Dziennik Ustaw Rok 1964 Nr 16 poz. 93 wersja obowi�zuj�ca od 2003.01.01 do 2003.04.23 USTAWA z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (Tekst opracowany przez INFOR) (Dz.U. z 1964 r., Nr 16, poz. 93, zm.: Dz.U. z 1971 r., Nr 27, poz. 252; Dz.U. z 1976 r., Nr 19, poz. 12215; Dz.U. z 1982 r., Nr 11, poz. 81; Dz.U. z 1982 r., Nr 19, poz. 147; Dz.U. z 1982 r., Nr 30, poz. 210; Dz.U. z 1984 r., Nr 45, poz. 242; Dz.U. z 1985 r., Nr 22, poz. 99; Dz.U. z 1989 r., Nr 3, poz. 11; Dz.U. z 1990 r., Nr 34, poz. 198; Dz.U. z 1990 r., Nr 55, poz. 321; Dz.U. z 1990 r., Nr 79, poz. 464; Dz.U. z 1991 r., Nr 107, poz. 464; Dz.U. z 1991 r., Nr 115, poz. 496; Dz.U. z 1993 r., Nr 17, poz. 78; Dz.U. z 1994 r., Nr 27, poz. 96; Dz.U. z 1994 r., Nr 85, poz. 388; Dz.U. z 1994 r., Nr 105, poz. 509; Dz.U. z 1995 r., Nr 83, poz. 417; Dz.U. z 1996 r., Nr 114, poz. 542; Dz.U. z 1996 r., Nr 139, poz. 646; Dz.U. z 1996 r., Nr 149, poz. 703; Dz.U. z 1997 r., Nr 43, poz. 272; Dz.U. z 1997 r., Nr 115, poz. 741; Dz.U. z 1997 r., Nr 117, poz. 751; Dz.U. z 1997 r., Nr 157, poz. 1040; Dz.U. z 1998 r., Nr 106, poz. 668; Dz.U. z 1998 r., Nr 117, poz. 758; Dz.U. z 1999 r., Nr 52, poz. 532; Dz.U. z 2000 r., Nr 22, poz. 271; Dz.U. z 2000 r., Nr 74, poz. 855; Dz.U. z 2000 r., Nr 74, poz. 857; Dz.U. z 2000 r., Nr 88, poz. 983; Dz.U. z 2000 r., Nr 114, poz. 1191; Dz.U. z 2001 r., Nr 11, poz. 91; Dz.U. z 2001 r., Nr 71, poz. 733; Dz.U. z 2001 r., Nr 130, poz. 1450; Dz.U. z 2001 r., Nr 145, poz. 1638; Dz.U. z 2002 r., Nr 113, poz. 984; Dz.U. z 2002 r., Nr 141, poz. 1176) KSIóGA PIERWSZA CZó�Ś OG�LNA Tytu� I PRZEPISY WSTóPNE Art. 1. [ Zakres regulacji ] Kodeks niniejszy reguluje stosunki cywilnoprawne mi�dzy osobami fizycznymi i osobami prawnymi. Art. 2. (skrećlony). Art. 3. [ Moc wsteczna ustawy ] Ustawa nie ma mocy wstecznej, chyba że to wynika z jej brzmienia lub celu. Art. 4. (skrećlony). Art. 5. [ Nadużycie prawa podmiotowego ] [1] Nie można czynić ze swego prawa użytku, ktry by by� sprzeczny ze spo�eczno-gospodarczym przeznaczeniem tego prawa lub z zasadami wsp�życia spo�ecznego. Takie dzia�anie lub zaniechanie uprawnionego nie jest uważane za wykonywanie prawa i nie korzysta z ochrony. Art. 6. [ Ci�żar dowodu ] Ci�żar udowodnienia faktu spoczywa na osobie, ktra z faktu tego wywodzi skutki prawne. Art. 7. [ Domniemanie dobrej wiary ] Jeżeli ustawa uzależnia skutki prawne od dobrej lub z�ej wiary, domniemywa si� istnienie dobrej wiary. Tytu� II OSOBY DZIA� I OSOBY FIZYCZNE Rozdzia� I Zdolnoćć prawna i zdolnoćć do czynnoćci prawnych Art. 8. [ Zdolnoćć prawna ] ń 1. Każdy cz�owiek od chwili urodzenia ma zdolnoćć prawn�. ń 2. (skrećlony). Art. 9. [ Domniemanie urodzenia żywego dziecka ] W razie urodzenia si� dziecka domniemywa si�, że przysz�o ono na ćwiat żywe. Art. 10. [ Osoba pe�noletnia ] ń 1. Pe�noletnim jest, kto uko�czy� lat osiemnaćcie. ń 2. Przez zawarcie ma�że�stwa ma�oletni uzyskuje pe�noletnoćć. Nie traci jej w razie unieważnienia ma�że�stwa. Art. 11. [ Pe�na zdolnoćć do czynnoćci prawnych ] Pe�n� zdolnoćć do czynnoćci prawnych nabywa si� z chwil� uzyskania pe�noletnoćci. Art. 12. [ Brak zdolnoćci do czynnoćci prawnych ] Nie maj� zdolnoćci do czynnoćci prawnych osoby, ktre nie uko�czy�y lat trzynastu, oraz osoby ubezw�asnowolnione ca�kowicie. Art. 13. [ Ubezw�asnowolnienie ca�kowite ] ń 1. Osoba, ktra uko�czy�a lat trzynaćcie, może być ubezw�asnowolniona ca�kowicie, jeżeli wskutek choroby psychicznej, niedorozwoju umys�owego albo innego rodzaju zaburze� psychicznych, w szczeglnoćci pija�stwa lub narkomanii, nie jest w stanie kierować swym post�powaniem. ń 2. Dla ubezw�asnowolnionego ca�kowicie ustanawia si� opiek�, chyba że pozostaje on jeszcze pod w�adz� rodzicielsk�. Art. 14. [ Skutki braku zdolnoćci do czynnoćci prawnych ] ń 1. Czynnoćć prawna dokonana przez osob�, ktra nie ma zdolnoćci do czynnoćci prawnych, jest nieważna. ń 2. Jednakże gdy osoba niezdolna do czynnoćci prawnych zawar�a umow� należ�c� do umw powszechnie zawieranych w drobnych bież�cych sprawach życia codziennego, umowa taka staje si� ważna z chwil� jej wykonania, chyba że poci�ga za sob� raż�ce pokrzywdzenie osoby niezdolnej do czynnoćci prawnych. Art. 15. [ Ograniczona zdolnoćć do czynnoćci prawnych ] Ograniczon� zdolnoćć do czynnoćci prawnych maj� ma�oletni, ktrzy uko�czyli lat trzynaćcie, oraz osoby ubezw�asnowolnione cz�ćciowo. Art. 16. [ Ubezw�asnowolnienie cz�ćciowe ] ń 1. Osoba pe�noletnia może być ubezw�asnowolniona cz�ćciowo z powodu choroby psychicznej, niedorozwoju umys�owego albo innego rodzaju zaburze� psychicznych, w szczeglnoćci pija�stwa lub narkomanii, jeżeli stan tej osoby nie uzasadnia ubezw�asnowolnienia ca�kowitego, lecz potrzebna jest pomoc do prowadzenia jej spraw. ń 2. Dla osoby ubezw�asnowolnionej cz�ćciowo ustanawia si� kuratel�. Art. 17. [ Zgoda przedstawiciela ustawowego ] Z zastrzeżeniem wyj�tkw w ustawie przewidzianych, do ważnoćci czynnoćci prawnej, przez ktr� osoba ograniczona w zdolnoćci do czynnoćci prawnych zaci�ga zobowi�zanie lub rozporz�dza swoim prawem, potrzebna jest zgoda jej przedstawiciela ustawowego. Art. 18. [ Potwierdzenie umowy ] ń 1. Ważnoćć umowy, ktra zosta�a zawarta przez osob� ograniczon� w zdolnoćci do czynnoćci prawnych bez wymaganej zgody przedstawiciela ustawowego, zależy od potwierdzenia umowy przez tego przedstawiciela. ń 2. Osoba ograniczona w zdolnoćci do czynnoćci prawnych może sama potwierdzić umow� po uzyskaniu pe�nej zdolnoćci do czynnoćci prawnych. ń 3. Strona, ktra zawar�a umow� z osob� ograniczon� w zdolnoćci do czynnoćci prawnych, nie może powo�ywać si� na brak zgody jej przedstawiciela ustawowego. Może jednak wyznaczyć temu przedstawicielowi odpowiedni termin do potwierdzenia umowy; staje si� wolna po bezskutecznym up�ywie wyznaczonego terminu. Art. 19. [ Jednostronna czynnoćć prawna ] Jeżeli osoba ograniczona w zdolnoćci do czynnoćci prawnych dokona�a sama jednostronnej czynnoćci prawnej, do ktrej ustawa wymaga zgody przedstawiciela ustawowego, czynnoćć jest nieważna. Art. 20. [ Umowy w drobnych sprawach ] Osoba ograniczona w zdolnoćci do czynnoćci prawnych może bez zgody przedstawiciela ustawowego zawierać umowy należ�ce do umw powszechnie zawieranych w drobnych bież�cych sprawach życia codziennego. Art. 21. [ Rozporz�dzanie zarobkiem ] Osoba ograniczona w zdolnoćci do czynnoćci prawnych może bez zgody przedstawiciela ustawowego rozporz�dzać swoim zarobkiem, chyba że s�d opieku�czy z ważnych powodw inaczej postanowi. Art. 22. [ Przedmioty oddane do swobodnego użytku ] Jeżeli przedstawiciel ustawowy osoby ograniczonej w zdolnoćci do czynnoćci prawnych odda� jej okrećlone przedmioty maj�tkowe do swobodnego użytku, osoba ta uzyskuje pe�n� zdolnoćć w zakresie czynnoćci prawnych, ktre tych przedmiotw dotycz�. Wyj�tek stanowi� czynnoćci prawne, do ktrych dokonania nie wystarcza wed�ug ustawy zgoda przedstawiciela ustawowego. Art. 23. [ Dobra osobiste ] Dobra osobiste cz�owieka, jak w szczeglnoćci zdrowie, wolnoćć, czećć, swoboda sumienia, nazwisko lub pseudonim, wizerunek, tajemnica korespondencji, nietykalnoćć mieszkania, twrczoćć naukowa, artystyczna, wynalazcza i racjonalizatorska, pozostaj� pod ochron� prawa cywilnego niezależnie od ochrony przewidzianej w innych przepisach. Art. 24. [ Ochrona dbr osobistych ] ń 1. Ten, czyje dobro osobiste zostaje zagrożone cudzym dzia�aniem, może ż�dać zaniechania tego dzia�ania, chyba że nie jest ono bezprawne. W razie dokonanego naruszenia może on także ż�dać, ażeby osoba, ktra dopućci�a si� naruszenia, dope�ni�a czynnoćci potrzebnych do usuni�cia jego skutkw, w szczeglnoćci ażeby z�oży�a oćwiadczenie odpowiedniej trećci i w odpowiedniej formie. Na zasadach przewidzianych w kodeksie może on rwnież ż�dać zadoććuczynienia pieni�żnego lub zap�aty odpowiedniej sumy pieni�żnej na wskazany cel spo�eczny. ń 2. Jeżeli wskutek naruszenia dobra osobistego zosta�a wyrz�dzona szkoda maj�tkowa, poszkodowany może ż�dać jej naprawienia na zasadach oglnych. ń 3. Przepisy powyższe nie uchybiaj� uprawnieniom przewidzianym w innych przepisach, w szczeglnoćci w prawie autorskim oraz w prawie wynalazczym. Rozdzia� II Miejsce zamieszkania Art. 25. [ Miejsce zamieszkania ] Miejscem zamieszkania osoby fizycznej jest miejscowoćć, w ktrej osoba ta przebywa z zamiarem sta�ego pobytu. Art. 26. [ Miejsce zamieszkania dziecka ] ń 1. Miejscem zamieszkania dziecka pozostaj�cego pod w�adz� rodzicielsk� jest miejsce zamieszkania rodzicw albo tego z rodzicw, ktremu wy��cznie przys�uguje w�adza rodzicielska lub ktremu zosta�o powierzone wykonywanie w�adzy rodzicielskiej. ń 2. Jeżeli w�adza rodzicielska przys�uguje na rwni obojgu rodzicom maj�cym osobne miejsce zamieszkania, miejsce zamieszkania dziecka jest u tego z rodzicw, u ktrego dziecko stale przebywa. Jeżeli dziecko nie przebywa stale u żadnego z rodzicw, jego miejsce zamieszkania okrećla s�d opieku�czy. Art. 27. [ Miejsce zamieszkania osoby pozostaj�cej pod opiek� ] Miejscem zamieszkania osoby pozostaj�cej pod opiek� jest miejsce zamieszkania opiekuna. Art. 28. [ Jedno miejsce zamieszkania ] Można mieć tylko jedno miejsce zamieszkania. Rozdzia� III Uznanie za zmar�ego Art. 29. [ Termin uznania za zmar�ego ] ń 1. Zaginiony może być uznany za zmar�ego, jeżeli up�yn��o lat dziesi�ć od ko�ca roku kalendarzowego, w ktrym wed�ug istniej�cych wiadomoćci jeszcze ży�; jednakże gdyby w chwili uznania za zmar�ego zaginiony uko�czy� lat siedemdziesi�t, wystarcza up�yw lat pi�ciu. ń 2. Uznanie za zmar�ego nie może nast�pić przed ko�cem roku kalendarzowego, w ktrym zaginiony uko�czy�by lat dwadziećcia trzy. Art. 30. [ Zdarzenia szczeglne ] ń 1. Kto zagin�� w czasie podrży powietrznej lub morskiej w zwi�zku z katastrof� statku lub okr�tu albo w zwi�zku z innym szczeglnym zdarzeniem, ten może być uznany za zmar�ego po up�ywie szećciu miesi�cy od dnia, w ktrym nast�pi�a katastrofa albo inne szczeglne zdarzenie. ń 2. Jeżeli nie można stwierdzić katastrofy statku lub okr�tu, bieg terminu szećciomiesi�cznego rozpoczyna si� z up�ywem roku od dnia, w ktrym statek lub okr�t mia� przybyć do portu przeznaczenia, a jeżeli nie mia� portu przeznaczenia - z up�ywem lat dwch od dnia, w ktrym by�a ostatnia o nim wiadomoćć. ń 3. Kto zagin�� w zwi�zku z bezpoćrednim niebezpiecze�stwem dla życia nie przewidzianym w paragrafach poprzedzaj�cych, ten może być uznany za zmar�ego po up�ywie roku od dnia, w ktrym niebezpiecze�stwo usta�o albo wed�ug okolicznoćci powinno by�o ustać. Art. 31. [ Chwila domniemanej ćmierci ] ń 1. Domniemywa si�, że zaginiony zmar� w chwili oznaczonej w orzeczeniu o uznaniu za zmar�ego. ń 2. Jako chwil� domniemanej ćmierci zaginionego oznacza si� chwil�, ktra wed�ug okolicznoćci jest najbardziej prawdopodobna, a w braku wszelkich danych - pierwszy dzie� terminu, z ktrego up�ywem uznanie za zmar�ego sta�o si� możliwe. ń 3. Jeżeli w orzeczeniu o uznaniu za zmar�ego czas ćmierci zosta� oznaczony tylko dat� dnia, za chwil� domniemanej ćmierci zaginionego uważa si� koniec tego dnia. Art. 32. [ Domniemanie rwnoczesnoćci ćmierci ] Jeżeli kilka osb utraci�o życie podczas groż�cego im wsplnie niebezpiecze�stwa, domniemywa si�, że zmar�y jednoczećnie. DZIA� II OSOBY PRAWNE Art. 33. [ Osoba prawna ] Osobami prawnymi s� Skarb Pa�stwa i jednostki organizacyjne, ktrym przepisy szczeglne przyznaj� osobowoćć prawn�. Art. 34. [ Skarb Pa�stwa ] Skarb Pa�stwa jest w stosunkach cywilnoprawnych podmiotem praw i obowi�zkw, ktre dotycz� mienia pa�stwowego nie należ�cego do innych pa�stwowych osb prawnych. Art. 35. [ Organizacja osb prawnych ] Powstanie, ustrj i ustanie osb prawnych okrećlaj� w�aćciwe przepisy; w wypadkach i w zakresie w przepisach tych przewidzianych organizacj� i sposb dzia�ania osoby prawnej reguluje także jej statut. Art. 36. (skrećlony). Art. 37. [ Uzyskanie osobowoćci prawnej ] ń 1. Jednostka organizacyjna uzyskuje osobowoćć prawn� z chwil� jej wpisu do w�aćciwego rejestru, chyba że przepisy szczeglne stanowi� inaczej. ń 2. Rodzaje rejestrw oraz ich organizacj� i sposb prowadzenia reguluj� odr�bne przepisy. Art. 38. [ Reprezentacja osoby prawnej ] Osoba prawna dzia�a przez swoje organy w sposb przewidziany w ustawie i w opartym na niej statucie. Art. 39. [ Brak umocowania ] ń 1. Kto jako organ osoby prawnej zawar� umow� w jej imieniu nie b�d�c jej organem albo przekraczaj�c zakres umocowania takiego organu, obowi�zany jest do zwrotu tego, co otrzyma� od drugiej strony w wykonaniu umowy, oraz do naprawienia szkody, ktr� druga strona ponios�a przez to, że zawar�a umow� nie wiedz�c o braku umocowania. ń 2. Przepis powyższy stosuje si� odpowiednio w wypadku, gdy umowa zosta�a zawarta w imieniu osoby prawnej, ktra nie istnieje. Art. 40. [ Odpowiedzialnoćć Skarbu Pa�stwa ] ń 1. Skarb Pa�stwa nie ponosi odpowiedzialnoćci za zobowi�zania przedsi�biorstw pa�stwowych i innych pa�stwowych osb prawnych, chyba że przepis szczeglny stanowi inaczej. Przedsi�biorstwa pa�stwowe i inne pa�stwowe osoby prawne nie ponosz� odpowiedzialnoćci za zobowi�zania Skarbu Pa�stwa. ń 2. W razie nieodp�atnego przej�cia, na podstawie obowi�zuj�cych ustaw, okrećlonego sk�adnika mienia od pa�stwowej osoby prawnej na rzecz Skarbu Pa�stwa, ten ostatni odpowiada solidarnie z osob� prawn� za zobowi�zania powsta�e w okresie, gdy sk�adnik stanowi� w�asnoćć danej osoby prawnej, do wysokoćci wartoćci tego sk�adnika ustalonej wed�ug stanu z chwili przej�cia, a wed�ug cen z chwili zap�aty. Art. 41. [ Siedziba osoby prawnej ] Jeżeli ustawa lub oparty na niej statut nie stanowi inaczej, siedzib� osoby prawnej jest miejscowoćć, w ktrej ma siedzib� jej organ zarz�dzaj�cy. Art. 42. [ Brak organw ] ń 1. Jeżeli osoba prawna nie może prowadzić swoich spraw z braku powo�anych do tego organw, s�d ustanawia dla niej kuratora. ń 2. Kurator powinien postarać si� niezw�ocznie o powo�anie organw osoby prawnej, a w razie potrzeby o jej likwidacj�. Art. 43. [ Dobra osobiste osoby prawnej ] Przepisy o ochronie dbr osobistych osb fizycznych stosuje si� odpowiednio do osb prawnych. Tytu� III MIENIE Art. 44. [ Mienie ] Mieniem jest w�asnoćć i inne prawa maj�tkowe. Art. 441. [ Podmioty mienia pa�stwowego ] ń 1. W�asnoćć i inne prawa maj�tkowe, stanowi�ce mienie pa�stwowe, przys�uguj� Skarbowi Pa�stwa albo innym pa�stwowym osobom prawnym. ń 2. Uprawnienia maj�tkowe Skarbu Pa�stwa wzgl�dem pa�stwowych osb prawnych okrećlaj� odr�bne przepisy, w szczeglnoćci reguluj�ce ich ustrj. Art. 45. [ Rzeczy ] Rzeczami w rozumieniu niniejszego kodeksu s� tylko przedmioty materialne. Art. 46. [ Nieruchomoćci ] ń 1. Nieruchomoćciami s� cz�ćci powierzchni ziemskiej stanowi�ce odr�bny przedmiot w�asnoćci (grunty), jak rwnież budynki trwale z gruntem zwi�zane lub cz�ćci takich budynkw, jeżeli na mocy przepisw szczeglnych stanowi� odr�bny od gruntu przedmiot w�asnoćci. ń 2. Prowadzenie ksi�g wieczystych reguluj� odr�bne przepisy. Art. 461. [ Nieruchomoćci rolne ] Nieruchomoćciami rolnymi (gruntami rolnymi) s� nieruchomoćci, ktre s� lub mog� być wykorzystywane do prowadzenia dzia�alnoćci wytwrczej w rolnictwie w zakresie produkcji roćlinnej i zwierz�cej, nie wy��czaj�c produkcji ogrodniczej, sadowniczej i rybnej. Art. 47. [ Cz�ćć sk�adowa rzeczy ] ń 1. Cz�ćć sk�adowa rzeczy nie może być odr�bnym przedmiotem w�asnoćci i innych praw rzeczowych. ń 2. Cz�ćci� sk�adow� rzeczy jest wszystko, co nie może być od niej od��czone bez uszkodzenia lub istotnej zmiany ca�oćci albo bez uszkodzenia lub istotnej zmiany przedmiotu od��czonego. ń 3. Przedmioty po��czone z rzecz� tylko dla przemijaj�cego użytku nie stanowi� jej cz�ćci sk�adowych. Art. 48. [ Cz�ćć sk�adowa gruntu ] Z zastrzeżeniem wyj�tkw w ustawie przewidzianych, do cz�ćci sk�adowych gruntu należ� w szczeglnoćci budynki i inne urz�dzenia trwale z gruntem zwi�zane, jak rwnież drzewa i inne roćliny od chwili zasadzenia lub zasiania. Art. 49. [ Urz�dzenia przedsi�biorstwa lub zak�adu ] Urz�dzenia s�uż�ce do doprowadzania lub odprowadzania wody, pary, gazu, pr�du elektrycznego oraz inne urz�dzenia podobne nie należ� do cz�ćci sk�adowych gruntu lub budynku, jeżeli wchodz� w sk�ad przedsi�biorstwa lub zak�adu. Art. 50. [ Prawa jako cz�ćci sk�adowe gruntu ] Za cz�ćci sk�adowe nieruchomoćci uważa si� także prawa zwi�zane z jej w�asnoćci�. Art. 51. [ Przynależnoćci ] ń 1. Przynależnoćciami s� rzeczy ruchome potrzebne do korzystania z innej rzeczy (rzeczy g�wnej) zgodnie z jej przeznaczeniem, jeżeli pozostaj� z ni� w faktycznym zwi�zku odpowiadaj�cym temu celowi. ń 2. Nie może być przynależnoćci� rzecz nie należ�ca do w�aćciciela rzeczy g�wnej. ń 3. Przynależnoćć nie traci tego charakteru przez przemijaj�ce pozbawienie jej faktycznego zwi�zku z rzecz� g�wn�. Art. 52. [ Czynnoćć prawna dotycz�ca rzeczy g�wnej ] Czynnoćć prawna maj�ca za przedmiot rzecz g�wn� odnosi skutek także wzgl�dem przynależnoćci, chyba że co innego wynika z trećci czynnoćci albo z przepisw szczeglnych. Art. 53. [ Pożytki rzeczy ] ń 1. Pożytkami naturalnymi rzeczy s� jej p�ody i inne od��czone od niej cz�ćci sk�adowe, o ile wed�ug zasad prawid�owej gospodarki stanowi� normalny dochd z rzeczy. ń 2. Pożytkami cywilnymi rzeczy s� dochody, ktre rzecz przynosi na podstawie stosunku prawnego. Art. 54. [ Pożytki prawa ] Pożytkami prawa s� dochody, ktre prawo to przynosi zgodnie ze swym spo�eczno-gospodarczym przeznaczeniem. Art. 55. [ Pobieranie pożytkw ] ń 1. Uprawnionemu do pobierania pożytkw przypadaj� pożytki naturalne, ktre zosta�y od��czone od rzeczy w czasie trwania jego uprawnienia, a pożytki cywilne - w stosunku do czasu trwania tego uprawnienia. ń 2. Jeżeli uprawniony do pobierania pożytkw poczyni� nak�ady w celu uzyskania pożytkw, ktre przypad�y innej osobie, należy mu si� od niej wynagrodzenie za te nak�ady. Wynagrodzenie nie może przenosić wartoćci pożytkw. Art. 551. [ Przedsi�biorstwo ] Przedsi�biorstwo, jako zesp� sk�adnikw materialnych i niematerialnych przeznaczonych do realizacji okrećlonych zada� gospodarczych, obejmuje wszystko, co wchodzi w sk�ad przedsi�biorstwa, w szczeglnoćci: 1) firm� (nazw�), znaki towarowe i inne oznaczenia indywidualizuj�ce przedsi�biorstwo, 2) ksi�gi handlowe, 3) nieruchomoćci i ruchomoćci należ�ce do przedsi�biorstwa, w tym produkty i materia�y, 4) patenty, wzory użytkowe i zdobnicze, 5) zobowi�zania i obci�żenia, zwi�zane z prowadzeniem przedsi�biorstwa, 6) prawa wynikaj�ce z najmu i dzierżawy lokali zajmowanych przez przedsi�biorstwo. Art. 552. [ Czynnoćć prawna dotycz�ca przedsi�biorstwa ] Czynnoćć prawna maj�ca za przedmiot przedsi�biorstwo obejmuje wszystko, co wchodzi w sk�ad przedsi�biorstwa, chyba że co innego wynika z trećci czynnoćci prawnej albo z przepisw szczeglnych. Art. 553. [ Gospodarstwo rolne ] Za gospodarstwo rolne uważa si� grunty rolne wraz z gruntami lećnymi, budynkami lub ich cz�ćciami, urz�dzeniami i inwentarzem, jeżeli stanowi� lub mog� stanowić zorganizowan� ca�oćć gospodarcz�, oraz prawami i obowi�zkami zwi�zanymi z prowadzeniem gospodarstwa rolnego. Tytu� IV CZYNNO�CI PRAWNE DZIA� I PRZEPISY OG�LNE Art. 56. [ Skutki czynnoćci prawnej ] Czynnoćć prawna wywo�uje nie tylko skutki w niej wyrażone, lecz rwnież te, ktre wynikaj� z ustawy, z zasad wsp�życia spo�ecznego i z ustalonych zwyczajw. Art. 57. [ Rozporz�dzanie prawem ] ń 1. Nie można przez czynnoćć prawn� wy��czyć ani ograniczyć uprawnienia do przeniesienia, obci�żenia, zmiany lub zniesienia prawa, jeżeli wed�ug ustawy prawo to jest zbywalne. ń 2. Przepis powyższy nie wy��cza dopuszczalnoćci zobowi�zania, że uprawniony nie dokona oznaczonych rozporz�dze� prawem. Art. 58. [ Nieważnoćć czynnoćci prawnej ] ń 1. Czynnoćć prawna sprzeczna z ustaw� albo maj�ca na celu obejćcie ustawy jest nieważna, chyba że w�aćciwy przepis przewiduje inny skutek, w szczeglnoćci ten, iż na miejsce nieważnych postanowie� czynnoćci prawnej wchodz� odpowiednie przepisy ustawy. ń 2. Nieważna jest czynnoćć prawna sprzeczna z zasadami wsp�życia spo�ecznego. ń 3. Jeżeli nieważnoćci� jest dotkni�ta tylko cz�ćć czynnoćci prawnej, czynnoćć pozostaje w mocy co do pozosta�ych cz�ćci, chyba że z okolicznoćci wynika, iż bez postanowie� dotkni�tych nieważnoćci� czynnoćć nie zosta�aby dokonana. Art. 59. [ Bezskutecznoćć wzgl�dna umowy ] W razie zawarcia umowy, ktrej wykonanie czyni ca�kowicie lub cz�ćciowo niemożliwym zadoććuczynienie roszczeniu osoby trzeciej, osoba ta może ż�dać uznania umowy za bezskuteczn� w stosunku do niej, jeżeli strony o jej roszczeniu wiedzia�y albo jeżeli umowa by�a nieodp�atna. Uznania umowy za bezskuteczn� nie można ż�dać po up�ywie roku od jej zawarcia. Art. 60. [ Oćwiadczenie woli ] Z zastrzeżeniem wyj�tkw w ustawie przewidzianych, wola osoby dokonuj�cej czynnoćci prawnej może być wyrażona przez każde zachowanie si� tej osoby, ktre ujawnia jej wol� w sposb dostateczny, w tym rwnież przez ujawnienie tej woli w postaci elektronicznej (oćwiadczenie woli). Art. 61. [ Chwila z�ożenia oćwiadczenia ] Oćwiadczenie woli, ktre ma być z�ożone innej osobie, jest z�ożone z chwil�, gdy dosz�o do niej w taki sposb, że mog�a zapoznać si� z jego trećci�. Odwo�anie takiego oćwiadczenia jest skuteczne, jeżeli dosz�o jednoczećnie z tym oćwiadczeniem lub wczećniej. Art. 62. [ �mierć sk�adaj�cego oćwiadczenie woli ] Oćwiadczenie woli, ktre ma być z�ożone innej osobie, nie traci mocy wskutek tego, że zanim do tej osoby dosz�o, sk�adaj�cy je zmar� lub utraci� zdolnoćć do czynnoćci prawnych, chyba że co innego wynika z trećci oćwiadczenia, z ustawy lub z okolicznoćci. Art. 63. [ Zgoda osoby trzeciej ] ń 1. Jeżeli do dokonania czynnoćci prawnej potrzebna jest zgoda osoby trzeciej, osoba ta może wyrazić zgod� także przed z�ożeniem oćwiadczenia przez osoby dokonywaj�ce czynnoćci albo po jego z�ożeniu. Zgoda wyrażona po z�ożeniu oćwiadczenia ma moc wsteczn� od jego daty. ń 2. Jeżeli do ważnoćci czynnoćci prawnej wymagana jest forma szczeglna, oćwiadczenie obejmuj�ce zgod� osoby trzeciej powinno być z�ożone w tej samej formie. Art. 64. [ Orzeczenie s�du zast�puj�ce oćwiadczenie woli ] Prawomocne orzeczenie s�du stwierdzaj�ce obowi�zek danej osoby do z�ożenia oznaczonego oćwiadczenia woli, zast�puje to oćwiadczenie. Art. 65. [ Wyk�adnia oćwiadczenia woli ] ń 1. Oćwiadczenie woli należy tak t�umaczyć, jak tego wymagaj� ze wzgl�du na okolicznoćci, w ktrych z�ożone zosta�o, zasady wsp�życia spo�ecznego oraz ustalone zwyczaje. ń 2. W umowach należy raczej badać, jaki by� zgodny zamiar stron i cel umowy, aniżeli opierać si� na jej dos�ownym brzmieniu. DZIA� II ZAWARCIE UMOWY Art. 66. [ Oferta ] ń 1. Kto oćwiadczy� drugiej stronie wol� zawarcia umowy, okrećlaj�c w oćwiadczeniu jej istotne postanowienia (oferta), i oznaczy� termin, w ci�gu ktrego oczekiwać b�dzie odpowiedzi, ten jest ofert� zwi�zany aż do up�ywu oznaczonego terminu. ń 2. Gdy termin nie by� oznaczony, oferta z�ożona w obecnoćci drugiej strony albo za pomoc� telefonu lub innego ćrodka bezpoćredniego porozumiewania si� na odleg�oćć przestaje wi�zać, jeżeli nie zostanie przyj�ta niezw�ocznie; z�ożona w inny sposb przestaje wi�zać z up�ywem czasu, w ktrym sk�adaj�cy ofert� mg� w zwyk�ym toku czynnoćci otrzymać odpowied� wys�an� bez nieuzasadnionego op�nienia. Art. 67. [ Op�nienie odpowiedzi ] Jeżeli oćwiadczenie o przyj�ciu oferty nadesz�o z op�nieniem, lecz z jego trećci lub z okolicznoćci wynika, że zosta�o wys�ane w czasie w�aćciwym, umowa dochodzi do skutku, chyba że sk�adaj�cy ofert� zawiadomi niezw�ocznie drug� stron�, iż wskutek op�nienia odpowiedzi poczytuje umow� za nie zawart�. Art. 68. [ Zastrzeżenie zmiany lub uzupe�nienia oferty ] Przyj�cie oferty dokonane z zastrzeżeniem zmiany lub uzupe�nienia jej trećci poczytuje si� za now� ofert�. Art. 69. [ Milcz�ce przyj�cie oferty ] Jeżeli wed�ug przyj�tego w danych stosunkach zwyczaju lub wed�ug trećci oferty dojćcie do sk�adaj�cego ofert� oćwiadczenia drugiej strony o jej przyj�ciu nie jest potrzebne, w szczeglnoćci jeżeli sk�adaj�cy ofert� ż�da niezw�ocznego wykonania umowy, umowa dochodzi do skutku, skoro druga strona w czasie w�aćciwym przyst�pi do jej wykonania; w przeciwnym razie oferta przestaje wi�zać. Art. 70. [ Chwila i miejsce zawarcia umowy ] ń 1. W razie w�tpliwoćci poczytuje si� umow� za zawart� w chwili otrzymania przez sk�adaj�cego ofert� oćwiadczenia o jej przyj�ciu, a jeżeli dojćcie do sk�adaj�cego ofert� oćwiadczenia o jej przyj�ciu nie jest potrzebne - w chwili przyst�pienia przez drug� stron� do wykonania umowy. ń 2. W razie w�tpliwoćci poczytuje si� umow� za zawart� w miejscu otrzymania przez sk�adaj�cego ofert� oćwiadczenia o jej przyj�ciu, a jeżeli dojćcie do sk�adaj�cego ofert� oćwiadczenia o jej przyj�ciu nie jest potrzebne - w miejscu zamieszkania sk�adaj�cego ofert� w chwili zawarcia umowy. Art. 701. [ Przetarg ] ń 1. Umowa może być zawarta w drodze przetargu ustnego lub pisemnego. ń 2. Og�oszenie przetargu obejmuje co najmniej czas, miejsce, przedmiot oraz warunki przetargu. Art. 702. [ Przetarg ustny ] ń 1. Oferta z�ożona w toku przetargu ustnego przestaje wi�zać, gdy inny licytant z�oży ofert� korzystniejsz� albo przetarg zostanie zamkni�ty bez wybrania ktrejkolwiek z ofert, chyba że w warunkach przetargu zastrzeżono inaczej. ń 2. Zawarcie umowy w drodze przetargu ustnego nast�puje z chwil� wybrania oferty. Art. 703. [ Przetarg pisemny ] ń 1. Oferta z�ożona w toku przetargu pisemnego przestaje wi�zać, gdy zosta�a wybrana inna oferta lub gdy przetarg zosta� zamkni�ty bez wybrania ktrejkolwiek z ofert, chyba że w warunkach przetargu zastrzeżono inaczej. ń 2. Og�aszaj�cy przetarg ma obowi�zek powiadomić niezw�ocznie uczestnikw przetargu pisemnego o jego wyniku lub o zamkni�ciu przetargu bez dokonania wyboru. Powiadomienie wymaga pisma lub og�oszenia w taki sam sposb, w jaki nast�pi�o og�oszenie przetargu. ń 3. Do ustalenia chwili zawarcia umowy w drodze przetargu pisemnego stosuje si� przepisy dotycz�ce przyj�cia oferty. Art. 704. [ Unieważnienie umowy ] ń 1. Strona umowy zawartej w drodze przetargu może ż�dać jej unieważnienia, jeżeli druga strona lub dzia�aj�ca z ni� w porozumieniu osoba trzecia sprzecznie z prawem lub zasadami wsp�życia spo�ecznego wp�yn��a na wynik przetargu. Jeżeli umowa zosta�a zawarta na cudzy rachunek, jej unieważnienia może ż�dać także daj�cy zlecenie. ń 2. Uprawnienie powyższe wygasa z up�ywem miesi�ca od dowiedzenia si� o istnieniu przyczyny unieważnienia, nie p�niej jednak niż z up�ywem roku od dnia zawarcia umowy. Art. 71. [ Zaproszenie do rokowa� ] Og�oszenia, reklamy, cenniki i inne informacje, skierowane do og�u lub do poszczeglnych osb, poczytuje si� w razie w�tpliwoćci nie za ofert�, lecz za zaproszenie do rozpocz�cia rokowa�. Art. 72. [ Rokowania ] Jeżeli strony prowadz� rokowania w celu zawarcia oznaczonej umowy, umowa zostaje zawarta, gdy strony dojd� do porozumienia co do wszystkich jej postanowie�, ktre by�y przedmiotem rokowa�. DZIA� III FORMA CZYNNO�CI PRAWNYCH Art. 73. [ Zastrzeżenie formy pod rygorem nieważnoćci i dla wywo�ania okrećlonych skutkw ] ń 1. Jeżeli ustawa zastrzega dla czynnoćci prawnej form� pisemn�, czynnoćć dokonana bez zachowania zastrzeżonej formy jest nieważna tylko wtedy, gdy ustawa przewiduje rygor nieważnoćci. ń 2. Jeżeli ustawa zastrzega dla czynnoćci prawnej inn� form� szczegln�, czynnoćć dokonana bez zachowania tej formy jest nieważna. Nie dotyczy to jednak wypadkw, gdy zachowanie formy szczeglnej jest zastrzeżone jedynie dla wywo�ania okrećlonych skutkw czynnoćci prawnej. Art. 74. [ Zastrzeżenie formy dla celw dowodowych ] ń 1. Zastrzeżenie formy pisemnej bez rygoru nieważnoćci ma ten skutek, że w razie niezachowania zastrzeżonej formy nie jest w sporze dopuszczalny dowd ze ćwiadkw ani dowd z przes�uchania stron na fakt dokonania czynnoćci. Nie dotyczy to jednak wypadkw, gdy zachowanie formy pisemnej jest zastrzeżone jedynie dla wywo�ania okrećlonych skutkw czynnoćci prawnej. ń 2. Jednakże mimo niezachowania formy pisemnej przewidzianej dla celw dowodowych dowd ze ćwiadkw lub dowd z przes�uchania stron jest dopuszczalny, jeżeli obie strony wyraż� na to zgod� albo jeżeli fakt dokonania czynnoćci prawnej b�dzie uprawdopodobniony za pomoc� pisma. S�d może rwnież dopućcić wymienione dowody, jeżeli ze wzgl�du na szczeglne okolicznoćci sprawy uzna to za konieczne. Art. 75. [ Rozporz�dzenie prawem o wartoćci ponad dwa tysi�ce z�otych ] ń 1. [2] Czynnoćć prawna obejmuj�ca rozporz�dzenie prawem, ktrego wartoćć przenosi dwa tysi�ce z�otych, jak rwnież czynnoćć prawna, z ktrej wynika zobowi�zanie do ćwiadczenia wartoćci przenosz�cej dwa tysi�ce z�otych, powinna być stwierdzona pismem. ń 2. W wypadku gdy przedmiotem czynnoćci prawnej jest rozporz�dzenie prawem do ćwiadcze� okresowych lub zobowi�zanie si� do takich ćwiadcze�, wartoćci� prawa lub zobowi�zania jest wartoćć ćwiadcze� za jeden rok, a jeżeli ćwiadczenia maj� trwać krcej niż rok - wartoćć za ca�y czas ich trwania. Art. 751. [ Zbycie lub wydzierżawienie przedsi�biorstwa ] ń 1. Zbycie lub wydzierżawienie przedsi�biorstwa albo ustanowienie na nim użytkowania powinno być dokonane w formie pisemnej z podpisami notarialnie poćwiadczonymi. ń 2. Zbycie przedsi�biorstwa należ�cego do osoby wpisanej do rejestru powinno być wpisane do rejestru. ń 3. Przepis ń 2 stosuje si� odpowiednio w wypadku wydzierżawienia przedsi�biorstwa lub ustanowienia na nim użytkowania. ń 4. Przepisy powyższe nie uchybiaj� przepisom o formie czynnoćci prawnych dotycz�cych nieruchomoćci. Art. 76. [ Zastrzeżenie szczeglnej formy w umowie ] Jeżeli strony zastrzeg�y w umowie, że okrećlona czynnoćć prawna mi�dzy nimi powinna być dokonana w szczeglnej formie, czynnoćć ta dochodzi do skutku tylko przy zachowaniu zastrzeżonej formy. Jednakże gdy strony zastrzeg�y dokonanie czynnoćci w formie pisemnej, nie okrećlaj�c skutkw niezachowania tej formy, poczytuje si� w razie w�tpliwoćci, że by�a ona zastrzeżona wy��cznie dla celw dowodowych. Art. 77. [ Zmiana umowy pisemnej ] Jeżeli umowa zosta�a zawarta na pićmie, jej uzupe�nienie, zmiana albo rozwi�zanie za zgod� obu stron, jak rwnież odst�pienie od niej powinno być stwierdzone pismem. Art. 78. [ Zachowanie formy pisemnej ] ń 1. Do zachowania pisemnej formy czynnoćci prawnej wystarcza z�ożenie w�asnor�cznego podpisu na dokumencie obejmuj�cym trećć oćwiadczenia woli. Do zawarcia umowy wystarcza wymiana dokumentw obejmuj�cych trećć oćwiadcze� woli, z ktrych każdy jest podpisany przez jedn� ze stron, lub dokumentw, z ktrych każdy obejmuje trećć oćwiadczenia woli jednej ze stron i jest przez ni� podpisany. ń 2. Oćwiadczenie woli z�ożone w postaci elektronicznej opatrzone bezpiecznym podpisem elektronicznym weryfikowanym przy pomocy ważnego kwalifikowanego certyfikatu jest rwnoważne formie pisemnej. Art. 79. [ Niemożnoćć pisania ] Osoba nie mog�ca pisać, lecz mog�ca czytać może z�ożyć oćwiadczenie woli w formie