Partnerstwo-jest porozumieniem między dwoma lub więcej stronami, które współpracują na rzecz osiągnięcia wspólnego celu.
Partnerzy mają wspólne prawa i wspólne obowiązki, a gdy warunki te nie są spełnione, partnerstwo nie działa. Jest natomiast
najpełniejszą formą partycypacji społecznej, a jego początek stanowi podjęcie wspólnej analizy i hierarchizacji potrzeb
społecznych oraz planowania sposobu ich zaspokojenia lub pojawiających się przy tej okazji problemów.Wzajemne zaufanie
podmiotów jest podstawową cechą odróżniającą współpracę partnerską od tradycyjnych form współpracy, opartych na
formalnym kontrakcie. Dzięki niemu możliwa jest otwartość, swobodny przepływ informacji, dzielenie korzyści i ryzyka, a także
rozwiązywanie problemów partnera na równi z własnymi. Partnerzy mają swoje własne cele, ale jednocześnie inicjują i realizują
cele wspólne.
Wynagrodzenie partnera
Za wykonanie przedsięwzięcia partnerowi prywatnemu przysługuje wynagrodzenie, które może pochodzić zarówno z
prowadzonej przez partnera prywatnego działalności gospodarczej, jak i z zapłaty sumy pieniężnej przez podmiot publiczny.
Możliwe będą również sytuacje, że całe wynagrodzenie partnera prywatnego płatne będzie z budżetu podmiotu publicznego
(szczególnie w przypadku inwestycji z założenia nierentownych, jak np. budynki administracji publicznej, szkoły, obiekty kultury,
drogi publiczne). Wynagrodzenie partnera prywatnego zależeć będzie albo od rzeczywistego wykorzystania infrastruktury (np.
pobranych opłat za przejazd drogą, sprzedanych biletów na stadion) lub jej faktycznej dostępności
Wybór partnera prywatnego
Przedsięwzięcie ppp partner prywatny będzie realizował samodzielnie lub we współpracy z podmiotem publicznym w ramach
spółki celowej. Wybór partnera prywatnego wymagał będzie zastosowania otwartej, jawnej, konkurencyjnej procedury. Polskie
prawo, w zależności od sposobu wynagrodzenia partnera prywatnego, wymaga zastosowania albo Ustawy o Koncesjach, albo
PZP. O tym, kiedy należy zastosować daną procedurą mowa w punkcie 1.4. W ramach ppp będą mogły być realizowane
wszelkiego rodzaju przedsięwzięcia infrastrukturalne, jak i społeczne. Polskie prawo przewiduje w tym zakresie jedynie nieliczne
wyjątki wprost wskazane w ustawie, np. zakaz budowy linii kolejowych o znaczeniu obronnym. Z tego względu ppp może znalez
ć
zastosowanie nawet w takich sektorach, jak bezpieczeństwo, zdrowie, czy edukacja i opieka społeczna.
Regulacje prawne przy wyborze partnera prywatnego:
Obowiązujące rozwiązania prawne w sferze udzielania zamówień nie pozwalają na żadne inne sposoby udzielania zamówień
publicznych niż te, które opisano w ustawie Prawo zamówień publicznych.
Wybór procedury udzielania zamówienia musi zostać zakończony we wczesnej fazie projektu i musi zostać uzgodniony przez
główne strony, w szczególności przez finansujących. Zasadniczo przy wyborze partnera prywatnego można zastosować trzy
rodzaje procedur:
procedurę otwartą - zgodnie z którą każdy podmiot zainteresowany realizacją inwestycji w formule PPP może złożyć swoją ofertę
(procedura przetargu nieograniczonego);
procedurę ograniczoną - zgodnie z którą każdy podmiot, który chce realizować inwestycję w formule PPP może złożyć wniosek o
wstępną kwalifikację, a następnie po przejściu tego etapu może złożyć ofertę (procedura przetargu ograniczonego);
procedurę negocjacyjną - jest ona podobna do procedury ograniczonej. Różnica polega na tym, że po złożeniu oferty strony
mogą prowadzić negocjacje odnośnie specyfikacji zamówienia (procedura negocjacji z ogłoszeniem).
Główne uwarunkowania rozwoju PPP na świecie i w Polsce
% korzystność  możliwość sprostania nowym, społecznie uzasadnionym wyzwaniom,
% skuteczność  realizacja potrzeb mimo braku środków w budżetach publicznych,
% efektywność  mniejsze koszty działania niż w tradycyjnej formule realizacji zadań publicznych powodują, iż PPP stało się coraz
powszechniej używanym instrumentem do realizacji publicznych inwestycji infrastrukturalnych i usługowych.
Obok wspólnych dla wszystkich krajów demokratycznej gospodarki rynkowej przyczyn
szybkiego rozpowszechniania się PPP w ostatnim dziesięcioleciu:
% silnego deficytu środków publicznych oraz rosnącego zadłużenia i spadających
przychodów podmiotów publicznych,
% rosnących oczekiwań społecznych w zakresie jakości i dostępności infrastruktury oraz
usług o charakterze publicznym, niskich umiejętności urzędników w zakresie zarządzania
projektami inwestycyjnymi i szacowania kosztów póz
niejszej eksploatacji powstałych
obiektów,istnieją także przyczyny specyficzne, ściśle związane z uwarunkowaniami poszczególnych krajów. Znajduje to swój
wyraz przede wszystkim w dwóch aspektach: strukturze przedmiotowej realizowanych projektów (wynika z potrzeb) oraz w
stosowanych procedurach przygotowywania projektów i ich monitoringu.
Do specyficznych przyczyn potrzeby upowszechnienia PPP w Polsce można zaliczyć:
% istotny, nieakceptowany społecznie i hamujący wzrost gospodarczy, niedobór usług publicznych we wszystkich sektorach tych
usług (świadczeniach medycznych,infrastrukturze transportowej, edukacji, energii  w tym i odnawialnej, mieszkalnictwie i
gospodarce komunalnej, sporcie i rekreacji, więziennictwie itd.),
% wyzwania, przed jakimi stają władze publiczne przy wykorzystaniu środków unijnych  związana z tym konieczność wyłożenia
własnych funduszy na współfinansowanie projektów,
% brak środków publicznych na zadania wyłączone z możliwości korzystania z funduszy UE, takich jak np. utrzymanie i rozwój
armii, policji, budowa szpitali, mieszkaniówka,więziennictwo,
% możliwość realizacji usług publicznych w formule PPP bez konieczności zwiększania deficytu finansów publicznych16 względnie
niskie przyzwolenie społeczne dla procesu prywatyzacji usług publicznych.
Modele i formy funkcjonowania PPP (cechy i przykłady)
1
Inwestycja w formule PPP może być realizowana w różnych modelach - w zależności od rodzaju zadania, sposobu jego
finansowania oraz pozyskiwania środków na ten cel.
Partnerstwa tworzone dotychczas w Europie są bardzo różne pod względem składu. Głównym kryterium podziału modeli jest
rola samorządu w zapewnieniu określonych usług. Na ogół wyróżnia się:
- model niemiecki,
- model brytyjski,
- model francuski.
Należy dodać, że w praktyce występować mogą modele mieszane, łączące cechy co najmniej dwóch podstawowych modeli.
Model niemiecki łączy w sobie funkcje właściciela infrastruktury komunalnej i operatora, przy czym zarówno infrastruktura, jak i
operator ją obsługujący są własnością gminy. Zdecydowana większość polskich przedsiębiorstw ciepłowniczych oraz wodno-
kanalizacyjnych funkcjonuje według tego właśnie modelu. Wadą tego modelu jest znaczne ograniczenie samodzielności
operatora i duży wpływ polityki na jego funkcjonowanie. Kompetencje odnośnie ustalania cen za usługi leżą przeważnie w gestii
władz gminy. Brak możliwości zaplanowania cen, a więc także przychodów na kilka lat z góry, uniemożliwia przygotowanie
dobrego biznesplanu, który mógłby być podstawą do poszukiwań z
ródeł finansowania dla niezbędnych inwestycji. Zaletami tego
modelu są:
�� dla władz gminy  łatwość utrzymania kontroli nad daną sferą gospodarki komunalnej,
�� dla uboższych mieszkańców - z reguły niskie ceny,
�� dla dyrekcji przedsiębiorstwa będącego operatorem - relatywnie niewielka odpowiedzialność za stan przedsiębiorstwa,
powiązana z dość wysokim poziomem bezpieczeństwa, gdyż ewentualne problemy, np. finansowe, musi rozwiązać gmina.
Model brytyjski opiera się na łączeniu funkcji właściciela infrastruktury i jej operatora. Przy czym infrastruktura stanowi
własność prywatną operatora. W modelu tym gmina nie ma zagwarantowanej kontroli nad daną strefą gospodarki komunalnej.
