typologia z
ródeł
informacji
definicje z
ródła informacji
y
ródło informacji stanowi materiał wyjściowy do
wszelkich działań, procesów informacyjnych.
y
ródło informacji ą dowolny system służący do
uzyskania lub umożliwiający uzyskanie żądanej
informacji w celu zaspokojenia potrzeb
informacyjnych.
y
ródłem może być dokument, instytucja lub
osoba, stąd z
ródła dokumentalne,
instytucjonalne i personalne.
E. ChmielewskaąGorczyca: Informacja naukowa z elementami
 y
ródła informacji naukowej
to
istniejące zasoby wiedzy
i umiejętności praktycznych
w postaci udokumentowanej
oraz
zespół różnorodnych działań i opracowań
mających na celu przekazywanie
i upowszechnianie wiadomości o tych
zasobach.
B. Sordylowa: Z problematyki bibliotek i informacji naukowej. Warszawa 1997.
z
ródło informacji
(1) element rzeczywistości emitujący sygnał
odbierany przez jakiegoś odbiorcę
komunikatu, w tym nadawca komunikatu, np.
liczba i cechy słojów drzewa są z
ródłami
informacji o wieku drzewa i o warunkach
klimatycznych w danym roku.
(2) w informacji naukowej dokument, z którego
pochodzi dana informacja lub
metainformacja.
Słownik encyklopedyczny informacji, języków i systemów informacyjno-
wyszukiwawczych. Oprac. Bożenna Bojar. Warszawa, 2002.
y
ródła informacji:
Dokumentalne
Dokumenty piśmiennicze
Dokumenty niepiśmiennicze
Niedokumentalne
Instytucjonalne: biblioteki, ośrodki informacji
naukowej, archiwa, muzea, księgarnie,
towarzystwa naukowe, szkoły, uczelnie lub inne
placówki, w których znajdują się informacje
przeznaczone do rozpowszechniania.
Personalne: osoby dostarczające informacji w
przekazie bezpośrednim.
Kryteria podziału z
ródeł
informacji
Kryteria podziału z
ródeł informacji
1.Forma fizyczna oraz sposób utrwalania treści:

dokumenty piśmiennicze,

dokumenty niepiśmiennicze (wizualne,
audialne, audiowizualne).
Kryteria podziału z
ródeł informacji
2.Nośnik fizyczny (papierowy i niepapierowy):

dokumenty konwencjonalne,

dokumenty elektroniczne,

dokumenty zminiaturyzowane (mikroformy).
Dokument
utrwalona informacja (wraz z materiałem, w którym
została utrwalona, nośnikiem informacji).
Dokument elektroniczny
(dokument komputerowy, dokument cyfrowy)
dokument z informacją utrwaloną na nośniku
elektronicznym.
Mikroformy
Mikroformy obejmują kilka rodzajów dokumentów
zminiaturyzowanych, jak mikrofilmy, mikrofisze
(mikrobłony), mikrokarty.
Mikroformy powstają poprzez fotografowanie tekstu
w postaci konwencjonalnej oraz równoczesne
znaczne jego pomniejszenie. Do odczytywania
mikrofilmów, mikrofisz i mikrokart potrzebne są
specjalne rodzaje czytników.
Mikrofilm to taśma filmowa zawierająca sfotografowany
tekst/obraz w wielokrotnym pomniejszeniu (przeważnie 45 razy).
Znormalizowana długość 30,5 m dla błony 16 mm wystarczy na
wykonanie 2300-3000 zdjęć z formatu A4 metodą simplex (gdy
klatki mikrofilmu ułożone są w jednym rzędzie i wypełniają całą jej
szerokość). Mikrofilmy można podzielić na pozytywowe lub
negatywowe.
Mikrofisza (mikrobłona) to prostokątny arkusz błony fotograficznej
(najczęściej o formacie 105x148 mm) zawierający jeden lub kilka
rzędów klatek ze sfotografowanym, silnie zmniejszonym obrazem
tekstu. Na górnym brzegu mikrofiszy jest umieszczony opis
bibliograficzny czytelny nieuzbrojonym okiem.
Mikrokarta to karta sporządzana najczęściej metodą
fotograficzną na podłożu nieprzezroczystym, zawierająca jeden
lub kilka mikroobrazów. W górnym brzegu karty umieszczony jest
opis bibliograficzny czytelny nieuzbrojonym okiem.
Kryteria podziału z
ródeł informacji
3.Pochodzenie i sposób powstawania:

dokumenty pierwotne (prymarne),

dokumenty pochodne,

dokumenty wtórne/zastępcze.
Dokument pierwotny
to dokument w postaci nadanej lub przewidzianej
przez autora, stanowiący podstawę do
sporządzenia dokumentu pochodnego i
zastępczego.
Dokument pochodny
to dokument opracowany na podstawie
dokumentu lub dokumentów pierwotnych lub
wtórnych/zastępczych, zawierający ich
charakterystykę formalną lub treściową albo
obydwa łącznie, np. karta dokumentacyjna,
przegląd dokumentacyjny, zestawienie tematyczne.
Dokument wtórny/zastępczy (kopia)
to dokument sporządzony na podstawie innego
dokumentu pierwotnego lub pochodnego,
identyczny z nim pod względem treści, często
różniący się pod względem postaci zewnętrznej, np.
mikrofilm, odbitka kserograficzna.
Niektórzy badacze rozszerzają pojęcie dokumentu
zastępczego na tłumaczenia.
Kryteria podziału z
ródeł informacji
4.Zasięg upowszechniania:

