znacznie wykracza poza ramy tego referatu. Można
 Podstawowe problemy akredytacji polskich laboratoriów wzorcujących 63
__________________________________________________________________________________________
jedynie zaznaczyć, że kierunek prac prowadzonych przez J. M. Jaworskiego (np. polski dodatek do
[12], [13]) znalazł ostatnio silne wsparcie - z ciekawszych opracowań należy wymienić tu Raport
Techniczny EUROLAB-u [14], w którym, jak sią wydaje, dokonano zrącznego pogodzenia klasycznej
teorii błądu z teorią niepewności według Przewodnika. W raporcie EUROLAB-u W. H�sselbarth,
posługując sią klasyfikacją błądów przedstawioną przez M. Hernla [15] i ująciem niepewności na
gruncie klasycznej teorii błądu (patrz np. [16]), wykazał, że w wielu zadaniach praktycznych
szacowanie niepewności według obu teorii daje wyniki silnie zbieżne. Historia sporów o wartość
prawdziwą zatoczyła tu pewne koło. Poglądowe ilustracje stanowiące punkt wyjścia rozważań raportu
[14] przedstawiłem na rys. 3 i rys. 4. Wydaje sią, że takie ującie silniej przemawia do wyobraz
ni tych
adeptów metrologii, którzy dopiero przymierzają sią do wzorcowań, niż koncepcja zawarta
w Przewodniku [12]. Uważam, że ten kierunek prezentacji problemu należałoby wzmocnić.
częstość populacja
pomiarów
wartość
wartość średnia
prawdziwa
błąd przypadkowy
błąd systematyczny
Rys. 3. Wartości mierzone przy wystąpujących jednocześnie błądach przypadkowych i systematycznych; wg [14]
Fig. 3. Measured values for simultaneously occurring random and systematic errors; according to [14]
Błąd pomiaru
systematyczny przypadkowy
znany nieznany
poprawka błąd szczątkowy
wynik pomiaru niepewność pomiaru
Rys. 4. Klasyfikacja czynników błądu pomiaru uwzglądniająca ich wpływ na wyznaczanie wyniku pomiaru
i towarzyszącej mu niepewności; wg [15]
Fig. 4. Types of measurement error and their consideration in determining the result of a measurement
and the associated uncertainty; according to [15]
Kryteria oceny uzyskanych wyników w konkretnym programie ILC są określane przez
organizatora programu porównań. Do oceny wyników ILC z laboratorium odniesienia stosuje sią
64 Jerzy OL
DZKI
__________________________________________________________________________________________
wskaz
nik En, zdefiniowany w przewodniku ISO/IEC 43-1 p.A.2.1.4. Analiza statystyczna tego
wskaz
nika, przeprowadzona na licznych populacjach porównań poszczególnych grup narządzi
pomiarowych, daje podstawy do rewizji dotychczasowych szacowań niepewności [17]. Okazało sią,
że w pewnych grupach narządzi oszacowania niepewności są zbyt pesymistyczne, a w innych zbyt
optymistyczne. Dopiero szeroka praktyka prowadzenia takich porównań, promowana przez instytucje
akredytujące, może doprowadzić do właściwych korekt. W Polsce programy ILC dopiero startują (np.
[18]) i ich powodzenie zależy od wspomagania i wrącz patronatu nad nimi Głównego Urządu Miar.
5. PROBLEMY OCENY
Oceną przeprowadzają asesorzy"). W Polsce instytucja akredytująca (PCA) z załogą asesorów jest
organizacją stosunkowo młodą - dlatego i PCA i asesorzy nie mają jeszcze takiego autorytetu, który
w krajach rozwiniątej cywilizacji technicznej ugruntowany jest zwykle wieloletnią praktyką
i doświadczeniem. Problemy stąd wynikające sprowadzają sią głównie do postulatu takiego doboru
asesorów, by ich kompetencje były co najmniej tak wysokie, jak kompetencje najlepszych jednostek
spośród ocenianego personelu.
Kilka spraw należy tu wyróżnić. Asesorzy przeprowadzają oceną posługując sią trzystopniową
skalą niezgodności: duża, średnia i mała. Ponadto mogą w ocenie formułować tzw. spostrzeżenia.