W przypadku monopolu naturalnego wpływ na pewne jej elementy może sobie zagwarantować tylko poprzez odpowiednie
zapisy w umowie sprzedaży infrastruktury, w momencie prywatyzacji. Ważna rola przypada wtedy branżowemu organowi
regulacyjnemu (rolę taką pełni Urząd Regulacji Energetyki w branży ciepłowniczej), który powinien kontrolować wzrost taryf oraz
ewentualnie określać zasady przyłączenia do sieci nowych odbiorców. Wdrożenie modelu brytyjskiego w warunkach monopolu
naturalnego niesie za sobą problemy związane z taryfami oraz profilem potencjalnego partnera. Konieczne jest określenie
długoterminowego wzrostu taryf. Ze względu na brak substytutów dla danego rodzaju usługi, nie można dopuścić, aby
swobodnie określano poziom cen. Z drugiej strony, ceny powinny pokrywać:
- koszty stałe,
- koszty zmienne wytworzenia usługi,
- marżę zysku przedsiębiorstwa.
Model ten ma kilka ważnych zalet:
�� firma posiadająca sieć i będąca operatorem:
-� ma stabilniejsze warunki działania w porównaniu z firmami funkcjonującymi zgodnie z modelem niemieckim,
-� jest mniej uzależniona od doraz
nych decyzji politycznych,
�� gmina nie ponosi kosztów związanych z dostosowaniem jakości usług do zmieniających się wymogów zewnętrznych.
Model francuski zakłada oddzielenie funkcji właściciela infrastruktury od jej operatora, przy czym właścicielem całego majątku
pozostaje gmina. Wybór operatora powinien odbywać się w drodze przetargu. Przed wyborem gmina powinna określić, czy
posiadany majątek wydzierżawi, czy przekaże do administrowania. Przy wyborze każdego z tych wariantów, kontrakt powinien
regulować zagadnienia: jakości usług,utrzymania, odtwarzania, rozbudowy majątku,opłat za korzystanie z majątku (w przypadku
dzierżawy),usuwania awarii,sposobu finansowania inwestycji, remontów,sposobu wynagradzania operatora.
BOT Buduj  świadcz usługi  przekaż  udział inwestora prywatnego polega na zaprojektowaniu, wybudowaniu, zarządzaniu i
eksploatacji wybudowanej infrastruktury przez określony czas, po upływie którego obiekt jest przekazywany partnerowi
publicznemu do dalszej eksploatacji; celem tego modelu jest przeniesienie ryzyka projektowego, budowlanego i związanego z
eksploatacją na partnera prywatnego;
DBFO Projektuj  buduj  finansuj  zarządzaj (umowa z podmiotem prywatnym na projekt, budowę, finansowanie i obsługę
obiektu przez czas określony, po którym obiekt wraca do sektora publicznego. Przedsięwzięcie finansowane jest ze środków
prywatnych. Istnieje możliwość odzyskania kosztów poniesionych przez stronę prywatną poprzez subwencje ze środków
publicznych; DBFO jest więc taką formą PPP, w której władze publiczne umawiają się z partnerem prywatnym, że w ramach
współpracy zaprojektuje on stosowną infrastrukturę, zrealizuje swój projekt (zbuduje), finansując samodzielnie prace
konstrukcyjne i projektowe, następnie przez oznaczony w umowie czas będzie eksploatował wybudowaną infrastrukturę,
świadcząc mieszkańcom odpowiednie usługi, a po jego upływie przekazuje na rzecz podmiotu publicznego. W tym modelu:
-� inwestor prywatny musi zaprojektować inwestycję, zbudować, pozyskać na nią fundusze i eksploatować;
-� taki stan prawny nakłada więc na niego konieczność znalezienia środków niezbędnych do wykonania inwestycji;
-� przedmiotem umowy jest także finansowanie obiektu przez czas określony w umowie,
-� inwestor prywatny ponosi ryzyko projektowe, budowlane oraz związane z eksploatacją,
-� przez cały czas trwania kontraktu inwestycja jest własnością partnera prywatnego;
-� w trakcie trwania umowy jest on operatorem;
-� partner prywatny ponosi ryzyko projektowe, budowlane oraz związane z eksploatacją,
2
-� po czasie ustalonym w umowie infrastruktura przekazywana jest podmiotowi publicznemu,
-� prawo własności zostaje więc przeniesione na stronę publiczną.
BOO  buduj  bądz
właścicielem  eksploatuj (Build-Own-Operate)   to rozszerzenie modelu DBFO; w modelu tym inwestor
prywatny poprzez pobieranie opłat za usługi świadczone na wybudowanej infrastrukturze otrzymuje zwrot poniesionych
nakładów na jej budowę oraz jest właścicielem wybudowanej infrastruktury;
BOOT  buduj  bądz
właścicielem  świadcz usługi  przekaż (Build-Own-Operate-Transfer)   partner prywatny projektuje i
buduje z własnych środków wymaganą infrastrukturę, potem zarządza nią i utrzymuje przez czas trwania kontraktu; inwestycja
jest własnością prywatną; koszt bieżącej eksploatacji oraz ewentualna spłata długu są pokrywane z subwencji publicznej; po
określonym czasie prawo własności przechodzi na podmiot publiczny;
BTL  buduj  przekaż  dzierżaw (Build-Transfer-Lease)   partner prywatny finansuje i realizuje inwestycję biorąc na siebie
ryzyko przekroczenia kosztów i opóz
nień w realizacji inwestycji; następnie prawo własności do inwestycji zostaje przekazane na
rzecz podmiotu publicznego, a podmiot prywatny na podstawie umowy dzierżawy zajmuje się eksploatacją obiektu w imieniu
strony publicznej;
BOR  koncesja sensu stricte, czyli: buduj  eksploatuj  odnawiaj koncesję  (Build-Operate-Renewal)  gdy wynagrodzeniem
partnera prywatnego jest prawo do pobierania pożytków z przedmiotu PPP, albo przede wszystkim to prawo wraz z zapłatą
sumy pieniężnej; zastosowana jest tu zasada rynkowa  korzystający płaci oraz przeniesiono na partnera prywatnego ryzyko
projektowe, budowlane oraz związane z eksploatacją.
Znane są także inne modele współpracy w oparciu o partnerstwo publiczno-prywatne:
ż� BT - buduj i przekaż natychmiast,
ż� DBO - projektuj, buduj, eksploatuj,
ż� MOT - modernizuj, posiadaj/eksploatuj i przekaż,
ż� BLT lub BRT - buduj, najmuj lub dzierżaw i przekaż,
ż� DCMF  projektuj, buduj, zarządzaj i finansuj,
ż� ROO  uzdrów, posiadaj i eksploatuj.
Kontrakty na zarządzanie (MC: Management Contract)
W tym przypadku zakres współpracy między partnerem publicznym i prywatnym jest znacznie szerszy niż ma to miejsce w
przypadku umów na wykonywanie usług. Świadczone są kompleksowe usługi polegające na zarządzaniu całością składnika
infrastruktury, a nie jak ma to miejsce w przypadku umów na świadczenie usług  pojedyncze usługi. Strona prywatna bierze na
siebie odpowiedzialność za prawidłowe funkcjonowanie całości obiektu/obiektów.
Koncesja
Polega na długotrwałym kompleksowym zarządzaniu całością określonego składnika infrastruktury publicznej przez partnera
prywatnego w zamian za odpowiednie wynagrodzenie. Przepływy pieniężne będące wynagrodzeniem partnera prywatnego
pochodzą z budżetu publicznego, bądz
od końcowych użytkowników infrastruktury
Modele PPP w Polsce
Ustawa o partnerstwie publiczno  prywatnym czy też ustawa o koncesji na roboty budowlane lub usługi nie narzuca
określonego modelu, na podstawie którego powinno byd realizowane
przedsięwzięcie.
W uzasadnieniu do projektu ustawy o PPP, zostały uwzględnione następujące modele:
�� BOT (model opisany wyżej),
�� DBFO (model opisany wyżej),
�� BOO (model opisany wyżej),
�� BTL
�� BOR
Korzyści wypływające z PPP dla władz publicznych i podmiotów prywatnych
Współpraca w ramach PPP sprzyja maksymalizacji korzyści sektora publicznego i realizacji celu społecznego, którym jest
zaspokojenie potrzeb zbiorowych. Dla partnera prywatnego z kolei celem jest osiągnięcie efektu komercyjnego, czyli zysk z
inwestycji. Podmiot publiczny, inicjując daną inwestycję, powinien kierować się zasadą  value for money", czyli uzyskaniem jak
największych korzyści dla społeczeństwa. Zastosowanie zatem PPP do realizacji przedsięwzięcia powinno mieć miejsce wtedy,
gdy realizacja takiego projektu jest korzystniejsza niż realizacja metodą tradycyjną.