pisemnej b�d� w ten sposb, że uczyni na dokumencie tuszowy odcisk palca, a obok tego odcisku inna osoba wypisze jej imi� i nazwisko umieszczaj�c swj podpis, b�d� też w ten sposb, że zamiast sk�adaj�cego oćwiadczenie podpisze si� inna osoba, a jej podpis b�dzie poćwiadczony przez notariusza lub wjta (burmistrza, prezydenta miasta), starost� lub marsza�ka wojewdztwa z zaznaczeniem, że zosta� z�ożony na życzenie nie mog�cego pisać, lecz mog�cego czytać. Art. 80. [ Niemożnoćć czytania ] Jeżeli osoba nie mog�ca czytać ma z�ożyć oćwiadczenie woli na pićmie, oćwiadczenie powinno być z�ożone w formie aktu notarialnego. Art. 81. [ Data pewna ] ń 1. Jeżeli ustawa uzależnia ważnoćć albo okrećlone skutki czynnoćci prawnej od urz�dowego poćwiadczenia daty, poćwiadczenie takie jest skuteczne także wzgl�dem osb nie uczestnicz�cych w dokonaniu tej czynnoćci prawnej (data pewna). ń 2. Czynnoćć prawna ma dat� pewn� także w wypadkach nast�puj�cych: 1) w razie stwierdzenia dokonania czynnoćci w jakimkolwiek dokumencie urz�dowym - od daty dokumentu urz�dowego; 2) w razie umieszczenia na obejmuj�cym czynnoćć dokumencie jakiejkolwiek wzmianki przez organ pa�stwowy, organ jednostki samorz�du terytorialnego albo przez notariusza - od daty wzmianki. ń 3. W razie ćmierci jednej z osb podpisanych na dokumencie dat� z�ożenia przez t� osob� podpisu na dokumencie uważa si� za pewn� od daty ćmierci tej osoby. DZIA� IV WADY O�WIADCZENIA WOLI Art. 82. [ Brak ćwiadomoćci lub swobody powzi�cia decyzji ] Nieważne jest oćwiadczenie woli z�ożone przez osob�, ktra z jakichkolwiek powodw znajdowa�a si� w stanie wy��czaj�cym ćwiadome albo swobodne powzi�cie decyzji i wyrażenie woli. Dotyczy to w szczeglnoćci choroby psychicznej, niedorozwoju umys�owego albo innego, chociażby nawet przemijaj�cego, zaburzenia czynnoćci psychicznych. Art. 83. [ Pozornoćć ] ń 1. Nieważne jest oćwiadczenie woli z�ożone drugiej stronie za jej zgod� dla pozoru. Jeżeli oćwiadczenie takie zosta�o z�ożone dla ukrycia innej czynnoćci prawnej, ważnoćć oćwiadczenia ocenia si� wed�ug w�aćciwoćci tej czynnoćci. ń 2. Pozornoćć oćwiadczenia woli nie ma wp�ywu na skutecznoćć odp�atnej czynnoćci prawnej, dokonanej na podstawie pozornego oćwiadczenia, jeżeli wskutek tej czynnoćci osoba trzecia nabywa prawo lub zostaje zwolniona od obowi�zku, chyba że dzia�a�a w z�ej wierze. Art. 84. [ B��d ] ń 1. W razie b��du co do trećci czynnoćci prawnej można uchylić si� od skutkw prawnych swego oćwiadczenia woli. Jeżeli jednak oćwiadczenie woli by�o z�ożone innej osobie, uchylenie si� od jego skutkw prawnych dopuszczalne jest tylko wtedy, gdy b��d zosta� wywo�any przez t� osob�, chociażby bez jej winy, albo gdy wiedzia�a ona o b��dzie lub mog�a z �atwoćci� b��d zauważyć; ograniczenie to nie dotyczy czynnoćci prawnej nieodp�atnej. ń 2. Można powo�ywać si� tylko na b��d uzasadniaj�cy przypuszczenie, że gdyby sk�adaj�cy oćwiadczenie woli nie dzia�a� pod wp�ywem b��du i ocenia� spraw� rozs�dnie, nie z�oży�by oćwiadczenia tej trećci (b��d istotny). Art. 85. [ Zniekszta�cenie oćwiadczenia woli przez pos�a�ca ] Zniekszta�cenie oćwiadczenia woli przez osob� użyt� do jego przes�ania ma takie same skutki, jak b��d przy z�ożeniu oćwiadczenia. Art. 86. [ Podst�p ] ń 1. Jeżeli b��d wywo�a�a druga strona podst�pnie, uchylenie si� od skutkw prawnych oćwiadczenia woli z�ożonego pod wp�ywem b��du może nast�pić także wtedy, gdy b��d nie by� istotny, jak rwnież wtedy, gdy nie dotyczy� trećci czynnoćci prawnej. ń 2. Podst�p osoby trzeciej jest jednoznaczny z podst�pem strony, jeżeli ta o podst�pie wiedzia�a i nie zawiadomi�a o nim drugiej strony albo jeżeli czynnoćć prawna by�a nieodp�atna. Art. 87. [ Gro�ba ] Kto z�oży� oćwiadczenie woli pod wp�ywem bezprawnej gro�by drugiej strony lub osoby trzeciej, ten może uchylić si� od skutkw prawnych swego oćwiadczenia, jeżeli z okolicznoćci wynika, że mg� si� obawiać, iż jemu samemu lub innej osobie grozi poważne niebezpiecze�stwo osobiste lub maj�tkowe. Art. 88. [ Uchylenie si� od skutkw oćwiadczenia woli ] ń 1. Uchylenie si� od skutkw prawnych oćwiadczenia woli, ktre zosta�o z�ożone innej osobie pod wp�ywem b��du lub gro�by, nast�puje przez oćwiadczenie z�ożone tej osobie na pićmie. ń 2. Uprawnienie do uchylenia si� wygasa: w razie b��du - z up�ywem roku od jego wykrycia, a w razie gro�by - z up�ywem roku od chwili, kiedy stan obawy usta�. DZIA� V WARUNEK Art. 89. [ Zastrzeżenie warunku ] Z zastrzeżeniem wyj�tkw w ustawie przewidzianych albo wynikaj�cych z w�aćciwoćci czynnoćci prawnej, powstanie lub ustanie skutkw czynnoćci prawnej można uzależnić od zdarzenia przysz�ego i niepewnego (warunek). Art. 90. [ Moc wsteczna warunku ] Ziszczenie si� warunku nie ma mocy wstecznej, chyba że inaczej zastrzeżono. Art. 91. [ Wykonywanie czynnoćci przez warunkowo uprawnionego ] Warunkowo uprawniony może wykonywać wszelkie czynnoćci, ktre zmierzaj� do zachowania jego prawa. Art. 92. [ Rozporz�dzenia sprzeczne z warunkiem ] ń 1. Jeżeli czynnoćć prawna obejmuj�ca rozporz�dzenie prawem zosta�a dokonana pod warunkiem, p�niejsze rozporz�dzenia tym prawem trac� moc z chwil� ziszczenia si� warunku o tyle, o ile udaremniaj� lub ograniczaj� skutek ziszczenia si� warunku. ń 2. Jednakże gdy na podstawie takiego rozporz�dzenia osoba trzecia nabywa prawo lub zostaje zwolniona od obowi�zku, stosuje si� odpowiednio przepisy o ochronie osb, ktre w dobrej wierze dokona�y czynnoćci prawnej z osob� nieuprawnion� do rozporz�dzania prawem. Art. 93. [ Skutki nielojalnego zachowania ] ń 1. Jeżeli strona, ktrej zależy na nieziszczeniu si� warunku, przeszkodzi w sposb sprzeczny z zasadami wsp�życia spo�ecznego ziszczeniu si� warunku, nast�puj� skutki takie, jak by warunek si� zićci�. ń 2. Jeżeli strona, ktrej zależy na ziszczeniu si� warunku, doprowadzi w sposb sprzeczny z zasadami wsp�życia spo�ecznego do ziszczenia si� warunku, nast�puj� skutki takie, jak by warunek si� nie zićci�. Art. 94. [ Warunek bezprawny ] Warunek niemożliwy, jak rwnież warunek przeciwny ustawie lub zasadom wsp�życia spo�ecznego poci�ga za sob� nieważnoćć czynnoćci prawnej, gdy jest zawieszaj�cy; uważa si� za nie zastrzeżony, gdy jest rozwi�zuj�cy. DZIA� VI PRZEDSTAWICIELSTWO Art. 95. [ Zast�pstwo prawne ] ń 1. Z zastrzeżeniem wyj�tkw w ustawie przewidzianych albo wynikaj�cych z w�aćciwoćci czynnoćci prawnej, można dokonać czynnoćci prawnej przez przedstawiciela. ń 2. Czynnoćć prawna dokonana przez przedstawiciela w granicach umocowania poci�ga za sob� skutki bezpoćrednio dla reprezentowanego. Art. 96. [ Tytu� prawny umocowania ] Umocowanie do dzia�ania w cudzym imieniu może opierać si� na ustawie (przedstawicielstwo ustawowe) albo na oćwiadczeniu reprezentowanego (pe�nomocnictwo). Art. 97. [ Domniemanie umocowania osoby znajduj�cej si� w lokalu przedsi�biorstwa ] Osob� czynn� w lokalu przedsi�biorstwa przeznaczonym do obs�ugiwania publicznoćci poczytuje si� w razie w�tpliwoćci za umocowan� do dokonywania czynnoćci prawnych, ktre zazwyczaj bywaj� dokonywane z osobami korzystaj�cymi z us�ug tego przedsi�biorstwa. Art. 98. [ Rodzaje pe�nomocnictwa ] Pe�nomocnictwo oglne obejmuje umocowanie do czynnoćci zwyk�ego zarz�du. Do czynnoćci przekraczaj�cych zakres zwyk�ego zarz�du potrzebne jest pe�nomocnictwo okrećlaj�ce ich rodzaj, chyba że ustawa wymaga pe�nomocnictwa do poszczeglnej czynnoćci. Art. 99. [ Forma pe�nomocnictwa ] ń 1. Jeżeli do ważnoćci czynnoćci prawnej potrzebna jest szczeglna forma, pe�nomocnictwo do dokonania tej czynnoćci powinno być udzielone w tej samej formie. ń 2. Pe�nomocnictwo oglne powinno być pod rygorem nieważnoćci udzielone na pićmie. Art. 100. [ Zdolnoćć do czynnoćci prawnych pe�nomocnika ] Okolicznoćć, że pe�nomocnik jest ograniczony w zdolnoćci do czynnoćci prawnych, nie ma wp�ywu na ważnoćć czynnoćci dokonanej przez niego w imieniu mocodawcy. Art. 101. [ Odwo�anie i wygaćni�cie pe�nomocnictwa ] ń 1. Pe�nomocnictwo może być w każdym czasie odwo�ane, chyba że mocodawca zrzek� si� odwo�ania pe�nomocnictwa z przyczyn uzasadnionych trećci� stosunku prawnego b�d�cego podstaw� pe�nomocnictwa. ń 2. Umocowanie wygasa ze ćmierci� mocodawcy lub pe�nomocnika, chyba że w pe�nomocnictwie inaczej zastrzeżono z przyczyn uzasadnionych trećci� stosunku prawnego b�d�cego podstaw� pe�nomocnictwa. Art. 102. [ Zwrot dokumentu pe�nomocnictwa ] Po wygaćni�ciu umocowania pe�nomocnik obowi�zany jest zwrcić mocodawcy dokument pe�nomocnictwa. Może ż�dać poćwiadczonego odpisu tego dokumentu; wygaćni�cie umocowania powinno być na odpisie zaznaczone. Art. 103. [ Umowa zawarta bez umocowania ] ń 1. Jeżeli zawieraj�cy umow� jako pe�nomocnik nie ma umocowania albo przekroczy jego zakres, ważnoćć umowy zależy od jej potwierdzenia przez osob�, w ktrej imieniu umowa zosta�a zawarta. ń 2. Druga strona może wyznaczyć osobie, w ktrej imieniu umowa zosta�a zawarta, odpowiedni termin do potwierdzenia umowy; staje si� wolna po bezskutecznym up�ywie wyznaczonego terminu. ń 3. W braku potwierdzenia ten, kto zawar� umow� w cudzym imieniu, obowi�zany jest do zwrotu tego, co otrzyma� od drugiej strony w wykonaniu umowy, oraz do naprawienia szkody, ktr� druga strona ponios�a przez to, że zawar�a umow� nie wiedz�c o braku umocowania lub o przekroczeniu jego zakresu. Art. 104. [ Jednostronna czynnoćć dokonana bez umocowania ] Jednostronna czynnoćć prawna dokonana w cudzym imieniu bez umocowania lub z przekroczeniem jego zakresu jest nieważna. Jednakże gdy ten, komu zosta�o z�ożone oćwiadczenie woli w cudzym imieniu, zgodzi� si� na dzia�anie bez umocowania, stosuje si� odpowiednio przepis o zawarciu umowy bez umocowania. Art. 105. [ Czynnoćć dokonana po wygaćni�ciu umocowania ] Jeżeli pe�nomocnik po wygaćni�ciu umocowania dokona w imieniu mocodawcy czynnoćci prawnej w granicach pierwotnego umocowania, czynnoćć prawna jest ważna, chyba że druga strona o wygaćni�ciu umocowania wiedzia�a lub z �atwoćci� mog�a si� dowiedzieć. Art. 106. [ Dalsi pe�nomocnicy ] Pe�nomocnik może ustanowić dla mocodawcy innych pe�nomocnikw tylko wtedy, gdy umocowanie takie wynika z trećci pe�nomocnictwa, z ustawy lub ze stosunku prawnego b�d�cego podstaw� pe�nomocnictwa. Art. 107. [ Pe�nomocnictwo ��czne ] Jeżeli mocodawca ustanowi� kilku pe�nomocnikw z takim samym zakresem umocowania, każdy z nich może dzia�ać samodzielnie, chyba że co innego wynika z trećci pe�nomocnictwa. Przepis ten stosuje si� odpowiednio do pe�nomocnikw, ktrych pe�nomocnik sam dla mocodawcy ustanowi�. Art. 108. [ Czynnoćć prawna z pe�nomocnikiem ] Pe�nomocnik nie może być drug� stron� czynnoćci prawnej, ktrej dokonywa w imieniu mocodawcy, chyba że co innego wynika z trećci pe�nomocnictwa albo że ze wzgl�du na trećć czynnoćci prawnej wy��czona jest możliwoćć naruszenia interesw mocodawcy. Przepis ten stosuje si� odpowiednio w wypadku, gdy pe�nomocnik reprezentuje obie strony. Art. 109. [ Przedstawiciel ustawowy ] Przepisy dzia�u niniejszego stosuje si� odpowiednio w wypadku, gdy oćwiadczenie woli ma być z�ożone przedstawicielowi. Tytu� V TERMIN Art. 110. [ Obliczanie terminu ] Jeżeli ustawa, orzeczenie s�du lub decyzja innego organu pa�stwowego albo czynnoćć prawna oznacza termin nie okrećlaj�c sposobu jego obliczania, stosuje si� przepisy poniższe. Art. 111. [ Termin oznaczony w dniach ] ń 1. Termin oznaczony w dniach ko�czy si� z up�ywem ostatniego dnia. ń 2. Jeżeli pocz�tkiem terminu oznaczonego w dniach jest pewne zdarzenie, nie uwzgl�dnia si� przy obliczaniu terminu dnia, w ktrym to zdarzenie nast�pi�o. Art. 112. [ Termin oznaczony w tygodniach, miesi�cach, latach ] Termin oznaczony w tygodniach, miesi�cach lub latach ko�czy si� z up�ywem dnia, ktry nazw� lub dat� odpowiada pocz�tkowemu dniowi terminu, a gdyby takiego dnia w ostatnim miesi�cu nie by�o - w ostatnim dniu tego miesi�ca. Jednakże przy obliczaniu wieku osoby fizycznej termin up�ywa z pocz�tkiem ostatniego dnia. Art. 113. [ Pocz�tek, ćrodek, koniec miesi�ca ] ń 1. Jeżeli termin jest oznaczony na pocz�tek, ćrodek lub koniec miesi�ca, rozumie si� przez to pierwszy, pi�tnasty lub ostatni dzie� miesi�ca. ń 2. Termin p�miesi�czny jest rwny pi�tnastu dniom. Art. 114. [ Termin miesi�czny i roczny ] Jeżeli termin jest oznaczony w miesi�cach lub latach, a ci�g�oćć terminu nie jest wymagana, miesi�c liczy si� za dni trzydziećci, a rok za dni trzysta szeććdziesi�t pi�ć. Art. 115. [ Dni wolne od pracy ] Jeżeli koniec terminu do wykonania czynnoćci przypada na dzie� uznany ustawowo za wolny od pracy, termin up�ywa dnia nast�pnego. Art. 116. [ Stosowanie przepisw o warunku ] ń 1. Jeżeli skutki czynnoćci prawnej maj� powstać w oznaczonym terminie, stosuje si� odpowiednio przepisy o warunku zawieszaj�cym. ń 2. Jeżeli skutki czynnoćci prawnej maj� ustać w oznaczonym terminie, stosuje si� odpowiednio przepisy o warunku rozwi�zuj�cym. Tytu� VI PRZEDAWNIENIE ROSZCZE� Art. 117. [ Zarzut przedawnienia ] ń 1. Z zastrzeżeniem wyj�tkw w ustawie przewidzianych, roszczenia maj�tkowe ulegaj� przedawnieniu. ń 2. Po up�ywie terminu przedawnienia ten, przeciwko komu przys�uguje roszczenie, może uchylić si� od jego zaspokojenia, chyba że zrzeka si� korzystania z zarzutu przedawnienia. Jednakże zrzeczenie si� zarzutu przedawnienia przed up�ywem terminu jest nieważne. ń 3. (skrećlony). Art. 118. [ D�ugoćć terminw przedawnienia ] Jeżeli przepis szczeglny nie stanowi inaczej, termin przedawnienia wynosi lat dziesi�ć, a dla roszcze� o ćwiadczenia okresowe oraz roszcze� zwi�zanych z prowadzeniem dzia�alnoćci gospodarczej - trzy lata. Art. 119. [ Skracanie i przed�użanie terminw przedawnienia ] Terminy przedawnienia nie mog� być skracane ani przed�użane przez czynnoćć prawn�. Art. 120. [ Rozpocz�cie biegu przedawnienia ] ń 1. Bieg przedawnienia rozpoczyna si� od dnia, w ktrym roszczenie sta�o si� wymagalne. Jeżeli wymagalnoćć roszczenia zależy od podj�cia okrećlonej czynnoćci przez uprawnionego, bieg terminu rozpoczyna si� od dnia, w ktrym roszczenie sta�oby si� wymagalne, gdyby uprawniony podj�� czynnoćć w najwczećniej możliwym terminie. ń 2. Bieg przedawnienia roszcze� o zaniechanie rozpoczyna si� od dnia, w ktrym ten, przeciwko komu roszczenie przys�uguje, nie zastosowa� si� do trećci roszczenia. Art. 121. [ Zawieszenie biegu przedawnienia ] Bieg przedawnienia nie rozpoczyna si�, a rozpocz�ty ulega zawieszeniu: 1) co do roszcze�, ktre przys�uguj� dzieciom przeciwko rodzicom - przez czas trwania w�adzy rodzicielskiej; 2) co do roszcze�, ktre przys�uguj� osobom nie maj�cym pe�nej zdolnoćci do czynnoćci prawnych przeciwko osobom sprawuj�cym opiek� lub kuratel� - przez czas sprawowania przez te osoby opieki lub kurateli; 3) co do roszcze�, ktre przys�uguj� jednemu z ma�żonkw przeciwko drugiemu - przez czas trwania ma�że�stwa; 4) co do wszelkich roszcze�, gdy z powodu si�y wyższej uprawniony nie może ich dochodzić przed s�dem lub innym organem powo�anym do rozpoznawania spraw danego rodzaju - przez czas trwania przeszkody. Art. 122. [ Wstrzymanie zako�czenia przedawnienia ] ń 1. Przedawnienie wzgl�dem osoby, ktra nie ma pe�nej zdolnoćci do czynnoćci prawnych, nie może sko�czyć si� wczećniej niż z up�ywem lat dwch od ustanowienia dla niej przedstawiciela ustawowego albo od ustania przyczyny jego ustanowienia. ń 2. Jeżeli termin przedawnienia jest krtszy niż dwa lata, jego bieg liczy si� od dnia ustanowienia przedstawiciela ustawowego albo od dnia, w ktrym usta�a przyczyna jego ustanowienia. ń 3. Przepisy powyższe stosuje si� odpowiednio do biegu przedawnienia przeciwko osobie, co do ktrej istnieje podstawa do jej ca�kowitego ubezw�asnowolnienia. Art. 123. [ Przerwanie biegu przedawnienia ] ń 1. Bieg przedawnienia przerywa si�: 1) przez każd� czynnoćć przed s�dem lub innym organem powo�anym do rozpoznawania spraw lub egzekwowania roszcze� danego rodzaju albo przed s�dem polubownym, przedsi�wzi�t� bezpoćrednio w celu dochodzenia lub ustalenia albo zaspokojenia lub zabezpieczenia roszczenia; 2) przez uznanie roszczenia przez osob�, przeciwko ktrej roszczenie przys�uguje. ń 2. (skrećlony). Art. 124. [ Bieg przedawnienia po przerwie ] ń 1. Po każdym przerwaniu przedawnienia biegnie ono na nowo. ń 2. Jednakże w razie przerwania przedawnienia przez czynnoćć w post�powaniu przed s�dem lub innym organem powo�anym do rozpoznawania spraw lub egzekwowania roszcze� danego rodzaju albo przed s�dem polubownym przedawnienie nie biegnie na nowo, dopki post�powanie nie zostanie zako�czone. Art. 125. [ Terminy przedawnienia po wydaniu orzeczenia ] ń 1. Roszczenie stwierdzone prawomocnym orzeczeniem s�du lub innego organu powo�anego do rozpoznawania spraw danego rodzaju albo orzeczeniem s�du polubownego, jak rwnież roszczenie stwierdzone ugod� zawart� przed s�dem albo przed s�dem polubownym przedawnia si� z up�ywem lat dziesi�ciu, chociażby termin przedawnienia roszcze� tego rodzaju by� krtszy. Jeżeli stwierdzone w ten sposb roszczenie obejmuje ćwiadczenia okresowe, roszczenie o ćwiadczenia okresowe należne w przysz�oćci ulega przedawnieniu trzyletniemu. ń 2. (skrećlony). KSIóGA DRUGA W�ASNO�Ś I INNE PRAWA RZECZOWE Tytu� I W�ASNO�Ś DZIA� I PRZEPISY OG�LNE Art. 126. (skrećlony). Art. 127. (skrećlony). Art. 128. (skrećlony). Art. 129. (skrećlony). Art. 130. (skrećlony). Art. 131. (skrećlony). Art. 132. (skrećlony). Art. 133. (skrećlony). Art. 134. (skrećlony). Art. 135. (skrećlony). Art. 136. (skrećlony). Art. 137. (skrećlony). Art. 138. (skrećlony). Art. 139. (skrećlony). DZIA� II TRE�Ś I WYKONYWANIE W�ASNO�CI Art. 140. [ W�asnoćć ] W granicach okrećlonych przez ustawy i zasady wsp�życia spo�ecznego w�aćciciel może, z wy��czeniem innych osb, korzystać z rzeczy zgodnie ze spo�eczno-gospodarczym przeznaczeniem swego prawa, w szczeglnoćci może pobierać pożytki i inne dochody z rzeczy. W tych samych granicach może rozporz�dzać rzecz�. Art. 141. (skrećlony). Art. 142. [ Stan wyższej koniecznoćci ] ń 1. W�aćciciel nie może si� sprzeciwić użyciu a nawet uszkodzeniu lub zniszczeniu rzeczy przez inn� osob�, jeżeli to jest konieczne do odwrcenia niebezpiecze�stwa groż�cego bezpoćrednio dobrom osobistym tej osoby lub osoby trzeciej. Może jednak ż�dać naprawienia wynik�ej st�d szkody. ń 2. Przepis powyższy stosuje si� także w razie niebezpiecze�stwa groż�cego dobrom maj�tkowym, chyba że groż�ca szkoda jest oczywićcie i niewsp�miernie mniejsza aniżeli uszczerbek, ktry mg�by poniećć w�aćciciel wskutek użycia, uszkodzenia lub zniszczenia rzeczy. Art. 143. [ W�asnoćć gruntu ] W granicach okrećlonych przez spo�eczno-gospodarcze przeznaczenie gruntu w�asnoćć gruntu rozci�ga si� na przestrze� nad i pod jego powierzchni�. Przepis ten nie uchybia przepisom reguluj�cym prawa do wd. Art. 144. [ Immisje ] W�aćciciel nieruchomoćci powinien przy wykonywaniu swego prawa powstrzymywać si� od dzia�a�, ktre by zak�ca�y korzystanie z nieruchomoćci s�siednich ponad przeci�tn� miar�, wynikaj�c� ze spo�eczno-gospodarczego przeznaczenia nieruchomoćci i stosunkw miejscowych. Art. 145. [ Droga konieczna ] ń 1. Jeżeli nieruchomoćć nie ma odpowiedniego dost�pu do drogi publicznej lub do należ�cych do tej nieruchomoćci budynkw gospodarskich, w�aćciciel może ż�dać od w�aćcicieli gruntw s�siednich ustanowienia za wynagrodzeniem potrzebnej s�użebnoćci drogowej (droga konieczna). ń 2. Przeprowadzenie drogi koniecznej nast�pi z uwzgl�dnieniem potrzeb nieruchomoćci nie maj�cej dost�pu do drogi publicznej oraz z najmniejszym obci�żeniem gruntw, przez ktre droga ma prowadzić. Jeżeli potrzeba ustanowienia drogi jest nast�pstwem sprzedaży gruntu lub innej czynnoćci prawnej, a mi�dzy interesowanymi nie dojdzie do porozumienia, s�d zarz�dzi, o ile to jest możliwe, przeprowadzenie drogi przez grunty, ktre by�y przedmiotem tej czynnoćci prawnej. ń 3. Przeprowadzenie drogi koniecznej powinno uwzgl�dniać interes spo�eczno-gospodarczy. Art. 146. [ Droga konieczna dla posiadacza ] Przepisy artyku�u poprzedzaj�cego stosuje si� odpowiednio do samoistnego posiadacza nieruchomoćci; jednakże posiadacz może ż�dać tylko ustanowienia s�użebnoćci osobistej. Art. 147. [ Roboty ziemne ] W�aćcicielowi nie wolno dokonywać robt ziemnych w taki sposb, żeby to grozi�o nieruchomoćciom s�siednim utrat� oparcia. Art. 148. [ Owoce ] Owoce opad�e z drzewa lub krzewu na grunt s�siedni stanowi� jego pożytki. Przepisu tego nie stosuje si�, gdy grunt s�siedni jest przeznaczony na użytek publiczny. Art. 149. [ Usuni�cie ga��zi, owocw ] W�aćciciel gruntu może wejćć na grunt s�siedni w celu usuni�cia zwieszaj�cych si� z jego drzew ga��zi lub owocw. W�aćciciel s�siedniego gruntu może jednak ż�dać naprawienia wynik�ej st�d szkody. Art. 150. [ Usuni�cie korzeni ] W�aćciciel gruntu może obci�ć i zachować dla siebie korzenie przechodz�ce z s�siedniego gruntu. To samo dotyczy ga��zi i owocw zwieszaj�cych si� z s�siedniego gruntu; jednakże w wypadku takim w�aćciciel powinien uprzednio wyznaczyć s�siadowi odpowiedni termin do ich usuni�cia. Art. 151. [ Przekroczenie granic przy budowie ] Jeżeli przy wznoszeniu budynku lub innego urz�dzenia przekroczono bez winy umyćlnej granice s�siedniego gruntu, w�aćciciel tego gruntu nie może ż�dać przywrcenia stanu poprzedniego, chyba że bez nie uzasadnionej zw�oki sprzeciwi� si� przekroczeniu granicy albo że grozi mu niewsp�miernie wielka szkoda. Może on ż�dać albo stosownego wynagrodzenia w zamian za ustanowienie odpowiedniej s�użebnoćci gruntowej, albo wykupienia zaj�tej cz�ćci gruntu, jak rwnież tej cz�ćci, ktra na skutek budowy straci�a dla niego znaczenie gospodarcze. Art. 152. [ Rozgraniczenie ] W�aćciciele gruntw s�siaduj�cych obowi�zani s� do wsp�dzia�ania przy rozgraniczeniu gruntw oraz przy utrzymywaniu sta�ych znakw granicznych; koszty rozgraniczenia oraz koszty urz�dzenia i utrzymywania sta�ych znakw granicznych ponosz� po po�owie. Art. 153. [ Ustalenie granic ] Jeżeli granice gruntw sta�y si� sporne, a stanu prawnego nie można stwierdzić, ustala si� granice wed�ug ostatniego spokojnego stanu posiadania. Gdyby rwnież takiego stanu nie można by�o stwierdzić, a post�powanie rozgraniczeniowe nie doprowadzi�o do ugody mi�dzy interesowanymi, s�d ustali granice z uwzgl�dnieniem wszelkich okolicznoćci; może przy tym przyznać jednemu z w�aćcicieli odpowiedni� dop�at� pieni�żn�. Art. 154. [ Urz�dzenia na granicy ] ń 1. Domniemywa si�, że mury, p�oty, miedze, rowy i inne urz�dzenia podobne, znajduj�ce si� na granicy gruntw s�siaduj�cych, s�uż� do wsplnego użytku s�siadw. To samo dotyczy drzew i krzeww na granicy. ń 2. Korzystaj�cy z wymienionych urz�dze� obowi�zani s� ponosić wsplnie koszty ich utrzymania. DZIA� III NABYCIE I UTRATA W�ASNO�CI Rozdzia� I Przeniesienie w�asnoćci Art. 155. [ Umowy konsensualne i realne ] ń 1. Umowa sprzedaży, zamiany, darowizny lub inna umowa zobowi�zuj�ca do przeniesienia w�asnoćci rzeczy co do tożsamoćci oznaczonej przenosi w�asnoćć na nabywc�, chyba że przepis szczeglny stanowi inaczej albo że strony inaczej postanowi�y. ń 2. Jeżeli przedmiotem umowy zobowi�zuj�cej do przeniesienia w�asnoćci s� rzeczy oznaczone tylko co do gatunku, do przeniesienia w�asnoćci potrzebne jest przeniesienie posiadania rzeczy. To samo dotyczy wypadku, gdy przedmiotem umowy zobowi�zuj�cej do przeniesienia w�asnoćci s� rzeczy przysz�e. Art. 156. [ Ważnoćć umowy rozporz�dzaj�cej ] Jeżeli zawarcie umowy przenosz�cej w�asnoćć nast�puje w wykonaniu zobowi�zania wynikaj�cego z uprzednio zawartej umowy zobowi�zuj�cej do przeniesienia w�asnoćci, z zapisu, z bezpodstawnego wzbogacenia lub z innego zdarzenia, ważnoćć umowy przenosz�cej w�asnoćć zależy od istnienia tego zobowi�zania. Art. 157. [ Warunek i termin ] ń 1. W�asnoćć nieruchomoćci nie może być przeniesiona pod warunkiem ani z zastrzeżeniem terminu. ń 2. Jeżeli umowa zobowi�zuj�ca do przeniesienia w�asnoćci nieruchomoćci zosta�a zawarta pod warunkiem lub z zastrzeżeniem terminu, do przeniesienia w�asnoćci potrzebne jest dodatkowe porozumienie stron obejmuj�ce ich bezwarunkow� zgod� na niezw�oczne przejćcie w�asnoćci. Art. 158. [ Forma aktu notarialnego ] Umowa zobowi�zuj�ca do przeniesienia w�asnoćci nieruchomoćci powinna być zawarta w formie aktu notarialnego. To samo dotyczy umowy przenosz�cej w�asnoćć, ktra zostaje zawarta w celu wykonania istniej�cego uprzednio zobowi�zania do przeniesienia w�asnoćci nieruchomoćci; zobowi�zanie powinno być w akcie wymienione. Art. 159. [ Wk�ad do rolniczej sp�dzielni produkcyjnej ] Przepisw o obowi�zku zachowania formy aktu notarialnego nie stosuje si� w wypadku, gdy grunty wniesione jako wk�ad do rolniczej sp�dzielni produkcyjnej maj� stać si� wsp�w�asnoćci� dotychczasowych w�aćcicieli. Art. 160. (skrećlony). Art. 161. (skrećlony). Art. 162. (uchylony). Art. 163. (skrećlony). Art. 164. (skrećlony). Art. 165. (skrećlony). Art. 166. [ Prawo pierwokupu wsp�w�aćcicieli ] ń 1. W razie sprzedaży przez wsp�w�aćciciela nieruchomoćci rolnej udzia�u we wsp�w�asnoćci lub cz�ćci tego udzia�u pozosta�ym wsp�w�aćcicielom przys�uguje prawo pierwokupu, jeżeli prowadz� gospodarstwo rolne na gruncie wsplnym. Nie dotyczy to jednak wypadku, gdy wsp�w�aćciciel prowadz�cy jednoczećnie gospodarstwo rolne sprzedaje swj udzia� we wsp�w�asnoćci wraz z tym gospodarstwem albo gdy nabywc� jest inny wsp�w�aćciciel lub osoba, ktra dziedziczy�aby gospodarstwo po sprzedawcy. ń 2. (skrećlony). Art. 167. (skrećlony) Art. 168. (skrećlony) Art. 169. [ Nabycie od nieuprawnionego ] ń 1. Jeżeli osoba nie uprawniona do rozporz�dzania rzecz� ruchom� zbywa rzecz i wydaje j� nabywcy, nabywca uzyskuje w�asnoćć z chwil� obj�cia rzeczy w posiadanie, chyba że dzia�a w z�ej wierze. ń 2. Jednakże gdy rzecz zgubiona, skradziona lub w inny sposb utracona przez w�aćciciela zostaje zbyta przed up�ywem lat trzech od chwili jej zgubienia, skradzenia lub utraty, nabywca może uzyskać w�asnoćć dopiero z up�ywem powyższego trzyletniego terminu. Ograniczenie to nie dotyczy pieni�dzy i dokumentw na okaziciela ani rzeczy nabytych na urz�dowej licytacji publicznej lub w toku post�powania egzekucyjnego. Art. 170. [ Nabycie rzeczy obci�żonej ] W razie przeniesienia w�asnoćci rzeczy ruchomej, ktra jest obci�żona prawem osoby trzeciej, prawo to wygasa z chwil� wydania rzeczy nabywcy, chyba że ten dzia�a w z�ej wierze. Przepis paragrafu drugiego artyku�u poprzedzaj�cego stosuje si� odpowiednio. Art. 171. (skrećlony). Rozdzia� II Zasiedzenie Art. 172. [ Terminy zasiedzenia nieruchomoćci ] ń 1. Posiadacz nieruchomoćci nie b�d�cy jej w�aćcicielem nabywa w�asnoćć, jeżeli posiada nieruchomoćć nieprzerwanie od lat dwudziestu jako posiadacz samoistny, chyba że uzyska� posiadanie w z�ej wierze (zasiedzenie). ń 2. Po up�ywie lat trzydziestu posiadacz nieruchomoćci nabywa jej w�asnoćć, choćby uzyska� posiadanie w z�ej wierze. Art. 173. [ Ochrona ma�oletniego ] Jeżeli w�aćciciel nieruchomoćci, przeciwko ktremu biegnie zasiedzenie, jest ma�oletni, zasiedzenie nie może sko�czyć si� wczećniej niż z up�ywem dwch lat od uzyskania pe�noletnoćci przez w�aćciciela. Art. 174. [ Termin zasiedzenia rzeczy ruchomej ] Posiadacz rzeczy ruchomej nie b�d�cy jej w�aćcicielem nabywa w�asnoćć, jeżeli posiada rzecz nieprzerwanie od lat trzech jako posiadacz samoistny, chyba że posiada w z�ej wierze. Art. 175. [ Bieg terminw zasiedzenia ] Do biegu zasiedzenia stosuje si� odpowiednio przepisy o biegu przedawnienia roszcze�. Art. 176. [ Doliczanie czasu posiadania poprzednika ] ń 1. Jeżeli podczas biegu zasiedzenia nast�pi�o przeniesienie posiadania, obecny posiadacz może doliczyć do czasu, przez ktry sam posiada, czas posiadania swego poprzednika. Jeżeli jednak poprzedni posiadacz uzyska� posiadanie nieruchomoćci w z�ej wierze, czas jego posiadania może być doliczony tylko wtedy, gdy ��cznie z czasem posiadania obecnego posiadacza wynosi przynajmniej lat trzydziećci. ń 2. Przepisy powyższe stosuje si� odpowiednio w wypadku, gdy obecny posiadacz jest spadkobierc� poprzedniego posiadacza. Art. 177. (skrećlony). Art. 178. (uchylony). Rozdzia� III Inne wypadki nabycia i utraty w�asnoćci Art. 179. [ Zrzeczenie si� w�asnoćci nieruchomoćci ] ń 1. W�aćciciel może wyzbyć si� w�asnoćci nieruchomoćci przez to, że si� jej zrzeknie. Zrzeczenie si� wymaga formy aktu notarialnego. Do zrzeczenia si� w�asnoćci nieruchomoćci potrzebna jest zgoda starosty wykonuj�cego to zadanie jako zadanie z zakresu administracji rz�dowej. ń 2. Nieruchomoćć, ktrej w�asnoćci w�aćciciel si� zrzek�, staje si� w�asnoćci� Skarbu Pa�stwa. Skarb Pa�stwa ponosi odpowiedzialnoćć z nieruchomoćci za jej obci�żenia. Jeżeli w chwili zrzeczenia si� w�asnoćci nieruchomoćci przys�ugiwa�o Skarbowi Pa�stwa w stosunku do niej ustawowe prawo pierwokupu, odpowiedzialnoćć ta ogranicza si� do sumy, ktra należa�aby si� zrzekaj�cemu w razie wykonania prawa pierwokupu. Art. 180. [ Porzucenie rzeczy ruchomej ] W�aćciciel może wyzbyć si� w�asnoćci rzeczy ruchomej przez to, że w tym zamiarze rzecz porzuci. Art. 181. [ Zaw�aszczenie rzeczy ruchomej ] W�asnoćć ruchomej rzeczy niczyjej nabywa si� przez jej obj�cie w posiadanie samoistne. Art. 182. [ Rj pszcz� ] ń 1. Rj pszcz� staje si� niczyim, jeżeli w�aćciciel nie odszuka� go przed up�ywem trzech dni od dnia wyrojenia. W�aćcicielowi wolno w poćcigu za rojem wejćć na cudzy grunt, powinien jednak naprawić wynik�� st�d szkod�. ń 2. Jeżeli rj osiad� w cudzym ulu nie zaj�tym, w�aćciciel może domagać si� wydania roju za zwrotem kosztw. ń 3. Jeżeli rj osiad� w cudzym ulu zaj�tym, staje si� on w�asnoćci� tego, czyj� w�asnoćci� by� rj, ktry si� w ulu znajdowa�. Dotychczasowemu w�aćcicielowi nie przys�uguje w tym wypadku roszczenie z tytu�u bezpodstawnego wzbogacenia. Art. 183. [ Znalezienie rzeczy ] ń 1. Kto znalaz� rzecz zgubion�, powinien niezw�ocznie zawiadomić o tym osob� uprawnion� do odbioru rzeczy. Jeżeli znalazca nie wie, kto jest uprawniony do odbioru rzeczy, albo jeżeli nie zna miejsca zamieszkania osoby uprawnionej, powinien niezw�ocznie zawiadomić o znalezieniu w�aćciwy organ pa�stwowy. ń 2. Przepisy o rzeczach znalezionych stosuje si� odpowiednio do rzeczy porzuconych bez zamiaru wyzbycia si� w�asnoćci, jak rwnież do zwierz�t, ktre zab��ka�y si� lub uciek�y. Art. 184. [ Znalezienie pieni�dzy, papierw wartoćciowych, kosztownoćci ] ń 1. Pieni�dze, papiery wartoćciowe, kosztownoćci oraz rzeczy maj�ce wartoćć naukow� lub artystyczn� znalazca powinien oddać niezw�ocznie na przechowanie w�aćciwemu organowi pa�stwowemu, inne zać rzeczy znalezione - tylko na ż�danie tego organu. ń 2. Jeżeli znalazca przechowuje rzecz u siebie, stosuje si� odpowiednio przepisy o nieodp�atnym przechowaniu. Art. 185. [ Delegacja ] Rozporz�dzenie Rady Ministrw okrećli organy w�aćciwe do przechowywania rzeczy znalezionych i do poszukiwania osb uprawnionych do ich odbioru, zasady przechowywania tych rzeczy oraz sposb poszukiwania osb uprawnionych do odbioru. Art. 186. [ Znale�ne ] Znalazca, ktry uczyni� zadoćć swoim