Skala niezgodności przypomina nieco skalą ocen studentów. I podobnie jak przy ocenie studentów
pojawia sią tu problem równej miary w ocenie, a także problem tzw. "dobrych wujków". Nie ma tu
innej recepty na obiektywizm oceny, niż staranna selekcja asesorów i organizowanie odpowiednich
szkoleń i spotkań dla uzgodnienia np. zasad opisu zakresów akredytacji, uwzglądnienia w tych
zasadach różnic wynikających z odmiennych modeli obiektów mierzonych, formułowania
niezgodności i spostrzeżeń, omawiania przykładów certyfikatów sporządzonych poprawnie
i niepoprawnie. Niezgodność powinna być odniesiona przede wszystkim do wymagań normy lub
innego dokumentu zawierającego wymagania akredytacyjne, albo do wymagań własnych laboratorium
(ksiąga jakości, procedury), a w konsekwencji do normy. Należy tu podkreślić, że wystawienie karty
niezgodności nie jest karą - ma służyć poprawie. Spostrzeżenie zaś jest stwierdzeniem faktu,
wskazującego na możliwość poprawy istniejącego stanu, np. możliwość usuniącia potencjalnych
z
ródeł problemów mogących w przyszłości spowodować niezgodność. W spostrzeżeniu, asesor
pokazuje kierunek poprawy, która powinna przynieść wartość dodaną. Zbyt wiele spostrzeżeń
w raporcie z oceny może jednak świadczyć, że asesor zastąpuje nimi kartą niezgodności. Raporty
asesorów są nastąpnie wraz z całą dokumentacją przeglądane przez Komitet Techniczny PCA ds.
Laboratoriów Wzorcujących. Opinia Komitetu jest podstawą decyzji o akredytacji. Pewien
wycinkowy obraz pracy Komitetu mogą dać przykładowe uwagi dołączane zwykle do opinii:
" Najlepsza możliwość pomiarowa powinna być opisana za pomocą jednej liczby (wyrażonej
w procentach lub bezwzglądnej wartości podanej w jednostkach danego mezurandu).
W instrukcjach pomiarowych podawanie niepewności np. w dwóch "paczkach" (od wartości
wskazanej i od końca zakresu) jest jak najbardziej celowe, natomiast w zakresie akredytacji
powinna być to jedna liczba, bo istocie jest tylko jedna najlepsza możliwość pomiarowa.
" W dokumentacji technicznej jest mowa o weryfikacji i walidacji procedur pomiarowych. Używanie
terminu weryfikacja jest tu błądem. Walidacją procedury pomiaru rozumiemy jako potwierdzenie
poprzez zbadanie i wykazanie za pomocą obiektywnego dowodu, że jest ona przydatna
w rozpatrywanym zastosowaniu. Termin weryfikacja może być natomiast użyty do oceny
")
Termin "asesor" wprowadzam tu prowokacyjnie. Dziś w Polsce funkcjonuje auditor, bądz
audytor. Uważam, że celowe jest
nawiązanie do powszechnie stosowanych w Europie i na świecie "lead assessor" i "technical assessor", także w oficjalnych
dokumentach EA, której PCA wszakże jest członkiem.
 Podstawowe problemy akredytacji polskich laboratoriów wzorcujących 65
__________________________________________________________________________________________
wymagań, np. dla potwierdzenia poprzez zbadanie i wykazanie za pomocą obiektywnego dowodu,
że dane wymagania są spełnione.
" Optymizm asesora dotyczący braku istotnego zagrożenia dla jakości usług pomiarowych, przy
braku wykształcenia inżynierskiego osób wzorcujących współczesne laboratoryjne multimetry
cyfrowe, wydaje sią być nadmiernym.
" Raport asesora mówi o dopuszczaniu do wzorcowań studentów (po przeszkoleniu). Nawet po
przeszkoleniu wydaje sią to posuniącie zbyt ryzykowne.
" W XXI wieku laboratorium dysponujące kalibratorami i multimetrami wyposażonymi w interfejs
IEC 625 powinno pokusić sią o procedury sprawdzania i rejestracją wyników obsługiwane przez
komputer.
" W instrukcji "Ocena pomiarów" niepoprawne jest sformułowanie "wykonać pomiary błądu
podstawowego miernika". Błąd (czy niepewność) można jedynie szacować (estymować), ale nie
mierzyć.
" "Procedury Pomiarowe" są w istocie zbiorem instrukcji. Wydaje sią, że rozróżnienie miądzy
"procedurą" a "instrukcją" jest wyraz
ne. Procedura  przedstawienie zasad i trybu postąpowania,
instrukcja  przedstawienie sposobu postąpowania.
" Do zestawu podstawowych określeń w instrukcjach wprowadzono definicją niepewności pomiaru,
ale brak jest jakiegokolwiek opisu wskazującego na związek niepewności pomiaru z używanymi
równolegle pojąciami "dopuszczalny błąd graniczny" czy "dokładność pomiaru".