Należy wyraz
nie wskazać, że partnerstwo publiczno-prywatne wpływa na podniesienie jakości realizowanych przedsięwzięć
infrastrukturalnych i wykonywanych usług. Istotne jest, że z wyborem trybu PPP wiążą się podobne lub tylko nieco wyższe
nakłady niż te przy wykorzystaniu tradycyjnych rozwiązań, takich jak zamówienia publiczne. Należy się spodziewać, że PPP w
Polsce będzie coraz częściej stosowaną metodą zaspokajania potrzeb społecznych. Coraz widoczniej zauważalne są praktyczne
aspekty stosowania tego trybu realizacji infrastruktury bądz
świadczenia usług przez podmioty publiczne, co w niedalekiej
przyszłości powinno przerodzić się w powstanie swoistego kodeksu dobrych praktyk.Przy realizacji inwestycji PPP należy zwrócić
uwagę na wiele czynników i odpowiednio przeanalizować strukturę całego projektu, począwszy od metody wyboru partnera
prywatnego, ustalenia harmonogramu działań, przez aspekty ekonomiczne, tj. poziom rentowności inwestycji i zadłużenia
podmiotu publicznego, aż po określenie regulaminu postępowania, trybu wyboru partnera prywatnego, modelu realizacji
inwestycji, podziału zadań i podziału ryzyka w projekcie. Coraz częściej stosuje się analizy realizacji przedsięwzięcia w formule
PPP w porównaniu z innymi rozwiązaniami. Nieodłącznym elementem towarzyszącym planowaniu i realizacji inwestycji o
3
charakterze publicznym powinny być konsultacje społeczne, które mają uzasadnić decyzję podmiotu publicznego o wybraniu
tego sposobu realizacji inwestycji. Jednocześnie konsultacje społeczne chronią podmiot publiczny przed zarzutami
nieuzasadnionego poniesienia nakładów inwestycyjnych z budżetu podmiotu publicznego.
Bariery utrudniające rozwój PPP
Najczęściej spotykane bariery w PPP to brak odpowiedniego przygotowania projektów. Wynika to z braku wiedzy i
doświadczenia. To z kolei jest efektem braku dostępu do rzetelnych informacji i doradztwa dotyczącego PPP. Wygórowane
oczekiwania podmiotów publicznych wobec partnerów prywatnych, brak elastyczności w negocjacjach, niewłaściwy podział
ryzyka i zadań pomiędzy podmiotami to czynniki, które bardzo często decydują o niepowodzeniu danego przedsięwzięcia. Uwagę
zwraca także nastawienie podmiotów prywatnych, które najczęściej liczą na krótkoterminową realizację i jednocześnie
krótkoterminową stopę zwrotu inwestycji przekładającą się w prosty sposób na zysk. A to w przypadku formuły PPP nie może
mieć miejsca. Traktowanie PPP przez te podmioty jak zamówienia publicznego to nieporozumienie - należy pamiętać, że PPP jest
wieloletnią umową sektora publicznego z prywatnym, polegającą na ich współpracy przez cały okres jej obowiązywania.
Dodatkowo podmiot publiczny jest zobligowany do stałej kontroli prawidłowej realizacji postanowień umowy PPP przez partnera
prywatnego.
Zagrożenia związane z PPP
Powierzenie podmiotowi prywatnemu procesu świadczenia usług o charakterze publicznym,
często z zakresu użyteczności publicznej, wiąże się z powstaniem szeregu ryzyk dla
strony publicznej, zagrażających właściwemu wykonywaniu obowiązków władzy. Wśród najbardziej
typowych zagrożeń związanych z realizacją przedsięwzięć w formule PPP wymienić
można:
" zagrożenia dla prawidłowości procesu świadczenia usług objętych partnerstwem, to znaczy wszystkie nieprawidłowości
pojawiające się w procesie świadczenia usług związane z urzeczywistnieniem się potencjalnego, nienależycie zneutralizowanego
ryzyka występującego w ramach realizacji partnerstwa.
" utrata kontroli nad procesem świadczenia usług.
Podział ryzyka, zysków i procesu decyzyjnego między partnerów jest istotą przedsięwzięć typu PPP. Partner prywatny, angażując
się finansowo, zawsze będzie się domagać wpływu na proces świadczenia usług oraz ich wycenę. Kluczowe dla powodzenia
całego partnerstwa jest precyzyjne określenie w ramach kontraktu PPP, kto faktycznie kontroluje jakość i cenę świadczonych w
jego ramach usług. Ponieważ partner publiczny ponosi przed odbiorcami usługi odpowiedzialność za cały proces PPP, który jest
jedynie formą sprawnego dostarczenia potrzebnych lokalnejspołeczności dóbr, to na nim spoczywa ciężar zabezpieczenia
interesu społecznego. PPP może wiązać się z przekazaniem partnerowi prywatnemu kontroli nad określeniem parametrów
świadczonych usług, ram czasowych, w jakich są dostarczane (terminowość, rozkłady), czy w końcu wyceny ich wartości
wpływającej m.in. na ustalanie cenników obowiązujących konsumentów. Podmiot publiczny powinien jednak w kontrakcie
zapewnić sobie efektywne ścieżki nadzoru nad najważniejszymi decyzjami partnera prywatnego. Niedopuszczalna jest sytuacja,
w której administracja nieprawidłowo wywiązuje się ze swojego podstawowego zadania, jakim jest nadzór nad działaniami
zagrażającymi interesowi wspólnoty lokalnej.
" zagrożenia dla prawidłowego funkcjonowania administracji publicznej, czyli wszystkie
nieprawidłowości pojawiające się zarówno w ramach funkcjonowania aparatu wykonawczego
władz wdrażających PPP, jak i w ich zdolności do sprawnego realizowania własnej
polityki, związane z urzeczywistnieniem się potencjalnego, nienależycie zneutralizowanego
ryzyka występującego w ramach realizacji partnerstwa.
" nadmierny wzrost opłat ponoszonych przez usługobiorców.
Tradycyjne formy świadczenia usług użyteczności publicznej nie zachęcają władz publicznych do uwzględniania w wycenie usług
świadczonych wspólnocie lokalnej pełnych kosztów tej działalności. Już same formy organizacyjne gospodarki budżetowej
sankcjonują ten stan rzeczy. Nawet w obrębie zakładów budżetowych (rozliczających się z lokalnym budżetem na zasadzie
 netto  samym wynikiem finansowym) nie prowadzi się wyceny kosztów własnych w sposób, w jaki dokonują tego firmy
prywatne. Pomijanie faktycznych kosztów rzutujących na cenę usług żądaną przez operatora od konsumentów może w razie
nagłego  urealnienia tych opłat wywołać protesty społeczne, skierowane również wobec samej koncepcji partnerstwa.
" niższa jakość usług świadczonych w ramach PPP.
Kolejnym niebezpieczeństwem,
jakie nieść ze sobą może z
le przygotowane partnerstwo, może być spadek jakości usług
świadczonych przez operatora zależnego od partnera prywatnego.
" brak konkurencji.
Ważnym dobrodziejstwem wprowadzenia PPP jest możliwość wprowadzenia
konkurencji w sektorach do tej pory objętych monopolem publicznym. Lokalna
społeczność może nie doświadczyć powyższych dobrodziejstw płynących z urynkowienia
sektora usług użyteczności publicznej, jeśli na rynku nie powstanie konkurencja  innymi
słowy: monopol publiczny zostanie zastąpiony monopolem prywatnym. Dlatego jeśli nawet
w kontrakcie władza zdecyduje się na pewne ustępstwa (lub nawet pomoc) wobec swego
partnera, to nie powinna tracić z oczu sytuacji rynkowej konkurentów.
" niedozwolona współpraca stron.
4
Preferencje handlowe i pomoc publiczna w ramach PPP są ważnym problemem, ponieważ dość często władze publiczne,
poszukując partnera skłonnego przejąć od nich gros odpowiedzialności za jakąś działalność, skłonne są roztaczać przed
potencjalnymi inwestorami wizje ich wyjątkowego statusu, niekiedy niezgodnego z regulacjami prawa konkurencji. Zawsze
powinny przybrać formę szczegółowych zapisów zabezpieczających możliwość ich wycofania w razie niezadowolenia z działań
sektora prywatnego. Na pewno władze nie mogą pozwolić sobie lub partnerowi prywatnemu na kalkulowanie
zakontraktowanych usług na poziomie wyższym niż zrobi to
konkurencja (np. realizowane w ramach PPP kino na terenie podmiejskim nie może proponować biletów w cenie wyższej niż ma
to miejsce w kinie znajdującym się w centrum regionu po wkalkulowaniu w to kosztów transportu i opieki nad dziećmi czy nawet
 kosztów straconych zajęć).
" zawirowania polityczne.
Może się zdarzyć, iż całkiem rozsądny plan może nie zostać wcielony na skutek sceptycznego nastawienia polityków
obawiających się reakcji opinii publicznej. W przełamaniu złej atmosfery społecznej, pomóc może jedynie rzetelne informowanie
wszystkich zainteresowanych o racjach przemawiających za zastosowaniem PPP.
Wpływ kryzysu finansowego na funkcjonowanie PPP
Na tempo i kierunek przemian w obszarze PPP wpływa wiele czynników. J. Delmon wskazuje, że faktyczne wykorzystanie
koncepcji PPP zależy od czterech podstawowych elementów tworzących łącznie klimat dla inwestycji w formule PPP, to jest: woli
i wsparcia politycznego oraz właściwego prawodawstwa i systemu regulacji,właściwej selekcji, przygotowania i wdrażania
projektów PPP, realnych i wykonalnych założeń odnośnie do generowanych przez projekt wpływów, np. z opłat od
użytkowników, dostępności z
ródeł finansowania projektów PPP.
Rozwój partnerstwa jest możliwy, gdy klimat inwestycyjny wokół PPP
kształtowany jest na zasadzie równowagi pomiędzy opisanymi elementami.
Znajomość wzajemnych relacji występujących pomiędzy elementami tworzą-
cymi klimat dla inwestycji PPP staje się użyteczna podczas opisywania przemian
w sferze PPP, zachodzących w wyniku trwającej dekoniunktury gospodarczej.