obowi�zkom, może ż�dać znale�nego w wysokoćci jednej dziesi�tej wartoćci rzeczy, jeżeli zg�osi� swe roszczenie najp�niej w chwili wydania rzeczy osobie uprawnionej do odbioru. Art. 187. [ Nabycie w�asnoćci rzeczy znalezionych przez Skarb Pa�stwa lub znalazc� ] Pieni�dze, papiery wartoćciowe, kosztownoćci oraz rzeczy maj�ce wartoćć naukow� lub artystyczn�, ktre nie zostan� przez uprawnionego odebrane w ci�gu roku od dnia wezwania go przez w�aćciwy organ, a w razie niemożnoćci wezwania - w ci�gu dwch lat od ich znalezienia, staj� si� w�asnoćci� Skarbu Pa�stwa. Inne rzeczy staj� si� po up�ywie tych samych terminw w�asnoćci� znalazcy, jeżeli uczyni� on zadoćć swoim obowi�zkom; jeżeli rzeczy s� przechowywane przez organ pa�stwowy, znalazca może je odebrać za zwrotem kosztw. Art. 188. [ Znalezienie rzeczy w miejscach publicznych ] Przepisw artyku�w poprzedzaj�cych nie stosuje si� w razie znalezienia rzeczy w budynku publicznym albo w innym budynku lub pomieszczeniu otwartym dla publicznoćci ani w razie znalezienia rzeczy w wagonie kolejowym, na statku lub innym ćrodku transportu publicznego. Znalazca obowi�zany jest w tych wypadkach oddać rzecz zarz�dcy budynku lub pomieszczenia albo w�aćciwemu zarz�dcy ćrodkw transportu publicznego, a ten post�pi z rzecz� zgodnie z w�aćciwymi przepisami. Art. 189. [ Skarb ] Jeżeli rzecz maj�ca znaczniejsz� wartoćć materialn� albo wartoćć naukow� lub artystyczn� zosta�a znaleziona w takich okolicznoćciach, że poszukiwanie w�aćciciela by�oby oczywićcie bezcelowe, znalazca obowi�zany jest oddać rzecz w�aćciwemu organowi pa�stwowemu. Rzecz znaleziona staje si� w�asnoćci� Skarbu Pa�stwa, a znalazcy należy si� odpowiednie wynagrodzenie. Art. 190. [ Nabycie pożytkw naturalnych ] Uprawniony do pobierania pożytkw naturalnych rzeczy nabywa ich w�asnoćć przez od��czenie ich od rzeczy. Art. 191. [ Po��czenie rzeczy ruchomej z nieruchomoćci� ] W�asnoćć nieruchomoćci rozci�ga si� na rzecz ruchom�, ktra zosta�a po��czona z nieruchomoćci� w taki sposb, że sta�a si� jej cz�ćci� sk�adow�. Art. 192. [ Przetworzenie rzeczy ] ń 1. Ten, kto wytworzy� now� rzecz ruchom� z cudzych materia�w, staje si� jej w�aćcicielem, jeżeli wartoćć nak�adu pracy jest wi�ksza od wartoćci materia�w. ń 2. Jeżeli przetworzenie rzeczy by�o dokonane w z�ej wierze albo jeżeli wartoćć materia�w jest wi�ksza od wartoćci nak�adu pracy, rzecz wytworzona staje si� w�asnoćci� w�aćciciela materia�w. Art. 193. [ Po��czenie, pomieszanie ] ń 1. Jeżeli rzeczy ruchome zosta�y po��czone lub pomieszane w taki sposb, że przywrcenie stanu poprzedniego by�oby zwi�zane z nadmiernymi trudnoćciami lub kosztami, dotychczasowi w�aćciciele staj� si� wsp�w�aćcicielami ca�oćci. Udzia�y we wsp�w�asnoćci oznacza si� wed�ug stosunku wartoćci rzeczy po��czonych lub pomieszanych. ń 2. Jednakże gdy jedna z rzeczy po��czonych ma wartoćć znacznie wi�ksz� aniżeli pozosta�e, rzeczy mniejszej wartoćci staj� si� jej cz�ćciami sk�adowymi. Art. 194. [ Stosunek do innych przepisw ] Przepisy o przetworzeniu, po��czeniu i pomieszaniu nie uchybiaj� przepisom o obowi�zku naprawienia szkody ani przepisom o bezpodstawnym wzbogaceniu. DZIA� IV WSP��W�ASNO�Ś Art. 195. [ Wsp�w�asnoćć ] W�asnoćć tej samej rzeczy może przys�ugiwać niepodzielnie kilku osobom (wsp�w�asnoćć). Art. 196. [ Rodzaje wsp�w�asnoćci ] ń 1. Wsp�w�asnoćć jest albo wsp�w�asnoćci� w cz�ćciach u�amkowych, albo wsp�w�asnoćci� ��czn�. ń 2. Wsp�w�asnoćć ��czn� reguluj� przepisy dotycz�ce stosunkw, z ktrych ona wynika. Do wsp�w�asnoćci w cz�ćciach u�amkowych stosuje si� przepisy niniejszego dzia�u. Art. 197. [ Udzia�y wsp�w�aćcicieli ] Domniemywa si�, że udzia�y wsp�w�aćcicieli s� rwne. Art. 198. [ Rozporz�dzanie udzia�em ] Każdy ze wsp�w�aćcicieli może rozporz�dzać swoim udzia�em bez zgody pozosta�ych wsp�w�aćcicieli. Art. 199. [ Czynnoćci przekraczaj�ce zakres zwyk�ego zarz�du ] Do rozporz�dzania rzecz� wspln� oraz do innych czynnoćci, ktre przekraczaj� zakres zwyk�ego zarz�du, potrzebna jest zgoda wszystkich wsp�w�aćcicieli. W braku takiej zgody wsp�w�aćciciele, ktrych udzia�y wynosz� co najmniej po�ow�, mog� ż�dać rozstrzygni�cia przez s�d, ktry orzeknie maj�c na wzgl�dzie cel zamierzonej czynnoćci oraz interesy wszystkich wsp�w�aćcicieli. Art. 200. [ Obowi�zek wsp�dzia�ania w zarz�dzie ] Każdy ze wsp�w�aćcicieli jest obowi�zany do wsp�dzia�ania w zarz�dzie rzecz� wspln�. Art. 201. [ Zwyk�y zarz�d ] Do czynnoćci zwyk�ego zarz�du rzecz� wspln� potrzebna jest zgoda wi�kszoćci wsp�w�aćcicieli. W braku takiej zgody każdy ze wsp�w�aćcicieli może ż�dać upoważnienia s�dowego do dokonania czynnoćci. Art. 202. [ Rozstrzygni�cie sporu przez s�d ] Jeżeli wi�kszoćć wsp�w�aćcicieli postanawia dokonać czynnoćci raż�co sprzecznej z zasadami prawid�owego zarz�du rzecz� wspln�, każdy z pozosta�ych wsp�w�aćcicieli może ż�dać rozstrzygni�cia przez s�d. Art. 203. [ Wyznaczenie zarz�dcy ] Każdy ze wsp�w�aćcicieli może wyst�pić do s�du o wyznaczenie zarz�dcy, jeżeli nie można uzyskać zgody wi�kszoćci wsp�w�aćcicieli w istotnych sprawach dotycz�cych zwyk�ego zarz�du albo jeżeli wi�kszoćć wsp�w�aćcicieli narusza zasady prawid�owego zarz�du lub krzywdzi mniejszoćć. Art. 204. [ Obliczanie wi�kszoćci ] Wi�kszoćć wsp�w�aćcicieli oblicza si� wed�ug wielkoćci udzia�w. Art. 205. [ Wynagrodzenie zarz�dcy ] Wsp�w�aćciciel sprawuj�cy zarz�d rzecz� wspln� może ż�dać od pozosta�ych wsp�w�aćcicieli wynagrodzenia odpowiadaj�cego uzasadnionemu nak�adowi jego pracy. Art. 206. [ Uprawnienia wsp�w�aćciciela ] Każdy ze wsp�w�aćcicieli jest uprawniony do wsp�posiadania rzeczy wsplnej oraz do korzystania z niej w takim zakresie, jaki daje si� pogodzić ze wsp�posiadaniem i korzystaniem z rzeczy przez pozosta�ych wsp�w�aćcicieli. Art. 207. [ Przychody i wydatki ] Pożytki i inne przychody z rzeczy wsplnej przypadaj� wsp�w�aćcicielom w stosunku do wielkoćci udzia�w; w takim samym stosunku wsp�w�aćciciele ponosz� wydatki i ci�żary zwi�zane z rzecz� wspln�. Art. 208. [ Rachunek z zarz�du ] Każdy ze wsp�w�aćcicieli nie sprawuj�cych zarz�du rzecz� wspln� może ż�dać w odpowiednich terminach rachunku z zarz�du. Art. 209. [ Czynnoćci zachowawcze ] Każdy ze wsp�w�aćcicieli może wykonywać wszelkie czynnoćci i dochodzić wszelkich roszcze�, ktre zmierzaj� do zachowania wsplnego prawa. Art. 210. [ Zniesienie wsp�w�asnoćci ] Każdy ze wsp�w�aćcicieli może ż�dać zniesienia wsp�w�asnoćci. Uprawnienie to może być wy��czone przez czynnoćć prawn� na czas nie d�uższy niż lat pi�ć. Jednakże w ostatnim roku przed up�ywem zastrzeżonego terminu dopuszczalne jest jego przed�użenie na dalsze lat pi�ć; przed�użenie można ponowić. Art. 211. [ Podzia� rzeczy wsplnej ] Każdy ze wsp�w�aćcicieli może ż�dać, ażeby zniesienie wsp�w�asnoćci nast�pi�o przez podzia� rzeczy wsplnej, chyba że podzia� by�by sprzeczny z przepisami ustawy lub ze spo�eczno-gospodarczym przeznaczeniem rzeczy albo że poci�ga�by za sob� istotn� zmian� rzeczy lub znaczne zmniejszenie jej wartoćci. Art. 212. [ S�dowe zniesienie wsp�w�asnoćci ] ń 1. Jeżeli zniesienie wsp�w�asnoćci nast�puje na mocy orzeczenia s�du, wartoćć poszczeglnych udzia�w może być wyrwnana przez dop�aty pieni�żne. Przy podziale gruntu s�d może obci�żyć poszczeglne cz�ćci potrzebnymi s�użebnoćciami gruntowymi. ń 2. Rzecz, ktra nie daje si� podzielić, może być przyznana stosownie do okolicznoćci jednemu ze wsp�w�aćcicieli z obowi�zkiem sp�aty pozosta�ych albo sprzedana stosownie do przepisw kodeksu post�powania cywilnego ń 3. Jeżeli ustalone zosta�y dop�aty lub sp�aty, s�d oznaczy termin i sposb ich uiszczenia, wysokoćć i termin uiszczenia odsetek, a w razie potrzeby także sposb ich zabezpieczenia. W razie roz�ożenia dop�at i sp�at na raty terminy ich uiszczenia nie mog� ��cznie przekraczać lat dziesi�ciu. W wypadkach zas�uguj�cych na szczeglne uwzgl�dnienie s�d na wniosek d�użnika może odroczyć termin zap�aty rat już wymagalnych. Art. 213. [ Podzia� gospodarstwa rolnego ] Jeżeli zniesienie wsp�w�asnoćci gospodarstwa rolnego przez podzia� mi�dzy wsp�w�aćcicieli by�oby sprzeczne z zasadami prawid�owej gospodarki rolnej, s�d przyzna to gospodarstwo temu wsp�w�aćcicielowi, na ktrego wyraż� zgod� wszyscy wsp�w�aćciciele. Art. 214. [ S�dowe zniesienie wsp�w�asnoćci gospodarstwa rolnego ] ń 1. W razie braku zgody wszystkich wsp�w�aćcicieli, s�d przyzna gospodarstwo rolne temu z nich, ktry je prowadzi lub stale w nim pracuje, chyba że interes spo�eczno-gospodarczy przemawia za wyborem innego wsp�w�aćciciela. ń 2. Jeżeli warunki przewidziane w paragrafie poprzedzaj�cym spe�nia kilku wsp�w�aćcicieli albo jeżeli nie spe�nia ich żaden ze wsp�w�aćcicieli, s�d przyzna gospodarstwo rolne temu z nich, ktry daje najlepsz� gwarancj� jego należytego prowadzenia. ń 3. Na wniosek wszystkich wsp�w�aćcicieli s�d zarz�dzi sprzedaż gospodarstwa rolnego stosownie do przepisw Kodeksu post�powania cywilnego ń 4. Sprzedaż gospodarstwa rolnego s�d zarz�dzi rwnież w wypadku niewyrażenia zgody przez żadnego ze wsp�w�aćcicieli na przyznanie mu gospodarstwa. Art. 215. [ Stosowanie przepisw ustawy ] Przepisy dwch artyku�w poprzedzaj�cych stosuje si� odpowiednio w wypadku, gdy gospodarstwo rolne może być podzielone, lecz liczba wydzielonych cz�ćci jest mniejsza od liczby wsp�w�aćcicieli. Art. 216. [ Sp�aty ] ń 1. Wysokoćć przys�uguj�cych wsp�w�aćcicielom sp�at z gospodarstwa rolnego ustala si� stosownie do ich zgodnego porozumienia. ń 2. W razie braku takiego porozumienia sp�aty przys�uguj�ce wsp�w�aćcicielom mog� być obniżone. Przy okrećlaniu stopnia ich obniżenia bierze si� pod uwag�: 1) typ, wielkoćć i stan gospodarstwa rolnego b�d�cego przedmiotem zniesienia wsp�w�asnoćci, 2) sytuacj� osobist� i maj�tkow� wsp�w�aćciciela zobowi�zanego do sp�at i wsp�w�aćciciela uprawnionego do ich otrzymania. ń 3. Obniżenie sp�at, stosownie do przepisu paragrafu poprzedzaj�cego, nie wyklucza możliwoćci roz�ożenia ich na raty lub odroczenia terminu ich zap�aty, stosownie do przepisu art. 212 ń 3. ń 4. Przepisw ń 2 i 3 nie stosuje si� do sp�at na rzecz ma�żonka w razie zniesienia wsp�w�asnoćci gospodarstwa rolnego, ktre stosownie do przepisw Kodeksu rodzinnego i opieku�czego należy do wsplnego maj�tku ma�żonkw. Art. 217. [ Wyrwnywanie sp�at ] Wsp�w�aćciciel, ktry w wyniku zniesienia wsp�w�asnoćci otrzyma� gospodarstwo rolne, wchodz�ce zać w sk�ad tego gospodarstwa nieruchomoćci rolne zby� odp�atnie przed up�ywem pi�ciu lat od chwili zniesienia wsp�w�asnoćci, jest obowi�zany pozosta�ym wsp�w�aćcicielom, ktrym przypad�y sp�aty niższe od należnych, wydać - proporcjonalnie do wielkoćci ich udzia�w - korzyćci uzyskane z obniżenia sp�at, chyba że celem zbycia jest zapewnienie racjonalnego prowadzenia tego gospodarstwa. Art. 218. [ Uprawnienie do dalszego zamieszkiwania ] ń 1. Wsp�w�aćciciele, ktrzy nie otrzymali gospodarstwa rolnego lub jego cz�ćci, lecz do chwili zniesienia wsp�w�asnoćci w tym gospodarstwie mieszkali, zachowuj� uprawnienia do dalszego zamieszkania, jednakże nie d�użej niż przez pi�ć lat, a gdy w chwili znoszenia wsp�w�asnoćci s� ma�oletni - nie d�użej niż pi�ć lat od osi�gni�cia pe�noletnoćci. Ograniczenie terminem powyższym nie dotyczy wsp�w�aćcicieli trwale niezdolnych do pracy. ń 2. Do uprawnie� wynikaj�cych z przepisw paragrafu poprzedzaj�cego stosuje si� odpowiednio przepisy o s�użebnoćci mieszkania. Art. 219. (skrećlony). Art. 220. [ Wy��czenie przedawnienia ] Roszczenie o zniesienie wsp�w�asnoćci nie ulega przedawnieniu. Art. 221. [ Nabywca udzia�u ] Czynnoćci prawne okrećlaj�ce zarz�d i sposb korzystania z rzeczy wsplnej albo wy��czaj�ce uprawnienie do zniesienia wsp�w�asnoćci odnosz� skutek także wzgl�dem nabywcy udzia�u, jeżeli nabywca o nich wiedzia� lub z �atwoćci� mg� si� dowiedzieć. To samo dotyczy wypadku, gdy sposb korzystania z rzeczy zosta� ustalony w orzeczeniu s�dowym. DZIA� V OCHRONA W�ASNO�CI Art. 222. [ Roszczenie windykacyjne i negatoryjne ] ń 1. W�aćciciel może ż�dać od osoby, ktra w�ada faktycznie jego rzecz�, ażeby rzecz zosta�a mu wydana, chyba że osobie tej przys�uguje skuteczne wzgl�dem w�aćciciela uprawnienie do w�adania rzecz�. ń 2. Przeciwko osobie, ktra narusza w�asnoćć w inny sposb aniżeli przez pozbawienie w�aćciciela faktycznego w�adztwa nad rzecz�, przys�uguje w�aćcicielowi roszczenie o przywrcenie stanu zgodnego z prawem i o zaniechanie narusze�. Art. 223. [ Wy��czenie przedawnienia ] ń 1. Roszczenia w�aćciciela przewidziane w artykule poprzedzaj�cym nie ulegaj� przedawnieniu, jeżeli dotycz� nieruchomoćci. ń 2. (skrećlony). ń 3. (skrećlony). Art. 224. [ Samoistny posiadacz w dobrej wierze ] ń 1. Samoistny posiadacz w dobrej wierze nie jest obowi�zany do wynagrodzenia za korzystanie z rzeczy i nie jest odpowiedzialny ani za jej zużycie, ani za jej pogorszenie lub utrat�. Nabywa w�asnoćć pożytkw naturalnych, ktre zosta�y od rzeczy od��czone w czasie jego posiadania, oraz zachowuje pobrane pożytki cywilne, jeżeli sta�y si� w tym czasie wymagalne. ń 2. Jednakże od chwili, w ktrej samoistny posiadacz w dobrej wierze dowiedzia� si� o wytoczeniu przeciwko niemu powdztwa o wydanie rzeczy, jest on obowi�zany do wynagrodzenia za korzystanie z rzeczy i jest odpowiedzialny za jej zużycie, pogorszenie lub utrat�, chyba że pogorszenie lub utrata nast�pi�a bez jego winy. Obowi�zany jest zwrcić pobrane od powyższej chwili pożytki, ktrych nie zuży�, jak rwnież uićcić wartoćć tych, ktre zuży�. Art. 225. [ Samoistny posiadacz w z�ej wierze ] Obowi�zki samoistnego posiadacza w z�ej wierze wzgl�dem w�aćciciela s� takie same jak obowi�zki samoistnego posiadacza w dobrej wierze od chwili, w ktrej ten dowiedzia� si� o wytoczeniu przeciwko niemu powdztwa o wydanie rzeczy. Jednakże samoistny posiadacz w z�ej wierze obowi�zany jest nadto zwrcić wartoćć pożytkw, ktrych z powodu z�ej gospodarki nie uzyska�, oraz jest odpowiedzialny za pogorszenie i utrat� rzeczy, chyba że rzecz uleg�aby pogorszeniu lub utracie także wtedy, gdyby znajdowa�a si� w posiadaniu uprawnionego. Art. 226. [ Zwrot nak�adw ] ń 1. Samoistny posiadacz w dobrej wierze może ż�dać zwrotu nak�adw koniecznych o tyle, o ile nie maj� pokrycia w korzyćciach, ktre uzyska� z rzeczy. Zwrotu innych nak�adw może ż�dać o tyle, o ile zwi�kszaj� wartoćć rzeczy w chwili jej wydania w�aćcicielowi. Jednakże gdy nak�ady zosta�y dokonane po chwili, w ktrej samoistny posiadacz w dobrej wierze dowiedzia� si� o wytoczeniu przeciwko niemu powdztwa o wydanie rzeczy, może on ż�dać zwrotu jedynie nak�adw koniecznych. ń 2. Samoistny posiadacz w z�ej wierze może ż�dać jedynie zwrotu nak�adw koniecznych, i to tylko o tyle, o ile w�aćciciel wzbogaci�by si� bezpodstawnie jego kosztem. Art. 227. [ Przedmioty po��czone ] ń 1. Samoistny posiadacz może, przywracaj�c stan poprzedni, zabrać przedmioty, ktre po��czy� z rzecz�, chociażby sta�y si� jej cz�ćciami sk�adowymi. ń 2. Jednakże gdy po��czenia dokona� samoistny posiadacz w z�ej wierze albo samoistny posiadacz w dobrej wierze po chwili, w ktrej dowiedzia� si� o wytoczeniu przeciwko niemu powdztwa o wydanie rzeczy, w�aćciciel może przy��czone przedmioty zatrzymać, zwracaj�c samoistnemu posiadaczowi ich wartoćć i koszt robocizny albo sum� odpowiadaj�c� zwi�kszeniu wartoćci rzeczy. Art. 228. [ Samoistny posiadacz w�asnoćci pa�stwowej ] Przepisy okrećlaj�ce prawa i obowi�zki samoistnego posiadacza w dobrej wierze od chwili, w ktrej dowiedzia� si� on o wytoczeniu przeciwko niemu powdztwa o wydanie rzeczy, stosuje si� także w wypadku, gdy samoistny posiadacz rzeczy b�d�cej przedmiotem w�asnoćci pa�stwowej zosta� wezwany przez w�aćciwy organ pa�stwowy do wydania rzeczy. Art. 229. [ Przedawnienie roszcze� przeciwko samoistnemu posiadaczowi ] ń 1. Roszczenia w�aćciciela przeciwko samoistnemu posiadaczowi o wynagrodzenie za korzystanie z rzeczy, o zwrot pożytkw lub o zap�at� ich wartoćci, jak rwnież roszczenia o naprawienie szkody z powodu pogorszenia rzeczy przedawniaj� si� z up�ywem roku od dnia zwrotu rzeczy. To samo dotyczy roszcze� samoistnego posiadacza przeciwko w�aćcicielowi o zwrot nak�adw na rzecz. ń 2. (skrećlony). Art. 230. [ Posiadacz zależny ] Przepisy dotycz�ce roszcze� w�aćciciela przeciwko samoistnemu posiadaczowi o wynagrodzenie za korzystanie z rzeczy, o zwrot pożytkw lub o zap�at� ich wartoćci oraz o naprawienie szkody z powodu pogorszenia lub utraty rzeczy, jak rwnież przepisy dotycz�ce roszcze� samoistnego posiadacza o zwrot nak�adw na rzecz, stosuje si� odpowiednio do stosunku mi�dzy w�aćcicielem rzeczy a posiadaczem zależnym, o ile z przepisw reguluj�cych ten stosunek nie wynika nic innego. Art. 231. [ Budynek wzniesiony na cudzym gruncie ] ń 1. Samoistny posiadacz gruntu w dobrej wierze, ktry wznis� na powierzchni lub pod powierzchni� gruntu budynek lub inne urz�dzenie o wartoćci przenosz�cej znacznie wartoćć zaj�tej na ten cel dzia�ki, może ż�dać, aby w�aćciciel przenis� na niego w�asnoćć zaj�tej dzia�ki za odpowiednim wynagrodzeniem. ń 2. W�aćciciel gruntu, na ktrym wzniesiono budynek lub inne urz�dzenie o wartoćci przenosz�cej znacznie wartoćć zaj�tej na ten cel dzia�ki, może ż�dać, aby ten, kto wznis� budynek lub inne urz�dzenie, naby� od niego w�asnoćć dzia�ki za odpowiednim wynagrodzeniem. ń 3. (skrećlony). Tytu� II U�YTKOWANIE WIECZYSTE Art. 232. [ Użytkowanie wieczyste ] ń 1. Grunty stanowi�ce w�asnoćć Skarbu Pa�stwa a po�ożone w granicach administracyjnych miast oraz grunty Skarbu Pa�stwa po�ożone poza tymi granicami, lecz w��czone do planu zagospodarowania przestrzennego miasta i przekazane do realizacji zada� jego gospodarki, a także grunty stanowi�ce w�asnoćć jednostek samorz�du terytorialnego lub ich zwi�zkw mog� być oddawane w użytkowanie wieczyste osobom fizycznym i osobom prawnym. ń 2. W wypadkach przewidzianych w przepisach szczeglnych przedmiotem użytkowania wieczystego mog� być także inne grunty Skarbu Pa�stwa, jednostek samorz�du terytorialnego lub ich zwi�zkw. Art. 233. [ Uprawnienia wieczystego użytkownika ] W granicach, okrećlonych przez ustawy i zasady wsp�życia spo�ecznego oraz przez umow� o oddanie gruntu Skarbu Pa�stwa lub gruntu należ�cego do jednostek samorz�du terytorialnego b�d� ich zwi�zkw w użytkowanie wieczyste, użytkownik może korzystać z gruntu z wy��czeniem innych osb. W tych samych granicach użytkownik wieczysty może swoim prawem rozporz�dzać. Art. 234. [ Oddanie gruntu w wieczyste użytkowanie ] Do oddania gruntu Skarbu Pa�stwa lub gruntu należ�cego do jednostek samorz�du terytorialnego b�d� ich zwi�zkw w użytkowanie wieczyste stosuje si� odpowiednio przepisy o przeniesieniu w�asnoćci nieruchomoćci. Art. 235. [ W�asnoćć budynkw i urz�dze� ] ń 1. Budynki i inne urz�dzenia wzniesione na gruncie Skarbu Pa�stwa lub gruncie należ�cym do jednostek samorz�du terytorialnego b�d� ich zwi�zkw przez wieczystego użytkownika stanowi� jego w�asnoćć. To samo dotyczy budynkw i innych urz�dze�, ktre wieczysty użytkownik naby� zgodnie z w�aćciwymi przepisami przy zawarciu umowy o oddanie gruntu w użytkowanie wieczyste. ń 2. Przys�uguj�ca wieczystemu użytkownikowi w�asnoćć budynkw i urz�dze� na użytkowanym gruncie jest prawem zwi�zanym z użytkowaniem wieczystym. Art. 236. [ Okres trwania użytkowania wieczystego ] ń 1. Oddanie gruntu Skarbu Pa�stwa lub gruntu należ�cego do jednostek samorz�du terytorialnego b�d� ich zwi�zkw w użytkowanie wieczyste nast�puje na okres dziewi�ćdziesi�ciu dziewi�ciu lat. W wypadkach wyj�tkowych, gdy cel gospodarczy użytkowania wieczystego nie wymaga oddania gruntu na dziewi�ćdziesi�t dziewi�ć lat, dopuszczalne jest oddanie gruntu na okres krtszy, co najmniej jednak na lat czterdziećci. ń 2. W ci�gu ostatnich pi�ciu lat przed up�ywem zastrzeżonego w umowie terminu wieczysty użytkownik może ż�dać jego przed�użenia na dalszy okres od czterdziestu do dziewi�ćdziesi�ciu dziewi�ciu lat; jednakże wieczysty użytkownik może wczećniej wyst�pić z takim ż�daniem, jeżeli okres amortyzacji zamierzonych na użytkowanym gruncie nak�adw jest znacznie d�uższy aniżeli czas, ktry pozostaje do up�ywu zastrzeżonego w umowie terminu. Odmowa przed�użenia jest dopuszczalna tylko ze wzgl�du na ważny interes spo�eczny. ń 3. Umowa o przed�użenie wieczystego użytkowania powinna być zawarta w formie aktu notarialnego. Art. 237. [ Przeniesienie użytkowania wieczystego ] Do przeniesienia użytkowania wieczystego stosuje si� odpowiednio przepisy o przeniesieniu w�asnoćci nieruchomoćci. Art. 238. [ Op�ata roczna ] Wieczysty użytkownik uiszcza przez czas trwania swego prawa op�at� roczn�. Art. 239. [ Trećć umowy wieczystego użytkowania ] ń 1. Sposb korzystania z gruntu Skarbu Pa�stwa lub gruntu należ�cego do jednostek samorz�du terytorialnego b�d� ich zwi�zkw przez wieczystego użytkownika powinien być okrećlony w umowie. ń 2. Jeżeli oddanie gruntu w użytkowanie wieczyste nast�puje w celu wzniesienia na gruncie budynkw lub innych urz�dze�, umowa powinna okrećlać: 1) termin rozpocz�cia i zako�czenia robt; 2) rodzaj budynkw lub urz�dze� oraz obowi�zek ich utrzymywania w należytym stanie; 3) warunki i termin odbudowy w razie zniszczenia albo rozbirki budynkw lub urz�dze� w czasie trwania użytkowania wieczystego; 4) wynagrodzenie należne wieczystemu użytkownikowi za budynki lub urz�dzenia istniej�ce na gruncie w dniu wygaćni�cia użytkowania wieczystego. Art. 240. [ Rozwi�zanie przed terminem ] Umowa o oddanie gruntu Skarbu Pa�stwa lub gruntu należ�cego do jednostek samorz�du terytorialnego b�d� ich zwi�zkw w użytkowanie wieczyste może ulec rozwi�zaniu przed up�ywem okrećlonego w niej terminu, jeżeli wieczysty użytkownik korzysta z gruntu w sposb oczywićcie sprzeczny z jego przeznaczeniem okrećlonym w umowie, w szczeglnoćci jeżeli wbrew umowie użytkownik nie wznis� okrećlonych w niej budynkw lub urz�dze�. Art. 241. [ Wygaćni�cie obci�że� ] Wraz z wygaćni�ciem użytkowania wieczystego wygasaj� ustanowione na nim obci�żenia. Art. 242. (skrećlony). Art. 243. [ Przedawnienie roszcze� przeciwko wieczystemu użytkownikowi ] Roszczenie przeciwko wieczystemu użytkownikowi o naprawienie szkd wynik�ych z niew�aćciwego korzystania z gruntu Skarbu Pa�stwa lub gruntu należ�cego do jednostek samorz�du terytorialnego b�d� ich zwi�zkw, jak rwnież roszczenie wieczystego użytkownika o wynagrodzenie za budynki i urz�dzenia istniej�ce w dniu zwrotu użytkowanego gruntu przedawniaj� si� z up�ywem lat trzech od tej daty. Tytu� III PRAWA RZECZOWE OGRANICZONE DZIA� I PRZEPISY OG�LNE Art. 244. [ Katalog ograniczonych praw rzeczowych ] ń 1. Ograniczonymi prawami rzeczowymi s�: użytkowanie, s�użebnoćć, zastaw, w�asnoćciowe sp�dzielcze prawo do lokalu mieszkalnego, sp�dzielcze prawo do lokalu użytkowego, prawo do domu jednorodzinnego w sp�dzielni mieszkaniowej oraz hipoteka. ń 2. W�asnoćciowe sp�dzielcze prawo do lokalu mieszkalnego, sp�dzielcze prawo do lokalu użytkowego, prawo do domu jednorodzinnego w sp�dzielni mieszkaniowej oraz hipotek� reguluj� odr�bne przepisy. Art. 245. [ Ustanowienie ograniczonego prawa rzeczowego ] ń 1. Z zastrzeżeniem wyj�tkw w ustawie przewidzianych, do ustanowienia ograniczonego prawa rzeczowego stosuje si� odpowiednio przepisy o przeniesieniu w�asnoćci. ń 2. Jednakże do ustanowienia ograniczonego prawa rzeczowego na nieruchomoćci nie stosuje si� przepisw o niedopuszczalnoćci warunku lub terminu. Forma aktu notarialnego jest potrzebna tylko dla oćwiadczenia w�aćciciela, ktry prawo ustanawia. Art. 2451. [ Przeniesienie ograniczonego prawa rzeczowego ] Do przeniesienia ograniczonego prawa rzeczowego na nieruchomoćci potrzebna jest umowa mi�dzy uprawnionym a nabywc� oraz - jeżeli prawo jest ujawnione w ksi�dze wieczystej - wpis do tej ksi�gi, chyba że przepis szczeglny stanowi inaczej. Art. 246. [ Zrzeczenie si� prawa ] ń 1. Jeżeli uprawniony zrzeka si� ograniczonego prawa rzeczowego, prawo to wygasa. Oćwiadczenie o zrzeczeniu si� prawa powinno być z�ożone w�aćcicielowi rzeczy obci�żonej. ń 2. Jednakże gdy ustawa nie stanowi inaczej, a prawo by�o ujawnione w ksi�dze wieczystej, do jego wygaćni�cia potrzebne jest wykrećlenie prawa z ksi�gi wieczystej. Art. 247. [ Przejćcie prawa na w�aćciciela rzeczy ] Ograniczone prawo rzeczowe wygasa, jeżeli przejdzie na w�aćciciela rzeczy obci�żonej albo jeżeli ten, komu prawo takie przys�uguje, nab�dzie w�asnoćć rzeczy obci�żonej. Art. 248. [ Zmiana trećci prawa ] ń 1. Do zmiany trećci ograniczonego prawa rzeczowego potrzebna jest umowa mi�dzy uprawnionym a w�aćcicielem rzeczy obci�żonej, a jeżeli prawo by�o ujawnione w ksi�dze wieczystej - wpis do tej ksi�gi. ń 2. Jeżeli zmiana trećci prawa dotyka praw osoby trzeciej, do zmiany potrzebna jest zgoda tej osoby. Oćwiadczenie osoby trzeciej powinno być z�ożone jednej ze stron. Art. 249. [ Pierwsze�stwo ograniczonych praw rzeczowych ] ń 1. Jeżeli kilka ograniczonych praw rzeczowych obci�ża t� sam� rzecz, prawo powsta�e p�niej nie może być wykonywane z uszczerbkiem dla prawa powsta�ego wczećniej (pierwsze�stwo). ń 2. Przepis powyższy nie uchybia przepisom, ktre okrećlaj� pierwsze�stwo w sposb odmienny. Art. 250. [ Zmiana pierwsze�stwa ] ń 1. Pierwsze�stwo ograniczonych praw rzeczowych może być zmienione. Zmiana nie narusza praw maj�cych pierwsze�stwo niższe aniżeli prawo ust�puj�ce pierwsze�stwa, a wyższe aniżeli prawo, ktre uzyskuje pierwsze�stwo ust�puj�cego prawa. ń 2. Do zmiany pierwsze�stwa praw rzeczowych ograniczonych potrzebna jest umowa mi�dzy tym, czyje prawo ma ust�pić pierwsze�stwa, a tym, czyje prawo ma uzyskać pierwsze�stwo ust�puj�cego prawa. Jeżeli chociaż jedno z tych praw jest ujawnione w ksi�dze wieczystej, potrzebny jest także wpis do ksi�gi wieczystej. ń 3. Zmiana pierwsze�stwa staje si� bezskuteczna z chwil� wygaćni�cia prawa, ktre ust�pi�o pierwsze�stwa. Art. 251. [ Ochrona praw rzeczowych ograniczonych ] Do ochrony praw rzeczowych ograniczonych stosuje si� odpowiednio przepisy o ochronie w�asnoćci. DZIA� II U�YTKOWANIE Rozdzia� I Przepisy oglne Art. 252. [ Użytkowanie ] Rzecz można obci�żyć prawem do jej używania i do pobierania jej pożytkw (użytkowanie). Art. 253. [ Ograniczenie zakresu użytkowania ] ń 1. Zakres użytkowania można ograniczyć przez wy��czenie oznaczonych pożytkw rzeczy. ń 2. Wykonywanie użytkowania nieruchomoćci można ograniczyć do jej oznaczonej cz�ćci. Art. 254. [ Niezbywalnoćć użytkowania ] Użytkowanie jest niezbywalne. Art. 255. [ Wygaćni�cie użytkowania ] Użytkowanie wygasa wskutek niewykonywania przez lat dziesi�ć. Art. 256. [ Wykonywanie prawa użytkowania ] Użytkownik powinien wykonywać swoje prawo zgodnie z wymaganiami prawid�owej gospodarki. Art. 257. [ Użytkowanie zespo�u ćrodkw produkcji ] ń 1. Jeżeli użytkowanie obejmuje okrećlony zesp� ćrodkw produkcji, użytkownik może w granicach prawid�owej gospodarki zast�pować poszczeglne sk�adniki innymi. W��czone w ten sposb sk�adniki staj� si� w�asnoćci� w�aćciciela użytkowanego zespo�u ćrodkw produkcji. ń 2. Jeżeli użytkowany zesp� ćrodkw produkcji ma być zwrcony wed�ug oszacowania, użytkownik nabywa w�asnoćć jego poszczeglnych sk�adnikw z chwil�, gdy zosta�y mu wydane; po ustaniu użytkowania obowi�zany jest zwrcić zesp� tego samego rodzaju i tej samej wartoćci, chyba że inaczej zastrzeżono. Art. 258. [ Ponoszenie ci�żarw ] W stosunkach wzajemnych mi�dzy użytkownikiem a w�aćcicielem użytkownik ponosi ci�żary, ktre zgodnie z wymaganiami prawid�owej gospodarki powinny być pokrywane z pożytkw rzeczy. Art. 259. [ Nak�ady w�aćciciela ] W�aćciciel nie ma obowi�zku czynić nak�adw na rzecz obci�żon� użytkowaniem. Jeżeli takie nak�ady poczyni�, może od użytkownika ż�dać ich zwrotu wed�ug przepisw o prowadzeniu cudzych spraw bez zlecenia. Art. 260. [ Nak�ady użytkownika ] ń 1. Użytkownik obowi�zany jest dokonywać napraw i innych nak�adw zwi�zanych ze zwyk�ym korzystaniem z rzeczy. O potrzebie innych napraw i nak�adw powinien niezw�ocznie zawiadomić w�aćciciela i zezwolić mu na dokonanie potrzebnych robt. ń 2. Jeżeli użytkownik poczyni� nak�ady, do ktrych nie by� obowi�zany, stosuje si� odpowiednio przepisy o prowadzeniu cudzych spraw bez zlecenia. Art. 261. [ Roszczenia osb trzecich ] Jeżeli osoba trzecia dochodzi przeciwko użytkownikowi roszcze� dotycz�cych w�asnoćci rzeczy, użytkownik powinien niezw�ocznie zawiadomić o tym w�aćciciela. Art. 262. [ Zwrot rzeczy ] Po wygaćni�ciu użytkowania użytkownik obowi�zany jest zwrcić rzecz w�aćcicielowi w takim stanie, w jakim powinna si� znajdować stosownie do przepisw o wykonywaniu użytkowania. Art. 263. [ Przedawnienie roszcze� przeciwko użytkownikowi ] Roszczenie w�aćciciela przeciwko użytkownikowi o naprawienie szkody z powodu pogorszenia rzeczy albo o zwrot nak�adw na rzecz, jak rwnież roszczenie użytkownika przeciwko w�aćcicielowi o zwrot nak�adw na rzecz przedawniaj� si� z up�ywem roku od dnia zwrotu rzeczy. ń 2. (skrećlony). Art. 264. [ Użytkowanie nieprawid�owe ] Jeżeli użytkowanie obejmuje pieni�dze lub inne rzeczy oznaczone tylko co do gatunku, użytkownik staje si� z chwil� wydania mu tych przedmiotw ich w�aćcicielem. Po wygaćni�ciu użytkowania obowi�zany jest do zwrotu wed�ug przepisw o zwrocie pożyczki (użytkowanie nieprawid�owe). Art. 265. [ Użytkowanie praw ] ń 1. Przedmiotem użytkowania mog� być także prawa. ń 2. Do użytkowania praw stosuje si� odpowiednio przepisy o użytkowaniu rzeczy. ń 3. Do ustanowienia użytkowania na prawie stosuje si� odpowiednio przepisy o przeniesieniu tego prawa. Rozdzia� II Użytkowanie przez osoby fizyczne Art. 266. [ Termin wygaćni�cia ] Użytkowanie ustanowione na rzecz osoby fizycznej wygasa najp�niej z jej ćmierci�. Art. 267. [ Uprawnienia i obowi�zki użytkownika ] ń 1. Użytkownik obowi�zany jest zachować substancj� rzeczy oraz jej dotychczasowe przeznaczenie. ń 2. Jednakże użytkownik gruntu może zbudować i eksploatować nowe urz�dzenia s�uż�ce do wydobywania kopalin z zachowaniem przepisw prawa geologicznego i grniczego. ń 3. Przed przyst�pieniem do robt użytkownik powinien w odpowiednim terminie zawiadomić w�aćciciela o swym zamiarze. Jeżeli zamierzone urz�dzenia zmienia�yby przeznaczenie gruntu albo narusza�y wymagania prawid�owej gospodarki, w�aćciciel może ż�dać ich zaniechania albo zabezpieczenia roszczenia o naprawienie szkody. Art. 268. [ Nowe urz�dzenia ] Użytkownik może zak�adać w pomieszczeniach nowe urz�dzenia w takich granicach jak najemca. Art. 269. [ Zabezpieczenie, wyznaczenie zarz�dcy ] ń 1. W�aćciciel może z ważnych powodw ż�dać od użytkownika zabezpieczenia, wyznaczaj�c mu w tym celu odpowiedni termin. Po bezskutecznym up�ywie wyznaczonego terminu w�aćciciel może wyst�pić do s�du o wyznaczenie zarz�dcy. ń 2. Użytkownik może ż�dać uchylenia zarz�du, jeżeli daje odpowiednie zabezpieczenie. Art. 270. [ Zabezpieczenie przy użytkowaniu nieprawid�owym ] W�aćciciel może odmwić wydania przedmiotw obj�tych użytkowaniem nieprawid�owym, dopki nie otrzyma odpowiedniego zabezpieczenia. Art. 2701. [ Prawo korzystania z budynku lub