dokumenty opublikowane,

dokumenty nieopublikowane.
Kryteria podziału z
ródeł informacji
5.Stopień dostępności (dotyczy publikacji):

publikacje powszechnie dostępne,

publikacje o ograniczonym udostępnianiu,

publikacje do użytku wewnętrznego,

publikacje dostępne tylko bibliograficznie.
Kryteria podziału z
ródeł informacji
6.Cechy wydawnicze:

publikacje periodyczne,

publikacje nieperiodyczne.
Kryteria podziału z
ródeł informacji
7. Forma wydawnicza:

wydawnictwa samoistne,

utwory,

fragmenty.
Wydawnictwo
dokument samoistny pod względem wydawniczym
i piśmienniczym ą książka, czasopismo jako całość
(zeszyt, rocznik).
Utwór
dokument niesamoistny pod względem
wydawniczym, samoistny pod względem
piśmienniczym ą artykuł w czasopiśmie
(wydawnictwie ciągłym), praca wchodząca
w skład książki zbiorowej
Fragment
dokument niesamoistny pod względem
wydawniczym i piśmienniczym, np. część tekstu
oznaczona (rozdział) lub nieoznaczona, której
nadajemy zaimprowizowany tytuł, bądz
którą
określamy za pomocą początkowych słów (incipitu).
Kryteria podziału z
ródeł informacji
8.Forma piśmiennicza:

monografie,

teksty z
ródłowe,

publicystyka,

powieści,

podręczniki,

spisy bibliograficzne,

encyklopedie,

słowniki itd.
Kryteria podziału z
ródeł informacji
9.Przeznaczenie czytelnicze i zaspokajanie potrzeb
czytelniczych:

prowadzenie badań naukowych ą dokumenty naukowe

rozwoju gospodarki narodowej i życia społecznego ą np.
dokumenty legislacyjne, literatura fachowa

nauczania i kształcenia ą literatura dydaktyczna na 4
poziomach: wyższym, średnim, gimnazjalnym i
podstawowym.

wykorzystanie wolnego czasu i kształtowania się kultury
masowej - np. literatura popularnonaukowa, literatura
piękna, poradniki różnego rodzaju itd.

inne potrzeby ą inne dokumenty.
Kryteria podziału z
ródeł informacji
10.Sfera ludzkiej działalności:

działalność naukowa ą dokumenty naukowe

działalność produkcyjna i gospodarcza ą dokumenty
techniczno-ekonomiczne

działalność społeczno-polityczna ą dokumenty
społeczno-polityczne (np. legislacyjne)

działalność artystyczna ą dokumenty artystyczne
(literatura piękna, malarstwo, rzez
ba, twórczość
ludowa itd)

działalność społeczno-kulturalna ą dokumenty
społeczno-kulturalne (literatura popularnonaukowa,
rozrywkowa, filmy, wystawy itd.)
Kryteria podziału z
ródeł informacji
11.Kryteria biblioteczne:

wydawnictwa zwarte,

wydawnictwa ciągłe,

zbiory specjalne:
"'
rękopisy,
"'
stare druki,
"'
muzykalia,
"'
grafika,
"'
kartografia,
"'
dokumenty życia społecznego,
"'
dokumenty reprograficzne.
Wydawnictwa zwarte
dokumenty, które ukazują się bądz
od razu w
skończonej postaci, bądz
też ich zakończenie jest
z góry przez wydawcę przewidziane.
Mogą to być dzieła jedno lub wielotomowe.
Do grupy wydawnictw zwartych zalicza się broszury
i książki.
Wydawnictwa ciągłe
ukazują się częściami w określonych lub
nieokreślonych odstępach czasu, a zakończenie ich
wydawania nie jest przewidziane.
Łączy je współny tytuł i najczęściej ta sama szata
graficzna.
Wśród wydawnictw ciągłych wyróżnia sie 3 grupy:
wyd. periodyczne, wyd. zbiorowe i wyd. seryjne.
Wyd. periodyczne ukazują się w określonych
odstępach czasu pod tym samym tytułem.
Poszczególne części posiadają kolejną numerację.
Wyróżnia się gazety i czasopisma.
Wyd. zbiorowe składają się z tomów opatrzonych
kolejną numeracją oraz wspólnym tytułem (zwykle:
Prace... Rozprawy... Materiały...) Na tom składa się
kilka lub kilkanaście prac różnych autorów.
Ukazują się w nieregularnych odstępach czasu.
Wyd. seryjne składają się z tomów, z których każdy
stanowi samoistne piśmienniczo i wydawniczo dzieło
odrębnego autora, posiadające własny tytuł. Dzieła
jednej serii łączy wspólny tytuł, jednolita szata
graficzna, format, znak graficzny.
Zbiory specjalne
dokumenty, które z uwagi na szczególne ich
cechy wymagają innego niż zwykłe druki
gromadzenia, przechowywania, opracowywania
i udostępniania.
Rękopisy w ogólnym znaczeniu każdy tekst
utrwalony ręcznie, niezależnie od rodzaju pisma,
materiału pisarskiego.
Stare druki publikacje z okresu od wynalezienia
druku do końca 1800 r. Odrębną grupę stanowią
inkunabuły (druki od czasu wynalezienia druku do
1500 r. włącznie).
Literatura
Sordylowa, B.: Z problematyki bibliotek i informacji
naukowej. Warszawa, 1987, s. 35-48.