Trwająca od 2007 roku dekoniunktura gospodarcza sprawiła, że w obszarze
PPP ujawniły się nowe ryzyka, a dotychczasowe stały się bardziej dotkliwe. Najważniejsze
z nich to ryzyko wzrostu stopy procentowej, kredytowe, obniżenia
wartości aktywów, deprecjacji waluty oraz ryzyko obniżenia wielkości popytu.
Konieczność uwzględniania powyższych rodzajów ryzyka ogranicza możliwości
finansowania projektów infrastrukturalnych, w tym również projektów PPP.
Przedstawione problemy zostały dostrzeżone przez rząd Wielkiej Brytanii,
który w 2011 roku przystąpił do reformy PFI. W grudniu 2012 roku wysunięto
propozycje zmian dotychczasowej formuły finansowania projektów inwestycyjnych.
Wśród istotnych propozycji ujętych w nowym podejściu, określanym jako
PF2, można wskazać:
 wprowadzenie ujednoliconego i efektywnego podejścia do zamówień PF2
poprzez np. stworzenie pakietów standardowej dokumentacji oraz zwiększenie
kontroli przygotowania projektu,
 dążenie do uzyskania większej przejrzystości poprzez np. obowiązek publikacji
rocznych raportów na temat projektów i ich finansowania,
 zmianę w podejściu do zarządzania ryzykiem poprzez przejęcie odpowiedzialności
za część ryzyk przez rząd,
 szerszy dostęp do z
ródeł finansowania projektów.
Szansę na rozwój PPP stanowi również poszerzanie zakresu stosowanych instrumentów
finansowych. Jednym z nich są obligacje projektowe  instrumenty
dłużne emitowane przez spółki celowe. Podstawową korzyścią związaną z emisją obligacji projektowych jest możliwość skrócenia
okresu zaangażowania finansowego
w realizację projektów PPP z kilkudziesięciu do kilku lat.
W związku z powyższym, zgodnie z przyjętą przez J. Delmona koncepcją,
zasadne staje się wspieranie PPP przez rządy, m.in. poprzez uelastycznienie zasad
podziału ryzyka w projektach PPP.
Ocena przygotowania jst do wdrażania przedsięwzięć PPP
Ryzyko związane z PPP, jego rodzaje (przykłady)
Zanim zamawiający podejmie decyzję o realizacji inwestycji w formule PPP, musi dokonać analizy wielu sytuacji. Przede
wszystkim, powinien zidentyfikować ryzyko, a także wskazać narzędzia pozwalające mu nimi zarządzać. Analiza ta pozwala także
realnie ocenić możliwość realizacji danej inwestycji w formule PPP. Tym samym zmniejsza się niebezpieczeństwo związane z
przerwaniem inwestycji i niegospodarnym wydatkowaniem środków publicznych.
Ryzyko można zdefiniować jako prawdopodobieństwo wystąpienia wyniku różnego od oczekiwanego, możliwość nieosiągnięcia
zakładanych rezultatów na skutek działania wielu czynników, bądz
uzyskanie rezultatów innych od oczekiwanych. Zgodnie ze
słownikiem języka polskiego ryzyko to  możliwość, prawdopodobieństwo, że coś się nie uda, przedsięwzięcie, którego wynik jest
niepewny, problematyczny .
5
Ryzyka związane z przygotowaniem projektu mogą przybrać formę: słabo zdefiniowanego projektu, utraty kontroli nad
kosztami, braku rozpoznania otoczenia rynkowego czy opóz
nień. Ponadto zawsze należy uwzględniać różne ryzyka wynikające
np. z wymogów ochrony środowiska, prac archeologicznych, przepisów regulacyjnych, utraty kontroli nad usługami, ich
zakresem i jakością, brakiem poparcia społecznego dla inwestycji. Na czoło wysuwa się zagrożenie nieosiągnięcia zwrotu z
inwestycji. Może ono wynikać np. z niewłaściwego rozpoznania potrzeb lub finansowych możliwości konsumentów.
W przypadku zastosowania formuły PPP rodzi się bardzo szczególne ryzyko. Otóż partner publiczny w tych przedsięwzięciach
pełni podwójną rolę. Z jednej strony jest partnerem  wspólnikiem, a z drugiej  organem administracyjnym  regulatorem. Brak
zrozumienia dwoistej roli partnera publicznego bywa często przyczyną klęski inwestycji z zastosowaniem formuły PPP.
Lokalizacja przedsięwzięcia oraz składniki majątkowe i protesty społeczne
Ryzyka związane z lokalizacją przedsięwzięcia to ryzyka wpływające na dostępność terenu przeznaczonego do realizacji projektu.
W ramach przygotowywanej analizy, do której obliguje podmiot publiczny, podlega jej także stan prawny składników
majątkowych. Nie mniej jednak, może się pojawić ryzyko związane ze stanem prawnym nieruchomości. Z tym wiążą się także
ryzyka dotyczące przekazywania składników majątkowych. W szczególności wpływające na warunki i terminy ich przekazywania.
Dotyczy to spraw związanych ze stanem składników majątkowych przed ich przekazaniem oraz związanych z przepływem
informacji. W miarę upływu czasu zmienia się ich wartość. Umowy, co prawda, określają, w jakim stanie mają być one
przekazane nie mniej jednak może pojawić się ryzyko związane z końcową wartością oraz ryzyko wartości materialnej tych
składników na dzień zakończenia realizacji umowy o partnerstwie publiczno-prywatnym. Zupełnie nieprzewidziane jest ryzyko
odkryć archeologicznych lub innych związanych z dziedzictwem kulturowym, co może zupełnie zatrzymać inwestycję. Tego typu
zdarzenia dość często mają miejsce zwłaszcza w przypadku inwestycji, gdzie mają miejsce wykopaliska np. budowa drogi. Zwykle
jednak powodują one spowolnienie inwestycji niż jej całkowite zatrzymanie. Jednak nawet zastój w pracach powoduje koszty, a
to wpływa na całą inwestycję. Wreszcie kolejne dwa rodzaje ryzyka z tej grupy to ryzyko wynikające z właściwości istniejącej
infrastruktury oraz dostępności siły roboczej. Ostatni rodzaj ryzyka dotyczy braku społecznej akceptacji realizowanego
przedsięwzięcia. Mogą się pojawić silne protesty społeczności lokalnych. Ten rodzaj ryzyka może wystąpić szczególnie przy
dużych pod względem powierzchni inwestycjach, jak np. drogi, które przebiegają przez tereny wielu mieszkańców.
Ryzyko a postanowienia umowy
W celu osiągnięcia jak największej wartości dodanej przedsięwzięcia w ramach PPP podział omawianych wyżej ryzyk powinien
być dokonany z zastosowaniem zasady optymalnej alokacji, uwzględniającej możliwości i umiejętności zarządzania ryzykiem
przez strony. Widać więc jak ważnym elementem jest umowa, a w zasadzie pakiet umów, podpisywanych przy okazji realizacji
inwestycji. Strona publiczna powinna pamiętać, że zobowiązania wynikające z umowy o PPP mają wpływ na poziom długu
publicznego oraz deficytu sektora finansów publicznych w przypadku, gdy podmiot publiczny ponosi większość ryzyk związanych
z budową, oraz ryzyk związanych z dostępnością i popytem. Podmiot publiczny powinien zwracać na to szczególną uwagę.
Dlatego też ustawodawca nakazuje mu wykonanie analizy jakościowej i określenie w niej:
1) podziału ryzyk pomiędzy strony umowy o partnerstwie publiczno- prywatnym;
2) prawdopodobieństwa wystąpienia ryzyk oraz
3) wpływu ryzyk na realizowane przedsięwzięcie.
Jeżeli jednak, na podstawie dokonania tego rodzaju analizy nie można ustalić podziału ryzyk, pozwalającego stwierdzić, która ze
stron umowy ponosi większość ryzyk związanych z budową, dostępnością i popytem, albo, gdy przynajmniej jedno spośród tych
ryzyk charakteryzuje się wysokim prawdopodobieństwem wystąpienia lub wysokim wpływem na przedsięwzięcie i będzie je
ponosił podmiot publiczny, wówczas niezbędne staje się przeprowadzenie analizy wartościowej. W wyniku tego wartości
wszystkich ryzyk, w ramach tych rodzajów, zostaną wyrażone liczbowo, w oparciu o prawdopodobieństwo ich wystąpienia i ich
wpływ na przedsięwzięcie.
Jeżeli z dokonanych opracowań nie jest możliwe precyzyjne określenie, która ze stron ponosi większość tych ryzyk, ustalenie, czy
zobowiązania wynikające z umowy o PPP mają wpływ na dług publiczny oraz deficyt sektora finansów publicznych, następuje z
uwzględnieniem podziału ryzyka związanego z końcową wartością składników majątkowych. Gdy z dokonanej analizy wynika, że
podmiot publiczny będzie ponosił ryzyko związane z końcową wartością składników majątkowych lub podział tego ryzyka
pomiędzy strony nie będzie przejrzysty co do tego, kto ponosi większość ryzyka, zobowiązania wynikające z umowy o PPP, będą
miały wpływ na poziom długu publicznego oraz deficytu sektora finansów publicznych.