pomieszczenia mieszkalnego ] ń 1. Do użytkowania polegaj�cego na korzystaniu z budynku lub pomieszczenia mieszkalnego na zasadach okrećlonych w ustawie o ochronie nabywcw prawa korzystania z budynku lub pomieszczenia mieszkalnego w oznaczonym czasie w każdym roku oraz o zmianie ustaw Kodeks cywilny. Kodeks wykrocze� i ustawy o ksi�gach wieczystych i hipotece stosuje si� przepisy rozdzia�u l i II niniejszego dzia�u, z wyj�tkiem art. 254–255 i art. 266. ń 2. Użytkowanie, o ktrym mowa w ń 1, wygasa najp�niej z up�ywem pi�ćdziesi�ciu lat od jego ustanowienia. Rozdzia� III Użytkowanie przez rolnicze sp�dzielnie produkcyjne Art. 271. [ Użytkowanie gruntu Skarbu Pa�stwa ] Użytkowanie gruntu stanowi�cego w�asnoćć Skarbu Pa�stwa może być ustanowione na rzecz rolniczej sp�dzielni produkcyjnej jako prawo terminowe lub jako prawo bezterminowe. W każdym razie użytkowanie takie wygasa z chwil� likwidacji sp�dzielni. Art. 272. [ W�asnoćć budynkw ] ń 1. Jeżeli rolniczej sp�dzielni produkcyjnej zostaje przekazany do użytkowania zabudowany grunt Skarbu Pa�stwa, przekazanie budynkw i innych urz�dze� może nast�pić albo do użytkowania, albo na w�asnoćć. ń 2. Budynki i inne urz�dzenia wzniesione przez rolnicz� sp�dzielni� produkcyjn� na użytkowanym przez ni� gruncie Skarbu Pa�stwa stanowi� w�asnoćć sp�dzielni, chyba że w decyzji o przekazaniu gruntu zosta�o zastrzeżone, iż maj� si� stać w�asnoćci� Skarbu Pa�stwa. ń 3. Odr�bna w�asnoćć budynkw i innych urz�dze�, przewidziana w paragrafach poprzedzaj�cych, jest prawem zwi�zanym z użytkowaniem gruntu. Art. 273. [ W�asnoćć budynkw po wygaćni�ciu użytkowania ] Jeżeli użytkowanie gruntu Skarbu Pa�stwa przez rolnicz� sp�dzielni� produkcyjn� wygas�o, budynki i inne urz�dzenia trwale z gruntem zwi�zane i stanowi�ce w�asnoćć sp�dzielni staj� si� w�asnoćci� Skarbu Pa�stwa. Sp�dzielnia może ż�dać zap�aty wartoćci tych budynkw i urz�dze� w chwili wygaćni�cia użytkowania, chyba że zosta�y wzniesione wbrew spo�eczno-gospodarczemu przeznaczeniu gruntu. Art. 274. [ Drzewa i inne roćliny ] Przepisy dotycz�ce w�asnoćci budynkw i innych urz�dze� na gruncie Skarbu Pa�stwa użytkowanym przez rolnicz� sp�dzielni� produkcyjn� stosuje si� odpowiednio do drzew i innych roćlin. Art. 275. [ Zmiana przeznaczenia gruntw ] Rolnicza sp�dzielnia produkcyjna może zmienić przeznaczenie użytkowanych przez siebie gruntw Skarbu Pa�stwa albo naruszyć ich substancj�, chyba że w decyzji o przekazaniu gruntu inaczej zastrzeżono. Art. 276. (skrećlony). Art. 277. [ Wk�ady gruntowe ] ń 1. Jeżeli statut rolniczej sp�dzielni produkcyjnej lub umowa z cz�onkiem sp�dzielni inaczej nie postanawia, sp�dzielnia nabywa z chwil� przej�cia wniesionych przez cz�onkw wk�adw gruntowych ich użytkowanie. ń 2. Do wniesienia wk�adw gruntowych nie stosuje si� przepisw o obowi�zku zachowania formy aktu notarialnego przy ustanowieniu użytkowania nieruchomoćci. Art. 278. [ Uprawnienia wynikaj�ce ze statutu ] Statut rolniczej sp�dzielni produkcyjnej może postanawiać, że - gdy wymaga tego prawid�owe wykonanie zada� sp�dzielni - przys�uguje jej uprawnienie do zmiany przeznaczenia wk�adw gruntowych oraz uprawnienie do naruszenia ich substancji albo jedno z tych uprawnie�. Art. 279. [ W�asnoćć budynkw i roćlin ] ń 1. Budynki i inne urz�dzenia wzniesione przez rolnicz� sp�dzielni� produkcyjn� na gruncie stanowi�cym wk�ad gruntowy staj� si� jej w�asnoćci�. To samo dotyczy drzew i innych roćlin zasadzonych lub zasianych przez sp�dzielni�. ń 2. W razie wygaćni�cia użytkowania gruntu dzia�ka, na ktrej znajduj� si� budynki lub urz�dzenia b�d�ce w�asnoćci� sp�dzielni, może być przez sp�dzielni� przej�ta na w�asnoćć za zap�at� wartoćci w chwili wygaćni�cia użytkowania. Drzewa i inne roćliny zasadzone lub zasiane przez sp�dzielni� staj� si� w�asnoćci� w�aćciciela gruntu. Art. 280. (skrećlony). Art. 281. (skrećlony). Art. 282. (skrećlony). Rozdzia� IV Inne wypadki użytkowania Art. 283. (skrećlony). Art. 284. [ Stosowanie przepisw ustawy ] Do innych wypadkw użytkowania przez osoby prawne stosuje si� przepisy rozdzia�u I i odpowiednio rozdzia�u II niniejszego dzia�u, o ile użytkowanie to nie jest inaczej uregulowane odr�bnymi przepisami. DZIA� III S�U�EBNO�CI Rozdzia� I S�użebnoćci gruntowe Art. 285. [ S�użebnoćć gruntowa ] ń 1. Nieruchomoćć można obci�żyć na rzecz w�aćciciela innej nieruchomoćci (nieruchomoćci w�adn�cej) prawem, ktrego trećć polega b�d� na tym, że w�aćciciel nieruchomoćci w�adn�cej może korzystać w oznaczonym zakresie z nieruchomoćci obci�żonej, b�d� na tym, że w�aćciciel nieruchomoćci obci�żonej zostaje ograniczony w możnoćci dokonywania w stosunku do niej okrećlonych dzia�a�, b�d� też na tym, że w�aćcicielowi nieruchomoćci obci�żonej nie wolno wykonywać okrećlonych uprawnie�, ktre mu wzgl�dem nieruchomoćci w�adn�cej przys�uguj� na podstawie przepisw o trećci i wykonywaniu w�asnoćci (s�użebnoćć gruntowa). ń 2. S�użebnoćć gruntowa może mieć jedynie na celu zwi�kszenie użytecznoćci nieruchomoćci w�adn�cej lub jej oznaczonej cz�ćci. Art. 286. [ Ustanowienie s�użebnoćci na rzecz rolniczej sp�dzielni produkcyjnej ] Na rzecz rolniczej sp�dzielni produkcyjnej można ustanowić s�użebnoćć gruntow� bez wzgl�du na to, czy sp�dzielnia jest w�aćcicielem gruntu. Art. 287. [ Zakres i wykonywanie s�użebnoćci ] Zakres s�użebnoćci gruntowej i sposb jej wykonywania oznacza si�, w braku innych danych, wed�ug zasad wsp�życia spo�ecznego przy uwzgl�dnieniu zwyczajw miejscowych. Art. 288. [ Sposb wykonywania ] S�użebnoćć gruntowa powinna być wykonywana w taki sposb, żeby jak najmniej utrudnia�a korzystanie z nieruchomoćci obci�żonej. Art. 289. [ Utrzymywanie urz�dze� ] ń 1. W braku odmiennej umowy obowi�zek utrzymywania urz�dze� potrzebnych do wykonywania s�użebnoćci gruntowej obci�ża w�aćciciela nieruchomoćci w�adn�cej. ń 2. Jeżeli obowi�zek utrzymywania takich urz�dze� zosta� w�ożony na w�aćciciela nieruchomoćci obci�żonej, w�aćciciel odpowiedzialny jest także osobićcie za wykonywanie tego obowi�zku. Odpowiedzialnoćć osobista wsp�w�aćcicieli jest solidarna. Art. 290. [ Podzia� nieruchomoćci ] ń 1. W razie podzia�u nieruchomoćci w�adn�cej s�użebnoćć utrzymuje si� w mocy na rzecz każdej z cz�ćci utworzonych przez podzia�; jednakże gdy s�użebnoćć zwi�ksza użytecznoćć tylko jednej lub kilku z nich, w�aćciciel nieruchomoćci obci�żonej może ż�dać zwolnienia jej od s�użebnoćci wzgl�dem cz�ćci pozosta�ych. ń 2. W razie podzia�u nieruchomoćci obci�żonej s�użebnoćć utrzymuje si� w mocy na cz�ćciach utworzonych przez podzia�; jednakże gdy wykonywanie s�użebnoćci ogranicza si� do jednej lub kilku z nich, w�aćciciele pozosta�ych cz�ćci mog� ż�dać ich zwolnienia od s�użebnoćci. ń 3. Jeżeli wskutek podzia�u nieruchomoćci w�adn�cej albo nieruchomoćci obci�żonej sposb wykonywania s�użebnoćci wymaga zmiany, sposb ten w braku porozumienia stron b�dzie ustalony przez s�d. Art. 291. [ Zmiana trećci s�użebnoćci ] Jeżeli po ustanowieniu s�użebnoćci gruntowej powstanie ważna potrzeba gospodarcza, w�aćciciel nieruchomoćci obci�żonej może ż�dać za wynagrodzeniem zmiany trećci lub sposobu wykonywania s�użebnoćci, chyba że ż�dana zmiana przynios�aby niewsp�mierny uszczerbek nieruchomoćci w�adn�cej. Art. 292. [ Zasiedzenie ] [3] S�użebnoćć gruntowa może być nabyta przez zasiedzenie tylko w wypadku, gdy polega na korzystaniu z trwa�ego i widocznego urz�dzenia. Przepisy o nabyciu w�asnoćci nieruchomoćci przez zasiedzenie stosuje si� odpowiednio. Art. 293. [ Wygaćni�cie ] ń 1. S�użebnoćć gruntowa wygasa wskutek niewykonywania przez lat dziesi�ć. ń 2. Jeżeli trećć s�użebnoćci gruntowej polega na obowi�zku nieczynienia, przepis powyższy stosuje si� tylko wtedy, gdy na nieruchomoćci obci�żonej istnieje od lat dziesi�ciu stan rzeczy sprzeczny z trećci� s�użebnoćci. Art. 294. [ Zniesienie za wynagrodzeniem ] W�aćciciel nieruchomoćci obci�żonej może ż�dać zniesienia s�użebnoćci gruntowej za wynagrodzeniem, jeżeli wskutek zmiany stosunkw s�użebnoćć sta�a si� dla niego szczeglnie uci�żliwa, a nie jest konieczna do prawid�owego korzystania z nieruchomoćci w�adn�cej. Art. 295. [ Zniesienie bez wynagrodzenia ] Jeżeli s�użebnoćć gruntowa utraci�a dla nieruchomoćci w�adn�cej wszelkie znaczenie, w�aćciciel nieruchomoćci obci�żonej może ż�dać zniesienia s�użebnoćci bez wynagrodzenia. Rozdzia� II S�użebnoćci osobiste Art. 296. [ S�użebnoćć osobista ] Nieruchomoćć można obci�żyć na rzecz oznaczonej osoby fizycznej prawem, ktrego trećć odpowiada trećci s�użebnoćci gruntowej (s�użebnoćć osobista). Art. 297. [ Stosowanie przepisw o s�użebnoćciach gruntowych ] Do s�użebnoćci osobistych stosuje si� odpowiednio przepisy o s�użebnoćciach gruntowych z zachowaniem przepisw rozdzia�u niniejszego. Art. 298. [ Zakres i wykonywanie ] Zakres s�użebnoćci osobistej i sposb jej wykonywania oznacza si�, w braku innych danych, wed�ug osobistych potrzeb uprawnionego z uwzgl�dnieniem zasad wsp�życia spo�ecznego i zwyczajw miejscowych. Art. 299. [ Wygaćni�cie ] S�użebnoćć osobista wygasa najp�niej ze ćmierci� uprawnionego. Art. 300. [ Niezbywalnoćć ] S�użebnoćci osobiste s� niezbywalne. Nie można rwnież przeniećć uprawnienia do ich wykonywania. Art. 301. [ S�użebnoćć mieszkania ] ń 1. Maj�cy s�użebnoćć mieszkania może przyj�ć na mieszkanie ma�żonka i dzieci ma�oletnie. Inne osoby może przyj�ć tylko wtedy, gdy s� przez niego utrzymywane albo potrzebne przy prowadzeniu gospodarstwa domowego. Dzieci przyj�te jako ma�oletnie mog� pozostać w mieszkaniu także po uzyskaniu pe�noletnoćci. ń 2. Można si� umwić, że po ćmierci uprawnionego s�użebnoćć mieszkania przys�ugiwać b�dzie jego dzieciom, rodzicom i ma�żonkowi. Art. 302. [ Korzystanie z pomieszcze� ] ń 1. Maj�cy s�użebnoćć mieszkania może korzystać z pomieszcze� i urz�dze� przeznaczonych do wsplnego użytku mieszka�cw budynku. ń 2. Do wzajemnych stosunkw mi�dzy maj�cym s�użebnoćć mieszkania a w�aćcicielem nieruchomoćci obci�żonej stosuje si� odpowiednio przepisy o użytkowaniu przez osoby fizyczne. Art. 303. [ Zamiana na rent� ] Jeżeli uprawniony z tytu�u s�użebnoćci osobistej dopuszcza si� raż�cych uchybie� przy wykonywaniu swego prawa, w�aćciciel nieruchomoćci obci�żonej może ż�dać zamiany s�użebnoćci na rent�. Art. 304. [ Wy��czenie zasiedzenia ] S�użebnoćci osobistej nie można nabyć przez zasiedzenie. Art. 305. [ Wniesienie obci�żonej nieruchomoćci do sp�dzielni ] Jeżeli nieruchomoćć obci�żona s�użebnoćci� osobist� zosta�a wniesiona jako wk�ad do rolniczej sp�dzielni produkcyjnej, sp�dzielnia może z ważnych powodw ż�dać zmiany sposobu wykonywania s�użebnoćci albo jej zamiany na rent�. DZIA� IV ZASTAW Rozdzia� I Zastaw na rzeczach ruchomych Art. 306. [ Zastaw ] ń 1. W celu zabezpieczenia oznaczonej wierzytelnoćci można rzecz ruchom� obci�żyć prawem, na mocy ktrego wierzyciel b�dzie mg� dochodzić zaspokojenia z rzeczy bez wzgl�du na to, czyj� sta�a si� w�asnoćci�, i z pierwsze�stwem przed wierzycielami osobistymi w�aćciciela rzeczy, wyj�wszy tych, ktrym z mocy ustawy przys�uguje pierwsze�stwo szczeglne. ń 2. Zastaw można ustanowić także w celu zabezpieczenia wierzytelnoćci przysz�ej lub warunkowej. Art. 307. [ Ustanowienie ] ń 1. Do ustanowienia zastawu potrzebna jest umowa mi�dzy w�aćcicielem a wierzycielem oraz, z zastrzeżeniem wyj�tkw w ustawie przewidzianych, wydanie rzeczy wierzycielowi albo osobie trzeciej, na ktr� strony si� zgodzi�y. ń 2. Jeżeli rzecz znajduje si� w dzierżeniu wierzyciela, do ustanowienia zastawu wystarcza sama umowa. Art. 308. [ Zastaw rejestrowy ] Wierzytelnoćć można także zabezpieczyć zastawem rejestrowym, ktry reguluj� odr�bne przepisy. Art. 309. [ Stosowanie przepisw ustawy ] Przepisy o nabyciu w�asnoćci rzeczy ruchomej od osoby nie uprawnionej do rozporz�dzania rzecz� stosuje si� odpowiednio do ustanowienia zastawu. Art. 310. [ Pierwsze�stwo zastawu ] Jeżeli w chwili ustanowienia zastawu rzecz jest już obci�żona innym prawem rzeczowym, zastaw powsta�y p�niej ma pierwsze�stwo przed prawem powsta�ym wczećniej, chyba że zastawnik dzia�a� w z�ej wierze. Art. 311. [ Rozporz�dzanie rzecz� obci�żon� ] Nieważne jest zastrzeżenie, przez ktre zastawca zobowi�zuje si� wzgl�dem zastawnika, że nie dokona zbycia lub obci�żenia rzeczy przed wygaćni�ciem zastawu. Art. 312. [ Zaspokojenie zastawnika ] Zaspokojenie zastawnika z rzeczy obci�żonej nast�puje wed�ug przepisw o s�dowym post�powaniu egzekucyjnym. Art. 313. [ Rzeczy maj�ce cen� sztywn� ] Jeżeli przedmiotem zastawu s� rzeczy maj�ce okrećlon� przez zarz�dzenie w�aćciwego organu pa�stwowego cen� sztywn�, można si� umwić, że w razie zw�oki z zap�at� d�ugu przypadn� one w odpowiednim stosunku zastawnikowi na w�asnoćć zamiast zap�aty, wed�ug ceny z dnia wymagalnoćci wierzytelnoćci zabezpieczonej. Art. 314. [ Zakres zabezpieczenia ] W granicach przewidzianych w kodeksie post�powania cywilnego zastaw zabezpiecza także roszczenia zwi�zane z wierzytelnoćci� zabezpieczon�, w szczeglnoćci roszczenie o odsetki nie przedawnione, o odszkodowanie z powodu niewykonania lub nienależytego wykonania zobowi�zania, o zwrot nak�adw na rzecz oraz o przyznane koszty zaspokojenia wierzytelnoćci. Art. 315. [ Zarzuty zastawcy ] Zastawca nie b�d�cy d�użnikiem może niezależnie od zarzutw, ktre mu przys�uguj� osobićcie przeciwko zastawnikowi, podnosić zarzuty, ktre przys�uguj� d�użnikowi, jak rwnież te, ktrych d�użnik zrzek� si� po ustanowieniu zastawu. Art. 316. [ Ograniczenie odpowiedzialnoćci wynikaj�ce z prawa spadkowego ] Zastawnik może dochodzić zaspokojenia z rzeczy obci�żonej zastawem bez wzgl�du na ograniczenie odpowiedzialnoćci d�użnika wynikaj�ce z przepisw prawa spadkowego. Art. 317. [ Przedawnienie wierzytelnoćci zabezpieczonej zastawem ] Przedawnienie wierzytelnoćci zabezpieczonej zastawem nie narusza uprawnienia zastawnika do uzyskania zaspokojenia z rzeczy obci�żonej. Przepisu powyższego nie stosuje si� do roszczenia o odsetki lub inne ćwiadczenia uboczne. Art. 318. [ Obowi�zki zastawnika ] Zastawnik, ktremu rzecz zosta�a wydana, powinien czuwać nad jej zachowaniem stosownie do przepisw o przechowaniu za wynagrodzeniem. Po wygaćni�ciu zastawu powinien zwrcić rzecz zastawcy. Art. 319. [ Pobieranie pożytkw ] Jeżeli rzecz obci�żona zastawem przynosi pożytki, zastawnik powinien, w braku odmiennej umowy, pobierać je i zaliczać na poczet wierzytelnoćci i zwi�zanych z ni� roszcze�. Po wygaćni�ciu zastawu obowi�zany jest z�ożyć zastawcy rachunek. Art. 320. [ Nak�ady poczynione przez zastawnika ] Jeżeli zastawnik poczyni� nak�ady na rzecz, do ktrych nie by� obowi�zany, stosuje si� odpowiednio przepisy o prowadzeniu cudzych spraw bez zlecenia. Art. 321. [ Narażenie rzeczy na utrat� lub uszkodzenie ] ń 1. Jeżeli rzecz obci�żona zastawem zostaje narażona na utrat� lub uszkodzenie, zastawca może ż�dać b�d� z�ożenia rzeczy do depozytu s�dowego, b�d� zwrotu rzeczy za jednoczesnym ustanowieniem innego zabezpieczenia wierzytelnoćci, b�d� sprzedaży rzeczy. ń 2. W razie sprzedaży rzeczy zastaw przechodzi na uzyskan� cen�, ktra powinna być z�ożona do depozytu s�dowego. Art. 322. [ Przedawnienie roszcze� przeciwko zastawnikowi ] ń 1. Roszczenie zastawcy przeciwko zastawnikowi o naprawienie szkody z powodu pogorszenia rzeczy, jak rwnież roszczenie zastawnika przeciwko zastawcy o zwrot nak�adw na rzecz przedawniaj� si� z up�ywem roku od dnia zwrotu rzeczy. ń 2. (skrećlony). Art. 323. [ Przeniesienie wierzytelnoćci zabezpieczonej zastawem ] ń 1. Przeniesienie wierzytelnoćci zabezpieczonej zastawem poci�ga za sob� przeniesienie zastawu. W razie przeniesienia wierzytelnoćci z wy��czeniem zastawu zastaw wygasa. ń 2. Zastaw nie może być przeniesiony bez wierzytelnoćci, ktr� zabezpiecza. Art. 324. [ Uprawnienia nabywcy wierzytelnoćci obci�żonej ] Nabywca wierzytelnoćci zabezpieczonej zastawem może ż�dać od zbywcy wydania rzeczy obci�żonej, jeżeli zastawca wyrazi na to zgod�. W braku takiej zgody nabywca może ż�dać z�ożenia rzeczy do depozytu s�dowego. Art. 325. [ Zwrcenie rzeczy zastawcy ] ń 1. Jeżeli zastawnik zwrci rzecz zastawcy, zastaw wygasa bez wzgl�du na zastrzeżenia przeciwne. ń 2. Zastaw nie wygasa pomimo nabycia rzeczy obci�żonej przez zastawnika na w�asnoćć, jeżeli wierzytelnoćć zabezpieczona zastawem jest obci�żona prawem osoby trzeciej lub na jej rzecz zaj�ta. Art. 326. [ Zastaw ustawowy ] Przepisy rozdzia�u niniejszego stosuje si� odpowiednio do zastawu, ktry powstaje z mocy ustawy. Rozdzia� II Zastaw na prawach Art. 327. [ Obci�żenie zastawem praw zbywalnych ] Przedmiotem zastawu mog� być także prawa, jeżeli s� zbywalne. Art. 328. [ Stosowanie przepisw o zastawie na rzeczach ] Do zastawu na prawach stosuje si� odpowiednio przepisy o zastawie na rzeczach ruchomych z zachowaniem przepisw rozdzia�u niniejszego. Art. 329. [ Ustanowienie zastawu na prawie ] ń 1. Do ustanowienia zastawu na prawie stosuje si� odpowiednio przepisy o przeniesieniu tego prawa. Jednakże umowa o ustanowienie zastawu powinna być zawarta na pićmie z dat� pewn�, chociażby umowa o przeniesienie prawa nie wymaga�a takiej formy. ń 2. Jeżeli ustanowienie zastawu na wierzytelnoćci nie nast�puje przez wydanie dokumentu ani przez indos, do ustanowienia zastawu potrzebne jest pisemne zawiadomienie d�użnika wierzytelnoćci przez zastawc�. Art. 330. [ Czynnoćci zachowawcze ] Zastawnik może wykonywać wszelkie czynnoćci i dochodzić wszelkich roszcze�, ktre zmierzaj� do zachowania prawa obci�żonego zastawem. Art. 331. [ Wypowiedzenie wierzytelnoćci obci�żonej ] ń 1. Jeżeli wymagalnoćć wierzytelnoćci obci�żonej zależy od wypowiedzenia przez wierzyciela, zastawca może dokonać wypowiedzenia bez zgody zastawnika. Jeżeli wierzytelnoćć zabezpieczona zastawem jest już wymagalna, zastawnik może wierzytelnoćć obci�żon� wypowiedzieć do wysokoćci wierzytelnoćci zabezpieczonej. ń 2. Jeżeli wymagalnoćć wierzytelnoćci obci�żonej zastawem zależy od wypowiedzenia przez d�użnika, wypowiedzenie powinno nast�pić także wzgl�dem zastawnika. Art. 332. [ Spe�nienie ćwiadczenia ] W razie spe�nienia ćwiadczenia zastaw na wierzytelnoćci przechodzi na przedmiot ćwiadczenia. Art. 333. [ Odbir ćwiadczenia ] Do odbioru ćwiadczenia uprawnieni s� zastawca wierzytelnoćci i zastawnik ��cznie. Każdy z nich może ż�dać spe�nienia ćwiadczenia do r�k ich obu ��cznie albo z�ożenia przedmiotu ćwiadczenia do depozytu s�dowego. Art. 334. [ Depozyt s�dowy ] Jeżeli d�użnik wierzytelnoćci obci�żonej zastawem spe�nia ćwiadczenie, zanim wierzytelnoćć zabezpieczona sta�a si� wymagalna, zarwno zastawca, jak i zastawnik mog� ż�dać z�ożenia przedmiotu ćwiadczenia do depozytu s�dowego. Art. 335. [ Wymagalna wierzytelnoćć pieni�żna ] Jeżeli wierzytelnoćć pieni�żna zastawem zabezpieczona jest już wymagalna, zastawnik może ż�dać zamiast zap�aty, ażeby zastawca przenis� na niego wierzytelnoćć obci�żon�, jeżeli jest pieni�żna, do wysokoćci wierzytelnoćci zabezpieczonej zastawem. Zastawnik może dochodzić przypad�ej mu z tego tytu�u cz�ćci wierzytelnoćci z pierwsze�stwem przed cz�ćci� przys�uguj�c� zastawcy. Tytu� IV POSIADANIE Art. 336. [ Posiadacz samoistny i zależny ] Posiadaczem rzeczy jest zarwno ten, kto ni� faktycznie w�ada jak w�aćciciel (posiadacz samoistny), jak i ten, kto ni� faktycznie w�ada jak użytkownik, zastawnik, najemca, dzierżawca lub maj�cy inne prawo, z ktrym ��czy si� okrećlone w�adztwo nad cudz� rzecz� (posiadacz zależny). Art. 337. [ Oddanie rzeczy w posiadanie zależne ] Posiadacz samoistny nie traci posiadania przez to, że oddaje drugiemu rzecz w posiadanie zależne. Art. 338. [ Dzierżyciel ] Kto rzecz� faktycznie w�ada za kogo innego, jest dzierżycielem. Art. 339. [ Domniemanie posiadania samoistnego ] Domniemywa si�, że ten, kto rzecz� faktycznie w�ada, jest posiadaczem samoistnym. Art. 340. [ Domniemanie ci�g�oćci posiadania ] Domniemywa si� ci�g�oćć posiadania. Niemożnoćć posiadania wywo�ana przez przeszkod� przemijaj�c� nie przerywa posiadania. Art. 341. [ Domniemanie zgodnoćci posiadania z prawem ] Domniemywa si�, że posiadanie jest zgodne ze stanem prawnym. Domniemanie to dotyczy rwnież posiadania przez poprzedniego posiadacza. Art. 342. [ Ochrona posiadania ] Nie wolno naruszać samowolnie posiadania, chociażby posiadacz by� w z�ej wierze. Art. 343. [ Obrona konieczna, samopomoc ] ń 1. Posiadacz może zastosować obron� konieczn�, ażeby odeprzeć samowolne naruszenie posiadania. ń 2. Posiadacz nieruchomoćci może niezw�ocznie po samowolnym naruszeniu posiadania przywrcić w�asnym dzia�aniem stan poprzedni; nie wolno mu jednak stosować przy tym przemocy wzgl�dem osb. Posiadacz rzeczy ruchomej, jeżeli grozi mu niebezpiecze�stwo niepowetowanej szkody, może natychmiast po samowolnym pozbawieniu go posiadania zastosować niezb�dn� samopomoc w celu przywrcenia stanu poprzedniego. ń 3. Przepisy paragrafw poprzedzaj�cych stosuje si� odpowiednio do dzierżyciela. Art. 3431. [ Ochrona w�adania lokalem ] Do ochrony w�adania lokalem stosuje si� odpowiednio przepisy o ochronie posiadania. Art. 344. [ Roszczenia posiadacza ] ń 1. Przeciwko temu, kto samowolnie naruszy� posiadanie, jak rwnież przeciwko temu, na czyj� korzyćć naruszenie nast�pi�o, przys�uguje posiadaczowi roszczenie o przywrcenie stanu poprzedniego i o zaniechanie narusze�. Roszczenie to nie jest zależne od dobrej wiary posiadacza ani od zgodnoćci posiadania ze stanem prawnym, chyba że prawomocne orzeczenie s�du lub innego powo�anego do rozpoznawania spraw tego rodzaju organu pa�stwowego stwierdzi�o, że stan posiadania powsta�y na skutek naruszenia jest zgodny z prawem. ń 2. Roszczenie wygasa, jeżeli nie b�dzie dochodzone w ci�gu roku od chwili naruszenia. Art. 345. [ Przywrcenie posiadania ] Posiadanie przywrcone poczytuje si� za nie przerwane. Art. 346. [ Wsp�posiadanie ] Roszczenie o ochron� posiadania nie przys�uguje w stosunkach pomi�dzy wsp�posiadaczami tej samej rzeczy, jeżeli nie da si� ustalić zakresu wsp�posiadania. Art. 347. [ Wstrzymanie budowy ] ń 1. Posiadaczowi nieruchomoćci przys�uguje roszczenie o wstrzymanie budowy, jeżeli budowa mog�aby naruszyć jego posiadanie albo grozić wyrz�dzeniem mu szkody. ń 2. Roszczenie może być dochodzone przed rozpocz�ciem budowy; wygasa ono, jeżeli nie b�dzie dochodzone w ci�gu miesi�ca od rozpocz�cia budowy. Art. 348. [ Przeniesienie posiadania ] Przeniesienie posiadania nast�puje przez wydanie rzeczy. Wydanie dokumentw, ktre umożliwiaj� rozporz�dzanie rzecz�, jak rwnież wydanie ćrodkw, ktre daj� faktyczn� w�adz� nad rzecz�, jest jednoznaczne z wydaniem samej rzeczy. Art. 349. [ Przeniesienie z zachowaniem w�adztwa ] Przeniesienie posiadania samoistnego może nast�pić także w ten sposb, że dotychczasowy posiadacz samoistny zachowa rzecz w swoim w�adaniu jako posiadacz zależny albo jako dzierżyciel na podstawie stosunku prawnego, ktry strony jednoczećnie ustal�. Art. 350. [ Umowa o przeniesienie posiadania samoistnego, zawiadomienie posiadacza zależnego ] Jeżeli rzecz znajduje si� w posiadaniu zależnym albo w dzierżeniu osoby trzeciej, przeniesienie posiadania samoistnego nast�puje przez umow� mi�dzy stronami i przez zawiadomienie posiadacza zależnego albo dzierżyciela. Art. 351. [ Przeniesienie posiadania samoistnego na posiadacza zależnego ] Przeniesienie posiadania samoistnego na posiadacza zależnego albo na dzierżyciela nast�puje na mocy samej umowy mi�dzy stronami. Art. 352. [ Posiadanie s�użebnoćci ] ń 1. Kto faktycznie korzysta z cudzej nieruchomoćci w zakresie odpowiadaj�cym trećci s�użebnoćci, jest posiadaczem s�użebnoćci. ń 2. Do posiadania s�użebnoćci stosuje si� odpowiednio przepisy o posiadaniu rzeczy. KSIóGA TRZECIA ZOBOWI"ZANIA Tytu� I PRZEPISY OG�LNE Art. 353. [ Zobowi�zanie ] ń 1. Zobowi�zanie polega na tym, że wierzyciel może ż�dać od d�użnika ćwiadczenia, a d�użnik powinien ćwiadczenie spe�nić. ń 2. �wiadczenie może polegać na dzia�aniu albo na zaniechaniu. Art. 3531. [ Zasada swobody umw ] Strony zawieraj�ce umow� mog� u�ożyć stosunek prawny wed�ug swego uznania, byleby jego trećć lub cel nie sprzeciwia�y si� w�aćciwoćci (naturze) stosunku, ustawie ani zasadom wsp�życia spo�ecznego. Art. 354. [ Wykonanie zobowi�za� ] ń 1. D�użnik powinien wykonać zobowi�zanie zgodnie z jego trećci� i w sposb odpowiadaj�cy jego celowi spo�eczno-gospodarczemu oraz zasadom wsp�życia spo�ecznego, a jeżeli istniej� w tym zakresie ustalone zwyczaje - także w sposb odpowiadaj�cy tym zwyczajom. ń 2. W taki sam sposb powinien wsp�dzia�ać przy wykonaniu zobowi�zania wierzyciel. Art. 355. [ Należyta starannoćć ] ń 1. D�użnik obowi�zany jest do starannoćci oglnie wymaganej w stosunkach danego rodzaju (należyta starannoćć). ń 2. Należyt� starannoćć d�użnika w zakresie prowadzonej przez niego dzia�alnoćci gospodarczej okrećla si� przy uwzgl�dnieniu zawodowego charakteru tej dzia�alnoćci. Art. 356. [ Osobiste ćwiadczenie d�użnika ] ń 1. Wierzyciel może ż�dać osobistego ćwiadczenia d�użnika tylko wtedy, gdy to wynika z trećci czynnoćci prawnej, z ustawy albo z w�aćciwoćci ćwiadczenia. ń 2. Jeżeli wierzytelnoćć pieni�żna jest wymagalna, wierzyciel nie może odmwić przyj�cia ćwiadczenia od osoby trzeciej, chociażby dzia�a�a bez wiedzy d�użnika. Art. 357. [ Jakoćć rzeczy oznaczonych co do gatunku ] Jeżeli d�użnik jest zobowi�zany do ćwiadczenia rzeczy oznaczonych tylko co do gatunku, a jakoćć rzeczy nie jest oznaczona przez w�aćciwe przepisy lub przez czynnoćć prawn� ani nie wynika z okolicznoćci, d�użnik powinien ćwiadczyć rzeczy ćredniej jakoćci. Art. 3571. [ Nadzwyczajna zmiana stosunkw ] Jeżeli z powodu nadzwyczajnej zmiany stosunkw spe�nienie ćwiadczenia by�oby po��czone z nadmiernymi trudnoćciami albo grozi�oby jednej ze stron raż�c� strat�, czego strony nie przewidywa�y przy zawarciu umowy, s�d może po rozważeniu interesw stron, zgodnie z zasadami wsp�życia spo�ecznego, oznaczyć sposb wykonania zobowi�zania, wysokoćć ćwiadczenia lub nawet orzec o rozwi�zaniu umowy. Rozwi�zuj�c umow� s�d może w miar� potrzeby orzec o rozliczeniach stron, kieruj�c si� zasadami okrećlonymi w zdaniu poprzedzaj�cym. ń 2. (skrećlony). Art. 358. [ Zasada walutowoćci ] ń 1. Z zastrzeżeniem wyj�tkw w ustawie przewidzianych, zobowi�zania pieni�żne na obszarze Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej mog� być wyrażone tylko w pieni�dzu polskim. ń 2. (skrećlony). Art. 3581. [ Nominalizm i waloryzacja ] ń 1. Jeżeli przedmiotem zobowi�zania od chwili jego powstania jest suma pieni�żna, spe�nienie ćwiadczenia nast�puje przez zap�at� sumy nominalnej, chyba że przepisy szczeglne stanowi� inaczej. ń 2. Strony mog� zastrzec w umowie, że wysokoćć ćwiadczenia pieni�żnego zostanie ustalona wed�ug innego niż pieni�dz miernika wartoćci. ń 3. W razie istotnej zmiany si�y nabywczej pieni�dza po powstaniu zobowi�zania, s�d może po rozważeniu interesw stron, zgodnie z zasadami wsp�życia spo�ecznego, zmienić wysokoćć lub sposb spe�nienia ćwiadczenia pieni�żnego, chociażby by�y ustalone w orzeczeniu lub umowie. ń 4. Z ż�daniem zmiany wysokoćci lub sposobu spe�nienia ćwiadczenia pieni�żnego nie może wyst�pić strona prowadz�ca przedsi�biorstwo, jeżeli ćwiadczenie pozostaje w zwi�zku z prowadzeniem tego przedsi�biorstwa. ń 5. Przepisy ń 2 i 3 nie uchybiaj� przepisom reguluj�cym wysokoćć cen i innych ćwiadcze� pieni�żnych. Art. 359. [ Odsetki ] ń 1. Odsetki od sumy pieni�żnej należ� si� tylko wtedy, gdy to wynika z czynnoćci prawnej albo z ustawy, z orzeczenia s�du lub z decyzji innego w�aćciwego organu. ń 2. Jeżeli wysokoćć odsetek nie jest w inny sposb okrećlona, należ� si� odsetki ustawowe. ń 3. Wysokoćć odsetek ustawowych okrećla rozporz�dzenie Rady Ministrw. Rozporz�dzenie to może zakazać zastrzegania, jak rwnież pobierania odsetek wyższych od tych, ktre okrećla jako maksymalne. Art. 360. [ Termin p�atnoćci odsetek ] W braku odmiennego zastrzeżenia co do terminu p�atnoćci odsetek s� one p�atne co roku z do�u, a jeżeli termin p�atnoćci sumy pieni�żnej jest krtszy niż rok - jednoczećnie z zap�at� tej sumy. Art. 361. [ Zwi�zek przyczynowy ] ń 1. Zobowi�zany do odszkodowania ponosi odpowiedzialnoćć tylko za normalne nast�pstwa dzia�ania lub zaniechania, z ktrego szkoda wynik�a. ń 2. W powyższych granicach, w braku odmiennego przepisu ustawy lub postanowienia umowy, naprawienie szkody obejmuje straty, ktre poszkodowany ponis�, oraz korzyćci, ktre mg�by osi�gn�ć, gdyby mu szkody nie wyrz�dzono. Art. 362. [ Przyczynienie si� poszkodowanego ] Jeżeli poszkodowany przyczyni� si� do powstania lub zwi�kszenia szkody, obowi�zek jej naprawienia ulega odpowiedniemu zmniejszeniu stosownie do okolicznoćci, a zw�aszcza do stopnia winy obu stron. Art. 363. [ Naprawienie szkody ] ń 1. Naprawienie szkody powinno nast�pić, wed�ug wyboru poszkodowanego, b�d� przez przywrcenie stanu poprzedniego, b�d� przez zap�at� odpowiedniej sumy pieni�żnej. Jednakże gdyby przywrcenie stanu poprzedniego by�o niemożliwe albo gdyby poci�ga�o za sob� dla zobowi�zanego nadmierne trudnoćci lub koszty, roszczenie poszkodowanego ogranicza si� do ćwiadczenia w pieni�dzu. ń 2. Jeżeli naprawienie szkody ma nast�pić w pieni�dzu, wysokoćć odszkodowania powinna być ustalona wed�ug cen z daty ustalenia odszkodowania, chyba że szczeglne okolicznoćci wymagaj� przyj�cia za podstaw� cen istniej�cych w innej chwili. Art. 364. [ Zabezpieczenie ] ń 1. Ilekroć ustawa przewiduje obowi�zek zabezpieczenia, zabezpieczenie powinno nast�pić przez z�ożenie pieni�dzy do depozytu s�dowego. ń 2. Jednakże z ważnych powodw zabezpieczenie może nast�pić w inny sposb. Art. 365. [ Zobowi�zanie przemienne ] ń 1. Jeżeli d�użnik jest zobowi�zany w ten sposb, że wykonanie zobowi�zania może nast�pić przez spe�nienie jednego z kilku ćwiadcze� (zobowi�zanie przemienne), wybr ćwiadczenia należy do d�użnika, chyba że z czynnoćci prawnej, z ustawy lub z okolicznoćci wynika, iż uprawnionym do wyboru jest wierzyciel lub osoba trzecia. ń 2. Wyboru dokonywa si� przez z�ożenie oćwiadczenia drugiej stronie. Jeżeli uprawnionym do wyboru jest d�użnik, może on dokonać wyboru także przez spe�nienie ćwiadczenia. ń 3. Jeżeli strona uprawniona do wyboru ćwiadczenia wyboru tego nie dokona, druga strona może jej wyznaczyć w tym celu odpowiedni termin. Po bezskutecznym up�ywie wyznaczonego terminu uprawnienie do dokonania wyboru przechodzi na stron� drug�. Art. 3651. [ Wygaćni�cie zobowi�zania bezterminowego ] Zobowi�zanie bezterminowe o charakterze ci�g�ym wygasa po wypowiedzeniu przez d�użnika lub wierzyciela z zachowaniem terminw umownych, ustawowych lub zwyczajowych, a w razie braku takich terminw niezw�ocznie po wypowiedzeniu. Tytu� II WIELO�Ś D�U�NIK�W ALBO WIERZYCIELI DZIA� I ZOBOWI"ZANIA SOLIDARNE Art. 366. [ Solidarnoćć d�użnikw ] ń 1. Kilku d�użnikw może być zobowi�zanych w ten sposb, że wierzyciel może ż�dać ca�oćci lub cz�ćci ćwiadczenia od wszystkich d�użnikw ��cznie, od kilku z nich lub od każdego z osobna, a zaspokojenie wierzyciela przez ktregokolwiek z d�użnikw zwalnia