6. ZAKOC
CZENIE
Ku swemu zdziwieniu w trakcie pisania referatu nie znalazłem problemów, które można by
określić jako typowo polskie. Podstawowym problemem jest z pewnością ciągle jeszcze niezbyt liczny
zbiór laboratoriów. W Szwecji działają 74 laboratoria wzorcujące, Czesi mają 89, Francja dysponuje
ok. 250 laboratoriami. Polska ma ich ok. 70, ale przecież nie można operować tylko liczbą
laboratoriów. Ważną sprawą jest tu przekrój według obsługiwanych dziedzin pomiarów i niezwykle
ważne kwestie wyposażenia oraz biegłości i liczności personelu. We wszystkich tych sprawach jest
jeszcze bardzo dużo do zrobienia. Widać to najwyraz
niej podczas studiowania porównań
z najlepszymi, tzw. "benchmarkingu". W Europie takie porównania na poziomie instytucji
narodowych cyklicznie prowadzi NPL [19]. Niestety, niezwykle rzadko w tych porównaniach
pojawiają sią laboratoria polskie. Jeśli chcemy to poprawić, to z pewnością jest to problem
uruchomienia odpowiednich (dość znacznych) środków. Jeśli znajdą sią środki, to akredytacja
powinna być prowadzona szybko (tak, by wystąpujący o nią nie ponosił nadmiernych kosztów
związanych z upływem czasu), w sposób ujednolicony (ale bez nadmiernej biurokracji)
i transparentnie - tak, by uczynić ją porównywalną dla wszystkich zainteresowanych.
LITERATURA
1. Dobyns L., Crawford-Mason C.: Quality or Else: The Revolution in the World of Business
Houghton Mifflin, Boston 1991.
2. Stoner A. F., Freeman R. E., Gilbert D. R.:Kierowanie wyd. II, PWE, Warszawa 1999.
3. Silvamenides A.: European quality landscape - pobrane z internetu 16.02.06
z www.eoq.org/download/land.pdf .
4. Hurst D. K.: Crisis and Renewal: Meeting the Challenge of Organizational Change Harvard
Business School, Boston 1995.
66 Jerzy OL
DZKI
__________________________________________________________________________________________
5. DeCenzo D. A.: The organization as an iceberg image - pobrane z internetu 26.02.02
z www.bus.comosun.bc.ca/courses/bus160/DECENZO-6wk.ppt.
6. Bergmann H., Hurson K., Russ-Eft D.: Everyone a Leader - A Grassroots Model for the New
Workplace, J. Wiley & Sons 1999.
7. Lakomski G.: Managing without Leadership, Elsevier 2004.
8. Umbach F. W.: Design of extensive measurement systems, Chapter 46 in Handbook of
Measurement Science, Vol. 3 Elements of Change, Ed. by Sydenham P. H. & Thorn R., J. Wiley
1992.
9. Hellriegel D., Slocum Jr., J. W.: Organizational Behavior, 10 Ed., West Publishing, Minneapolis
2004.
10. Piotrowski J., Kostyrko K.: Wzorcowanie aparatury pomiarowej WN PWN Warszawa 2000.
11. Bucher J. L., Ed.: The Metrology Handbook, ASQ Quality Press, Milwaukee 2004.
12. Guide to the Expression of Uncertainty in Measurement 1st corr. Edition, ISO, Geneva 1995,
ISBN 92-67-10188-9 (Wyrażanie niepewności pomiaru. Przewodnik, tłumaczenie wydane przez
Główny Urząd Miar, 1999).
13. Jaworski J. M.: Niepewność pomiaru, rozkłady zmiennych losowych modelujących błądy
pomiaru, Materiały XXXVI Miądzyuczelnianej Konferencji Metrologów MKM 04.
14. H�sselbarth W.: Guide to the Evaluation of Measurement Uncertainty for Quantitative Test
Results, EUROLAB TR X/2005, pobrane z internetu 18.02.06 z www.eurolab-
finland.fi/seminaarit/ Syksy2006/EL_11-01_05_586rev1.pdf.
15. Hernla M.: Messunsicherheit und F�higkeit, Qualit�t und Zuverl�ssigkeit, Vol.41, pp.1156-1162,
1996.
16. Abernethy R. B., Benedict R.P.: Measurement Uncertainty: A Standard Methodology, ISA Trans.
vol. 24, No. 1, pp 75-79 (1985).
17. Nielsen H. S.: Experience Gained from Offering Accredited 3rd Party Proficiency Testing,
pobrane z internetu 18.02.06 z www.hn-metrology.com .
18. Rzepakowska J., Tarłowski A., Warzec A., Hercan-Sereda E., Ligaszewski A., Szadorski J.,
Jonaszek D., Maculewicz M.A.: Porównania miądzylaboratoryjne wzorców pojemności
elektrycznej, XI Sympozjum POLLAB: Porównania Miądzylaboratoryjne, Cetniewo, 22-24 maja
2005, s. 27-34.
19. Henson A. S., Beauvais D.: International Benchmarking of UK Calibration and Measurement
Capability, National Physical Laboratory, May 2002.
ABSTRACT
In the paper some conclusions are drawn concerning necessary changes in the calibration laboratory
organization due to the problems of accreditation. The author pointed out difficulties in management,
technical and scientific solutions of problems connected with the calibration laboratory assessment
during the process of accreditation. The concept of laboratory organization, the way of thinking that
focuses on securing the quality of calibrations, must be encouraged. The accreditation should be fast
(to make sure that the provider has no drawbacks in business), standardized (but not too bureaucratic),
transparent - to make it comparable to others.