Podział ryzyka typowy dla stron
Kluczowym elementem definiującym partnerstwo publiczno-prywatne jest podział ryzyk pomiędzy strony umowy. PPP nie
precyzuje, co to jest ryzyko, ani nie wprowadza kategorii ryzyka. W ustawie brak formalnego obowiązku przeprowadzania analizy
ryzyk przedsięwzięcia. PPP wprost stawiała wymóg, warunkujący przystąpienie do
realizacji projektu PPP, polegający na analizie przedsięwzięcia w celu określenia jego efektywności
oraz związanych z nim zagrożeń. Analiza dotyczyć miała m.in. (art. 11 ust. 1) identyfikacji
ryzyk i określenia ich optymalnej alokacji oraz ich wpływu na poziom długu publicznego oraz
deficytu finansów publicznych. Z uzasadnienia do projektu PPP wynika, że brak
wyjaśnienia, co ustawodawca rozumie pod pojęciem ryzyka ma wynikać z ramowego charakteru
ustawy. Kategorie ryzyka, zasady ich podziału będą przedmiotem każdorazowego rozstrzygnięcia
stron.
Partnerstwo publiczno-prywatne to:
" wspólna realizacja przedsięwzięcia,
" oparta na podziale zadań
6
" i ryzyk
" pomiędzy podmiotem publicznym i partnerem prywatnym. 37 
ryzyk. Samodzielna realizacja inwestycji oznacza przejęcie ich wszystkich przez inwestora. Na
gruncie przedsięwzięć partnerskich ryzyka co do zasady dzielone są pomiędzy partnerów. Podstawową dyrektywą ich podziału
powinno być przeniesienie poszczególnych ryzyk na stronę, która najlepiej potrafi je kontrolować i skutecznie niwelować skutki
ich wystąpienia. Właściwy rozdział ryzyk przesądzał będzie o sukcesie przedsięwzięcia partnerskiego, optymalizując jego
efektywność, zdolność generowania przychodów i zaspokajania potrzeb publicznych.
Ostatnie lata funkcjonowania rynku ppp w Polsce skłaniają do następujących wniosków:
ż� zainteresowanie sektora publicznego współpracą międzysektorową nie jest wielkie,
ż� w większości umów podmiotem publicznym lub koncesjodawcą była JST,
ż� niepokojące i niezrozumiałe jest bardzo znikome zainteresowania ppp jednostek administracji rządowej, zwłaszcza w warunkach
wysokiego poziomu państwowego długu publicznego i co do zasady neutralnego charakteru dla długu publicznego zobowiązań
wynikających z umów o ppp, tylko jedna umowa została zawarta przez administrację rządową,
ż� niekorzystny i wymagający poprawy jest wskaz
nik skuteczności prowadzonych postępowań na wybór partnera prywatnego lub
koncesjonariusza,
ż� średnia wartość jednej zawartej umowy oscylowała wokół 30 mln zł  tę średnią wyraz
nie zawyżają dwie umowy opiewające na
sumy powyżej 200 mln zł,
ż� w ciągu trzech lat 2009-2011 najwięcej umów zawarto na terenie województwa wielkopolskiego (7), śląskiego (6) i
małopolskiego (4),
ż� udział ppp w rynku inwestycji publicznych szczebla centralnego i lokalnego nie przekraczał 1%. spośród zawieranych umów
dominują projekty z zakresu budowy obiektów sportowych i rekreacyjnych (basenów, parków wodnych), zdrowotnych,
teleinformatycznych i parkingowych.
Segmentacja rynku
Pod względem formalnoprawnym nie ma ograniczeń branżowych dotyczących formuły ppp, , przedmiotem współpracy mogą
być niemal wszystkie zadania publiczne, szczególnie z zakresu usług użyteczności publicznej. W Wielkiej Brytanii ppp
nawiązywane jest między innymi w zakresie budowy nowych szkół (ponad 800 w ciągu dziesięciu lat), szpitali (ponad 44 od roku
1997) a nawet infrastruktury więziennej (13). W formule ppp budowane są drogi, linie kolejowe, metro, a także budynki
rządowe. Liczne są projekty z obszaru ochrony środowiska.
Różnorodność obszarów, w których znalazł zastosowanie tryb PPP i koncesji, wskazuje, że funkcjonujące od końca lutego 2009
roku przepisy są uniwersalnym narzędziem i dającym dużą swobodę, pozwalającym podmiotom publicznym realizować
przedsięwzięcia najróżniejszego typu. Jest to cecha wyróżniająca polski rynek PPP na tle dojrzalszych rynków Europy Zachodniej,
w których PPP wykorzystywane jest w mniej zróżnicowanym zakresie, jednak przy nieporównywalnie większej skali
poszczególnych projektów.
Według raportów EPEC (European PPP Expertise Centre w ramach Europejskiego Banku Inwestycyjnego) za lata 2010-2011
dominują: edukacja, usługi publiczne, transport, porządek publiczny i bezpieczeństwo oraz służba zdrowia. Pokazuje to, że polski
rynek wciąż jest na etapie  testowania PPP jako nowej formuły realizacji zadań administracji publicznej oraz, że nie wypracował
on jeszcze własnych mechanizmów, w tym obszarów, w których sprawdzałby się najlepiej.
Coraz popularniejsza efektywność energetyczna
Rynek PPP w Polsce jest cały czas jeszcze niewielki, ale w dalszej perspektywie czasowej rysuje się możliwość zmian. Coraz
większą popularność zdobywa formuła PPP w inwestycjach z zakresu efektywności energetycznej: termomodernizacja budynków
użyteczności publicznej oraz zarządzanie z
ródłami ciepła.
Przy tych przedsięwzięciach wynagrodzenie partnera prywatnego finansowane jest z oszczędności w zużyciu energii. Obecnie
toczy się także kilka postępowań o znacznej wartości, m.in.: projekt Systemu Gospodarki Odpadami dla Miasta Poznań czy
budowa kilku parkingów podziemnych w Warszawie i Gdańsku.
Największą niespodzianką jednak może okazać się sektor ICT (sieci teleinformatyczne, w szczególności światłowodowe sieci
szerokopasmowe).
Aktualnie realizowane są trzy postępowania z tego obszaru w ramach:
ż� projektu Sieć Szerokopasmowa Polski Wschodniej w województwie warmińsko-mazurskim i podkarpackim,
ż� projektu Internet dla Mazowsza w województwie mazowieckim.
Są to przedsięwzięcia "hybrydowe", czyli z wykorzystaniem środków unijnych. Ich wartość jest szacowana na setki milionów
złotych.
Podpisana umowa z partnerem prywatnym dotycząca poznańskiej spalarni
Dnia 8 kwietnia 2013 r. Miasto Poznań i SITA Zielona Energia podpisały umowę na realizację projektu obejmującego
finansowanie, projektowanie, budowę i eksploatację spalarni odpadów komunalnych. Jest to największa tego typu inwestycja w
Polsce, która zostanie zrealizowana w ramach Partnerstwa Publiczno-Prywatnego (PPP).
Oferta SITA Zielona Energia została wybrana przez Miasto Poznań w wyniku dwuletnej procedury przetargowej. Spółka
zaprojektuje, sfinansuje i zbuduje, a następnie przez 25 lat będzie eksploatowała instalację termicznego przekształcania
odpadów komunalnych (ITPOK) o wydajności 210 000 ton rocznie.
7
Zgodnie z umową PPP, SITA Zielona Energia zrealizuje nowoczesną instalację termicznego przekształcania odpadów
komunalnych, która powstanie na terenie należącym do Miasta Poznania. Koszt budowy instalacji szacowany jest na ponad 725
milionów złotych i będzie w pełni sfinansowany przez akcjonariuszy spółki SITA Zielona Energia oraz konsorcjum trzech banków -
Pekao SA, PKO BP i Banku Gospodarstwa Krajowego. Ponadto umowa PPP daje Miastu możliwość zastąpienia części prywatnego
finansowania przez środki z unijnego Funduszu Spójności w ramach Programu Operacyjnego Infrastruktura i Środowisko na lata
2007-2013, Priorytet II Gospodarka odpadami i ochrona powierzchni ziemi, działanie 2.1. Kompleksowe przedsięwzięcia z
zakresu gospodarki odpadami, co w efekcie może zmniejszyć koszt projektu dla Miasta i jego mieszkańców.
Spalarnia zostanie oddana do użytku w drugiej połowie 2016r. i pozwoli Miastu spełnić wymagania dotyczące ograniczenia ilości
odpadów komunalnych trafiających na składowiska, wynikające z polskiego i europejskiego prawa.podpisana została umowa z
partnerem prywatnym w największym w Polsce samorządowym projekcie realizowanym w formule PPP. Projekt pn. "System
Gospodarki Odpadami dla Miasta Poznania" otrzymał wsparcie z Programu Infrastruktura i Środowisko. Koszt inwestycji
szacowany jest na ok. 725 mln zł, z czego dotacja unijna wyniesie około 350 mln zł.