pozosta�ych (solidarnoćć d�użnikw). ń 2. Aż do zupe�nego zaspokojenia wierzyciela wszyscy d�użnicy solidarni pozostaj� zobowi�zani. Art. 367. [ Solidarnoćć wierzycieli ] ń 1. Kilku wierzycieli może być uprawnionych w ten sposb, że d�użnik może spe�nić ca�e ćwiadczenie do r�k jednego z nich, a przez zaspokojenie ktregokolwiek z wierzycieli d�ug wygasa wzgl�dem wszystkich (solidarnoćć wierzycieli). ń 2. D�użnik może spe�nić ćwiadczenie, wed�ug swego wyboru, do r�k ktregokolwiek z wierzycieli solidarnych. Jednakże w razie wytoczenia powdztwa przez jednego z wierzycieli d�użnik powinien spe�nić ćwiadczenie do jego r�k. Art. 368. [ Zobowi�zanie d�użnika ] Zobowi�zanie może być solidarne, chociażby każdy z d�użnikw by� zobowi�zany w sposb odmienny albo chociażby wsplny d�użnik by� zobowi�zany w sposb odmienny wzgl�dem każdego z wierzycieli. Art. 369. [ Podstawa solidarnoćci ] Zobowi�zanie jest solidarne, jeżeli to wynika z ustawy lub z czynnoćci prawnej. Art. 370. [ Zobowi�zanie dotycz�ce wsplnego mienia ] Jeżeli kilka osb zaci�gn��o zobowi�zanie dotycz�ce ich wsplnego mienia, s� one zobowi�zane solidarnie, chyba że umwiono si� inaczej. Art. 371. [ Ochrona wsp�d�użnikw ] Dzia�ania i zaniechania jednego z d�użnikw solidarnych nie mog� szkodzić wsp�d�użnikom. Art. 372. [ Bieg przedawnienia ] Przerwanie lub zawieszenie biegu przedawnienia w stosunku do jednego z d�użnikw solidarnych nie ma skutku wzgl�dem wsp�d�użnikw. Art. 373. [ Zwolnienie jednego z d�użnikw ] Zwolnienie z d�ugu lub zrzeczenie si� solidarnoćci przez wierzyciela wzgl�dem jednego z d�użnikw solidarnych nie ma skutku wzgl�dem wsp�d�użnikw. Art. 374. [ Odnowienie, zw�oka wierzyciela ] ń 1. Odnowienie dokonane mi�dzy wierzycielem a jednym z d�użnikw solidarnych zwalnia wsp�d�użnikw, chyba że wierzyciel zastrzeg�, iż zachowuje przeciwko nim swe prawa. ń 2. Zw�oka wierzyciela wzgl�dem jednego z d�użnikw solidarnych ma skutek także wzgl�dem wsp�d�użnikw. Art. 375. [ Zarzuty d�użnika ] ń 1. D�użnik solidarny może si� bronić zarzutami, ktre przys�uguj� mu osobićcie wzgl�dem wierzyciela, jak rwnież tymi, ktre ze wzgl�du na sposb powstania lub trećć zobowi�zania s� wsplne wszystkim d�użnikom. ń 2. Wyrok zapad�y na korzyćć jednego z d�użnikw solidarnych zwalnia wsp�d�użnikw, jeżeli uwzgl�dnia zarzuty, ktre s� im wszystkim wsplne. Art. 376. [ Regres mi�dzy wsp�d�użnikami ] ń 1. Jeżeli jeden z d�użnikw solidarnych spe�ni� ćwiadczenie, trećć istniej�cego mi�dzy wsp�d�użnikami stosunku prawnego rozstrzyga o tym, czy i w jakich cz�ćciach może on ż�dać zwrotu od wsp�d�użnikw. Jeżeli z trećci tego stosunku nie wynika nic innego, d�użnik, ktry ćwiadczenie spe�ni�, może ż�dać zwrotu w cz�ćciach rwnych. ń 2. Cz�ćć przypadaj�ca na d�użnika niewyp�acalnego rozk�ada si� mi�dzy wsp�d�użnikw. Art. 377. [ Ochrona wsp�wierzycieli ] Zw�oka d�użnika, jak rwnież przerwanie lub zawieszenie biegu przedawnienia wzgl�dem jednego z wierzycieli solidarnych ma skutek także wzgl�dem wsp�wierzycieli. Art. 378. [ Regres mi�dzy wsp�wierzycielami ] Jeżeli jeden z wierzycieli solidarnych przyj�� ćwiadczenie, trećć istniej�cego mi�dzy wsp�wierzycielami stosunku prawnego rozstrzyga o tym, czy i w jakich cz�ćciach jest on odpowiedzialny wzgl�dem wsp�wierzycieli. Jeżeli z trećci tego stosunku nie wynika nic innego, wierzyciel, ktry przyj�� ćwiadczenie, jest odpowiedzialny w cz�ćciach rwnych. DZIA� II ZOBOWI"ZANIA PODZIELNE I NIEPODZIELNE Art. 379. [ Zobowi�zanie podzielne ] ń 1. Jeżeli jest kilku d�użnikw albo kilku wierzycieli, a ćwiadczenie jest podzielne, zarwno d�ug, jak i wierzytelnoćć dziel� si� na tyle niezależnych od siebie cz�ćci, ilu jest d�użnikw albo wierzycieli. Cz�ćci te s� rwne, jeżeli z okolicznoćci nie wynika nic innego. ń 2. �wiadczenie jest podzielne, jeżeli może być spe�nione cz�ćciowo bez istotnej zmiany przedmiotu lub wartoćci. Art. 380. [ Odpowiedzialnoćć d�użnikw ] ń 1. D�użnicy zobowi�zani do ćwiadczenia niepodzielnego s� odpowiedzialni za spe�nienie ćwiadczenia jak d�użnicy solidarni. ń 2. W braku odmiennej umowy d�użnicy zobowi�zani do ćwiadczenia podzielnego s� odpowiedzialni za jego spe�nienie solidarnie, jeżeli wzajemne ćwiadczenie wierzyciela jest niepodzielne. ń 3. D�użnik, ktry spe�ni� ćwiadczenie niepodzielne, może ż�dać od pozosta�ych d�użnikw zwrotu wartoćci ćwiadczenia wed�ug tych samych zasad co d�użnik solidarny. Art. 381. [ Uprawnienia wierzycieli ] ń 1. Jeżeli jest kilku wierzycieli uprawnionych do ćwiadczenia niepodzielnego, każdy z nich może ż�dać spe�nienia ca�ego ćwiadczenia. ń 2. Jednakże w razie sprzeciwu chociażby jednego z wierzycieli, d�użnik obowi�zany jest ćwiadczyć wszystkim wierzycielom ��cznie albo z�ożyć przedmiot ćwiadczenia do depozytu s�dowego. Art. 382. [ Zwolnienie z d�ugu, zw�oka jednego z d�użnikw ] ń 1. Zwolnienie d�użnika z d�ugu przez jednego z wierzycieli uprawnionych do ćwiadczenia niepodzielnego nie ma skutku wzgl�dem pozosta�ych wierzycieli. ń 2. Zw�oka d�użnika, jak rwnież przerwanie lub zawieszenie biegu przedawnienia wzgl�dem jednego z wierzycieli uprawnionych do ćwiadczenia niepodzielnego ma skutek wzgl�dem pozosta�ych wierzycieli. Art. 383. [ Regres mi�dzy wierzycielami ] Jeżeli jeden z wierzycieli uprawnionych do ćwiadczenia niepodzielnego przyj�� ćwiadczenie, jest on odpowiedzialny wzgl�dem pozosta�ych wierzycieli wed�ug tych samych zasad co wierzyciel solidarny. Tytu� III OG�LNE PRZEPISY O ZOBOWI"ZANIACH UMOWNYCH Art. 384. [ Ochrona konsumentw ] ń 1. Ustalony przez jedn� ze stron wzorzec umowy, w szczeglnoćci oglne warunki umw, wzory umw, regulaminy wi�ż� drug� stron�, jeżeli zosta�y jej dor�czone przy zawarciu umowy. ń 2. W razie gdy pos�ugiwanie si� wzorcem jest w stosunkach danego rodzaju zwyczajowo przyj�te, wi�że on także wtedy, gdy druga strona mog�a si� z �atwoćci� dowiedzieć o jego trećci. Nie dotyczy to jednak umw zawieranych z udzia�em konsumentw, z wyj�tkiem umw powszechnie zawieranych w drobnych, bież�cych sprawach życia codziennego. ń 3. Za konsumenta uważa si� osob�, ktra zawiera umow� z przedsi�biorc� w celu bezpoćrednio nie zwi�zanym z dzia�alnoćci� gospodarcz�. Art. 3841. [ Wzorzec wydany w czasie trwania stosunku umownego ] Wzorzec wydany w czasie trwania stosunku umownego o charakterze ci�g�ym wi�że drug� stron�, jeżeli zosta�y zachowane wymagania okrećlone w art. 384, a strona nie wypowiedzia�a umowy w najbliższym terminie wypowiedzenia. Art. 385. [ Sprzecznoćć trećci umowy z wzorcem ] ń 1. W razie sprzecznoćci trećci umowy z wzorcem umowy strony s� zwi�zane umow�. ń 2. Wzorzec umowy powinien być sformu�owany jednoznacznie i w sposb zrozumia�y. Postanowienia niejednoznaczne t�umaczy si� na korzyćć konsumenta. Art. 3851. [ Indywidualnie uzgodnione postanowienia umowne ] ń 1. Postanowienia umowy zawieranej z konsumentem nie uzgodnione indywidualnie nie wi�ż� go, jeżeli kszta�tuj� jego prawa i obowi�zki w sposb sprzeczny z dobrymi obyczajami, raż�co naruszaj�c jego interesy (niedozwolone postanowienia umowne). Nie dotyczy to postanowie� okrećlaj�cych g�wne ćwiadczenia stron, w tym cen� lub wynagrodzenie, jeżeli zosta�y sformu�owane w sposb jednoznaczny. ń 2. Jeżeli postanowienie umowy zgodnie z ń 1 nie wi�że konsumenta, strony s� zwi�zane umow� w pozosta�ym zakresie. ń 3. Nie uzgodnione indywidualnie s� te postanowienia umowy, na ktrych trećć konsument nie mia� rzeczywistego wp�ywu. W szczeglnoćci odnosi si� to do postanowie� umowy przej�tych z wzorca umowy zaproponowanego konsumentowi przez kontrahenta. ń 4. Ci�żar dowodu, że postanowienie zosta�o uzgodnione indywidualnie, spoczywa na tym, kto si� na to powo�uje. Art. 3852. [ Ocena zgodnoćci postanowienia umowy z dobrymi obyczajami ] Oceny zgodnoćci postanowienia umowy z dobrymi obyczajami dokonuje si� wed�ug stanu z chwili zawarcia umowy, bior�c pod uwag� jej trećć, okolicznoćci zawarcia oraz uwzgl�dniaj�c umowy pozostaj�ce w zwi�zku z umow� obejmuj�c� postanowienie b�d�ce przedmiotem oceny. Art. 3853. [ Niedozwolone postanowienia umowne ] W razie w�tpliwoćci uważa si�, że niedozwolonymi postanowieniami umownymi s� te, ktre w szczeglnoćci: 1) wy��czaj� lub ograniczaj� odpowiedzialnoćć wzgl�dem konsumenta za szkody na osobie, 2) wy��czaj� lub istotnie ograniczaj� odpowiedzialnoćć wzgl�dem konsumenta za niewykonanie lub nienależyte wykonanie zobowi�zania, 3) wy��czaj� lub istotnie ograniczaj� potr�cenie wierzytelnoćci konsumenta z wierzytelnoćci� drugiej strony, 4) przewiduj� postanowienia, z ktrymi konsument nie mia� możliwoćci zapoznać si� przed zawarciem umowy, 5) zezwalaj� kontrahentowi konsumenta na przeniesienie praw i przekazanie obowi�zkw wynikaj�cych z umowy bez zgody konsumenta, 6) uzależniaj� zawarcie umowy od przyrzeczenia przez konsumenta zawierania w przysz�oćci dalszych umw podobnego rodzaju, 7) uzależniaj� zawarcie, trećć lub wykonanie umowy od zawarcia innej umowy, nie maj�cej bezpoćredniego zwi�zku z umow� zawieraj�c� oceniane postanowienie, 8) uzależniaj� spe�nienie ćwiadczenia od okolicznoćci zależnych tylko od woli kontrahenta konsumenta, 9) przyznaj� kontrahentowi konsumenta uprawnienia do dokonywania wi�ż�cej interpretacji umowy, 10) uprawniaj� kontrahenta konsumenta do jednostronnej zmiany umowy bez ważnej przyczyny wskazanej w tej umowie, 11) przyznaj� tylko kontrahentowi konsumenta uprawnienie do stwierdzania zgodnoćci ćwiadczenia z umow�, 12) wy��czaj� obowi�zek zwrotu konsumentowi uiszczonej zap�aty za ćwiadczenie nie spe�nione w ca�oćci lub cz�ćci, jeżeli konsument zrezygnuje z zawarcia umowy lub jej wykonania, 13) przewiduj� utrat� prawa ż�dania zwrotu ćwiadczenia konsumenta spe�nionego wczećniej niż ćwiadczenie kontrahenta, gdy strony wypowiadaj�, rozwi�zuj� lub odst�puj� od u mowy, 14) pozbawiaj� wy��cznie konsumenta uprawnienia do rozwi�zania umowy, odst�pienia od niej lub jej wypowiedzenia, 15) zastrzegaj� dla kontrahenta konsumenta uprawnienie wypowiedzenia umowy zawartej na czas nieoznaczony, bez wskazania ważnych przyczyn i stosownego terminu wypowiedzenia, 16) nak�adaj� wy��cznie na konsumenta obowi�zek zap�aty ustalonej sumy na wypadek rezygnacji z zawarcia lub wykonania umowy, 17) nak�adaj� na konsumenta, ktry nie wykona� zobowi�zania lub odst�pi� od umowy, obowi�zek zap�aty raż�co wygrowanej kary umownej lub odst�pnego, 18) stanowi�, że umowa zawarta na czas oznaczony ulega przed�użeniu, o ile konsument, dla ktrego zastrzeżono raż�co krtki termin, nie z�oży przeciwnego oćwiadczenia, 19) przewiduj� wy��cznie dla kontrahenta konsumenta jednostronne uprawnienie do zmiany, bez ważnych przyczyn, istotnych cech ćwiadczenia, 20) przewiduj� uprawnienie kontrahenta konsumenta do okrećlenia lub podwyższenia ceny lub wynagrodzenia po zawarciu umowy bez przyznania konsumentowi prawa odst�pienia od umowy, 21) uzależniaj� odpowiedzialnoćć kontrahenta konsumenta od wykonania zobowi�za� przez osoby, za poćrednictwem ktrych kontrahent konsumenta zawiera umow� lub przy ktrych pomocy wykonuje swoje zobowi�zanie, albo uzależniaj� t� odpowiedzialnoćć od spe�nienia przez konsumenta nadmiernie uci�żliwych formalnoćci, 22) przewiduj� obowi�zek wykonania zobowi�zania przez konsumenta mimo niewykonania lub nienależytego wykonania zobowi�zania przez jego kontrahenta, 23) wy��czaj� jurysdykcj� s�dw polskich lub poddaj� spraw� pod rozstrzygni�cie s�du polubownego polskiego lub zagranicznego albo innego organu, a także narzucaj� rozpoznanie sprawy przez s�d, ktry wedle ustawy nie jest miejscowo w�aćciwy. Art. 3854. [ Umowa mi�dzy przedsi�biorcami stosuj�cymi rżne wzorce umw ] ń 1. Umowa mi�dzy przedsi�biorcami stosuj�cymi rżne wzorce umw nie obejmuje tych postanowie� wzorcw, ktre s� ze sob� sprzeczne. ń 2. Umowa nie jest zawarta, gdy po otrzymaniu oferty strona niezw�ocznie zawiadomi, że nie zamierza zawierać umowy na warunkach przewidzianych w ń 1. Art. 386. [ Milcz�ce przyj�cie oferty ] Jeżeli osoba prowadz�ca dzia�alnoćć gospodarcz� otrzyma ofert� zawarcia umowy w ramach swej dzia�alnoćci od osoby, z ktr� pozostaje w sta�ych stosunkach, brak odpowiedzi uważa si� za przyj�cie oferty. Art. 387. [ Pierwotna niemożliwoćć ćwiadczenia ] ń 1. Umowa o ćwiadczenie niemożliwe jest nieważna. ń 2. Strona, ktra w chwili zawarcia umowy wiedzia�a o niemożliwoćci ćwiadczenia, a drugiej strony z b��du nie wyprowadzi�a, obowi�zana jest do naprawienia szkody, ktr� druga strona ponios�a przez to, że zawar�a umow� nie wiedz�c o niemożliwoćci ćwiadczenia. Art. 388. [ Wyzysk ] ń 1. Jeżeli jedna ze stron, wyzyskuj�c przymusowe po�ożenie, niedo��stwo lub niedoćwiadczenie drugiej strony, w zamian za swoje ćwiadczenie przyjmuje albo zastrzega dla siebie lub dla osoby trzeciej ćwiadczenie, ktrego wartoćć w chwili zawarcia umowy przewyższa w raż�cym stopniu wartoćć jej w�asnego ćwiadczenia, druga strona może ż�dać zmniejszenia swego ćwiadczenia lub zwi�kszenia należnego jej ćwiadczenia, a w wypadku gdy jedno i drugie by�oby nadmiernie utrudnione, może ona ż�dać unieważnienia umowy. ń 2. Uprawnienia powyższe wygasaj� z up�ywem lat dwch od dnia zawarcia umowy. Art. 389. [ Umowa przedwst�pna ] Umowa, przez ktr� jedna ze stron lub obie zobowi�zuj� si� do zawarcia oznaczonej umowy (umowa przedwst�pna), powinna okrećlać istotne postanowienia umowy przyrzeczonej oraz termin, w ci�gu ktrego ma być ona zawarta. Art. 390. [ Uchylanie si� od zawarcia umowy przedwst�pnej ] ń 1. Jeżeli strona zobowi�zana do zawarcia umowy przyrzeczonej uchyla si� od jej zawarcia, druga strona może ż�dać naprawienia szkody, ktr� ponios�a przez to, że liczy�a na zawarcie umowy przyrzeczonej. ń 2. Jednakże gdy umowa przedwst�pna czyni zadoćć wymaganiom, od ktrych zależy ważnoćć umowy przyrzeczonej, w szczeglnoćci wymaganiom co do formy, strona uprawniona może dochodzić zawarcia umowy przyrzeczonej. ń 3. Roszczenia powyższe przedawniaj� si� z up�ywem roku od dnia, w ktrym umowa przyrzeczona mia�a być zawarta. Jeżeli s�d oddali ż�danie zawarcia umowy przyrzeczonej, roszczenie o naprawienie szkody przedawnia si� z up�ywem roku od dnia, w ktrym orzeczenie sta�o si� prawomocne. Art. 391. [ Umowa o ćwiadczenie przez osob� trzeci� ] Jeżeli w umowie zastrzeżono, że osoba trzecia zaci�gnie okrećlone zobowi�zanie albo spe�ni okrećlone ćwiadczenie, ten, kto takie przyrzeczenie uczyni�, odpowiedzialny jest za szkod�, ktr� druga strona ponosi przez to, że osoba trzecia odmawia zaci�gni�cia zobowi�zania albo nie spe�nia ćwiadczenia. Może jednak zwolnić si� od obowi�zku naprawienia szkody spe�niaj�c przyrzeczone ćwiadczenie, chyba że sprzeciwia si� to umowie lub w�aćciwoćci ćwiadczenia. Art. 392. [ Umowa o zwolnienie d�użnika ] Jeżeli osoba trzecia zobowi�za�a si� przez umow� z d�użnikiem zwolnić go od obowi�zku ćwiadczenia, jest ona odpowiedzialna wzgl�dem d�użnika za to, że wierzyciel nie b�dzie od niego ż�da� spe�nienia ćwiadczenia. Art. 393. [ Umowa o ćwiadczenie na rzecz osoby trzeciej ] ń 1. Jeżeli w umowie zastrzeżono, że d�użnik spe�ni ćwiadczenie na rzecz osoby trzeciej, osoba ta, w braku odmiennego postanowienia umowy, może ż�dać bezpoćrednio od d�użnika spe�nienia zastrzeżonego ćwiadczenia. ń 2. Zastrzeżenie co do obowi�zku ćwiadczenia na rzecz osoby trzeciej nie może być odwo�ane ani zmienione, jeżeli osoba trzecia oćwiadczy�a ktrejkolwiek ze stron, że chce z zastrzeżenia skorzystać. ń 3. D�użnik może podniećć zarzuty z umowy także przeciwko osobie trzeciej. Art. 394. [ Zadatek ] ń 1. W braku odmiennego zastrzeżenia umownego albo zwyczaju zadatek dany przy zawarciu umowy ma to znaczenie, że w razie niewykonania umowy przez jedn� ze stron druga strona może bez wyznaczenia terminu dodatkowego od umowy odst�pić i otrzymany zadatek zachować, a jeżeli sama go da�a, może ż�dać sumy dwukrotnie wyższej. ń 2. W razie wykonania umowy zadatek ulega zaliczeniu na poczet ćwiadczenia strony, ktra go da�a; jeżeli zaliczenie nie jest możliwe, zadatek ulega zwrotowi. ń 3. W razie rozwi�zania umowy zadatek powinien być zwrcony, a obowi�zek zap�aty sumy dwukrotnie wyższej odpada. To samo dotyczy wypadku, gdy niewykonanie umowy nast�pi�o wskutek okolicznoćci, za ktre żadna ze stron nie ponosi odpowiedzialnoćci albo za ktre ponosz� odpowiedzialnoćć obie strony. Art. 395. [ Prawo odst�pienia od umowy ] ń 1. Można zastrzec, że jednej lub obu stronom przys�ugiwać b�dzie w ci�gu oznaczonego terminu prawo odst�pienia od umowy. Prawo to wykonywa si� przez oćwiadczenie z�ożone drugiej stronie. ń 2. W razie wykonania prawa odst�pienia umowa uważana jest za nie zawart�. To, co strony już ćwiadczy�y, ulega zwrotowi w stanie niezmienionym, chyba że zmiana by�a konieczna w granicach zwyk�ego zarz�du. Za ćwiadczone us�ugi oraz za korzystanie z rzeczy należy si� drugiej stronie odpowiednie wynagrodzenie. Art. 396. [ Odst�pne ] Jeżeli zosta�o zastrzeżone, że jednej lub obu stronom wolno od umowy odst�pić za zap�at� oznaczonej sumy (odst�pne), oćwiadczenie o odst�pieniu jest skuteczne tylko wtedy, gdy zosta�o z�ożone jednoczećnie z zap�at� odst�pnego. Tytu� IV (skrećlony). Tytu� V BEZPODSTAWNE WZBOGACENIE Art. 405. [ Bezpodstawne wzbogacenie ] Kto bez podstawy prawnej uzyska� korzyćć maj�tkow� kosztem innej osoby, obowi�zany jest do wydania korzyćci w naturze, a gdyby to nie by�o możliwe, do zwrotu jej wartoćci. Art. 406. [ Zakres zwrotu korzyćci ] Obowi�zek wydania korzyćci obejmuje nie tylko korzyćć bezpoćrednio uzyskan�, lecz także wszystko, co w razie zbycia, utraty lub uszkodzenia zosta�o uzyskane w zamian tej korzyćci albo jako naprawienie szkody. Art. 407. [ Osoba trzecia zobowi�zana do zwrotu ] Jeżeli ten, kto bez podstawy prawnej uzyska� korzyćć maj�tkow� kosztem innej osoby, rozporz�dzi� korzyćci� na rzecz osoby trzeciej bezp�atnie, obowi�zek wydania korzyćci przechodzi na t� osob� trzeci�. Art. 408. [ Zwrot nak�adw ] ń 1. Zobowi�zany do wydania korzyćci może ż�dać zwrotu nak�adw koniecznych o tyle, o ile nie znalaz�y pokrycia w użytku, ktry z nich osi�gn��. Zwrotu innych nak�adw może ż�dać o tyle, o ile zwi�kszaj� wartoćć korzyćci w chwili jej wydania; może jednak zabrać te nak�ady, przywracaj�c stan poprzedni. ń 2. Kto czyni�c nak�ady wiedzia�, że korzyćć mu si� nie należy, ten może ż�dać zwrotu nak�adw tylko o tyle, o ile zwi�kszaj� wartoćć korzyćci w chwili jej wydania. ń 3. Jeżeli ż�daj�cy wydania korzyćci jest zobowi�zany do zwrotu nak�adw, s�d może zamiast wydania korzyćci w naturze nakazać zwrot jej wartoćci w pieni�dzu z odliczeniem wartoćci nak�adw, ktre ż�daj�cy by�by obowi�zany zwrcić. Art. 409. [ Wygaćniecie obowi�zku zwrotu ] Obowi�zek wydania korzyćci lub zwrotu jej wartoćci wygasa, jeżeli ten, kto korzyćć uzyska�, zuży� j� lub utraci� w taki sposb, że nie jest już wzbogacony, chyba że wyzbywaj�c si� korzyćci lub zużywaj�c j� powinien by� liczyć si� z obowi�zkiem zwrotu. Art. 410. [ Nienależne ćwiadczenie ] ń 1. Przepisy artyku�w poprzedzaj�cych stosuje si� w szczeglnoćci do ćwiadczenia nienależnego. ń 2. �wiadczenie jest nienależne, jeżeli ten, kto je spe�ni�, nie by� w ogle zobowi�zany lub nie by� zobowi�zany wzgl�dem osoby, ktrej ćwiadczy�, albo jeżeli podstawa ćwiadczenia odpad�a lub zamierzony cel ćwiadczenia nie zosta� osi�gni�ty, albo jeżeli czynnoćć prawa zobowi�zuj�ca do ćwiadczenia by�a nieważna i nie sta�a si� ważna po spe�nieniu ćwiadczenia. Art. 411. [ Wy��czenie zwrotu ćwiadczenia ] Nie można ż�dać zwrotu ćwiadczenia: 1) jeżeli spe�niaj�cy ćwiadczenie wiedzia�, że nie by� do ćwiadczenia zobowi�zany, chyba że spe�nienie ćwiadczenia nast�pi�o z zastrzeżeniem zwrotu albo w celu unikni�cia przymusu lub w wykonaniu nieważnej czynnoćci prawnej; 2) jeżeli spe�nienie ćwiadczenia czyni zadoćć zasadom wsp�życia spo�ecznego; 3) jeżeli ćwiadczenie zosta�o spe�nione w celu zadoććuczynienia przedawnionemu roszczeniu; 4) jeżeli ćwiadczenie zosta�o spe�nione, zanim wierzytelnoćć sta�a si� wymagalna. Art. 412. [ Przepadek ćwiadczenia na rzecz Skarbu Pa�stwa ] S�d może orzec przepadek ćwiadczenia na rzecz Skarbu Pa�stwa, jeżeli ćwiadczenie to zosta�o ćwiadomie spe�nione w zamian za dokonanie czynu zabronionego przez ustaw� lub w celu niegodziwym. Jeżeli przedmiot ćwiadczenia zosta� zużyty lub utracony, przepadkowi może ulec jego wartoćć. Art. 413. [ �wiadczenie z gry i zak�adu ] ń 1. Kto spe�nia ćwiadczenie z gry lub zak�adu, nie może ż�dać zwrotu, chyba że gra lub zak�ad by�y zakazane albo nierzetelne. ń 2. Roszcze� z gry lub zak�adu można dochodzić tylko wtedy, gdy gra lub zak�ad by�y prowadzone na podstawie zezwolenia w�aćciwego organu pa�stwowego. Art. 414. [ Zbieg roszcze� ] Przepisy niniejszego tytu�u nie uchybiaj� przepisom o obowi�zku naprawienia szkody. Tytu� VI CZYNY NIEDOZWOLONE Art. 415. [ Zasada winy ] Kto z winy swej wyrz�dzi� drugiemu szkod�, obowi�zany jest do jej naprawienia. Art. 416. [ Wina organu osoby prawnej ] Osoba prawna jest obowi�zana do naprawienia szkody wyrz�dzonej z winy jej organu. Art. 417. [ Odpowiedzialnoćć za szkod� wyrz�dzon� przez funkcjonariusza ] [4] ń 1. Skarb Pa�stwa ponosi odpowiedzialnoćć za szkod� wyrz�dzon� przez funkcjonariusza pa�stwowego przy wykonywaniu powierzonej mu czynnoćci. ń 2. Funkcjonariuszami pa�stwowymi w rozumieniu niniejszego tytu�u s� pracownicy organw w�adzy, administracji lub gospodarki pa�stwowej. Za funkcjonariuszy pa�stwowych uważa si� rwnież osoby dzia�aj�ce na zlecenie tych organw, osoby powo�ane z wyboru, s�dziw i prokuratorw oraz żo�nierzy si� zbrojnych. Art. 418. [5] (utraci� moc). Art. 419. [ Uszkodzenie cia�a, utrata żywiciela ] W wypadku gdy Skarb Pa�stwa nie ponosi wed�ug przepisw niniejszego tytu�u odpowiedzialnoćci za szkod� wyrz�dzon� przez funkcjonariusza pa�stwowego przy wykonywaniu powierzonej mu czynnoćci, poszkodowany może ż�dać ca�kowitego lub cz�ćciowego naprawienia szkody przez Skarb Pa�stwa, jeżeli dozna� uszkodzenia cia�a lub rozstroju zdrowia albo utraci� żywiciela, a z okolicznoćci, zw�aszcza ze wzgl�du na niezdolnoćć poszkodowanego do pracy albo ze wzgl�du na jego ci�żkie po�ożenie materialne, wynika, że wymagaj� tego zasady wsp�życia spo�ecznego. Art. 420. [ Odpowiedzialnoćć pa�stwowej osoby prawnej ] Jeżeli szkoda zosta�a wyrz�dzona przez funkcjonariusza pa�stwowej osoby prawnej, odpowiedzialnoćć za szkod� ponosi zamiast Skarbu Pa�stwa ta osoba prawna. Art. 4201. [ Odpowiedzialnoćć za funkcjonariusza samorz�du terytorialnego ] ń 1. Jeżeli szkoda zosta�a wyrz�dzona przez funkcjonariusza jednostki samorz�du terytorialnego przy wykonywaniu powierzonej mu czynnoćci, odpowiedzialnoćć za szkod� ponosi ta jednostka samorz�du terytorialnego, w ktrej imieniu czynnoćć by�a wykonywana. Przepisy art. 418, 419 i 420 stosuje si� odpowiednio. ń 2. Funkcjonariuszami jednostek samorz�du terytorialnego w rozumieniu niniejszego tytu�u s� pracownicy samorz�dowi, radni, wjtowie (burmistrzowie, prezydenci miast), cz�onkowie zarz�dw powiatw i wojewdztw, a także inne osoby, do ktrych stosuje si� przepisy o pracownikach samorz�dowych. Za funkcjonariuszy jednostek samorz�du terytorialnego uważa si� także osoby dzia�aj�ce na zlecenie organw jednostek samorz�du terytorialnego oraz ich zwi�zkw. Art. 4202. [ Solidarna odpowiedzialnoćć Skarbu Pa�stwa i samorz�du terytorialnego ] Jeżeli jednak szkoda zosta�a wyrz�dzona przez funkcjonariusza jednostki samorz�du terytorialnego przy wykonywaniu okrećlonych ustawami zada� z zakresu administracji rz�dowej lub zleconych przez ustawy albo powierzonych, odpowiedzialnoćć za szkod� ponosz� Skarb Pa�stwa i jednostka samorz�du terytorialnego solidarnie. Art. 421. [ Wy��czenie stosowania przepisw ustawy ] Przepisw powyższych o odpowiedzialnoćci Skarbu Pa�stwa albo jednostki samorz�du terytorialnego za szkod� wyrz�dzon� przez funkcjonariusza nie stosuje si�, jeżeli odpowiedzialnoćć ta jest uregulowana w przepisach szczeglnych. Art. 422. [ Nak�anianie, pomocnictwo ] Za szkod� odpowiedzialny jest nie tylko ten, kto j� bezpoćrednio wyrz�dzi�, lecz także ten, kto inn� osob� do wyrz�dzenia szkody nak�oni� albo by� jej pomocny, jak rwnież ten, kto ćwiadomie skorzysta� z wyrz�dzonej drugiemu szkody. Art. 423. [ Obrona konieczna ] Kto dzia�a w obronie koniecznej, odpieraj�c bezpoćredni i bezprawny zamach na jakiekolwiek dobro w�asne lub innej osoby, ten nie jest odpowiedzialny za szkod� wyrz�dzon� napastnikowi. Art. 424. [ Stan wyższej koniecznoćci ] Kto zniszczy� lub uszkodzi� cudz� rzecz albo zabi� lub zrani� cudze zwierz� w celu odwrcenia od siebie lub od innych niebezpiecze�stwa groż�cego bezpoćrednio od tej rzeczy lub zwierz�cia, ten nie jest odpowiedzialny za wynik�� st�d szkod�, jeżeli niebezpiecze�stwa sam nie wywo�a�, a niebezpiecze�stwu nie można by�o inaczej zapobiec i jeżeli ratowane dobro jest oczywićcie ważniejsze aniżeli dobro naruszone. Art. 425. [ Niepoczytalnoćć ] ń 1. Osoba, ktra z jakichkolwiek powodw znajduje si� w stanie wy��czaj�cym ćwiadome albo swobodne powzi�cie decyzji i wyrażenie woli, nie jest odpowiedzialna za szkod� w tym stanie wyrz�dzon�. ń 2. Jednakże kto uleg� zak�ceniu czynnoćci psychicznych wskutek użycia napojw odurzaj�cych albo innych podobnych ćrodkw, ten obowi�zany jest do naprawienia szkody, chyba że stan zak�cenia zosta� wywo�any bez jego winy. Art. 426. [ Odpowiedzialnoćć ma�oletniego ] Ma�oletni, ktry nie uko�czy� lat trzynastu, nie ponosi odpowiedzialnoćci za wyrz�dzon� szkod�. Art. 427. [ Odpowiedzialnoćć za osoby pozostaj�ce pod nadzorem ] Kto na mocy ustawy lub umowy jest zobowi�zany do nadzoru nad osob�, ktrej z powodu wieku albo stanu psychicznego lub cielesnego winy poczytać nie można, ten obowi�zany jest do naprawienia szkody wyrz�dzonej przez t� osob�, chyba że uczyni� zadoćć obowi�zkowi nadzoru albo że szkoda by�aby powsta�a także przy starannym wykonywaniu nadzoru. Przepis ten stosuje si� rwnież do osb wykonywaj�cych bez obowi�zku ustawowego ani umownego sta�� piecz� nad osob�, ktrej z powodu wieku albo stanu psychicznego lub cielesnego winy poczytać nie można. Art. 428. [ Odpowiedzialnoćć ma�oletniego lub niepoczytalnego ] Gdy sprawca z powodu wieku albo stanu psychicznego lub cielesnego nie jest odpowiedzialny za szkod�, a brak jest osb zobowi�zanych do nadzoru albo gdy nie można od nich uzyskać naprawienia szkody, poszkodowany może ż�dać ca�kowitego lub cz�ćciowego naprawienia szkody od samego sprawcy, jeżeli z okolicznoćci, a zw�aszcza z porwnania stanu maj�tkowego poszkodowanego i sprawcy, wynika, że wymagaj� tego zasady wsp�życia spo�ecznego. Art. 429. [ Odpowiedzialnoćć za osoby, ktrym powierzono wykonanie czynnoćci ] Kto powierza wykonanie czynnoćci drugiemu, ten jest odpowiedzialny za szkod� wyrz�dzon� przez sprawc� przy wykonywaniu powierzonej mu czynnoćci, chyba że nie ponosi winy w wyborze albo że wykonanie czynnoćci powierzy� osobie, przedsi�biorstwu lub zak�adowi, ktre w zakresie swej dzia�alnoćci zawodowej trudni� si� wykonywaniem takich czynnoćci. Art. 430. [ Odpowiedzialnoćć za podw�adnego ] Kto na w�asny rachunek powierza wykonanie czynnoćci osobie, ktra przy wykonywaniu tej czynnoćci podlega jego kierownictwu i ma obowi�zek stosować si� do jego wskazwek, ten jest odpowiedzialny za szkod� wyrz�dzon� z winy tej osoby przy wykonywaniu powierzonej jej czynnoćci. Art. 431. [ Odpowiedzialnoćć za zwierz�ta ] ń 1. Kto zwierz� chowa albo si� nim pos�uguje, obowi�zany jest do naprawienia wyrz�dzonej przez nie szkody niezależnie od tego, czy by�o pod jego nadzorem, czy też zab��ka�o si� lub uciek�o, chyba że ani on, ani osoba, za ktr� ponosi odpowiedzialnoćć, nie ponosz� winy. ń 2. Chociażby osoba, ktra zwierz� chowa lub si� nim pos�uguje, nie by�a odpowiedzialna wed�ug przepisw paragrafu poprzedzaj�cego, poszkodowany może od niej ż�dać ca�kowitego lub cz�ćciowego naprawienia szkody, jeżeli z okolicznoćci, a zw�aszcza z porwnania stanu maj�tkowego poszkodowanego i tej osoby, wynika, że wymagaj� tego zasady wsp�życia spo�ecznego. Art. 432. [ Prawo zatrzymania ] ń 1. Posiadacz gruntu może zaj�ć cudze zwierz�, ktre wyrz�dza szkod� na gruncie, jeżeli zaj�cie jest potrzebne do zabezpieczenia roszczenia o naprawienie szkody. ń 2. Na zaj�tym zwierz�ciu posiadacz gruntu uzyskuje ustawowe prawo zastawu dla zabezpieczenia należnego mu naprawienia szkody oraz kosztw żywienia i utrzymania zwierz�cia. ń 3. (skrećlony). Art. 433. [ Odpowiedzialnoćć za wyrzucenie, wylanie, spadni�cie przedmiotu z pomieszczenia ] Za szkod� wyrz�dzon� wyrzuceniem, wylaniem lub spadni�ciem jakiegokolwiek przedmiotu z pomieszczenia jest odpowiedzialny ten, kto pomieszczenie zajmuje, chyba że szkoda nast�pi�a wskutek si�y wyższej albo wy��cznie z winy poszkodowanego lub osoby trzeciej, za ktr� zajmuj�cy pomieszczenie nie ponosi odpowiedzialnoćci i ktrej dzia�aniu nie mg� zapobiec. Art. 434. [ Odpowiedzialnoćć za zawalenie si� budowli ] Za szkod� wyrz�dzon� przez zawalenie si� budowli lub oderwanie si� jej cz�ćci odpowiedzialny jest samoistny posiadacz budowli, chyba że zawalenie si� budowli lub oderwanie si� jej cz�ćci nie wynik�o ani z braku utrzymania budowli w należytym stanie, ani z wady w budowie. Art. 435. [ Odpowiedzialnoćć przedsi�biorcy ] ń 1. Prowadz�cy na w�asny rachunek przedsi�biorstwo lub zak�ad wprawiany w ruch za pomoc� si� przyrody (pary, gazu, elektrycznoćci, paliw p�ynnych itp.) ponosi odpowiedzialnoćć za szkod� na osobie lub mieniu, wyrz�dzon� komukolwiek przez ruch przedsi�biorstwa lub zak�adu, chyba że szkoda nast�pi�a wskutek si�y wyższej albo wy��cznie z winy poszkodowanego lub osoby trzeciej, za ktr� nie ponosi odpowiedzialnoćci. ń 2. Przepis powyższy stosuje si� odpowiednio do przedsi�biorstw lub zak�adw wytwarzaj�cych ćrodki wybuchowe albo pos�uguj�cych si� takimi ćrodkami. Art. 436. [ Odpowiedzialnoćć posiadacza pojazdu ] ń 1. Odpowiedzialnoćć przewidzian� w artykule poprzedzaj�cym ponosi rwnież samoistny posiadacz mechanicznego ćrodka komunikacji poruszanego za pomoc� si� przyrody. Jednakże gdy posiadacz samoistny odda� ćrodek komunikacji w posiadanie zależne, odpowiedzialnoćć ponosi posiadacz zależny. ń 2. W razie zderzenia si� mechanicznych ćrodkw komunikacji poruszanych za pomoc� si� przyrody wymienione osoby mog� wzajemnie ż�dać naprawienia poniesionych szkd tylko na zasadach oglnych. Rwnież tylko na zasadach oglnych osoby te s� odpowiedzialne za szkody wyrz�dzone tym, ktrych przewoż� z grzecznoćci. Art. 437. [ Zakaz wy��czenia odpowiedzialnoćci ] Nie można wy��czyć ani ograniczyć z gry odpowiedzialnoćci okrećlonej w dwch artyku�ach poprzedzaj�cych. Art. 438. [ Poniesienie szkody w cudzym interesie ] Kto w celu odwrcenia groż�cej drugiemu szkody albo w celu odwrcenia wsplnego niebezpiecze�stwa przymusowo lub nawet dobrowolnie ponis� szkod� maj�tkow�, może ż�dać naprawienia poniesionych strat w odpowiednim stosunku od osb, ktre z tego odnios�y korzyćć. Art. 439. [ Stan bezpoćredniego zagrożenia ] Ten, komu wskutek zachowania si� innej osoby, w szczeglnoćci wskutek braku należytego nadzoru