Nowa spalarnia będzie służyć 740 tys. mieszkańcom Poznania oraz 9 gminom powiatu poznańskiego. Zakład termiczny umożliwi
utylizację do 210 tys. ton odpadów komunalnych rocznie. Dzięki temu zmniejszy się ilość odpadów kierowanych na tradycyjne
składowisko oraz uciążliwość dla mieszkańców związana z nieprzyjemnymi zapachami. Spalarnia wyprodukuje również rocznie
ponad 100 tys. MW energii elektrycznej oraz ponad 300 tys. GJ energii cieplnej odzyskanej ze spalonych odpadów. Całe
przedsięwzięcie pozwoli na:
�� uporządkowanie i organizację gospodarki odpadami komunalnymi na terenie Poznania i okolicznych gmin,
�� dostosowanie gospodarki odpadami do wymogów formalno-prawnych, technologicznych oraz ekologicznych (wynikających z
dyrektyw unijnych).
partnerem prywatnym. Jego zadaniem będzie zaprojektowanie, budowa, sfinansowanie oraz zarządzanie wybudowaną spalarnią
przez okres 25 lat.
Przygotowanie JST do PPP
Cechą polskiego rynku PPP jest fakt, iż w przytłaczającej większości umów zawieranych są w modelu PPP lub koncesyjnym,
podmiotem publicznym jest administracja samorządowa. Związane jest to z powierzeniem w polskim porządku prawnym
dużego zakresu odpowiedzialności jednostkom samorządu terytorialnego, zwłaszcza gminom. Spośród 27. ważnych umów typu
PPP w ponad 90% przypadków podmiotem publicznym inicjującym i realizującym przedsięwzięcie są jednostki samorządu
terytorialnego (w jednym przypadku mamy do czynienia z gminą w połączeniu ze spółką Skarbu Państwa  PKP S.A.). y
ródłem
pozostałych niecałych 10% umów była administracja centralna  ministerstwa lub podlegające im wojsko oraz uczelnie wyższe.
Są to jednak wszystko projekty nie mające nic wspólnego ze strategicznymi przedsięwzięciami rządowymi, a dotyczą wydawania i
obsługi prenumeraty Biuletynu Skarbowego Ministerstwa Finansów, gospodarki energetycznej oraz wodno-ściekowej jednego z
osiedli zarządzanego przez gdyński oddział Wojskowej Agencji Mieszkaniowej, jak również organizacji pojedynczej konferencji
przez Politechnikę Warszawską.
Nie ulega wątpliwości, że administracja centralna nie zdecydowała się jeszcze na wykorzystanie formuły PPP do realizacji
istotnych inwestycji transportowych czy środowiskowych. Bardzo dyskusyjną jest kwestia, czy zarządzająca m.in. krajową siecią
autostrad i dróg ekspresowych Główna Dyrekcja Dróg Krajowych i Autostrad zdecyduje się w najbliższym czasie na ogłoszenie
jakichkolwiek postępowań obliczonych na udział partnera prywatnego. Potencjał dla takich przedsięwzięć stanowią jednak:
odcinek autostrady A1 Tuszyn-Pyrzowice, odcinek autostrady A2 Warszawa-Kukuryki czy też połączenia kolejowe, choćby na
trasie Podłęże-Piekiełko w województwie małopolskim lub projekt budowy Kolei Dużych Prędkości, dla których realizowane są
właśnie kolejne prace analityczne.
PPP w infrastrukturze komunalnej, dobre praktyki
Projekt Urzędu Marszałkowskiego Województwa Dolnośląskiego "Budowa i zarządzanie szpitalem o charakterze ratunkowym"
Projekt zakłada budowę szpitala w północno-zachodniej części Wrocławia. Szpital ma udzielać świadczeń zdrowotnych ze
środków publicznych mieszkańcom województwa dolnośląskiego, zastępując dwa szpitale o przestarzałej infrastrukturze, której
modernizacja jest ekonomicznie nieuzasadniona. Planowana wielkość szpitala wynosi 400-500 łóżek.
Jury uzasadniając wybór projektu podkreśliło, że jest to jedyny w Konkursie projekt zdrowotny
przewidziany w formie partnerstwa publiczno-prywatnego. Obecnie projekt jest realizowany w systemie tradycyjnym, gdyż
pomimo pozytywnych wyników analiz,zrezygnowano z formuły publiczno-prywatnej.
Urząd Miasta A
odzi Program rewitalizacji domów familijnych
Projekt zakłada rewitalizację zabytkowych domów familijnych i budynków mieszkalnych zlokalizowanych na Księżym Młynie,
placu Zwycięstwa i ulicy Ogrodowej w A
odzi. Przedsięwzięcie obejmuje 33 budynki,
1111 mieszkań i dotyczy 2500 zameldowanych osób. Projekt ma duże poparcie społeczne: ponad 91%
badanych (najemców i właścicieli) jest przychylnych proponowanemu procesowi rewitalizacji.
Realizacja projektu opierać się będzie na zamianie nieruchomości. Inwestor wybuduje i przekaże miastu
nowe budynki z lokalami mieszkalnymi dla obecnych mieszkańców domów familijnych. W zamian
otrzyma domy familijne. Planuje się, iż inwestor przekaże miastu więcej powierzchni użytkowych
w nowobudowanych obiektach, niż wynosi obecnie powierzchnia domów familijnych przeznaczonych
do zamiany. Dzięki temu miasto zyska nowe lokale komunalne.
Projekt jest planowany do realizacji w partnerstwie publiczno-prywatnym. Obecnie trwają dalsze prace
analityczne.
8
PPP w służbie zdrowia i opiece społecznej
Obecnie w fazie operacyjnej znajdują się trzy projekty:
- roboty budowlane polegające na zaprojektowaniu, wykonaniu i wyposażeniu w niezbędne instalacje obiektu szpitalnego przy
SPZOZ Szpitalu Wielospecjalistycznym w Jaworznie z przeznaczeniem na stację dializ wraz z poradnią nefrologiczną (wartość
inwestycji  6 mln złotych),
- roboty budowlane polegające na zaprojektowaniu, wykonaniu i wyposażeniu w niezbędne instalacje i media oraz sprzęt,
właściwe dla funkcji i przeznaczenia tego typu obiektu szpitalnego przy SPZOZ Szpitalu Wielospecjalistycznym w Jaworznie z
przeznaczeniem na łóżkowy oddział nefrologiczny (wartość inwestycji  1,5 mln złotych),
- przebudowa Domu Opieki Społecznej w Kobylnicy na potrzeby Zakładu Opiekuńczo-Leczniczego oraz wykonywanie zadań o
charakterze komplementarnym (wartość inwestycji  4,2 mln złotych).
PPP w rekreacji i kulturze Projekt Urzędu Miasta Gdańska"Nadmorskie Centrum Rekreacji i Wypoczynku w Gdańsku"
Inwestycja Nadmorskiego Centrum Rekreacji i Wypoczynku w Gdańsku obejmuje budowę
oraz eksploatację obiektu parku wodnego i obiektów towarzyszących takich jak np. baseny, szatnie,
przebieralnie, toalety, natryski, strefa zdrowia, strefa fitness, zewnętrzne urządzenia sportowe, strefa
dla dziecka pod opieką, gastronomia, sklepy, miejsca parkingowe, hotel.
Jury wybierając projekt podkreśliło, że jest on racjonalny ekonomicznie i ma duże szanse na sukces
komercyjny przy zachowaniu publicznych celów. Ponadto inwestycja charakteryzuje się dobrą lokalizacją.
Projekt jest realizowany w partnerstwie publiczno-prywatnym. Obecnie trwa proces wyboru partnera
prywatnego dla wspólnej realizacji inwestycji.
Partnerstwa lokalne stymulowane przez UE na obszarach wiejskich za pośrednictwem Programu LEADER oraz Odnowy Wsi
(doświadczenia polskie i zachodnie)
Program LEADER
�� Leader jest mechanizmem realizacji celów tych programów
�� Metoda Leader to realizowanie projektów w oparciu o partnerstwo sektora publicznego, społecznego i gospodarczego i oddolny
system podejmowania decyzji
�� Włączenie podejścia Leader do programów rozwoju obszarów wiejskich stwarza możliwość wdrażania w sposób innowacyjny i
bardziej zintegrowany działań dotychczas wdrażanych w sposób tradycyjny
�� W ramach Programu wyodrębniono cztery osie priorytetowe:
- oś priorytetowa 1 (gospodarcza): wsparcie konkurencyjności sektora rolnego i leśnego,
-oś priorytetowa 2 (środowiskowa): zrównoważone gospodarowanie zasobami gruntów rolnych i leśnych,
-oś priorytetowa 3 (społeczna): dywersyfikacja ekonomiczna obszarów wiejskich i podniesienie jakości życia na obszarach
wiejskich.
�� Działanie osi 4 ma na celu wzmocnienie oddolnych działań w grupie.
�� Wdrażanie lokalnych strategii rozwoju;
�� Wdrażanie projektów współpracy;
�� Funkcjonowanie lokalnej grupy działania, nabywanie umiejętności i aktywizacja.
Idea programu LEADER opiera się na paradygmacie kapitału społecznego, a głównym
celem wdrożenia idei partnerstwa podmiotów i osób reprezentujących trzy sektory (społeczny, publiczny i gospodarczy) jest
działalność na rzecz jego wzmacniania na obszarach
wiejskich. Słabością tak sformułowanego celu jest niejednoznaczna definicja kapitału społecznego, która wciąż pozostaje
przedmiotem dyskusji w środowisku naukowym. Pomimo
tego wnioski z badań nad charakterem tego zjawiska, jego powiązaniem z ogólnym rozwojem
społeczno-gospodarczym, uzasadniają potrzebę interdyscyplinarnego rozwoju tej
dziedziny nauki. Zaprezentowana praca, na przykładzie funkcjonowania LGD, z użyciem
zróżnicowanych technik badawczych pozwala na uchwycenie interakcji pomiędzy kapitałem społecznym a rozwojem społeczno-
ekonomicznym na poziomie lokalnym i w tym
zakresie stanowi rozszerzenie dotychczasowych badań nad tą problematyką.
Odnowa wsi jest współcześnie ważną napędową siłą rozwoju obszarów wiejskich, skutecznie przeobrażającą tereny nią objęte i
stanowiącą istotny składnik procesów rozwojowych na poziomie lokalnym i regionalnym. Zdaniem Ryszarda Wilczyńskiego,
uznanego w Polsce autorytetu w tej dziedzinie, odnowa wsi to proces kształtowania warunków życia ludzi na obszarach
wiejskich, którego animatorem i podmiotem jest społeczność lokalna. Oddziałuje on na standard życia i jego jakość oraz z
ródła
utrzymania mieszkańców, jednocześnie zachowując tożsamość wsi wyrażającą się wartościami życia wiejskiego, wzmacnianiem i
rozwojem dziedzictwa duchowego, kulturowego i materialnego wsi.
Rozwój lokalny kierowany przez społeczność jako nowy instrument stymulowania partnerstwa w latach 2014-2020
W ubiegłych 20 latach efektywnym i skutecznym narzędziem w procesie realizacji polityki rozwoju lokalnego kierowanego przez
społeczność okazało się podejście LEADER oparte na doświadczeniach inicjatywy finansowanej z funduszy strukturalnych UE,
mające na celu pomaganie podmiotom wiejskim w rozpatrywaniu długoterminowego potencjału ich lokalnego regionu.
Komisja Europejska promowała tę metodę realizacji również poprzez inne inicjatywy wspólnotowe, na przykład URBAN i EQUAL.
W przypadku inicjatywy LEADER, dla której stałe wsparcie UE jest zapewniane od 1991 roku, stało się to ważnym elementem
polityki rozwoju obszarów wiejskich o wysokim poziomie akceptacji na terenie całej Europy.
9
Od 2007 roku rozwój lokalny jest również narzędziem metody realizacji polityki w europejskim sektorze rybołówstwa. Projekt
rozporządzenia (art. 28-31) dotyczącego przyszłego rozwoju lokalnego kierowanego przez społeczność jest oparty na inicjatywie
LEADER i dotyczy wszystkich funduszy objętych wspólnymi ramami strategicznymi (Europejski Fundusz Rozwoju Regionalnego,
Europejski Fundusz Społeczny, Europejski Fundusz Rolny na rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich, Europejski Fundusz Morski i
Rybacki oraz Fundusz Spójności) w okresie planowania 2014-2020 (fundusze określone we wspólnych ramach strategicznych).
Rozwój lokalny kierowany przez społeczność to specyficzne narzędzie stosowane na szczeblu subregionalnym, komplementarne
dla innych rodzajów wsparcia rozwoju na szczeblu lokalnym. Rozwój lokalny kierowany przez społeczność może mobilizować
oraz angażować lokalne społeczności i organizacje w celu działania na rzecz osiągnięcia celów inteligentnego i zrównoważonego
rozwoju sprzyjającego włączeniu społecznemu, określonych w strategii  Europa 2020 , wspierania spójności terytorialnej i
osiągania określonych założeń regulacyjnych.
Co zawiera propozycja?
KE proponuje wprowadzenie jednej metodologii dotyczącej rozwoju lokalnego kierowanego przez społeczność dla funduszy
określonych we wspólnych ramach strategicznych, która:
-� koncentruje się na określonych terytoriach subregionalnych;
-� jest kierowana przez społeczność, przez lokalne grupy działania składające się z osób reprezentujących lokalne interesy
publiczne i prywatne interesy społeczno-gospodarcze;
-� jest realizowana poprzez zintegrowane i wielosektorowe strategie rozwoju lokalnego, dotyczące różnych obszarów, stworzone
przy uwzględnieniu lokalnych potrzeb i potencjału;
-� zawiera innowacyjne elementy w kontekście lokalnym, nawiązywanie kontaktów oraz, w razie potrzeby, współpracę.
Ta wspólna metodologia pozwoli na powiązane i zintegrowane wykorzystanie funduszy w celu realizowania strategii rozwoju
lokalnego.
Głównym celem propozycji Komisji jest uproszczenie i rozszerzenie stosowania rozwoju lokalnego kierowanego przez
społeczność jako narzędzia rozwoju. Propozycje dotyczące rozwoju lokalnego kierowanego przez społeczność będą:
zachęcać społeczności lokalne do opracowywania zintegrowanego podejścia oddolnego w okolicznościach, w których
istnieje potrzeba odpowiedzi na terytorialne i lokalne wyzwania, wymagające zmian strukturalnych;
budować możliwości społeczności i stymulować innowacyjność (w tym innowacje społeczne), przedsiębiorczość i
możliwości zmian poprzez zachęcanie do rozwoju i odkrywania niewykorzystanego potencjału z poziomu społeczności i
terytoriów;
promować poczucie własności społeczności poprzez zwiększanie uczestnictwa w obrębie społeczności oraz budować
poczucie zaangażowania i własności, które może zwiększać efektywność regulacji unijnych;
wspomagać zarządzanie wielopoziomowe poprzez zapewnienie lokalnym społecznościom kierunku pełnego udziału w
kształtowaniu realizacji celów UE we wszystkich obszarach.
Kluczowymi elementami rozwoju lokalnego kierowanego przez społeczność są:
Lokalne grupy działania - powinny składać się z osób reprezentujących lokalne interesy publiczne i prywatne interesy
społeczno-gospodarcze, takich jak przedsiębiorcy i ich stowarzyszenia, władze lokalne, stowarzyszenia sąsiedzkie lub wiejskie,
grupy obywatelskie (np. mniejszości, osoby starsze, kobiety/ mężczyz
ni, młodzież, przedsiębiorcy itp.), organizacje
społecznościowe i ochotnicze itp. Społeczeństwo obywatelskie i partnerzy z sektora prywatnego powinni posiadać co najmniej
50% udziału w procesach decyzyjnych, a żadna pojedyncza grupa interesów nie powinna posiadać więcej niż 49% głosów.
Strategie rozwoju lokalnego muszą być spójne z odpowiednimi programami funduszy objętych wspólnymi ramami
strategicznymi, przez które są wspierane. Powinny określać obszar i populację objęte strategią; obejmować analizę potrzeb w
zakresie rozwoju i potencjału danego obszaru, w tym analizę mocnych stron, słabych stron, szans i zagrożeń (SWOT); a także
opisywać założenia oraz zintegrowany i innowacyjny charakter strategii, w tym cele dotyczące wyników lub rezultatów. Strategie
powinny również obejmować plan działania, wykazujący sposób przełożenia założeń na konkretne projekty, ustalenia dotyczące
zarządzania i monitorowania oraz plan finansowy.
Zasięg terytorialny i populacyjny danej strategii lokalnej powinien być spójny i ukierunkowany oraz oferować
wystarczającą masę krytyczną do jej efektywnego wdrażania. Określenie obszarów i populacji, które zostaną objęte daną
strategią, należy do lokalnych grup działania, jednak decyzje te muszą być zgodne z kryteriami określonymi przez Komisję w
formie aktu delegowanego. Postanowienia na lata 2007-2013 dotyczące populacji objętej programem LEADER określają cel dla
populacji na poziomie minimum 10 000 i maksymalnie 150 000. Średnia wielkość populacji objętej programami URBAN II,
finansowanymi ze środków EFRR w latach 2000-2006, wynosiła około 30 000 mieszkańców.
Partnerstwa międzynarodowe (współpraca transgraniczna, transnarodowa i trans regionalna)
Programy Europejskiej Współpracy Terytorialnej (EWT)
Europejska Współpraca Terytorialna jest jednym z siedmiu programów operacyjnych, które służą realizacji celu trzeciego nowej
polityki spójności. W zakresie działań EWT jest wspieranie, promocja i realizacja projektów o charakterze międzynarodowym
stanowiąca kontynuację programów współpracy transgranicznej, transnarodowej i międzynarodowej w ramach Inicjatywy
Wspólnotowej INTERREG III 2004-2006.
Cele Europejskiej Współpracy Terytorialnej będą realizowane za pomocą 3 typów programów operacyjnych:
współpracy transgranicznej, której celem jest rozwijanie wspólnych inicjatyw lokalnych i regionalnych,
współpracy transnarodowej, ukierunkowanej na integrację terytorialną Unii Europejskiej poprzez wspieranie dostępności,
zrównoważonego rozwoju obszarów miejskich, innowacyjność i ochronę środowiska naturalnego,
10
współpracy międzyregionalnej, umożliwiającej wymianę doświadczeń i najlepszych praktyk w zakresie m.in. wspierania
innowacyjności i gospodarki opartej na wiedzy oraz ochrony środowiska.