nad ruchem kierowanego przez ni� przedsi�biorstwa lub zak�adu albo nad stanem posiadanego przez ni� budynku lub innego urz�dzenia, zagraża bezpoćrednio szkoda, może ż�dać, ażeby osoba ta przedsi�wzi��a ćrodki niezb�dne do odwrcenia groż�cego niebezpiecze�stwa, a w razie potrzeby także, by da�a odpowiednie zabezpieczenie. Art. 440. [ Ograniczenie odszkodowania ] W stosunkach mi�dzy osobami fizycznymi zakres obowi�zku naprawienia szkody może być stosownie do okolicznoćci ograniczony, jeżeli ze wzgl�du na stan maj�tkowy poszkodowanego lub osoby odpowiedzialnej za szkod� wymagaj� takiego ograniczenia zasady wsp�życia spo�ecznego. Art. 441. [ Odpowiedzialnoćć solidarna za szkod� ] ń 1. Jeżeli kilka osb ponosi odpowiedzialnoćć za szkod� wyrz�dzon� czynem niedozwolonym, ich odpowiedzialnoćć jest solidarna. ń 2. Jeżeli szkoda by�a wynikiem dzia�ania lub zaniechania kilku osb, ten, kto szkod� naprawi�, może ż�dać od pozosta�ych zwrotu odpowiedniej cz�ćci zależnie od okolicznoćci, a zw�aszcza od winy danej osoby oraz od stopnia, w jakim przyczyni�a si� do powstania szkody. ń 3. Ten, kto naprawi� szkod�, za ktr� jest odpowiedzialny mimo braku winy, ma zwrotne roszczenie do sprawcy, jeżeli szkoda powsta�a z winy sprawcy. Art. 442. [ Przedawnienie roszczenia o naprawienie szkody wyrz�dzonej czynem niedozwolonym ] ń 1. Roszczenie o naprawienie szkody wyrz�dzonej czynem niedozwolonym ulega przedawnieniu z up�ywem lat trzech od dnia, w ktrym poszkodowany dowiedzia� si� o szkodzie i o osobie obowi�zanej do jej naprawienia. Jednakże w każdym wypadku roszczenie przedawnia si� z up�ywem lat dziesi�ciu od dnia, w ktrym nast�pi�o zdarzenie wyrz�dzaj�ce szkod�. ń 2. Jeżeli szkoda wynik�a ze zbrodni lub wyst�pku, roszczenie o naprawienie szkody ulega przedawnieniu z up�ywem lat dziesi�ciu od dnia pope�nienia przest�pstwa bez wzgl�du na to, kiedy poszkodowany dowiedzia� si� o szkodzie i o osobie obowi�zanej do jej naprawienia. Art. 443. [ Zbieg odpowiedzialnoćci deliktowej i kontraktowej ] Okolicznoćć, że dzia�anie lub zaniechanie, z ktrego szkoda wynik�a, stanowi�o niewykonanie lub nienależyte wykonanie istniej�cego uprzednio zobowi�zania, nie wy��cza roszczenia o naprawienie szkody z tytu�u czynu niedozwolonego, chyba że z trećci istniej�cego uprzednio zobowi�zania wynika co innego. Art. 444. [ Uszkodzenie cia�a, wywo�anie rozstroju zdrowia ] ń 1. W razie uszkodzenia cia�a lub wywo�ania rozstroju zdrowia naprawienie szkody obejmuje wszelkie wynik�e z tego powodu koszty. Na ż�danie poszkodowanego zobowi�zany do naprawienia szkody powinien wy�ożyć z gry sum� potrzebn� na koszty leczenia, a jeżeli poszkodowany sta� si� inwalid�, także sum� potrzebn� na koszty przygotowania do innego zawodu. ń 2. Jeżeli poszkodowany utraci� ca�kowicie lub cz�ćciowo zdolnoćć do pracy zarobkowej albo jeżeli zwi�kszy�y si� jego potrzeby lub zmniejszy�y widoki powodzenia na przysz�oćć, może on ż�dać od zobowi�zanego do naprawienia szkody odpowiedniej renty. ń 3. Jeżeli w chwili wydania wyroku szkody nie da si� dok�adnie ustalić, poszkodowanemu może być przyznana renta tymczasowa. Art. 445. [ Zadoććuczynienie pieni�żne ] ń 1. W wypadkach przewidzianych w artykule poprzedzaj�cym s�d może przyznać poszkodowanemu odpowiedni� sum� tytu�em zadoććuczynienia pieni�żnego za doznan� krzywd�. ń 2. Przepis powyższy stosuje si� rwnież w wypadku pozbawienia wolnoćci oraz w wypadku sk�onienia za pomoc� podst�pu, gwa�tu lub nadużycia stosunku zależnoćci do poddania si� czynowi nierz�dnemu. ń 3. Roszczenie o zadoććuczynienie przechodzi na spadkobiercw tylko wtedy, gdy zosta�o uznane na pićmie albo gdy powdztwo zosta�o wytoczone za życia poszkodowanego. Art. 446. [ �mierć poszkodowanego ] ń 1. Jeżeli wskutek uszkodzenia cia�a lub wywo�ania rozstroju zdrowia nast�pi�a ćmierć poszkodowanego, zobowi�zany do naprawienia szkody powinien zwrcić koszty leczenia i pogrzebu temu, kto je ponis�. ń 2. Osoba, wzgl�dem ktrej ci�ży� na zmar�ym ustawowy obowi�zek alimentacyjny, może ż�dać od zobowi�zanego do naprawienia szkody renty obliczonej stosownie do potrzeb poszkodowanego oraz do możliwoćci zarobkowych i maj�tkowych zmar�ego przez czas prawdopodobnego trwania obowi�zku alimentacyjnego. Takiej samej renty mog� ż�dać inne osoby bliskie, ktrym zmar�y dobrowolnie i stale dostarcza� ćrodkw utrzymania, jeżeli z okolicznoćci wynika, że wymagaj� tego zasady wsp�życia spo�ecznego. ń 3. S�d może ponadto przyznać najbliższym cz�onkom rodziny zmar�ego stosowne odszkodowanie, jeżeli wskutek jego ćmierci nast�pi�o znaczne pogorszenie ich sytuacji życiowej. Art. 4461. [ Roszczenia prenatalne ] [6] Z chwil� urodzenia dziecko może ż�dać naprawienia szkd doznanych przed urodzeniem. Art. 447. [ Jednorazowe odszkodowanie zamiast renty ] Z ważnych powodw s�d może na ż�danie poszkodowanego przyznać mu zamiast renty lub jej cz�ćci odszkodowanie jednorazowe. Dotyczy to w szczeglnoćci wypadku, gdy poszkodowany sta� si� inwalid�, a przyznanie jednorazowego odszkodowania u�atwi mu wykonywanie nowego zawodu. Art. 448. [ Naruszenie dobra osobistego ] W razie naruszenia dobra osobistego s�d może przyznać temu, czyje dobro osobiste zosta�o naruszone odpowiedni� sum� tytu�em zadoććuczynienia pieni�żnego za doznan� krzywd� lub na jego ż�danie zas�dzić odpowiedni� sum� pieni�żn� na wskazany przez niego cel spo�eczny, niezależnie od innych ćrodkw potrzebnych do usuni�cia skutkw naruszenia. Przepis art. 445 ń 3 stosuje si�. Art. 449. [ Niezbywalnoćć roszcze� ] Roszczenia przewidziane w art. 444-448 nie mog� być zbyte, chyba że s� już wymagalne i że zosta�y uznane na pićmie albo przyznane prawomocnym orzeczeniem. Tytu� VI1 ODPOWIEDZIALNO�Ś ZA SZKODó WYRZ"DZON" PRZEZ PRODUKT NIEBEZPIECZNY Art. 4491. [ Produkt niebezpieczny ] ń 1. Kto wytwarza w zakresie swojej dzia�alnoćci gospodarczej (producent) produkt niebezpieczny, odpowiada za szkod� wyrz�dzon� komukolwiek przez ten produkt. ń 2. Przez produkt rozumie si� rzecz ruchom�, choćby zosta�a ona po��czona z inn� rzecz�. Za produkt uważa si� także zwierz�ta i energi� elektryczn�. ń 3. Niebezpieczny jest produkt nie zapewniaj�cy bezpiecze�stwa, jakiego można oczekiwać, uwzgl�dniaj�c normalne użycie produktu. O tym, czy produkt jest bezpieczny, decyduj� okolicznoćci z chwili wprowadzenia go do obrotu, a zw�aszcza sposb zaprezentowania go na rynku oraz podane konsumentowi informacje o w�aćciwoćciach produktu. Produkt nie może być uznany za nie zapewniaj�cy bezpiecze�stwa tylko dlatego, że p�niej wprowadzono do obrotu podobny produkt ulepszony. Art. 4492. [ Przes�anki odpowiedzialnoćci producenta ] Producent odpowiada za szkod� na mieniu tylko wwczas, gdy rzecz zniszczona lub uszkodzona należy do rzeczy zwykle przeznaczanych do osobistego użytku i w taki przede wszystkim sposb korzysta� z niej poszkodowany. Art. 4493. [ Wy��czenie odpowiedzialnoćci za produkt ] ń 1. Producent nie odpowiada za szkod� wyrz�dzon� przez produkt niebezpieczny, jeżeli produktu nie wprowadzi� do obrotu albo gdy wprowadzenie produktu do obrotu nast�pi�o poza zakresem jego dzia�alnoćci gospodarczej. ń 2. Producent nie odpowiada rwnież wtedy, gdy w�aćciwoćci niebezpieczne produktu ujawni�y si� po wprowadzeniu go do obrotu, chyba że wynika�y one z przyczyny tkwi�cej poprzednio w produkcie. Nie odpowiada on także wtedy, gdy nie można by�o przewidzieć niebezpiecznych w�aćciwoćci produktu, uwzgl�dniaj�c stan nauki i techniki w chwili wprowadzenia produktu do obrotu, albo gdy w�aćciwoćci te wynika�y z zastosowania przepisw prawa. Art. 4494. [ Domniemanie wytworzenia i wprowadzenia produktu do obrotu w zakresie dzia�alnoćci producenta ] Domniemywa si�, że produkt niebezpieczny, ktry spowodowa� szkod�, zosta� wytworzony i wprowadzony do obrotu w zakresie dzia�alnoćci gospodarczej producenta. Art. 4495. [ Odpowiedzialnoćć zast�pcza ] ń 1. Wytwrca materia�u, surowca albo cz�ćci sk�adowej produktu odpowiada tak jak producent, chyba że wy��czn� przyczyn� szkody by�a wadliwa konstrukcja produktu lub wskazwki producenta. ń 2. Kto przez umieszczenie na produkcie swojej nazwy, znaku towarowego lub innego oznaczenia odrżniaj�cego podaje si� za producenta, odpowiada jak producent. Tak samo odpowiada ten, kto produkt pochodzenia zagranicznego wprowadza do obrotu krajowego w zakresie swojej dzia�alnoćci gospodarczej (importer). ń 3. Producent oraz osoby wymienione w paragrafach poprzedzaj�cych odpowiadaj� solidarnie. ń 4. Jeżeli nie wiadomo, kto jest producentem lub osob� okrećlon� w ń 2, odpowiada ten, kto w zakresie swojej dzia�alnoćci gospodarczej zby� produkt niebezpieczny, chyba że w ci�gu miesi�ca od daty zawiadomienia o szkodzie wskaże poszkodowanemu osob� i adres producenta lub osoby okrećlonej w ń 2 zdanie pierwsze, a w wypadku towaru importowanego – osob� i adres importera. ń 5. Jeżeli zbywca produktu nie może wskazać producenta ani osb okrećlonych w ń 4, zwalnia go od odpowiedzialnoćci wskazanie osoby, od ktrej sam naby� produkt. Art. 4496. [ Wsplna odpowiedzialnoćć z osob� trzeci� ] Jeżeli za szkod� wyrz�dzon� przez produkt niebezpieczny odpowiada także osoba trzecia, odpowiedzialnoćć tej osoby i osb wymienionych w artyku�ach poprzedzaj�cych jest solidarna. Przepisy art. 441 ń 2 i 3 stosuje si� odpowiednio. Art. 4497. [ Zakres odszkodowania ] ń 1. Odszkodowanie za szkod� na mieniu nie obejmuje uszkodzenia samego produktu ani korzyćci, jakie poszkodowany mg�by osi�gn�ć w zwi�zku z jego używaniem. ń 2. Odszkodowanie na podstawie art. 4491 nie przys�uguje, gdy szkoda na mieniu nie przekracza kwoty b�d�cej rwnowartoćci� 500 EURO. Art. 4498. [ Przedawnienie roszcze� ] Roszczenie o naprawienie szkody wyrz�dzonej przez produkt niebezpieczny ulega przedawnieniu z up�ywem lat trzech od dnia, w ktrym poszkodowany dowiedzia� si� o szkodzie i osobie obowi�zanej do jej naprawienia. Jednak w każdym wypadku roszczenie przedawnia si� z up�ywem lat dziesi�ciu od wprowadzenia produktu do obrotu. Art. 4499. [ Charakter przepisw ] Odpowiedzialnoćci za szkod� wyrz�dzon� przez produkt niebezpieczny nie można wy��czyć ani ograniczyć. Art. 44910. [ Stosunek do innych przepisw ] Przepisy o odpowiedzialnoćci za szkod� wyrz�dzon� przez produkt niebezpieczny nie wy��czaj� odpowiedzialnoćci za szkody na zasadach oglnych, za szkody wynik�e z niewykonania lub nienależytego wykonania zobowi�zania oraz odpowiedzialnoćci z tytu�u r�kojmi za wady i gwarancji jakoćci. Art. 44911. [ Wp�yw wyboru prawa obcego na odpowiedzialnoćć ] Nie można w drodze umowy wy��czyć lub ograniczyć odpowiedzialnoćci okrećlonej w przepisach niniejszego tytu�u, także w razie dokonania wyboru prawa obcego. Tytu� VII WYKONANIE ZOBOWI"ZA� I SKUTKI ICH NIEWYKONANIA DZIA� I WYKONANIE ZOBOWI"ZA� Art. 450. [ Przyj�cie ćwiadczenia cz�ćciowego ] Wierzyciel nie może odmwić przyj�cia ćwiadczenia cz�ćciowego, chociażby ca�a wierzytelnoćć by�a już wymagalna, chyba że przyj�cie takiego ćwiadczenia narusza jego uzasadniony interes. Art. 451. [ Zaliczenie ćwiadczenia ] ń 1. D�użnik maj�cy wzgl�dem tego samego wierzyciela kilka d�ugw tego samego rodzaju może przy spe�nieniu ćwiadczenia wskazać, ktry d�ug chce zaspokoić. Jednakże to, co przypada na poczet danego d�ugu, wierzyciel może przede wszystkim zaliczyć na zwi�zane z tym d�ugiem zaleg�e należnoćci uboczne oraz na zalegaj�ce ćwiadczenia g�wne. ń 2. Jeżeli d�użnik nie wskaza�, ktry z kilku d�ugw chce zaspokoić, a przyj�� pokwitowanie, w ktrym wierzyciel zaliczy� otrzymane ćwiadczenie na poczet jednego z tych d�ugw, d�użnik nie może już ż�dać zaliczenia na poczet innego d�ugu. ń 3. W braku oćwiadczenia d�użnika lub wierzyciela spe�nione ćwiadczenie zalicza si� przede wszystkim na poczet d�ugu wymagalnego, a jeżeli jest kilka d�ugw wymagalnych - na poczet najdawniej wymagalnego. Art. 452. [ �wiadczenie do r�k nieuprawnionego ] Jeżeli ćwiadczenie zosta�o spe�nione do r�k osoby nie uprawnionej do jego przyj�cia, a przyj�cie ćwiadczenia nie zosta�o potwierdzone przez wierzyciela, d�użnik jest zwolniony w takim zakresie, w jakim wierzyciel ze ćwiadczenia skorzysta�. Przepis ten stosuje si� odpowiednio w wypadku, gdy ćwiadczenie zosta�o spe�nione do r�k wierzyciela, ktry by� niezdolny do jego przyj�cia. Art. 453. [ �wiadczenie w miejsce wype�nienia ] Jeżeli d�użnik w celu zwolnienia si� z zobowi�zania spe�nia za zgod� wierzyciela inne ćwiadczenie, zobowi�zanie wygasa. Jednakże gdy przedmiot ćwiadczenia ma wady, d�użnik obowi�zany jest do r�kojmi wed�ug przepisw o r�kojmi przy sprzedaży. Art. 454. [ Miejsce spe�nienia ćwiadczenia ] ń 1. Jeżeli miejsce spe�nienia ćwiadczenia nie jest oznaczone ani nie wynika z w�aćciwoćci zobowi�zania, ćwiadczenie powinno być spe�nione w miejscu, gdzie w chwili powstania zobowi�zania d�użnik mia� zamieszkanie lub siedzib�. Jednakże ćwiadczenie pieni�żne powinno być spe�nione w miejscu zamieszkania lub w siedzibie wierzyciela w chwili spe�nienia ćwiadczenia; jeżeli wierzyciel zmieni� miejsce zamieszkania lub siedzib� po powstaniu zobowi�zania, ponosi spowodowan� przez t� zmian� nadwyżk� kosztw przes�ania. ń 2. Jeżeli zobowi�zanie ma zwi�zek z przedsi�biorstwem d�użnika lub wierzyciela, o miejscu spe�nienia ćwiadczenia rozstrzyga siedziba przedsi�biorstwa. Art. 455. [ Termin spe�nienia ćwiadczenia ] Jeżeli termin spe�nienia ćwiadczenia nie jest oznaczony ani nie wynika z w�aćciwoćci zobowi�zania, ćwiadczenie powinno być spe�nione niezw�ocznie po wezwaniu d�użnika do wykonania. Art. 456. [ �wiadczenie cz�ćciowe ] Jeżeli strony zastrzeg�y w umowie, że spe�nienie ćwiadczenia nast�pować b�dzie cz�ćciami w ci�gu okrećlonego czasu, ale nie ustali�y wielkoćci poszczeglnych ćwiadcze� cz�ćciowych albo terminw, w ktrych ma nast�pić spe�nienie każdego z tych ćwiadcze�, wierzyciel może przez oćwiadczenie, z�ożone d�użnikowi w czasie w�aćciwym, ustalić zarwno wielkoćć poszczeglnych ćwiadcze� cz�ćciowych, jak i termin spe�nienia każdego z nich, jednakże powinien uwzgl�dnić możliwoćci d�użnika oraz sposb spe�nienia ćwiadczenia. Art. 457. [ Domniemanie zastrzeżenia terminu na korzyćć d�użnika ] Termin spe�nienia ćwiadczenia oznaczony przez czynnoćć prawn� poczytuje si� w razie w�tpliwoćci za zastrzeżony na korzyćć d�użnika. Art. 458. [ Natychmiastowa wymagalnoćć ćwiadczenia ] Jeżeli d�użnik sta� si� niewyp�acalny albo jeżeli wskutek okolicznoćci, za ktre ponosi odpowiedzialnoćć, zabezpieczenie wierzytelnoćci uleg�o znacznemu zmniejszeniu, wierzyciel może ż�dać spe�nienia ćwiadczenia bez wzgl�du na zastrzeżony termin. Art. 459. [ Spis inwentarza ] ń 1. Zobowi�zany do wydania zbioru rzeczy lub masy maj�tkowej albo do udzielenia wiadomoćci o zbiorze rzeczy lub o masie maj�tkowej powinien przedstawić wierzycielowi spis rzeczy należ�cych do zbioru lub spis przedmiotw wchodz�cych w sk�ad masy maj�tkowej. ń 2. Jeżeli istnieje uzasadnione przypuszczenie, że przedstawiony spis nie jest rzetelny lub dok�adny, wierzyciel może ż�dać, ażeby d�użnik z�oży� zapewnienie przed s�dem, iż sporz�dzi� spis wed�ug swojej najlepszej wiedzy. Art. 460. [ Rachunek z zarz�du ] ń 1. Zobowi�zany do z�ożenia rachunku z zarz�du powinien przedstawić wierzycielowi na pićmie zestawienie wp�yww i wydatkw wraz z potrzebnymi dowodami. ń 2. Jeżeli istnieje uzasadnione przypuszczenie, że przedstawione zestawienie wp�yww nie jest rzetelne lub dok�adne, wierzyciel może ż�dać, ażeby d�użnik z�oży� zapewnienie przed s�dem, iż sporz�dzi� zestawienie wed�ug swojej najlepszej wiedzy. Art. 461. [ Prawo zatrzymania ] ń 1. Zobowi�zany do wydania cudzej rzeczy może j� zatrzymać aż do chwili zaspokojenia lub zabezpieczenia przys�uguj�cych mu roszcze� o zwrot nak�adw na rzecz oraz roszcze� o naprawienie szkody przez rzecz wyrz�dzonej (prawo zatrzymania). ń 2. Przepisu powyższego nie stosuje si�, gdy obowi�zek wydania rzeczy wynika z czynu niedozwolonego albo gdy chodzi o zwrot rzeczy wynaj�tych, wydzierżawionych lub użyczonych. ń 3. (skrećlony). Art. 462. [ Pokwitowanie ] ń 1. D�użnik, spe�niaj�c ćwiadczenie, może ż�dać od wierzyciela pokwitowania. ń 2. D�użnik może ż�dać pokwitowania w szczeglnej formie, jeżeli ma w tym interes. ń 3. Koszty pokwitowania ponosi d�użnik, chyba że umwiono si� inaczej. Art. 463. [ Odmowa pokwitowania ] Jeżeli wierzyciel odmawia pokwitowania, d�użnik może powstrzymać si� ze spe�nieniem ćwiadczenia albo z�ożyć przedmiot ćwiadczenia do depozytu s�dowego. Art. 464. [ �wiadczenie do r�k osoby okazuj�cej pokwitowanie ] �wiadczenie do r�k osoby, ktra okazuje pokwitowanie wystawione przez wierzyciela, zwalnia d�użnika, chyba że by�o zastrzeżone, iż ćwiadczenie ma nast�pić do r�k w�asnych wierzyciela, albo chyba że d�użnik dzia�a� w z�ej wierze. Art. 465. [ Zwrot dokumentu stwierdzaj�cego zobowi�zanie ] ń 1. Jeżeli istnieje dokument stwierdzaj�cy zobowi�zanie, d�użnik spe�niaj�c ćwiadczenie może ż�dać zwrotu dokumentu. Jednakże gdy wierzyciel ma interes w zachowaniu dokumentu, w szczeglnoćci gdy ćwiadczenie zosta�o spe�nione tylko cz�ćciowo, d�użnik może ż�dać uczynienia odpowiedniej wzmianki na dokumencie. ń 2. W razie utraty dokumentu d�użnik może, niezależnie od pokwitowania, ż�dać od wierzyciela oćwiadczenia na pićmie, że dokument zosta� utracony. ń 3. Jeżeli wierzyciel odmawia zwrotu dokumentu lub uczynienia na nim odpowiedniej wzmianki albo pisemnego oćwiadczenia o utracie dokumentu, d�użnik może powstrzymać si� ze spe�nieniem ćwiadczenia albo z�ożyć jego przedmiot do depozytu s�dowego. Art. 466. [ Domniemanie zap�aty należnoćci ubocznych ] Z pokwitowania zap�aty d�użnej sumy wynika domniemanie zap�aty należnoćci ubocznych. Z pokwitowania ćwiadczenia okresowego wynika domniemanie, że spe�nione zosta�y rwnież ćwiadczenia okresowe wymagalne wczećniej. Art. 467. [ Z�ożenie do depozytu s�dowego ] Poza wypadkami przewidzianymi w innych przepisach d�użnik może z�ożyć przedmiot ćwiadczenia do depozytu s�dowego: 1) jeżeli wskutek okolicznoćci, za ktre nie ponosi odpowiedzialnoćci, nie wie, kto jest wierzycielem, albo nie zna miejsca zamieszkania lub siedziby wierzyciela; 2) jeżeli wierzyciel nie ma pe�nej zdolnoćci do czynnoćci prawnych ani przedstawiciela uprawnionego do przyj�cia ćwiadczenia; 3) jeżeli powsta� spr, kto jest wierzycielem; 4) jeżeli z powodu innych okolicznoćci dotycz�cych osoby wierzyciela ćwiadczenie nie może być spe�nione. Art. 468. [ Zawiadomienie o z�ożeniu do depozytu ] ń 1. O z�ożeniu przedmiotu ćwiadczenia do depozytu s�dowego d�użnik powinien niezw�ocznie zawiadomić wierzyciela, chyba że zawiadomienie napotyka trudne do przezwyci�żenia przeszkody. Zawiadomienie powinno nast�pić na pićmie. ń 2. W razie niewykonania powyższego obowi�zku d�użnik jest odpowiedzialny za wynik�� st�d szkod�. Art. 469. [ Odbir przedmiotu z depozytu ] ń 1. Dopki wierzyciel nie zaż�da� wydania przedmiotu ćwiadczenia z depozytu s�dowego, d�użnik może przedmiot z�ożony odebrać. ń 2. Jeżeli d�użnik odbierze przedmiot ćwiadczenia z depozytu s�dowego, z�ożenie do depozytu uważa si� za nieby�e. Art. 470. [ Skutki z�ożenia do depozytu ] Ważne z�ożenie do depozytu s�dowego ma takie same skutki jak spe�nienie ćwiadczenia i zobowi�zuje wierzyciela do zwrotu d�użnikowi kosztw z�ożenia. DZIA� II SKUTKI NIEWYKONANIA ZOBOWI"ZA� Art. 471. [ Odpowiedzialnoćć za niewykonanie lub nienależyte wykonanie zobowi�zania ] D�użnik obowi�zany jest do naprawienia szkody wynik�ej z niewykonania lub nienależytego wykonania zobowi�zania, chyba że niewykonanie lub nienależyte wykonanie jest nast�pstwem okolicznoćci, za ktre d�użnik odpowiedzialnoćci nie ponosi. Art. 472. [ Niezachowanie należytej starannoćci ] Jeżeli ze szczeglnego przepisu ustawy albo z czynnoćci prawnej nie wynika nic innego, d�użnik odpowiedzialny jest za niezachowanie należytej starannoćci. Art. 473. [ Umowne rozszerzenie odpowiedzialnoćci ] ń 1. D�użnik może przez umow� przyj�ć odpowiedzialnoćć za niewykonanie lub za nienależyte wykonanie zobowi�zania z powodu oznaczonych okolicznoćci, za ktre na mocy ustawy odpowiedzialnoćci nie ponosi. ń 2. Nieważne jest zastrzeżenie, iż d�użnik nie b�dzie odpowiedzialny za szkod�, ktr� może wyrz�dzić wierzycielowi umyćlnie. Art. 474. [ Odpowiedzialnoćć za inne osoby ] D�użnik odpowiedzialny jest jak za w�asne dzia�anie lub zaniechanie za dzia�ania i zaniechania osb, z ktrych pomoc� zobowi�zanie wykonywa, jak rwnież osb, ktrym wykonanie zobowi�zania powierza. Przepis powyższy stosuje si� także w wypadku, gdy zobowi�zanie wykonywa przedstawiciel ustawowy d�użnika. Art. 475. [ Nast�pcza niemożliwoćć ćwiadczenia ] ń 1. Jeżeli ćwiadczenie sta�o si� niemożliwe skutkiem okolicznoćci, za ktre d�użnik odpowiedzialnoćci nie ponosi, zobowi�zanie wygasa. ń 2. Jeżeli rzecz b�d�ca przedmiotem ćwiadczenia zosta�a zbyta, utracona lub uszkodzona, d�użnik obowi�zany jest wydać wszystko, co uzyska� w zamian za t� rzecz albo jako naprawienie szkody. Art. 476. [ Zw�oka d�użnika ] D�użnik dopuszcza si� zw�oki, gdy nie spe�nia ćwiadczenia w terminie, a jeżeli termin nie jest oznaczony, gdy nie spe�nia ćwiadczenia niezw�ocznie po wezwaniu przez wierzyciela. Nie dotyczy to wypadku, gdy op�nienie w spe�nieniu ćwiadczenia jest nast�pstwem okolicznoćci, za ktre d�użnik odpowiedzialnoćci nie ponosi. Art. 477. [ Nast�pstwa zw�oki d�użnika ] ń 1. W razie zw�oki d�użnika wierzyciel może ż�dać, niezależnie od wykonania zobowi�zania, naprawienia szkody wynik�ej ze zw�oki. ń 2. Jednakże gdy wskutek zw�oki d�użnika ćwiadczenie utraci�o dla wierzyciela ca�kowicie lub w przeważaj�cym stopniu znaczenie, wierzyciel może ćwiadczenia nie przyj�ć i ż�dać naprawienia szkody wynik�ej z niewykonania zobowi�zania. Art. 478. [ Utrata lub uszkodzenie przedmiotu ćwiadczenia ] Jeżeli przedmiotem ćwiadczenia jest rzecz oznaczona co do tożsamoćci, d�użnik b�d�cy w zw�oce odpowiedzialny jest za utrat� lub uszkodzenie przedmiotu ćwiadczenia, chyba że utrata lub uszkodzenie nast�pi�oby także wtedy, gdyby ćwiadczenie zosta�o spe�nione w czasie w�aćciwym. Art. 479. [ Nabycie rzeczy na koszt d�użnika ] Jeżeli przedmiotem ćwiadczenia jest okrećlona iloćć rzeczy oznaczonych tylko co do gatunku, wierzyciel może w razie zw�oki d�użnika nabyć na jego koszt tak� sam� iloćć rzeczy tego samego gatunku albo ż�dać od d�użnika zap�aty ich wartoćci, zachowuj�c w obu wypadkach roszczenie o naprawienie szkody wynik�ej ze zw�oki. Art. 480. [ Wykonanie zast�pcze ] ń 1. W razie zw�oki d�użnika w wykonaniu zobowi�zania czynienia, wierzyciel może, zachowuj�c roszczenie o naprawienie szkody, ż�dać upoważnienia przez s�d do wykonania czynnoćci na koszt d�użnika. ń 2. Jeżeli ćwiadczenie polega na zaniechaniu, wierzyciel może, zachowuj�c roszczenie o naprawienie szkody, ż�dać upoważnienia przez s�d do usuni�cia na koszt d�użnika wszystkiego, co d�użnik wbrew zobowi�zaniu uczyni�. ń 3. W wypadkach nag�ych wierzyciel może, zachowuj�c roszczenie o naprawienie szkody, wykonać bez upoważnienia s�du czynnoćć na koszt d�użnika lub usun�ć na jego koszt to, co d�użnik wbrew zobowi�zaniu uczyni�. Art. 481. [ Odsetki za op�nienie ] ń 1. Jeżeli d�użnik op�nia si� ze spe�nieniem ćwiadczenia pieni�żnego, wierzyciel może ż�dać odsetek za czas op�nienia, chociażby nie ponis� żadnej szkody i chociażby op�nienie by�o nast�pstwem okolicznoćci, za ktre d�użnik odpowiedzialnoćci nie ponosi. ń 2. Jeżeli stopa odsetek za op�nienie nie by�a z gry oznaczona, należ� si� odsetki ustawowe. Jednakże gdy wierzytelnoćć jest oprocentowana wed�ug stopy wyższej niż stopa ustawowa, wierzyciel może ż�dać odsetek za op�nienie wed�ug tej wyższej stopy. ń 3. W razie zw�oki d�użnika wierzyciel może nadto ż�dać naprawienia szkody na zasadach oglnych. Art. 482. [ Zakaz anatocyzmu ] ń 1. Od zaleg�ych odsetek można ż�dać odsetek za op�nienie dopiero od chwili wytoczenia o nie powdztwa, chyba że po powstaniu zaleg�oćci strony zgodzi�y si� na doliczenie zaleg�ych odsetek do d�użnej sumy. ń 2. Przepis paragrafu poprzedzaj�cego nie dotyczy pożyczek d�ugoterminowych udzielanych przez instytucje kredytowe. Art. 483. [ Kara umowna ] ń 1. Można zastrzec w umowie, że naprawienie szkody wynik�ej z niewykonania lub nienależytego wykonania zobowi�zania niepieni�żnego nast�pi przez zap�at� okrećlonej sumy (kara umowna). ń 2. D�użnik nie może bez zgody wierzyciela zwolnić si� z zobowi�zania przez zap�at� kary umownej. Art. 484. [ Wysokoćć kary ] ń 1. W razie niewykonania lub nienależytego wykonania zobowi�zania kara umowna należy si� wierzycielowi w zastrzeżonej na ten wypadek wysokoćci bez wzgl�du na wysokoćć poniesionej szkody. ��danie odszkodowania przenosz�cego wysokoćć zastrzeżonej kary nie jest dopuszczalne, chyba że strony inaczej postanowi�y. ń 2. Jeżeli zobowi�zanie zosta�o w znacznej cz�ćci wykonane, d�użnik może ż�dać zmniejszenia kary umownej; to samo dotyczy wypadku, gdy kara umowna jest raż�co wygrowana. Art. 485. [ Stosowanie przepisw o karze umownej ] Jeżeli przepis szczeglny stanowi, że w razie niewykonania lub nienależytego wykonania zobowi�zania niepieni�żnego d�użnik, nawet bez umownego zastrzeżenia, obowi�zany jest zap�acić wierzycielowi okrećlon� sum�, stosuje si� odpowiednio przepisy o karze umownej. Art. 486. [ Zw�oka wierzyciela ] ń 1. W razie zw�oki wierzyciela d�użnik może ż�dać naprawienia wynik�ej st�d szkody; może rwnież z�ożyć przedmiot ćwiadczenia do depozytu s�dowego. ń 2. Wierzyciel dopuszcza si� zw�oki, gdy bez uzasadnionego powodu b�d� uchyla si� od przyj�cia zaofiarowanego ćwiadczenia, b�d� odmawia dokonania czynnoćci, bez ktrej ćwiadczenie nie może być spe�nione, b�d� oćwiadcza d�użnikowi, że ćwiadczenia nie przyjmie. DZIA� III WYKONANIE I SKUTKI NIEWYKONANIA ZOBOWI"ZA� Z UM�W WZAJEMNYCH Art. 487. [ Umowy wzajemne ] ń 1. Wykonanie i skutki niewykonania zobowi�za� z umw wzajemnych podlegaj� przepisom dzia�w poprzedzaj�cych niniejszego tytu�u, o ile przepisy dzia�u niniejszego nie stanowi� inaczej. ń 2. Umowa jest wzajemna, gdy obie strony zobowi�zuj� si� w taki sposb, że ćwiadczenie jednej z nich ma być odpowiednikiem ćwiadczenia drugiej. Art. 488. [ Jednoczesne spe�nienie ćwiadcze� wzajemnych ] ń 1. �wiadczenia b�d�ce przedmiotem zobowi�za� z umw wzajemnych (ćwiadczenia wzajemne) powinny być spe�nione jednoczećnie, chyba że z umowy, z ustawy albo z orzeczenia s�du lub decyzji innego w�aćciwego organu wynika, iż jedna ze stron obowi�zana jest do wczećniejszego ćwiadczenia. ń 2. Jeżeli ćwiadczenia wzajemne powinny być spe�nione jednoczećnie, każda ze stron może powstrzymać si� ze spe�nieniem ćwiadczenia, dopki druga strona nie zaofiaruje ćwiadczenia wzajemnego. Art. 489. (skrećlony). Art. 490. [ Powstrzymanie si� ze spe�nieniem ćwiadczenia ] ń 1. Jeżeli jedna ze stron obowi�zana jest spe�nić ćwiadczenie wzajemne wczećniej, a spe�nienie ćwiadczenia przez drug� stron� jest w�tpliwe ze wzgl�du na jej stan maj�tkowy, strona zobowi�zana do wczećniejszego ćwiadczenia może powstrzymać si� z jego spe�nieniem, dopki druga strona nie zaofiaruje ćwiadczenia wzajemnego lub nie da zabezpieczenia. ń 2. Uprawnienia powyższe nie przys�uguj� stronie, ktra w chwili zawarcia umowy wiedzia�a o z�ym stanie maj�tkowym drugiej strony. ń 3. (skrećlony). Art. 491. [ Zw�oka jednej ze stron ] ń 1. Jeżeli jedna ze stron dopuszcza si� zw�oki w wykonaniu zobowi�zania z umowy wzajemnej, druga strona może wyznaczyć jej odpowiedni dodatkowy termin do wykonania z zagrożeniem, iż w razie bezskutecznego up�ywu wyznaczonego terminu b�dzie uprawniona do odst�pienia od umowy. Może rwnież b�d� bez wyznaczenia terminu dodatkowego, b�d� też po jego bezskutecznym up�ywie ż�dać wykonania zobowi�zania i naprawienia szkody wynik�ej ze zw�oki. ń 2. Jeżeli ćwiadczenia obu stron s� podzielne, a jedna ze stron dopuszcza si� zw�oki tylko co do cz�ćci ćwiadczenia, uprawnienie do odst�pienia od umowy przys�uguj�ce drugiej stronie ogranicza si�, wed�ug jej wyboru, albo do tej cz�ćci, albo do ca�ej reszty nie spe�nionego ćwiadczenia. Strona ta może odst�pić od umowy w ca�oćci, jeżeli wykonanie cz�ćciowe nie mia�oby dla niej znaczenia ze wzgl�du na w�aćciwoćci zobowi�zania albo ze wzgl�du na zamierzony przez ni� cel umowy, wiadomy stronie b�d�cej w zw�oce. Art. 492. [ Prawo odst�pienia ] Jeżeli uprawnienie do odst�pienia od umowy wzajemnej zosta�o zastrzeżone na wypadek niewykonania zobowi�zania w terminie ćcićle okrećlonym, strona uprawniona może w razie zw�oki drugiej strony odst�pić od umowy bez wyznaczenia terminu dodatkowego. To samo dotyczy wypadku, gdy wykonanie zobowi�zania przez jedn� ze stron po terminie nie mia�oby dla drugiej strony znaczenia ze wzgl�du na w�aćciwoćci zobowi�zania albo ze wzgl�du na zamierzony przez ni� cel umowy, wiadomy stronie b�d�cej w zw�oce. Art. 493. [ Niemożliwoćć jednego ze ćwiadcze� wzajemnych ] ń 1. Jeżeli jedno ze ćwiadcze� wzajemnych sta�o si� niemożliwe wskutek okolicznoćci, za ktre ponosi odpowiedzialnoćć strona zobowi�zana, druga strona może, wed�ug swego wyboru, albo ż�dać naprawienia szkody wynik�ej z niewykonania zobowi�zania, albo od umowy odst�pić. ń 2. W razie cz�ćciowej niemożliwoćci ćwiadczenia jednej ze stron druga strona może od umowy odst�pić, jeżeli wykonanie cz�ćciowe nie mia�oby dla niej znaczenia ze wzgl�du na w�aćciwoćci zobowi�zania albo ze wzgl�du na zamierzony przez t� stron� cel umowy, wiadomy stronie, ktrej ćwiadczenie sta�o si� cz�ćciowo niemożliwe. Art. 494. [ Odst�pienie od umowy ] Strona, ktra odst�puje od umowy wzajemnej, obowi�zana jest zwrcić drugiej stronie wszystko, co otrzyma�a od niej na mocy umowy; może ż�dać nie tylko zwrotu tego, co ćwiadczy�a, lecz rwnież naprawienia szkody wynik�ej z niewykonania zobowi�zania. Art. 495. [ Niezawiniona niemożliwoćć ćwiadczenia ] ń 1. Jeżeli jedno ze ćwiadcze� wzajemnych sta�o si� niemożliwe wskutek okolicznoćci, za ktre żadna ze stron odpowiedzialnoćci nie ponosi, strona, ktra mia�a to ćwiadczenie spe�nić, nie może ż�dać ćwiadczenia wzajemnego, a w wypadku, gdy je już otrzyma�a, obowi�zana jest do zwrotu wed�ug przepisw o bezpodstawnym wzbogaceniu. ń 2. Jeżeli ćwiadczenie jednej ze stron sta�o si� niemożliwe tylko cz�ćciowo, strona ta traci prawo do odpowiedniej cz�ćci ćwiadczenia wzajemnego. Jednakże druga strona może od umowy odst�pić, jeżeli wykonanie cz�ćciowe nie mia�oby dla niej znaczenia ze wzgl�du na w�aćciwoćci zobowi�zania albo ze wzgl�du na zamierzony przez t� stron� cel umowy, wiadomy stronie, ktrej ćwiadczenie sta�o si� cz�ćciowo niemożliwe. Art. 496. [ Prawo zatrzymania ] Jeżeli wskutek odst�pienia od umowy strony maj� dokonać zwrotu ćwiadcze� wzajemnych, każdej z nich przys�uguje prawo zatrzymania, dopki druga strona nie zaofiaruje zwrotu otrzymanego ćwiadczenia albo nie zabezpieczy roszczenia o zwrot. Art. 497. [ Stosowanie przepisw ustawy ] Przepis artyku�u poprzedzaj�cego stosuje si� odpowiednio w razie rozwi�zania lub nieważnoćci umowy wzajemnej. Tytu� VIII POTR"CENIE, ODNOWIENIE, ZWOLNIENIE Z D�UGU Art. 498. [ Dopuszczalnoćć potr�cenia ] ń 1. Gdy dwie osoby s� jednoczećnie wzgl�dem siebie d�użnikami i wierzycielami, każda z nich może potr�cić swoj� wierzytelnoćć z wierzytelnoćci drugiej strony, jeżeli przedmiotem obu wierzytelnoćci s� pieni�dze lub rzeczy tej samej jakoćci oznaczone tylko co do gatunku, a obie wierzytelnoćci s� wymagalne i mog� być dochodzone przed s�dem lub przed innym organem pa�stwowym. ń 2. Wskutek potr�cenia obie wierzytelnoćci umarzaj� si� nawzajem do wysokoćci wierzytelnoćci niższej. Art. 499. [ Sposb potr�cenia ] Potr�cenia dokonywa si� przez oćwiadczenie z�ożone drugiej stronie. Oćwiadczenie ma moc wsteczn� od chwili, kiedy potr�cenie sta�o si� możliwe. Art. 500. [ Rżne miejsca spe�nienia ćwiadcze� ] Jeżeli przedmiotem potr�cenia s� wierzytelnoćci, ktrych miejsca spe�nienia ćwiadcze� s� rżne, strona korzystaj�ca z możnoćci potr�cenia obowi�zana jest uićcić drugiej stronie sum� potrzebn� do pokrycia wynikaj�cego dla niej uszczerbku. Art. 501. [ Odroczenie wykonania zobowi�zania ] Odroczenie wykonania zobowi�zania udzielone przez s�d albo bezp�atnie przez wierzyciela nie wy��cza potr�cenia. Art. 502. [ Potr�cenie wierzytelnoćci przedawnionej ] Wierzytelnoćć przedawniona może być potr�cona, jeżeli w chwili, gdy potr�cenie sta�o si� możliwe, przedawnienie jeszcze nie nast�pi�o. Art. 503. [ Stosowanie przepisw o zaliczeniu zap�aty ] Przepisy o zaliczeniu zap�aty stosuje si� odpowiednio do potr�cenia. Art. 504. [ Potr�cenie zaj�tej wierzytelnoćci ] Zaj�cie wierzytelnoćci przez osob� trzeci� wy��cza umorzenie tej wierzytelnoćci przez potr�cenie tylko wtedy, gdy d�użnik sta� si� wierzycielem swego wierzyciela dopiero po dokonaniu zaj�cia albo gdy jego wierzytelnoćć sta�a si� wymagalna po tej chwili, a przy tym dopiero p�niej aniżeli wierzytelnoćć zaj�ta. Art. 505. [ Wy��czenie potr�cenia ] Nie mog� być umorzone przez potr�cenie: 1) wierzytelnoćci nie ulegaj�ce zaj�ciu; 2) wierzytelnoćci o dostarczenie ćrodkw utrzymania; 3) wierzytelnoćci wynikaj�ce z czynw niedozwolonych; 4) wierzytelnoćci, co do ktrych potr�cenie jest wy��czone przez przepisy szczeglne. Art. 506. [ Odnowienie ] ń 1. Jeżeli w celu umorzenia zobowi�zania d�użnik zobowi�zuje si� za zgod� wierzyciela spe�nić inne ćwiadczenie albo nawet to samo ćwiadczenie, lecz z innej podstawy prawnej, zobowi�zanie dotychczasowe wygasa (odnowienie). ń 2. W razie w�tpliwoćci poczytuje si�, że zmiana trećci dotychczasowego zobowi�zania nie stanowi odnowienia. Dotyczy to w szczeglnoćci wypadku, gdy wierzyciel otrzymuje od d�użnika weksel lub czek. Art. 507. [ Zabezpieczenia w razie odnowienia ] Jeżeli wierzytelnoćć by�a zabezpieczona por�czeniem lub ograniczonym prawem rzeczowym ustanowionym przez osob� trzeci�, por�czenie lub ograniczone prawo rzeczowe wygasa z chwil� odnowienia, chyba że por�czyciel lub osoba trzecia wyrazi zgod� na dalsze trwanie zabezpieczenia. Art. 508. [ Zwolnienie z d�ugu ] Zobowi�zanie wygasa, gdy wierzyciel zwalnia d�użnika z d�ugu, a d�użnik zwolnienie przyjmuje. Tytu� IX ZMIANA WIERZYCIELA LUB D�U�NIKA DZIA� I ZMIANA WIERZYCIELA Art. 509. [ Przelew ] ń 1. Wierzyciel może bez zgody d�użnika przeniećć wierzytelnoćć na osob� trzeci� (przelew), chyba że sprzeciwia�oby si� to ustawie, zastrzeżeniu umownemu albo w�aćciwoćci zobowi�zania. ń 2. Wraz z wierzytelnoćci� przechodz� na nabywc� wszelkie zwi�zane z ni� prawa, w szczeglnoćci roszczenie o zaleg�e odsetki. Art. 510. [ Konsensualnoćć i kauzalnoćć umowy przelewu wierzytelnoćci ] ń 1. Umowa sprzedaży, zamiany, darowizny lub inna umowa zobowi�zuj�ca do przeniesienia wierzytelnoćci przenosi wierzytelnoćć na nabywc�, chyba że przepis szczeglny stanowi inaczej albo że strony inaczej postanowi�y. ń 2. Jeżeli zawarcie umowy przelewu nast�puje w wykonaniu zobowi�zania wynikaj�cego z uprzednio zawartej umowy zobowi�zuj�cej do przeniesienia wierzytelnoćci, z zapisu, z bezpodstawnego wzbogacenia lub z innego zdarzenia, ważnoćć umowy przelewu zależy od istnienia tego zobowi�zania. Art. 511. [ Forma przelewu ] Jeżeli wierzytelnoćć jest stwierdzona pismem, przelew tej wierzytelnoćci powinien być rwnież pismem stwierdzony. Art. 512. [ Zap�ata do r�k zbywcy wierzytelnoćci ] Dopki zbywca nie zawiadomi� d�użnika o przelewie, spe�nienie ćwiadczenia do r�k poprzedniego wierzyciela ma skutek wzgl�dem nabywcy, chyba że w chwili spe�nienia ćwiadczenia d�użnik wiedzia� o przelewie. Przepis ten stosuje si� odpowiednio do innych czynnoćci prawnych dokonanych mi�dzy d�użnikiem a poprzednim wierzycielem. Art. 513. [ Zarzuty d�użnika ] ń 1. D�użnikowi przys�uguj� przeciwko nabywcy wierzytelnoćci wszelkie zarzuty, ktre mia� przeciwko zbywcy w chwili powzi�cia wiadomoćci o przelewie. ń 2. D�użnik może z przelanej wierzytelnoćci potr�cić wierzytelnoćć, ktra mu przys�uguje wzgl�dem zbywcy, chociażby sta�a si� wymagalna dopiero po otrzymaniu przez d�użnika zawiadomienia o przelewie. Nie dotyczy to jednak wypadku, gdy wierzytelnoćć przys�uguj�ca wzgl�dem zbywcy sta�a si� wymagalna p�niej niż wierzytelnoćć b�d�ca przedmiotem przelewu. Art. 514. [ Zastrzeżenie zgody d�użnika ] Jeżeli wierzytelnoćć jest stwierdzona pismem, zastrzeżenie umowne, iż przelew nie może nast�pić bez zgody d�użnika, jest skuteczne wzgl�dem nabywcy tylko wtedy, gdy pismo zawiera wzmiank� o tym zastrzeżeniu, chyba że nabywca w chwili przelewu o zastrzeżeniu wiedzia�. Art. 515. [ Zarzuty zbywcy ] Jeżeli d�użnik, ktry otrzyma� o przelewie pisemne zawiadomienie pochodz�ce od zbywcy, spe�ni� ćwiadczenie do r�k nabywcy wierzytelnoćci, zbywca może powo�ać si� wobec d�użnika na nieważnoćć przelewu albo na zarzuty wynikaj�ce z jego podstawy prawnej tylko wtedy, gdy w chwili spe�nienia ćwiadczenia by�y one d�użnikowi wiadome. Przepis ten stosuje si� odpowiednio do innych czynnoćci prawnych dokonanych mi�dzy d�użnikiem a nabywc� wierzytelnoćci. Art. 516. [ Odpowiedzialnoćć zbywcy ] Zbywca wierzytelnoćci ponosi wzgl�dem nabywcy odpowiedzialnoćć za to, że wierzytelnoćć mu przys�uguje. Za wyp�acalnoćć d�użnika w chwili przelewu ponosi odpowiedzialnoćć tylko o tyle, o ile t� odpowiedzialnoćć na siebie przyj��. Art. 517. [ Wy��czenie przelewu ] ń 1. Przepisw o przelewie nie stosuje si� do wierzytelnoćci zwi�zanych z dokumentem na okaziciela lub z dokumentem zbywalnym przez indos. ń 2. Przeniesienie wierzytelnoćci z dokumentu na okaziciela nast�puje przez przeniesienie w�asnoćci dokumentu. Do przeniesienia w�asnoćci dokumentu potrzebne jest jego wydanie. Art. 518. [ Nabycie wierzytelnoćci ] ń 1. Osoba trzecia, ktra sp�aca wierzyciela, nabywa sp�acon� wierzytelnoćć do wysokoćci dokonanej zap�aty: 1) jeżeli p�aci cudzy d�ug, za ktry jest odpowiedzialna osobićcie albo pewnymi przedmiotami maj�tkowymi; 2) jeżeli przys�uguje jej prawo, przed ktrym sp�acona wierzytelnoćć ma pierwsze�stwo zaspokojenia; 3) jeżeli dzia�a za zgod� d�użnika w celu wst�pienia w prawa wierzyciela; zgoda d�użnika powinna być pod nieważnoćci� wyrażona na pićmie; 4) jeżeli to przewiduj� przepisy szczeglne. ń 2. W wypadkach powyższych wierzyciel nie może odmwić przyj�cia ćwiadczenia, ktre jest już wymagalne. ń 3. Jeżeli wierzyciel zosta� sp�acony przez osob� trzeci� tylko w cz�ćci, przys�uguje mu co do pozosta�ej cz�ćci pierwsze�stwo zaspokojenia przed wierzytelnoćci�, ktra przesz�a na osob� trzeci� wskutek zap�aty cz�ćciowej. DZIA� II ZMIANA D�U�NIKA Art. 519. [ Przej�cie d�ugu ] ń 1. Osoba trzecia może wst�pić na miejsce d�użnika, ktry zostaje z d�ugu zwolniony (przej�cie d�ugu). ń 2. Przej�cie d�ugu może nast�pić: 1) przez umow� mi�dzy wierzycielem a osob� trzeci� za zgod� d�użnika; oćwiadczenie d�użnika może być z�ożone ktrejkolwiek ze stron; 2) przez umow� mi�dzy d�użnikiem a osob� trzeci� za zgod� wierzyciela; oćwiadczenie wierzyciela może być z�ożone ktrejkolwiek ze stron; jest ono bezskuteczne, jeżeli wierzyciel nie wiedzia�, że osoba przejmuj�ca d�ug jest niewyp�acalna. Art. 520. [ Termin wyrażenia zgody ] Każda ze stron, ktre zawar�y umow� o przej�cie d�ugu, może wyznaczyć osobie, ktrej zgoda jest potrzebna do skutecznoćci przej�cia, odpowiedni termin do wyrażenia zgody; bezskuteczny up�yw wyznaczonego terminu jest jednoznaczny z odmwieniem zgody. Art. 521. [ Odmowa zgody ] ń 1. Jeżeli skutecznoćć umowy o przej�cie d�ugu zależy od zgody d�użnika, a d�użnik zgody odmwi�, umow� uważa si� za nie zawart�. ń 2. Jeżeli skutecznoćć umowy o przej�cie d�ugu zależy od zgody wierzyciela, a wierzyciel zgody odmwi�, strona, ktra wed�ug umowy mia�a przej�ć d�ug, jest odpowiedzialna wzgl�dem d�użnika za to, że wierzyciel nie b�dzie od niego ż�da� spe�nienia ćwiadczenia. Art. 522. [ Forma umowy o przej�cie d�ugu ] Umowa o przej�cie d�ugu powinna być pod nieważnoćci� zawarta na pićmie. To samo dotyczy zgody wierzyciela na przej�cie d�ugu. Art. 523. [ Domniemanie przej�cia d�ugu ] Jeżeli w umowie o przeniesienie w�asnoćci nieruchomoćci nabywca zobowi�za� si� zwolnić zbywc� od zwi�zanych z w�asnoćci� d�ugw, poczytuje si� w razie w�tpliwoćci, że strony zawar�y umow� o przej�cie tych d�ugw przez nabywc�. Art. 524. [ Zarzuty przejmuj�cego d�ug ] ń 1. Przejmuj�cemu d�ug przys�uguj� przeciwko wierzycielowi wszelkie zarzuty, ktre mia� dotychczasowy d�użnik, z wyj�tkiem zarzutu potr�cenia z wierzytelnoćci dotychczasowego d�użnika. ń 2. Przejmuj�cy d�ug nie może powo�ywać si� wzgl�dem wierzyciela na zarzuty wynikaj�ce z istniej�cego mi�dzy przejmuj�cym d�ug a dotychczasowym d�użnikiem stosunku prawnego, b�d�cego podstaw� prawn� przej�cia d�ugu; nie dotyczy to jednak zarzutw, o ktrych wierzyciel wiedzia�. Art. 525. [ Wygaćni�cie zabezpiecze� ] Jeżeli wierzytelnoćć by�a zabezpieczona por�czeniem lub ograniczonym prawem rzeczowym ustanowionym przez osob� trzeci�, por�czenie lub ograniczone prawo rzeczowe wygasa z chwil� przej�cia d�ugu, chyba że por�czyciel lub osoba trzecia wyrazi zgod� na dalsze trwanie zabezpieczenia. Art. 526. [ Odpowiedzialnoćć nabywcy przedsi�biorstwa lub gospodarstwa ] Nabywca przedsi�biorstwa lub gospodarstwa rolnego jest odpowiedzialny solidarnie ze zbywc� za jego zobowi�zania zwi�zane z prowadzeniem przedsi�biorstwa lub gospodarstwa, chyba że w chwili nabycia nie wiedzia� o tych zobowi�zaniach mimo zachowania należytej starannoćci. Odpowiedzialnoćć nabywcy ogranicza si� do wartoćci nabytego przedsi�biorstwa lub gospodarstwa rolnego wed�ug stanu w chwili nabycia, a wed�ug cen w chwili zaspokojenia wierzyciela. Odpowiedzialnoćci tej nie można bez zgody wierzycieli wy��czyć ani ograniczyć. Tytu� X OCHRONA WIERZYCIELA W RAZIE NIEWYP�ACALNO�CI D�U�NIKA Art. 527. [ Ochrona wierzycieli ] ń 1. Gdy wskutek czynnoćci prawnej d�użnika dokonanej z pokrzywdzeniem wierzycieli osoba trzecia uzyska�a korzyćć maj�tkow�, każdy z wierzycieli może ż�dać uznania tej czynnoćci za bezskuteczn� w stosunku do niego, jeżeli d�użnik dzia�a� ze ćwiadomoćci� pokrzywdzenia wierzycieli, a osoba trzecia o tym wiedzia�a lub przy zachowaniu należytej starannoćci mog�a si� dowiedzieć. ń 2. Czynnoćć prawna d�użnika jest dokonana z pokrzywdzeniem wierzycieli, jeżeli wskutek tej czynnoćci d�użnik sta� si� niewyp�acalny albo sta� si� niewyp�acalny w wyższym stopniu, niż by� przed dokonaniem czynnoćci. ń 3. Jeżeli wskutek czynnoćci prawnej d�użnika dokonanej z pokrzywdzeniem wierzycieli uzyska�a korzyćć maj�tkow� osoba b�d�ca w bliskim z nim stosunku, domniemywa si�, że osoba ta wiedzia�a, iż d�użnik dzia�a� ze ćwiadomoćci� pokrzywdzenia wierzycieli. ń 4. Jeżeli wskutek czynnoćci prawnej d�użnika dokonanej z pokrzywdzeniem wierzycieli korzyćć maj�tkow� uzyska� przedsi�biorca pozostaj�cy z d�użnikiem w sta�ych stosunkach gospodarczych, domniemywa si�, że by�o mu wiadome, iż d�użnik dzia�a� ze ćwiadomoćci� pokrzywdzenia wierzycieli. Art. 528. [ Bezskutecznoćć czynnoćci nieodp�atnej ] Jeżeli wskutek czynnoćci prawnej dokonanej przez d�użnika z pokrzywdzeniem wierzycieli osoba trzecia uzyska�a korzyćć maj�tkow� bezp�atnie, wierzyciel może ż�dać uznania czynnoćci za bezskuteczn�, chociażby osoba ta nie wiedzia�a i nawet przy zachowaniu należytej starannoćci nie mog�a si� dowiedzieć, że d�użnik dzia�a� ze ćwiadomoćci� pokrzywdzenia wierzycieli. Art. 529. [ Domniemanie ćwiadomoćci pokrzywdzenia wierzycieli ] Jeżeli w chwili darowizny d�użnik by� niewyp�acalny, domniemywa si�, iż dzia�a� ze ćwiadomoćci� pokrzywdzenia wierzycieli. To samo dotyczy wypadku, gdy d�użnik sta� si� niewyp�acalny wskutek dokonania darowizny. Art. 530. [ Ochrona przysz�ych wierzycieli ] Przepisy artyku�w poprzedzaj�cych stosuje si� odpowiednio w wypadku, gdy d�użnik dzia�a� w zamiarze pokrzywdzenia przysz�ych wierzycieli. Jeżeli jednak osoba trzecia uzyska�a korzyćć maj�tkow� odp�atnie, wierzyciel może ż�dać uznania czynnoćci za bezskuteczn� tylko wtedy, gdy osoba trzecia o zamiarze d�użnika wiedzia�a. Art. 531. [ Tryb zaskarżenia ] ń 1. Uznanie za bezskuteczn� czynnoćci prawnej d�użnika dokonanej z pokrzywdzeniem wierzycieli nast�puje w drodze powdztwa lub zarzutu przeciwko osobie trzeciej, ktra wskutek tej czynnoćci uzyska�a korzyćć maj�tkow�. ń 2. W wypadku gdy osoba trzecia rozporz�dzi�a uzyskan� korzyćci�, wierzyciel może wyst�pić bezpoćrednio przeciwko osobie, na ktrej rzecz rozporz�dzenie nast�pi�o, jeżeli osoba ta wiedzia�a o okolicznoćciach uzasadniaj�cych uznanie czynnoćci d�użnika za bezskuteczn� albo jeżeli rozporz�dzenie by�o nieodp�atne. Art. 532. [ Uprawnienia wierzyciela ] Wierzyciel, wzgl�dem ktrego czynnoćć prawna d�użnika zosta�a uznana za bezskuteczn�, może z pierwsze�stwem przed wierzycielami osoby trzeciej dochodzić zaspokojenia z przedmiotw maj�tkowych, ktre wskutek czynnoćci uznanej za bezskuteczn� wysz�y z maj�tku d�użnika albo do niego nie wesz�y. Art. 533. [ Zwolnienie osoby trzeciej od odpowiedzialnoćci ] Osoba trzecia, ktra uzyska�a korzyćć maj�tkow� wskutek czynnoćci prawnej d�użnika dokonanej z pokrzywdzeniem wierzycieli, może zwolnić si� od zadoććuczynienia roszczeniu wierzyciela ż�daj�cego uznania czynnoćci za bezskuteczn�, jeżeli zaspokoi tego wierzyciela albo wskaże mu wystarczaj�ce do jego zaspokojenia mienie d�użnika. Art. 534. [ Termin zaskarżenia ] Uznania czynnoćci prawnej dokonanej z pokrzywdzeniem wierzycieli za bezskuteczn� nie można ż�dać po up�ywie lat pi�ciu od daty tej czynnoćci. Tytu� XI SPRZEDA� DZIA� I PRZEPISY OG�LNE Art. 535. [ Umowa sprzedaży ] Przez umow� sprzedaży sprzedawca zobowi�zuje si� przeniećć na kupuj�cego w�asnoćć rzeczy i wydać mu rzecz, a kupuj�cy zobowi�zuje si� rzecz odebrać i zap�acić sprzedawcy cen�. ń 2. (skrećlony). Art. 5351. [ Sprzedaż konsumencka ] [7] Przepisy niniejszego dzia�u stosuje si� do sprzedaży konsumenckiej w takim zakresie, w jakim sprzedaż ta nie jest uregulowana odr�bnymi przepisami. Art. 536. [ Ustalanie ceny ] ń 1. Cen� można okrećlić przez wskazanie podstaw do jej ustalenia. ń 2. Jeżeli z okolicznoćci wynika, że strony mia�y na wzgl�dzie cen� przyj�t� w stosunkach danego rodzaju, poczytuje si� w razie w�tpliwoćci, że chodzi�o o cen� w miejscu i czasie, w ktrym rzecz ma być kupuj�cemu wydana. Art. 537. [ Cena sztywna ] ń 1. Jeżeli w miejscu i czasie zawarcia umowy sprzedaży obowi�zuje zarz�dzenie, wed�ug ktrego za rzeczy danego rodzaju lub gatunku może być zap�acona jedynie cena ćcićle okrećlona (cena sztywna), cena ta wi�że strony bez wzgl�du na to, jak� cen� w umowie ustali�y. ń 2. Sprzedawca, ktry otrzyma� cen� wyższ� od ceny sztywnej, obowi�zany jest zwrcić kupuj�cemu pobran� rżnic�. ń 3. Kupuj�cy, ktry wed�ug umowy mia� zap�acić cen� niższ� od ceny sztywnej, a rzecz zuży� lub odprzeda� po cenie obliczonej na podstawie ceny umwionej, obowi�zany jest zap�acić cen� sztywn� tylko wtedy, gdy przed zużyciem lub odprzedaniem rzeczy zna� cen� sztywn� lub mg� j� znać przy zachowaniu należytej starannoćci. Kupuj�cy, ktry rzeczy nie zuży� ani nie odprzeda�, może od umowy odst�pić. Art. 538. [ Cena maksymalna ] Jeżeli w miejscu i czasie zawarcia umowy sprzedaży obowi�zuje zarz�dzenie, wed�ug ktrego za rzeczy danego rodzaju lub gatunku nie może być zap�acona cena wyższa od ceny okrećlonej (cena maksymalna), kupuj�cy nie jest obowi�zany do zap�aty ceny wyższej, a sprzedawca, ktry otrzyma� cen� wyższ�, obowi�zany jest zwrcić kupuj�cemu pobran� rżnic�. Art. 539. [ Cena minimalna ] Jeżeli w miejscu i czasie zawarcia umowy sprzedaży obowi�zuje zarz�dzenie, wed�ug ktrego za rzeczy danego rodzaju lub gatunku nie może być zap�acona cena niższa od ceny okrećlonej (cena minimalna), sprzedawcy, ktry otrzyma� cen� niższ�, przys�uguje roszczenie o dop�at� rżnicy. Art. 540. [ Cena wynikowa ] ń 1. Jeżeli w�aćciwy organ pa�stwowy ustali�, w jaki sposb sprzedawca ma obliczyć cen� za rzeczy danego rodzaju lub gatunku (cena wynikowa), stosuje si�, zależnie od w�aćciwoćci takiej ceny, b�d� przepisy o cenie sztywnej, b�d� przepisy o cenie maksymalnej. ń 2. W razie sporu co do prawid�owoćci obliczenia ceny wynikowej cen� t� ustali s�d. Art. 541. [ Przedawnienie roszcze� wynikaj�cych z rżnicy ceny ] Wynikaj�ce z przepisw o cenie sztywnej, maksymalnej, minimalnej lub wynikowej roszczenie sprzedawcy o dop�at� rżnicy ceny, jak rwnież roszczenie kupuj�cego o zwrot tej rżnicy przedawnia si� z up�ywem roku od dnia zap�aty. Art. 542. (skrećlony). Art. 543. [ Oferta sprzedaży ] Wystawienie rzeczy w miejscu sprzedaży na widok publiczny z oznaczeniem ceny uważa si� za ofert� sprzedaży. Art. 544. [ Chwila wydania rzeczy ] ń 1. Jeżeli rzecz sprzedana ma być przes�ana przez sprzedawc� do miejsca, ktre nie jest miejscem spe�nienia ćwiadczenia, poczytuje si� w razie w�tpliwoćci, że wydanie zosta�o dokonane z chwil�, gdy w celu dostarczenia rzeczy na miejsce przeznaczenia sprzedawca powierzy� j� przewo�nikowi trudni�cemu si� przewozem rzeczy tego rodzaju. ń 2. Jednakże kupuj�cy obowi�zany jest zap�acić cen� dopiero po nadejćciu rzeczy na miejsce przeznaczenia i po umożliwieniu mu zbadania rzeczy. Art. 545. [ Sposb wydania i odebrania rzeczy ] ń 1. Sposb wydania i odebrania rzeczy sprzedanej powinien zapewnić jej ca�oćć i nienaruszalnoćć; w szczeglnoćci sposb opakowania i przewozu powinien odpowiadać w�aćciwoćciom rzeczy. ń 2. W razie przes�ania rzeczy sprzedanej na miejsce przeznaczenia za poćrednictwem przewo�nika, kupuj�cy obowi�zany jest zbadać przesy�k� w czasie i w sposb przyj�ty przy przesy�kach tego rodzaju; jeżeli stwierdzi�, że w czasie przewozu nast�pi� ubytek lub uszkodzenie rzeczy, obowi�zany jest dokonać wszelkich czynnoćci niezb�dnych do ustalenia odpowiedzialnoćci przewo�nika. Art. 546. [ Dokumenty, instrukcje ] ń 1. Sprzedawca obowi�zany jest udzielić kupuj�cemu potrzebnych wyjaćnie� o stosunkach prawnych i faktycznych dotycz�cych rzeczy sprzedanej oraz wydać posiadane przez siebie dokumenty, ktre jej dotycz�. Jeżeli trećć takiego dokumentu dotyczy także innych rzeczy, sprzedawca obowi�zany jest wydać uwierzytelniony wyci�g z dokumentu. ń 2. Jeżeli jest to potrzebne do należytego korzystania z rzeczy zgodnie z jej przeznaczeniem, sprzedawca powinien za��czyć instrukcj� dotycz�c� sposobu korzystania z rzeczy. Art. 547. [ Koszty wydania i odebrania rzeczy ] ń 1. Jeżeli ani z umowy, ani z zarz�dze� okrećlaj�cych cen� nie wynika, kogo obci�żaj� koszty wydania i odebrania rzeczy, sprzedawca ponosi koszty wydania, w szczeglnoćci koszty zmierzenia lub zważenia, opakowania, ubezpieczenia za czas przewozu i koszty przes�ania rzeczy, a koszty odebrania ponosi kupuj�cy. ń 2. Jeżeli rzecz ma być przes�ana do miejsca, ktre nie jest miejscem spe�nienia ćwiadczenia, koszty ubezpieczenia i przes�ania ponosi kupuj�cy. ń 3. Koszty nie wymienione w paragrafach poprzedzaj�cych ponosz� obie strony po po�owie. Art. 548. [ Przejćcie korzyćci i ci�żarw ] ń 1. Z chwil� wydania rzeczy sprzedanej przechodz� na kupuj�cego korzyćci i ci�żary zwi�zane z rzecz� oraz niebezpiecze�stwo przypadkowej utraty lub uszkodzenia rzeczy. ń 2. Jeżeli strony zastrzeg�y inn� chwil� przejćcia korzyćci i ci�żarw, poczytuje si� w razie w�tpliwoćci, że niebezpiecze�stwo przypadkowej utraty lub uszkodzenia rzeczy przechodzi na kupuj�cego z t� sam� chwil�. Art. 549. [ Zw�oka z oznaczeniem rzeczy ] Jeżeli kupuj�cy zastrzeg� sobie oznaczenie kszta�tu, wymiaru lub innych w�aćciwoćci rzeczy albo terminu i miejsca wydania, a dopuszcza si� zw�oki z dokonaniem oznaczenia, sprzedawca może: 1) wykonać uprawnienia, ktre przys�uguj� wierzycielowi w razie zw�oki d�użnika ze spe�nieniem ćwiadczenia wzajemnego, albo 2) dokonać sam oznaczenia i podać je do wiadomoćci kupuj�cego wyznaczaj�c mu odpowiedni termin do odmiennego oznaczenia; po bezskutecznym up�ywie wyznaczonego terminu oznaczenie dokonane przez sprzedawc� staje si� dla kupuj�cego wi�ż�ce. Art. 550. [ Zastrzeżenie wy��cznoćci kupuj�cego ] Jeżeli w umowie sprzedaży zastrzeżona zosta�a na rzecz kupuj�cego wy��cznoćć b�d� w ten sposb, że sprzedawca nie b�dzie dostarcza� rzeczy okrećlonego rodzaju innym osobom, b�d� też w ten sposb, że kupuj�cy b�dzie jedynym odprzedawc� zakupionych rzeczy na oznaczonym obszarze, sprzedawca nie może w zakresie, w ktrym wy��cznoćć zosta�a zastrzeżona, ani bezpoćrednio, ani poćrednio zawierać umw sprzedaży, ktre mog�yby naruszyć wy��cznoćć przys�uguj�c� kupuj�cemu. Art. 551. [ Zw�oka w odbiorze rzeczy ] ń 1. Jeżeli kupuj�cy dopućci� si� zw�oki z odebraniem rzeczy sprzedanej, sprzedawca może oddać rzecz na przechowanie na koszt i niebezpiecze�stwo kupuj�cego. ń 2. Sprzedawca może rwnież sprzedać rzecz na rachunek kupuj�cego, powinien jednak uprzednio wyznaczyć kupuj�cemu dodatkowy termin do odebrania, chyba że wyznaczenie terminu nie jest możliwe albo że rzecz jest narażona na zepsucie, albo że z innych wzgl�dw grozi�aby szkoda. O dokonaniu sprzedaży sprzedawca obowi�zany jest niezw�ocznie zawiadomić kupuj�cego. Art. 552. [ Zw�oka z zap�at� ceny ] Jeżeli kupuj�cy dopućci� si� zw�oki z zap�at� ceny za dostarczon� cz�ćć rzeczy sprzedanych albo jeżeli ze wzgl�du na jego stan maj�tkowy jest w�tpliwe, czy zap�ata ceny za cz�ćć rzeczy, ktre maj� być dostarczone p�niej, nast�pi w terminie, sprzedawca może powstrzymać si� z dostarczeniem dalszych cz�ćci rzeczy sprzedanych wyznaczaj�c kupuj�cemu odpowiedni termin do zabezpieczenia zap�aty, a po bezskutecznym up�ywie wyznaczonego terminu może od umowy odst�pić. Art. 553. (skrećlony). Art. 554. [ Przedawnienie roszcze� z tytu�u sprzedaży ] Roszczenia z tytu�u sprzedaży dokonanej w zakresie dzia�alnoćci przedsi�biorstwa sprzedawcy, roszczenia rzemiećlnikw z takiego tytu�u oraz roszczenia prowadz�cych gospodarstwa rolne z tytu�u sprzedaży p�odw rolnych i lećnych przedawniaj� si� z up�ywem lat dwch. Art. 555. [ Sprzedaż praw i energii ] Przepisy o sprzedaży rzeczy stosuje si� odpowiednio do sprzedaży energii oraz do sprzedaży praw. Art. 5551. [8] (skrećlony). DZIA� II RóKOJMIA ZA WADY Art. 556. [ R�kojmia za wady fizyczne i prawne ] ń 1. Sprzedawca jest odpowiedzialny wzgl�dem kupuj�cego, jeżeli rzecz sprzedana ma wad� zmniejszaj�c� jej wartoćć lub użytecznoćć ze wzgl�du na cel w umowie oznaczony albo wynikaj�cy z okolicznoćci lub z przeznaczenia rzeczy, jeżeli rzecz nie ma w�aćciwoćci, o ktrych istnieniu zapewni� kupuj�cego, albo jeżeli rzecz zosta�a kupuj�cemu wydana w stanie niezupe�nym (r�kojmia za wady fizyczne). ń 2. Sprzedawca jest odpowiedzialny wzgl�dem kupuj�cego, jeżeli rzecz sprzedana stanowi w�asnoćć osoby trzeciej albo jeżeli jest obci�żona prawem osoby trzeciej; w razie sprzedaży praw sprzedawca jest odpowiedzialny także za istnienie praw (r�kojmia za wady prawne). Art. 557. [ Zwolnienie od odpowiedzialnoćci ] ń 1. Sprzedawca jest zwolniony od odpowiedzialnoćci z tytu�u r�kojmi, jeżeli kupuj�cy wiedzia� o wadzie w chwili zawarcia umowy. ń 2. Gdy przedmiotem sprzedaży s� rzeczy oznaczone tylko co do gatunku albo rzeczy maj�ce powstać w przysz�oćci, sprzedawca jest zwolniony od odpowiedzialnoćci z tytu�u r�kojmi, jeżeli kupuj�cy wiedzia� o wadzie w chwili wydania rzeczy. Art. 558. [ Modyfikacja odpowiedzialnoćci ] ń 1. Strony mog� odpowiedzialnoćć z tytu�u r�kojmi rozszerzyć, ograniczyć lub wy��czyć. Jednakże w umowach z udzia�em konsumentw ograniczenie lub wy��czenie odpowiedzialnoćci z tytu�u r�kojmi jest dopuszczalne tylko w wypadkach okrećlonych w przepisach szczeglnych. ń 2. Wy��czenie lub ograniczenie odpowiedzialnoćci z tytu�u r�kojmi jest bezskuteczne, jeżeli sprzedawca zatai� podst�pnie wad� przed kupuj�cym. Art. 559. [ Odpowiedzialnoćć za wady tkwi�ce w rzeczy ] Sprzedawca nie jest odpowiedzialny z tytu�u r�kojmi za wady fizyczne, ktre powsta�y po przejćciu niebezpiecze�stwa na kupuj�cego, chyba że wady wynik�y z przyczyny tkwi�cej już poprzednio w rzeczy sprzedanej. Art. 560. [ Odst�pienie od umowy lub obniżenie ceny ] ń 1. Jeżeli rzecz sprzedana ma wady, kupuj�cy może od umowy odst�pić albo ż�dać obniżenia ceny. Jednakże kupuj�cy nie może od umowy odst�pić, jeżeli sprzedawca niezw�ocznie wymieni rzecz wadliw� na rzecz woln� od wad albo niezw�ocznie wady usunie. Ograniczenie to nie ma zastosowania, jeżeli rzecz by�a już wymieniona przez sprzedawc� lub naprawiana, chyba że wady s� nieistotne. ń 2. Jeżeli kupuj�cy odst�puje od umowy z powodu wady rzeczy sprzedanej, strony powinny sobie nawzajem zwrcić otrzymane ćwiadczenia wed�ug przepisw o odst�pieniu od umowy wzajemnej. ń 3. Jeżeli kupuj�cy ż�da obniżenia ceny z powodu wady rzeczy sprzedanej, obniżenie powinno nast�pić w takim stosunku, w jakim wartoćć rzeczy wolnej od wad pozostaje do jej wartoćci obliczonej z uwzgl�dnieniem istniej�cych wad. ń 4. Jeżeli sprzedawca dokona� wymiany, powinien pokryć także zwi�zane z tym koszty, jakie ponis� kupuj�cy. Art. 561. [ Wymiana rzeczy lub usuni�cie wad ] ń 1. Jeżeli przedmiotem sprzedaży s� rzeczy oznaczone tylko co do gatunku, kupuj�cy może ż�dać dostarczenia zamiast rzeczy wadliwych takiej samej iloćci rzeczy wolnych od wad oraz naprawienia szkody wynik�ej z op�nienia. ń 2. Jeżeli przedmiotem sprzedaży jest rzecz okrećlona co do tożsamoćci, a sprzedawc� jest wytwrca tej rzeczy, kupuj�cy może ż�dać usuni�cia wady, wyznaczaj�c w tym celu sprzedawcy odpowiedni termin z zagrożeniem, że po bezskutecznym up�ywie wyznaczonego terminu od umowy odst�pi. Sprzedawca może odmwić usuni�cia wady, gdyby wymaga�o ono nadmiernych kosztw. ń 3. Przepisy powyższe nie wy��czaj� uprawnienia do odst�pienia od umowy lub do ż�dania obniżenia ceny. Art. 562. [ Rzeczy dostarczane cz�ćciami ] Jeżeli w umowie sprzedaży zastrzeżono, że dostarczenie rzeczy sprzedanych ma nast�pić cz�ćciami, a sprzedawca mimo ż�dania kupuj�cego nie dostarczy� zamiast rzeczy wadliwych takiej samej iloćci rzeczy wolnych od wad, kupuj�cy może od umowy odst�pić także co do cz�ćci rzeczy, ktre maj� być dostarczone p�niej. ń 2. (skrećlony). Art. 563. [ Utrata uprawnie� z tytu�u r�kojmi ] ń 1. Kupuj�cy traci uprawnienia z tytu�u r�kojmi za wady fizyczne rzeczy, jeżeli nie zawiadomi sprzedawcy o wadzie w ci�gu miesi�ca od jej wykrycia, a w wypadku gdy zbadanie rzeczy jest w danych stosunkach przyj�te, jeżeli nie zawiadomi sprzedawcy o wadzie w ci�gu miesi�ca po up�ywie czasu, w ktrym przy zachowaniu należytej starannoćci mg� j� wykryć. Minister Handlu Wewn�trznego może w drodze rozporz�dzenia ustalić krtsze terminy do zawiadomienia o wadach artyku�w żywnoćciowych. ń 2. Jednakże przy sprzedaży mi�dzy osobami prowadz�cymi dzia�alnoćć gospodarcz� utrata uprawnie� z tytu�u r�kojmi nast�puje, jeżeli kupuj�cy nie zbada� rzeczy w czasie i w sposb przyj�ty przy rzeczach tego rodzaju i nie zawiadomi� niezw�ocznie sprzedawcy o dostrzeżonej wadzie, a w wypadku gdy wada wysz�a na jaw dopiero p�niej - jeżeli nie zawiadomi� sprzedawcy niezw�ocznie po jej wykryciu. ń 3. Do zachowania terminw zawiadomienia o wadach rzeczy sprzedanej wystarczy wys�anie przed up�ywem tych terminw listu poleconego. Art. 564. [ Podst�pne zatajenie wady ] W wypadkach przewidzianych w artykule poprzedzaj�cym utrata uprawnie� z tytu�u r�kojmi za wady fizyczne rzeczy nie nast�puje mimo niezachowania terminw do zbadania rzeczy przez kupuj�cego i do zawiadomienia sprzedawcy o wadach, jeżeli sprzedawca wad� podst�pnie zatai� albo zapewni� kupuj�cego, że wady nie istniej�. Art. 565. [ Wadliwoćć cz�ćci rzeczy ] Jeżeli spoćrd rzeczy sprzedanych tylko niektre s� wadliwe i daj� si� od��czyć od rzeczy wolnych od wad, bez szkody dla obu stron, uprawnienie kupuj�cego do odst�pienia od umowy ogranicza si� do rzeczy wadliwych. Art. 566. [ Naprawienie szkody ] ń 1. Jeżeli z powodu wady fizycznej rzeczy sprzedanej kupuj�cy odst�puje od umowy albo ż�da obniżenia ceny, może on ż�dać naprawienia szkody poniesionej wskutek istnienia wady, chyba że szkoda jest nast�pstwem okolicznoćci, za ktre sprzedawca nie ponosi odpowiedzialnoćci. W ostatnim wypadku kupuj�cy może ż�dać tylko naprawienia szkody, ktr� ponis� przez to, że zawar� umow�, nie wiedz�c o istnieniu wady; w szczeglnoćci może ż�dać zwrotu kosztw zawarcia umowy, kosztw odebrania, przewozu, przechowania i ubezpieczenia rzeczy oraz zwrotu dokonanych nak�adw w takim zakresie, w jakim nie odnis� korzyćci z tych nak�adw. ń 2. Przepisy powyższe stosuje si� odpowiednio, gdy kupuj�cy ż�da dostarczenia rzeczy wolnych od wad zamiast rzeczy wadliwych albo usuni�cia wady przez sprzedawc�. Art. 567. [ Rzecz nades�ana z innej miejscowoćci ] ń 1. Jeżeli z powodu wady fizycznej rzeczy nades�anej z innej miejscowoćci kupuj�cy odst�puje od umowy albo ż�da dostarczenia rzeczy wolnej od wad zamiast rzeczy wadliwej, nie może on odes�ać rzeczy bez uprzedniego porozumienia si� ze sprzedawc� i obowi�zany jest postarać si� o jej przechowanie na koszt sprzedawcy dopty, dopki w normalnym toku czynnoćci sprzedawca nie b�dzie mg� post�pić z rzecz� wed�ug swego uznania. ń 2. Jeżeli istnieje niebezpiecze�stwo pogorszenia rzeczy kupuj�cy jest uprawniony, a gdy interes sprzedawcy tego wymaga - obowi�zany sprzedać rzecz z zachowaniem należytej starannoćci. Powyższe uprawnienie przys�uguje kupuj�cemu także wtedy, gdy sprzedawca zwleka z wydaniem dyspozycji albo gdy przechowanie rzeczy wymaga znacznych kosztw lub jest nadmiernie utrudnione; w tych wypadkach kupuj�cy może rwnież odes�ać rzecz sprzedawcy na jego koszt i niebezpiecze�stwo. ń 3. O zamiarze sprzedaży kupuj�cy powinien w miar� możnoćci zawiadomić sprzedawc�, w każdym zać razie powinien wys�ać mu zawiadomienie niezw�ocznie po dokonaniu sprzedaży. Art. 568. [ Terminy dochodzenia uprawnie� z tytu�u r�kojmi ] ń 1. Uprawnienia z tytu�u r�kojmi za wady fizyczne wygasaj� po up�ywie roku, a gdy chodzi o wady budynku - po up�ywie lat trzech, licz�c od dnia, kiedy rzecz zosta�a kupuj�cemu wydana. ń 2. Up�yw powyższych terminw nie wy��cza wykonania uprawnie� z tytu�u r�kojmi, jeżeli sprzedawca wad� podst�pnie zatai�. ń 3. Zarzut z tytu�u r�kojmi może być podniesiony także po up�ywie powyższych terminw, jeżeli przed ich up�ywem kupuj�cy zawiadomi� sprzedawc� o wadzie. Art. 