W nowym okresie programowania 2007 - 2013 w ramach Celu 3. polityki spójności Unii Europejskiej - Europejskiej Współpracy
Terytorialnej realizowane będą następujące programy:
Program INTERREG IVC promuje szeroko pojętą współpracę międzyregionalną. Jest kontynuację dotychczasowych programów
międzyregionalnych INTERREG IIIC. Program ten umożliwia współpracę partnerów ze wszystkich państw członkowskich Unii
Europejskiej oraz z Norwegii i Szwajcarii, skierowany jest przede wszystkim do władz samorządowych oraz instytucji
publicznych szczebla regionalnego i lokalnego.
Podstawowe cele programu to promowanie innowacyjności i gospodarki opartej na wiedzy oraz ochrona środowiska i
zapobieganie zagrożeniom. Program INTERREG IVC współfinansuje Europejski Fundusz Rozwoju Regionalnego. Całkowity wkład
z funduszu na lata 2007-2013 wynosi 321 mln euro. Program stanowi istotny instrument wdrażania inicjatywy KE  Regiony na
rzecz zmian gospodarczych".
Program URBACT II zakłada stworzenie sieci współpracy miast europejskich w celu wymiany doświadczeń i szerzenia wiedzy
na temat zintegrowanego zarządzania miejskiego.
Głównym celem programu jest zwiększenie efektywności polityk zrównoważonego i zintegrowanego rozwoju miast w Europie z
uwzględnieniem postanowień Strategii Lizbońskiej i Goeteborskiej. Należy podkreślić, że działania podjęte w ramach programu
służą ułatwieniu i finansowaniu wymiany doświadczeń - nie otrzymuje się pieniędzy na inwestycje, a jedynie zwrot kosztów
udziału w projektach. Adresatami programu są: miasta, regiony i państwa członkowskie oraz wyższe uczelnie i ośrodki badawcze
w zakresie tematyki miejskiej.
Tematyka realizowanych projektów jest zorganizowana wokół dwóch osi priorytetowych:
I Miasta motory wzrostu i miejsc pracy
II Miasta atrakcyjne i spójne
Całkowity budżet Programu na lata 2007-2013 wynosi 68 890 739 euro, z czego ponad 53,3 mln euro pochodzi ze środków
Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego.
Cele PPP
PPP można zdefiniować i ocenić także poprzez jego cele.
�� Po pierwsze, chodzi o przekształcenie sektora publicznego z dostawcy obiektów w dostawcę usług, a więc realizatora oczekiwań
społeczności samorządowej. Uwolnienie gminy od konieczności budowania nowych obiektów po części rozwiązuje jej finansowe
problemy. Tak się bowiem składa, że gminom brakuje przede wszystkim środków na rozwój, nie zaś na działalność operacyjną,
którą lepiej lub gorzej, ale każda gmina skutecznie finansuje.
�� Po drugie, ważnym celem PPP jest wprowadzenie do usług publicznych innowacyjności charakterystycznej dla sektora
prywatnego; nowe obiekty samorządowe często, z różnych przyczyn, odznaczają się pewnym opóz
nieniem technicznym i
technologicznym,
�� Po trzecie, celem jest zmiana roli kapitału prywatnego, który w ramach PPP nie jest już tradycyjnym współudziałowcem w
finansowaniu gminnego zadania inwestycyjnego, ale udziałowcem w dostawie przez sektor samorządowy usług dla mieszkańców
w dłuższym okresie.
Rodzaje projektów PPP
W zależności od sposobu realizacji projekty PPP można podzielić na dwa główne rodzaje:
�� projekt PPP o charakterze wyłącznie kontraktowym, tj. wtedy, gdy projekt jest realizowany wyłącznie w oparciu o umowę
cywilnoprawną (przykład: umowa na zaprojektowanie i wybudowanie oczyszczalni ścieków przez partnera prywatnego),
�� projekt PPP o charakterze instytucjonalnym, tj. wtedy, gdy podmiot publiczny i partner prywatny, oprócz zawarcia umowy
cywilnoprawnej, uczestniczą w spółce kapitałowej istniejącej lub powołanej ad hoc w celu realizacji projektu PPP (przykład:
założenie spółki kapitałowej zajmującej się utylizacją odpadów, do której podmiot publiczny wnosi nieruchomość, a partner
prywatny finansowanie i technologię).
Przykłady PPP
Budowa Hali Widowiskowo-Sportowej (Czyżyny) w Krakowie
Wprowadzenie
Jednym z zadań własnych gminy zgodnie z ustawą o samorządzie gminnym jest zapewnienie dostępu
do usług sportowo-rekreacyjnych. Hala miała powstać przy Al. Pokoju i ul. Stanisława Lema w
Krakowie. Miasto planowało organizacje licznych imprez i zawodów sportowych o randze krajowej i
międzynarodowej, w co najmniej 18 dyscyplinach sportowych m.in. w lekkoatletyce, hokeju jak i
innych zawodów halowych: w piłce siatkowej, koszykówce, piłce nożnej, piłce ręcznej, tenisie,
gimnastyce, sportach walki, łyżwiarstwie figurowym. Inwestycja nie zostanie zrealizowana.
Warunki ramowe realizacji, opis projektu
Przesłanką do podjęcia decyzji budowy Hali Widowiskowo-Sportowej w Krakowie w formie PPP był:
rekreacyjnych i urządzeń sportowych (art. 7 ust. 1 pkt. 10 ustawy o samorządzie gminnym).
ych w budżecie Miasta.
Kompleks miał być podzielony na dwie części: halę główną, przeznaczoną dla 15 tys. widzów i drugą:
11
halę treningową. Znalez
ć się tam również miały tak zwane sky  boxy, czyli miejsca wynajmowane
przez firmy na organizację różnych przedsięwzięć biznesowych. W hali działać miało też centrum
odnowy biologicznej i zaplecze restauracyjne. Całkowita powierzchnia komercyjna w kompleksie
liczyć miała ponad 9 500 m�.
JEREMIE (ang. Joint European Resources for Micro-to-Medium Enterprises - Wspólne zasoby dla małych i średnich
przedsiębiorstw) to nowa inicjatywa pozadotacyjnego wsparcia powołana w 2007 r. przez Komisję Europejską i Europejski Bank
Inwestycyjny. JEREMIE to mechanizm, którego działanie odchodzi od tradycyjnego dotacyjnego wsparcia na rzecz mechanizmu
odnawialnego (rewolwingowego) (kredyty, pożyczki oraz poręczenia dla firm a także inne instrumenty kapitałowe). Jej ideą jest
ułatwienie dostępu do finansowania dla mikro, małych i średnich przedsiębiorstw poprzez oferowanie im dedykowanych
instrumentów inżynierii finansowej.
Instrumenty inżynierii finansowej to nic innego jak najbardziej potrzebne na rynku i nieskomplikowane produkty
finansowe: pożyczki, kredyty i poręczenia. JEREMIE ma na celu przede wszystkim pomóc w kreowaniu aktywności gospodarczej
mikro, małych i średnich przedsiębiorstw, również tych znajdujących się w początkowej fazie działalności  start-upy. Produkty te
pojawiają się tam, gdzie dotychczasowe instytucje finansowe nie są w stanie finansować rozwoju przedsiębiorców z sektora
MŚP lub wymagają od nich spełnienia dodatkowych, często zaporowych warunków.
JESSICA  to skrót od angielskiej nazwy Joint European Suport for Sustainable Investment in City Areas, co oznacza wspólne
europejskie wsparcie na rzecz trwałych inwestycji w obszarach miejskich. Inicjatywa ta jest instrumentem inżynierii
finansowej opracowanym przez Komisję Europejską, Europejski Bank Inwestycyjny (EBI) oraz Bank Rozwoju Rady Europy
(CEB).
Przedmiotowa inicjatywa jest jednym z ważniejszych instrumentów wpierających inwestycje na obszarach miejskich. Zakres
wsparcia w ramach inicjatywy obejmuje również coraz szerszy krąg tematyczny  rozpoczynając od rewitalizacji, poprzez
edukację, kulturę, turystykę, transport, kończąc na odnawialnych z
ródłach energii.
JESSICA pozwala na wykorzystanie funduszy strukturalnych UE w systemie zwrotnym, czyli oferuje odnawialne instrumenty
finansowe (pożyczki, gwarancje), dając możliwość lepszego wykorzystania środków funduszy strukturalnych i pozyskania udziału
instytucji finansowych, banków i przedsiębiorców, między innymi dzięki partnerstwu publiczno-prywatnemu. Istotnym
zastrzeżeniem jest fakt, że projekty, o których mowa powyżej, realizowane przy wsparciu z inicjatywy JESSICA powinny
generować dochód. Współwystępowanie w tych projektach elementów komercyjnych z niekomercyjnymi ma umożliwić
wypełnienie luki na rynku pomiędzy dotacjami a kredytami i innymi instrumentami bankowymi.
Podstawowe fazy wdrażania Inicjatywy JESSICA:
1. Opracowanie studiów wykonalności.
2. Wybór Funduszy Powierniczych (opcjonalnie).
3. Wybór Funduszy Rozwoju Obszarów Miejskich/ Urban Development Funds (FROM/UDF).
4. Wybór projektów miejskich.
12