569. (skrećlony). Art. 570. [ Sprzedaż zwierz�t ] Do sprzedaży zwierz�t, ktre wymienia rozporz�dzenie Ministra Rolnictwa wydane w porozumieniu z Ministrami Sprawiedliwoćci oraz Przemys�u Spożywczego i Skupu, stosuje si� przepisy o r�kojmi za wady fizyczne ze zmianami wskazanymi w dwch artyku�ach poniższych. Art. 571. [ Odpowiedzialnoćć sprzedawcy zwierz�cia ] ń 1. Sprzedawca zwierz�cia jest odpowiedzialny tylko za wady g�wne i jedynie wtedy, gdy wyjd� one na jaw przed up�ywem oznaczonego terminu. Wady g�wne i terminy ich ujawnienia, jak rwnież terminy do zawiadomienia sprzedawcy o wadzie g�wnej okrećla rozporz�dzenie Ministra Rolnictwa wydane w porozumieniu z w�aćciwymi ministrami. ń 2. Za wady, ktre nie zosta�y uznane za g�wne, sprzedawca ponosi odpowiedzialnoćć tylko wtedy, gdy to by�o w umowie zastrzeżone. ń 3. Jeżeli w ci�gu terminu oznaczonego w rozporz�dzeniu wyjdzie na jaw wada g�wna, domniemywa si�, że istnia�a ona już w chwili wydania zwierz�cia. Art. 572. [ Wygaćni�cie uprawnie� ] ń 1. Rozporz�dzenie Ministra Rolnictwa wydane w porozumieniu z w�aćciwymi ministrami może postanawiać, że uprawnienia z tytu�u r�kojmi wygasaj�, jeżeli kupuj�cy w okrećlonym przez rozporz�dzenie terminie nie zg�osi choroby zwierz�cia w�aćciwemu organowi pa�stwowemu lub nie podda chorego zwierz�cia zbadaniu we w�aćciwej placwce lekarsko-weterynaryjnej. ń 2. Uprawnienia z tytu�u r�kojmi za wady g�wne wygasaj� z up�ywem trzech miesi�cy, licz�c od ko�ca terminu r�kojmi, przewidzianego w rozporz�dzeniu Ministra Rolnictwa wydanym w porozumieniu z w�aćciwymi ministrami. Art. 5721. [ Odpowiedzialnoćć za wady prawne ] Kupuj�cy może dochodzić uprawnie� z tytu�u r�kojmi za wady prawne, chociażby osoba trzecia nie wyst�pi�a przeciw niemu z roszczeniem dotycz�cym rzeczy sprzedanej. Art. 573. [ Zawiadomienie sprzedawcy o wadach prawnych ] Kupuj�cy, przeciwko ktremu osoba trzecia dochodzi roszcze� dotycz�cych rzeczy sprzedanej, obowi�zany jest niezw�ocznie zawiadomić o tym sprzedawc� i wezwać go do wzi�cia udzia�u w sprawie. Jeżeli tego zaniecha�, a osoba trzecia uzyska�a orzeczenie dla siebie korzystne, sprzedawca zostaje zwolniony od odpowiedzialnoćci z tytu�u r�kojmi za wad� prawn� o tyle, o ile jego udzia� w post�powaniu by� potrzebny do wykazania, że roszczenia osoby trzeciej by�y ca�kowicie lub cz�ćciowo bezzasadne. Art. 574. [ Naprawienie szkody ] Jeżeli z powodu wady prawnej rzeczy sprzedanej kupuj�cy odst�puje od umowy albo ż�da obniżenia ceny, może on ż�dać naprawienia szkody poniesionej wskutek istnienia wady, chyba że szkoda jest nast�pstwem okolicznoćci, za ktr� sprzedawca odpowiedzialnoćci nie ponosi. W ostatnim wypadku kupuj�cy może ż�dać tylko naprawienia szkody, ktr� ponis� przez to, że zawar� umow� nie wiedz�c o istnieniu wady; w szczeglnoćci może on ż�dać zwrotu kosztw zawarcia umowy, kosztw odebrania, przewozu, przechowania i ubezpieczenia rzeczy oraz zwrotu dokonanych nak�adw w takim zakresie, w jakim nie odnis� z nich korzyćci, a nie otrzyma� ich zwrotu od osoby trzeciej. Może rwnież ż�dać zwrotu kosztw procesu. Art. 575. [ Wydanie rzeczy osobie trzeciej ] Jeżeli z powodu wady prawnej rzeczy sprzedanej kupuj�cy jest zmuszony wydać rzecz osobie trzeciej, umowne wy��czenie odpowiedzialnoćci z tytu�u r�kojmi nie zwalnia sprzedawcy od obowi�zku zwrotu otrzymanej ceny, chyba że kupuj�cy wiedzia�, iż prawa sprzedawcy by�y sporne, albo że naby� rzecz na w�asne niebezpiecze�stwo. Art. 5751. [ Zwolnienie sprzedawcy od odpowiedzialnoćci ] Jeżeli kupuj�cy unikn�� utraty w ca�oćci lub w cz�ćci nabytej rzeczy, albo skutkw jej obci�żenia na korzyćć osoby trzeciej przez zap�at� sumy pieni�żnej lub spe�nienie innego ćwiadczenia, sprzedawca może zwolnić si� od odpowiedzialnoćci z tytu�u r�kojmi, zwracaj�c kupuj�cemu zap�acon� sum� lub wartoćć spe�nionego ćwiadczenia wraz z odsetkami i kosztami. Art. 576. [ Terminy dochodzenia uprawnie� z tytu�u r�kojmi za wady prawne ] ń 1. Uprawnienia z tytu�u r�kojmi za wady prawne rzeczy sprzedanej wygasaj� z up�ywem roku od chwili, kiedy kupuj�cy dowiedzia� si� o istnieniu wady. Jeżeli kupuj�cy dowiedzia� si� o istnieniu wady prawnej dopiero na skutek powdztwa osoby trzeciej, termin ten biegnie od dnia, w ktrym orzeczenie wydane w sporze z osob� trzeci� sta�o si� prawomocne. ń 2. Up�yw powyższego terminu nie wy��cza wykonania uprawnie� z tytu�u r�kojmi, jeżeli sprzedawca wad� podst�pnie zatai�. ń 3. Zarzut z tytu�u r�kojmi może być podniesiony także po up�ywie powyższego terminu, jeżeli przed jego up�ywem kupuj�cy zawiadomi� sprzedawc� o wadzie. DZIA� III GWARANCJA JAKO�CI Art. 577. [ Gwarancja ] ń 1. W wypadku gdy kupuj�cy otrzyma� od sprzedawcy dokument gwarancyjny co do jakoćci rzeczy sprzedanej, poczytuje si� w razie w�tpliwoćci, że wystawca dokumentu (gwarant) jest obowi�zany do usuni�cia wady fizycznej rzeczy lub do dostarczenia rzeczy wolnej od wad, jeżeli wady te ujawni� si� w ci�gu terminu okrećlonego w gwarancji. ń 2. Jeżeli w gwarancji nie zastrzeżono innego terminu, termin wynosi jeden rok licz�c od dnia, kiedy rzecz zosta�a kupuj�cemu wydana. Art. 578. [ Zakres odpowiedzialnoćci gwaranta ] Jeżeli w gwarancji inaczej nie zastrzeżono, odpowiedzialnoćć z tytu�u gwarancji obejmuje tylko wady powsta�e z przyczyn tkwi�cych w sprzedanej rzeczy. Art. 579. [ R�kojmia a gwarancja ] Kupuj�cy może wykonywać uprawnienia z tytu�u r�kojmi za wady fizyczne rzeczy, niezależnie od uprawnie� wynikaj�cych z gwarancji. Art. 580. [ Wykonywanie uprawnie� z gwarancji ] ń 1. Kto wykonuje uprawnienia wynikaj�ce z gwarancji, powinien dostarczyć rzecz na koszt gwaranta do miejsca wskazanego w gwarancji lub do miejsca, w ktrym rzecz zosta�a wydana przy udzieleniu gwarancji, chyba że z okolicznoćci wynika, iż wada powinna być usuni�ta w miejscu, w ktrym rzecz znajdowa�a si� w chwili ujawnienia wady. ń 2. Gwarant jest obowi�zany wykonać obowi�zki wynikaj�ce z gwarancji w odpowiednim terminie i dostarczyć uprawnionemu z gwarancji rzecz na swj koszt do miejsca wskazanego w paragrafie poprzedzaj�cym. ń 3. Niebezpiecze�stwo przypadkowej utraty lub uszkodzenia rzeczy w czasie od wydania jej gwarantowi do jej odebrania przez uprawnionego z gwarancji ponosi gwarant. Art. 581. [ Termin gwarancji ] ń 1. Jeżeli w wykonaniu swoich obowi�zkw gwarant dostarczy� uprawnionemu z gwarancji zamiast rzeczy wadliwej rzecz woln� od wad albo dokona� istotnych napraw rzeczy obj�tej gwarancj�, termin gwarancji biegnie na nowo od chwili dostarczenia rzeczy wolnej od wad lub zwrcenia rzeczy naprawionej. Jeżeli gwarant wymieni� cz�ćć rzeczy, przepis powyższy stosuje si� odpowiednio do cz�ćci wymienionej. ń 2. W innych wypadkach termin gwarancji ulega przed�użeniu o czas, w ci�gu ktrego wskutek wady rzeczy obj�tej gwarancj� uprawniony z gwarancji nie mg� z niej korzystać. Art. 582. (skrećlony). DZIA� IV SZCZEG�LNE RODZAJE SPRZEDA�Y Rozdzia� I SPRZEDA� NA RATY Art. 583. [ Umowa sprzedaży na raty ] ń 1. Sprzedaż� na raty jest dokonana w zakresie dzia�alnoćci przedsi�biorstwa sprzedaż rzeczy ruchomej osobie fizycznej za cen� p�atn� w okrećlonych ratach, jeżeli wed�ug umowy rzecz ma być kupuj�cemu wydana przed ca�kowitym zap�aceniem ceny. ń 2. Wystawienie przez kupuj�cego weksli na pokrycie lub zabezpieczenie ceny kupna nie wy��cza stosowania przepisw rozdzia�u niniejszego. Art. 584. [ R�kojmia za wady rzeczy ] ń 1. Odpowiedzialnoćć sprzedawcy z tytu�u r�kojmi za wady rzeczy sprzedanej na raty może być przez umow� wy��czona lub ograniczona tylko w wypadkach przewidzianych przez przepisy szczeglne. ń 2. Umowa nie może utrudnić kupuj�cemu wykonania uprawnie� z tytu�u r�kojmi. Art. 585. [ Przedterminowa wp�ata rat ] Kupuj�cy może p�acić raty przed terminem p�atnoćci. W razie przedterminowej zap�aty kupuj�cy może odliczyć kwot�, ktra odpowiada wysokoćci stopy procentowej obowi�zuj�cej dla danego rodzaju kredytw Narodowego Banku Polskiego. Art. 586. [ Zastrzeżenie natychmiastowej wymagalnoćci ceny ] ń 1. Zastrzeżenie natychmiastowej wymagalnoćci nie uiszczonej ceny na wypadek uchybienia terminom poszczeglnych rat jest skuteczne tylko wtedy, gdy by�o uczynione na pićmie przy zawarciu umowy, a kupuj�cy jest w zw�oce z zap�at� co najmniej dwch rat, ��czna zać suma zaleg�ych rat przewyższa jedn� pi�t� cz�ćć umwionej ceny. ń 2. Sprzedawca może odst�pić od umowy z powodu niezap�acenia ceny tylko wtedy, gdy kupuj�cy jest w zw�oce z zap�at� co najmniej dwch rat, a ��czna suma zaleg�ych rat przewyższa jedn� pi�t� cz�ćć umwionej ceny. W wypadku takim sprzedawca powinien wyznaczyć kupuj�cemu odpowiedni termin dodatkowy do zap�acenia zaleg�oćci z zagrożeniem, iż w razie bezskutecznego up�ywu wyznaczonego terminu b�dzie uprawniony do odst�pienia od umowy. ń 3. Postanowienia umowne mniej korzystne dla kupuj�cego s� nieważne. Zamiast nich stosuje si� przepisy niniejszego artyku�u. Art. 587. [ Nabycie rzeczy w zakresie dzia�alnoćci przedsi�biorstwa ] Przepisw rozdzia�u niniejszego nie stosuje si� do sprzedaży na raty, jeżeli kupuj�cy naby� rzecz w zakresie dzia�alnoćci swego przedsi�biorstwa. Art. 588. [ Kredyt bankowy ] ń 1. Przepisy rozdzia�u niniejszego stosuje si� odpowiednio w wypadkach, gdy rzecz ruchoma zostaje sprzedana osobie fizycznej korzystaj�cej z kredytu udzielonego w tym celu przez bank, jeżeli kredyt ten ma być sp�acony ratami, a rzecz zosta�a kupuj�cemu wydana przed ca�kowit� sp�at� kredytu. ń 2. Do zabezpieczenia roszcze� banku, ktry kredytu udziela, przys�uguje mu ustawowe prawo zastawu na rzeczy sprzedanej, dopki rzecz znajduje si� u kupuj�cego. ń 3. Odpowiedzialnoćć z tytu�u r�kojmi za wady rzeczy ponosi wy��cznie sprzedawca. Rozdzia� II Zastrzeżenie w�asnoćci rzeczy sprzedanej. Sprzedaż na prb� Art. 589. [ Sprzedaż z zastrzeżeniem w�asnoćci rzeczy ] Jeżeli sprzedawca zastrzeg� sobie w�asnoćć sprzedanej rzeczy ruchomej aż do uiszczenia ceny, poczytuje si� w razie w�tpliwoćci, że przeniesienie w�asnoćci rzeczy nast�pi�o pod warunkiem zawieszaj�cym. Art. 590. [ Forma zastrzeżenia w�asnoćci ] ń 1. Jeżeli rzecz zostaje kupuj�cemu wydana, zastrzeżenie w�asnoćci powinno być stwierdzone pismem. Jest ono skuteczne wzgl�dem wierzycieli kupuj�cego, jeżeli pismo ma dat� pewn�. ń 2. (skrećlony). Art. 591. [ Wynagrodzenie za zużycie lub uszkodzenie rzeczy ] W razie zastrzeżenia prawa w�asnoćci sprzedawca odbieraj�c rzecz może ż�dać odpowiedniego wynagrodzenia za zużycie lub uszkodzenie rzeczy. Art. 592. [ Sprzedaż na prb� ] ń 1. Sprzedaż na prb� albo z zastrzeżeniem zbadania rzeczy przez kupuj�cego poczytuje si� w razie w�tpliwoćci za zawart� pod warunkiem zawieszaj�cym, że kupuj�cy uzna przedmiot sprzedaży za dobry. W braku oznaczenia w umowie terminu prby lub zbadania rzeczy sprzedawca może wyznaczyć kupuj�cemu odpowiedni termin. ń 2. Jeżeli kupuj�cy rzecz odebra� i nie z�oży� oćwiadczenia przed up�ywem umwionego przez strony lub wyznaczonego przez sprzedawc� terminu, uważa si�, że uzna� przedmiot sprzedaży za dobry. Rozdzia� III Prawo odkupu Art. 593. [ Zastrzeżenie prawa odkupu ] ń 1. Prawo odkupu może być zastrzeżone na czas nie przenosz�cy lat pi�ciu; termin d�uższy ulega skrceniu do lat pi�ciu. ń 2. Prawo odkupu wykonywa si� przez oćwiadczenie sprzedawcy z�ożone kupuj�cemu. Jeżeli zawarcie umowy sprzedaży wymaga�o zachowania szczeglnej formy, oćwiadczenie o wykonaniu prawa odkupu powinno być z�ożone w tej samej formie. Art. 594. [ Wykonanie prawa odkupu ] ń 1. Z chwil� wykonania prawa odkupu kupuj�cy obowi�zany jest przeniećć z powrotem na sprzedawc� w�asnoćć kupionej rzeczy za zwrotem ceny i kosztw sprzedaży oraz za zwrotem nak�adw; jednakże zwrot nak�adw, ktre nie stanowi�y nak�adw koniecznych, należy si� kupuj�cemu tylko w granicach istniej�cego zwi�kszenia wartoćci rzeczy. ń 2. Jeżeli okrećlona w umowie sprzedaży cena odkupu przenosi cen� i koszty sprzedaży, sprzedawca może ż�dać obniżenia ceny odkupu do wartoćci rzeczy w chwili wykonania prawa odkupu, jednakże nie niżej sumy obliczonej wed�ug paragrafu poprzedzaj�cego. Art. 595. [ Niezbywalnoćć i niepodzielnoćć prawa odkupu ] ń 1. Prawo odkupu jest niezbywalne i niepodzielne. ń 2. Jeżeli jest kilku uprawnionych do odkupu, a niektrzy z nich nie wykonywaj� tego prawa, pozostali mog� je wykonać w ca�oćci. Rozdzia� IV Prawo pierwokupu Art. 596. [ Zastrzeżenie prawa pierwokupu ] Jeżeli ustawa lub czynnoćć prawna zastrzega dla jednej ze stron pierwsze�stwo kupna oznaczonej rzeczy na wypadek, gdyby druga strona sprzeda�a rzecz osobie trzeciej (prawo pierwokupu), stosuje si� w braku przepisw szczeglnych przepisy niniejszego rozdzia�u. Art. 597. [ Sprzedaż warunkowa ] ń 1. Rzecz, ktrej dotyczy prawo pierwokupu, może być sprzedana osobie trzeciej tylko pod warunkiem, że uprawniony do pierwokupu swego prawa nie wykona. ń 2. Prawo pierwokupu wykonywa si� przez oćwiadczenie z�ożone zobowi�zanemu. Jeżeli zawarcie umowy sprzedaży rzeczy, ktrej dotyczy prawo pierwokupu, wymaga zachowania szczeglnej formy, oćwiadczenie o wykonaniu prawa pierwokupu powinno być z�ożone w tej samej formie. Art. 598. [ Zawiadomienie uprawnionego ] ń 1. Zobowi�zany z tytu�u prawa pierwokupu powinien niezw�ocznie zawiadomić uprawnionego o trećci umowy sprzedaży zawartej z osob� trzeci�. ń 2. Prawo pierwokupu co do nieruchomoćci można wykonać w ci�gu miesi�ca, a co do innych rzeczy - w ci�gu tygodnia od otrzymania zawiadomienia o sprzedaży, chyba że zosta�y zastrzeżone inne terminy. Art. 599. [ Skutki sprzedaży bezwarunkowej ] ń 1. Jeżeli zobowi�zany z tytu�u prawa pierwokupu sprzeda� rzecz osobie trzeciej bezwarunkowo albo jeżeli zawiadomi� uprawnionego o sprzedaży lub poda� mu do wiadomoćci istotne postanowienia umowy sprzedaży niezgodne z rzeczywistoćci�, ponosi on odpowiedzialnoćć za wynik�� st�d szkod�. ń 2. Jednakże jeżeli prawo pierwokupu przys�uguje z mocy ustawy Skarbowi Pa�stwa lub jednostce samorz�du terytorialnego, wsp�w�aćcicielowi albo dzierżawcy, sprzedaż dokonana bezwarunkowo jest nieważna. Art. 600. [ Wykonanie prawa pierwokupu ] ń 1. Przez wykonanie prawa pierwokupu dochodzi do skutku mi�dzy zobowi�zanym a uprawnionym umowa sprzedaży tej samej trećci, co umowa zawarta przez zobowi�zanego z osob� trzeci�, chyba że przepis szczeglny stanowi inaczej. Jednakże postanowienia umowy z osob� trzeci�, maj�ce na celu udaremnienie prawa pierwokupu, s� wzgl�dem uprawnionego bezskuteczne. ń 2. Jeżeli umowa sprzedaży zawarta z osob� trzeci� przewiduje ćwiadczenia dodatkowe, ktrych uprawniony do pierwokupu nie mg�by spe�nić, może on swe prawo wykonać uiszczaj�c wartoćć tych ćwiadcze�. Jednakże gdy prawo pierwokupu przys�uguje Skarbowi Pa�stwa lub jednostce samorz�du terytorialnego z mocy ustawy, takie ćwiadczenie dodatkowe uważa si� za nie zastrzeżone. Art. 601. [ Zap�ata ceny w terminie p�niejszym ] Jeżeli wed�ug umowy sprzedaży zawartej z osob� trzeci� cena ma być zap�acona w terminie p�niejszym, uprawniony do pierwokupu może z tego terminu skorzystać tylko wtedy, gdy zabezpieczy zap�at� ceny. Przepisu tego nie stosuje si�, gdy uprawnionym jest pa�stwowa jednostka organizacyjna. Art. 602. [ Niezbywalnoćć i niepodzielnoćć prawa pierwokupu ] ń 1. Prawo pierwokupu jest niezbywalne. Jest ono niepodzielne, chyba że przepisy szczeglne zezwalaj� na cz�ćciowe wykonanie tego prawa. ń 2. Jeżeli jest kilku uprawnionych, a niektrzy z nich nie wykonywaj� prawa pierwokupu, pozostali mog� wykonać je w ca�oćci. Tytu� XII ZAMIANA Art. 603. [ Umowa zamiany ] Przez umow� zamiany każda ze stron zobowi�zuje si� przeniećć na drug� stron� w�asnoćć rzeczy w zamian za zobowi�zanie si� do przeniesienia w�asnoćci innej rzeczy. Art. 604. [ Stosowanie przepisw o sprzedaży ] Do zamiany stosuje si� odpowiednio przepisy o sprzedaży. Tytu� XIII DOSTAWA Art. 605. [ Umowa dostawy ] Przez umow� dostawy dostawca zobowi�zuje si� do wytworzenia rzeczy oznaczonych tylko co do gatunku oraz do ich dostarczenia cz�ćciami albo periodycznie, a odbiorca zobowi�zuje si� do odebrania tych rzeczy i do zap�acenia ceny. Art. 6051. [ Stosowanie przepisw o sprzedaży konsumenckiej ] [9] Jeżeli umowa dostawy jest zawierana w zakresie dzia�alnoćci przedsi�biorstwa dostawcy, a odbiorc� jest osoba fizyczna, ktra nabywa rzeczy w celu niezwi�zanym z jej dzia�alnoćci� gospodarcz� ani zawodow�, do umowy tej stosuje si� przepisy o sprzedaży konsumenckiej. Art. 606. [ Forma umowy dostawy ] Umowa dostawy powinna być stwierdzona pismem. Art. 607. [ Nieodpowiednie surowce lub materia�y ] Jeżeli surowce lub materia�y niezb�dne do wykonania przedmiotu dostawy a dostarczane przez odbiorc� s� nieprzydatne do prawid�owego wykonania przedmiotu dostawy, dostawca obowi�zany jest niezw�ocznie zawiadomić o tym odbiorc�. Art. 608. [ Umowne zastrzeżenie jakoćci rzeczy ] ń 1. Jeżeli w umowie zastrzeżono, że wytworzenie zamwionych rzeczy ma nast�pić z surowcw okrećlonego gatunku lub pochodzenia, dostawca powinien zawiadomić odbiorc� o ich przygotowaniu do produkcji i jest obowi�zany zezwolić odbiorcy na sprawdzenie ich jakoćci. ń 2. Jeżeli w umowie zastrzeżono, że wytworzenie zamwionych rzeczy ma nast�pić w okrećlony sposb, dostawca jest obowi�zany zezwolić odbiorcy na sprawdzenie procesu produkcji. Art. 609. [ R�kojmia za wady fizyczne dostarczonych rzeczy ] Dostawca ponosi odpowiedzialnoćć z tytu�u r�kojmi za wady fizyczne dostarczonych rzeczy także w tym wypadku, gdy wytworzenie rzeczy nast�pi�o w sposb okrećlony przez odbiorc� lub wed�ug dostarczonej przez niego dokumentacji technologicznej, chyba że dostawca, mimo zachowania należytej starannoćci, nie mg� wykryć wadliwoćci sposobu produkcji lub dokumentacji technologicznej albo że odbiorca, mimo zwrcenia przez dostawc� uwagi na powyższe wadliwoćci, obstawa� przy podanym przez siebie sposobie produkcji lub dokumentacji technologicznej. Art. 610. [ Op�nienie rozpocz�cia produkcji ] Jeżeli dostawca op�nia si� z rozpocz�ciem wytwarzania przedmiotu dostawy lub poszczeglnych jego cz�ćci tak dalece, że nie jest prawdopodobne, żeby zdo�a� je dostarczyć w czasie umwionym, odbiorca może nie wyznaczaj�c terminu dodatkowego od umowy odst�pić jeszcze przed up�ywem terminu dostarczenia przedmiotu dostawy. Art. 611. [ Wadliwe wykonywanie ] Jeżeli w toku wytwarzania przedmiotu dostawy okaże si�, że dostawca wykonywa ten przedmiot w sposb wadliwy albo sprzeczny z umow�, odbiorca może wezwać dostawc� do zmiany sposobu wykonania wyznaczaj�c dostawcy w tym celu odpowiedni termin, a po bezskutecznym up�ywie wyznaczonego terminu od umowy odst�pić. Art. 612. [ Stosowanie przepisw o sprzedaży ] W przedmiotach nie uregulowanych przepisami niniejszego tytu�u, do praw i obowi�zkw dostawcy i odbiorcy stosuje si� odpowiednio przepisy o sprzedaży. Tytu� XIV KONTRAKTACJA Art. 613. [ Umowa kontraktacji ] ń 1. Przez umow� kontraktacji producent rolny zobowi�zuje si� wytworzyć i dostarczyć kontraktuj�cemu oznaczon� iloćć produktw rolnych okrećlonego rodzaju, a kontraktuj�cy zobowi�zuje si� te produkty odebrać w terminie umwionym, zap�acić umwion� cen� oraz spe�nić okrećlone ćwiadczenie dodatkowe, jeżeli umowa lub przepisy szczeglne przewiduj� obowi�zek spe�nienia takiego ćwiadczenia. ń 2. Iloćć produktw rolnych może być w umowie oznaczona także wed�ug obszaru, z ktrego produkty te maj� być zebrane. ń 3. Przepisy dotycz�ce sprzedaży wed�ug cen sztywnych, maksymalnych, minimalnych i wynikowych stosuje si� odpowiednio. ń 4. Przez producenta rolnego rozumie si� rwnież grup� producentw rolnych lub ich zwi�zek. Art. 614. [ Solidarna odpowiedzialnoćć wytwrcw prowadz�cych wsplnie gospodarstwo ] Jeżeli przedmiot kontraktacji ma być wytworzony w gospodarstwie prowadzonym przez kilka osb wsplnie, odpowiedzialnoćć tych osb wzgl�dem kontraktuj�cego jest solidarna. Art. 615. [ �wiadczenia dodatkowe ] �wiadczeniami dodatkowymi ze strony kontraktuj�cego mog� być w szczeglnoćci: 1) zapewnienie producentowi możnoćci nabycia okrećlonych ćrodkw produkcji i uzyskania pomocy finansowej; 2) pomoc agrotechniczna i zootechniczna; 3) premie pieni�żne; 4) premie rzeczowe. Art. 616. [ Forma umowy kontraktacji ] Umowa kontraktacyjna powinna być zawarta na pićmie. Art. 617. [ Uprawnienia kontraktuj�cego ] Kontraktuj�cy jest uprawniony do nadzoru i kontroli nad wykonywaniem umowy kontraktacji przez producenta. Art. 618. [ Miejsce spe�nienia ćwiadczenia ] �wiadczenie producenta powinno być spe�nione w miejscu wytworzenia zakontraktowanych produktw, chyba że co innego wynika z umowy. Art. 619. (skrećlony). Art. 620. [ �wiadczenie cz�ćciowe ] Jeżeli przedmiot kontraktacji jest podzielny, kontraktuj�cy nie może odmwić przyj�cia ćwiadczenia cz�ćciowego, chyba że inaczej zastrzeżono. Art. 621. [ R�kojmia za wady fizyczne i prawne przedmiotu kontraktacji ] Do r�kojmi za wady fizyczne i prawne przedmiotu kontraktacji oraz ćrodkw produkcji dostarczonych producentowi przez kontraktuj�cego stosuje si� odpowiednio przepisy o r�kojmi przy sprzedaży z t� zmian�, że prawo odst�pienia od umowy z powodu wad fizycznych przedmiotu kontraktacji przys�uguje kontraktuj�cemu tylko wtedy, gdy wady s� istotne. Art. 622. [ Niemożnoćć spe�nienia ćwiadczenia ] ń 1. Jeżeli wskutek okolicznoćci, za ktre żadna ze stron odpowiedzialnoćci nie ponosi, producent nie może dostarczyć przedmiotu kontraktacji, obowi�zany jest on tylko do zwrotu pobranych zaliczek i kredytw bankowych. ń 2. W umowie strony mog� zastrzec warunki zwrotu zaliczek i kredytu korzystniejsze dla producenta. Art. 623. [ Zawiadomienie o niemożnoćci dostarczenia przedmiotu wytworzonego ] Jeżeli umowa kontraktacji wk�ada na producenta obowi�zek zg�oszenia w okrećlonym terminie niemożnoćci dostarczenia przedmiotu kontraktacji wskutek okolicznoćci, za ktre producent odpowiedzialnoćci nie ponosi, niedope�nienie tego obowi�zku z winy producenta wy��cza możnoćć powo�ywania si� na te okolicznoćci. Nie dotyczy to jednak wypadku, gdy kontraktuj�cy o powyższych okolicznoćciach wiedzia� albo gdy by�y one powszechnie znane. Art. 624. [ Przedawnienie roszcze� ] ń 1. Wzajemne roszczenia producenta i kontraktuj�cego przedawniaj� si� z up�ywem lat dwch od dnia spe�nienia ćwiadczenia przez producenta, a jeżeli ćwiadczenie producenta nie zosta�o spe�nione - od dnia, w ktrym powinno by�o być spe�nione. ń 2. Jeżeli ćwiadczenie producenta by�o spe�niane cz�ćciami, przedawnienie biegnie od dnia, w ktrym zosta�o spe�nione ostatnie ćwiadczenie cz�ćciowe. Art. 625. [ Przejćcie praw i obowi�zkw na nabywc� gospodarstwa ] Jeżeli po zawarciu umowy kontraktacji gospodarstwo producenta przesz�o w posiadanie innej osoby, prawa i obowi�zki z tej umowy wynikaj�ce przechodz� na nowego posiadacza. Nie dotyczy to jednak wypadku, gdy przejćcie posiadania by�o nast�pstwem odp�atnego nabycia gospodarstwa, a nabywca nie wiedzia� i mimo zachowania należytej starannoćci nie mg� si� dowiedzieć o istnieniu umowy kontraktacji. Art. 626. [ Wniesienie gospodarstwa do sp�dzielni ] ń 1. Jeżeli po zawarciu umowy kontraktacji producent wnis� posiadane gospodarstwo jako wk�ad do rolniczej sp�dzielni produkcyjnej, sp�dzielnia ta wst�puje w prawa i obowi�zki producenta, chyba że stan wniesionego gospodarstwa stoi temu na przeszkodzie. ń 2. Jeżeli stan gospodarstwa producenta w chwili jego przyst�pienia do sp�dzielni nie pozwala na wykonanie umowy kontraktacji przez sp�dzielni�, umowa wygasa, a producent obowi�zany jest zwrcić pobrane zaliczki i kredyty bankowe; inne korzyćci wynikaj�ce z tej umowy obowi�zany jest zwrcić w takim zakresie, w jakim ich nie zuży� w celu wykonania umowy. ń 3. Jeżeli producent po przyst�pieniu do sp�dzielni dokonywa indywidualnie sprz�tu zakontraktowanych zbiorw, ponosi on wy��czn� odpowiedzialnoćć za wykonanie umowy kontraktacji. Tytu� XV UMOWA O DZIE�O Art. 627. [ Przedmiot umowy o dzie�o ] Przez umow� o dzie�o przyjmuj�cy zamwienie zobowi�zuje si� do wykonania oznaczonego dzie�a, a zamawiaj�cy do zap�aty wynagrodzenia. Art. 6271. [ Stosowanie przepisw o sprzedaży konsumenckiej ] [10] Do umowy zawartej, w zakresie dzia�alnoćci przedsi�biorstwa przyjmuj�cego zamwienie, z osob� fizyczn�, ktra zamawia dzie�o, b�d�ce rzecz� ruchom�, w celu niezwi�zanym z jej dzia�alnoćci� gospodarcz� ani zawodow�, stosuje si� odpowiednio przepisy o sprzedaży konsumenckiej. Art. 628. [ Wynagrodzenie rycza�towe ] ń 1. Wysokoćć wynagrodzenia za wykonanie dzie�a można okrećlić przez wskazanie podstaw do jego ustalenia. Jeżeli strony nie okrećli�y wysokoćci wynagrodzenia ani nie wskaza�y podstaw do jego ustalenia, poczytuje si� w razie w�tpliwoćci, że strony mia�y na myćli zwyk�e wynagrodzenie za dzie�o tego rodzaju. Jeżeli także w ten sposb nie da si� ustalić wysokoćci wynagrodzenia, należy si� wynagrodzenie odpowiadaj�ce uzasadnionemu nak�adowi pracy oraz innym nak�adom przyjmuj�cego zamwienie. ń 2. Przepisy dotycz�ce sprzedaży wed�ug cen sztywnych, maksymalnych, minimalnych i wynikowych stosuje si� odpowiednio. Art. 629. [ Wynagrodzenie kosztorysowe ] Jeżeli strony okrećli�y wynagrodzenie na podstawie zestawienia planowanych prac i przewidywanych kosztw (wynagrodzenie kosztorysowe), a w toku wykonywania dzie�a zarz�dzenie w�aćciwego organu pa�stwowego zmieni�o wysokoćć cen lub stawek obowi�zuj�cych dotychczas w obliczeniach kosztorysowych, każda ze stron może ż�dać odpowiedniej zmiany umwionego wynagrodzenia. Nie dotyczy to jednak należnoćci uiszczonej za materia�y lub robocizn� przed zmian� cen lub stawek. Art. 630. [ Prace dodatkowe ] ń 1. Jeżeli w toku wykonywania dzie�a zajdzie koniecznoćć przeprowadzenia prac, ktre nie by�y przewidziane w zestawieniu prac planowanych b�d�cych podstaw� obliczenia wynagrodzenia kosztorysowego, a zestawienie sporz�dzi� zamawiaj�cy, przyjmuj�cy zamwienie może ż�dać odpowiedniego podwyższenia umwionego wynagrodzenia. Jeżeli zestawienie planowanych prac sporz�dzi� przyjmuj�cy zamwienie, może on ż�dać podwyższenia wynagrodzenia tylko wtedy, gdy mimo zachowania należytej starannoćci nie mg� przewidzieć koniecznoćci prac dodatkowych. ń 2. Przyjmuj�cy zamwienie nie może ż�dać podwyższenia wynagrodzenia, jeżeli wykona� prace dodatkowe bez uzyskania zgody zamawiaj�cego. Art. 631. [ Podwyższenie wynagrodzenia kosztorysowego ] Gdyby w wypadkach przewidzianych w dwch artyku�ach poprzedzaj�cych zasz�a koniecznoćć znacznego podwyższenia wynagrodzenia kosztorysowego, zamawiaj�cy może od umowy odst�pić, powinien jednak uczynić to niezw�ocznie i zap�acić przyjmuj�cemu zamwienie odpowiedni� cz�ćć umwionego wynagrodzenia. Art. 632. [ Niemożnoćć podwyższenia wynagrodzenia rycza�towego ] ń 1. Jeżeli strony umwi�y si� o wynagrodzenie rycza�towe, przyjmuj�cy zamwienie nie może ż�dać podwyższenia wynagrodzenia, chociażby w czasie zawarcia umowy nie można by�o przewidzieć rozmiaru lub kosztw prac. ń 2. Jeżeli jednak wskutek zmiany stosunkw, ktrej nie można by�o przewidzieć, wykonanie dzie�a grozi�oby przyjmuj�cemu zamwienie raż�c� strat�, s�d może podwyższyć rycza�t lub rozwi�zać umow�. Art. 633. [ Wykonanie dzie�a z materia�w zamawiaj�cego ] Jeżeli materia�w na wykonanie dzie�a dostarcza zamawiaj�cy, przyjmuj�cy zamwienie powinien ich użyć w sposb odpowiedni oraz z�ożyć rachunek i zwrcić nie zużyt� cz�ćć. Art. 634. [ Okolicznoćci przeszkadzaj�ce prawid�owemu wykonaniu ] Jeżeli materia� dostarczony przez zamawiaj�cego nie nadaje si� do prawid�owego wykonania dzie�a albo jeżeli zajd� inne okolicznoćci, ktre mog� przeszkodzić prawid�owemu wykonaniu, przyjmuj�cy zamwienie powinien niezw�ocznie zawiadomić o tym zamawiaj�cego. Art. 635. [ Op�nienie prac ] Jeżeli przyjmuj�cy zamwienie op�nia si� z rozpocz�ciem lub wyko�czeniem dzie�a tak dalece, że nie jest prawdopodobne, żeby zdo�a� je uko�czyć w czasie umwionym, zamawiaj�cy może bez wyznaczenia terminu dodatkowego od umowy odst�pić jeszcze przed up�ywem terminu do wykonania dzie�a. Art. 636. [ Wadliwe lub sprzeczne z umow� wykonywanie dzie�a ] ń 1. Jeżeli przyjmuj�cy zamwienie wykonywa dzie�o w sposb wadliwy albo sprzeczny z umow�, zamawiaj�cy może wezwać go do zmiany sposobu wykonania i wyznaczyć mu w tym celu odpowiedni termin. Po bezskutecznym up�ywie wyznaczonego terminu zamawiaj�cy może od umowy odst�pić albo powierzyć poprawienie lub dalsze wykonanie dzie�a innej osobie na koszt i niebezpiecze�stwo przyjmuj�cego zamwienie. ń 2. Jeżeli zamawiaj�cy sam dostarczy� materia�u, może on w razie odst�pienia od umowy lub powierzenia wykonania dzie�a innej osobie ż�dać zwrotu materia�u i wydania rozpocz�tego dzie�a. Art. 637. [ R�kojmia za wady dzie�a ] ń 1. Jeżeli dzie�o ma wady, zamawiaj�cy może ż�dać ich usuni�cia, wyznaczaj�c w tym celu przyjmuj�cemu zamwienie odpowiedni termin z zagrożeniem, że po bezskutecznym up�ywie wyznaczonego terminu nie przyjmie naprawy. Przyjmuj�cy może odmwić naprawy, gdyby wymaga�a nadmiernych kosztw. ń 2. Gdy wady usun�ć si� nie dadz� albo gdy z okolicznoćci wynika, że przyjmuj�cy zamwienie nie zdo�a ich usun�ć w czasie odpowiednim, zamawiaj�cy może od umowy odst�pić, jeżeli wady s� istotne; jeżeli wady nie s� istotne, zamawiaj�cy może ż�dać obniżenia wynagrodzenia w odpowiednim stosunku. To samo dotyczy wypadku, gdy przyjmuj�cy zamwienie nie usun�� wad w terminie wyznaczonym przez zamawiaj�cego. Art. 638. [ Stosowanie przepisw o sprzedaży ] Jeżeli z artyku�w poprzedzaj�cych nie wynika nic innego, do r�kojmi za wady dzie�a stosuje si� odpowiednio przepisy o r�kojmi przy sprzedaży. Art. 639. [ Zap�ata mimo niewykonania ] Zamawiaj�cy nie może odmwić zap�aty wynagrodzenia mimo niewykonania dzie�a, jeżeli przyjmuj�cy zamwienie by� gotw je wykonać, lecz dozna� przeszkody z przyczyn dotycz�cych zamawiaj�cego. Jednakże w wypadku takim zamawiaj�cy może odliczyć to, co przyjmuj�cy zamwienie oszcz�dzi� z powodu niewykonania dzie�a. Art. 640. [ Wsp�dzia�anie w wykonaniu dzie�a ] Jeżeli do wykonania dzie�a potrzebne jest wsp�dzia�anie zamawiaj�cego, a tego wsp�dzia�ania brak, przyjmuj�cy zamwienie może wyznaczyć zamawiaj�cemu odpowiedni termin z zagrożeniem, iż po bezskutecznym up�ywie wyznaczonego terminu b�dzie uprawniony do odst�pienia od umowy. Art. 641. [ Utrata lub uszkodzenie materia�u lub dzie�a ] ń 1. Niebezpiecze�stwo przypadkowej utraty lub uszkodzenia materia�u na wykonanie dzie�a obci�ża tego, kto materia�u dostarczy�. ń 2. Gdy dzie�o uleg�o zniszczeniu lub uszkodzeniu wskutek wadliwoćci materia�u dostarczonego przez zamawiaj�cego albo wskutek wykonania dzie�a wed�ug jego wskazwek, przyjmuj�cy zamwienie może ż�dać za wykonan� prac� umwionego wynagrodzenia lub jego odpowiedniej cz�ćci, jeżeli uprzedzi� zamawiaj�cego o niebezpiecze�stwie zniszczenia lub uszkodzenia dzie�a. Art. 642. [ Zap�ata wynagrodzenia ] ń 1. W braku odmiennej umowy przyjmuj�cemu zamwienie należy si� wynagrodzenie w chwili oddania dzie�a. ń 2. Jeżeli dzie�o ma być oddawane cz�ćciami, a wynagrodzenie zosta�o obliczone za każd� cz�ćć z osobna, wynagrodzenie należy si� z chwil� spe�nienia każdego ze ćwiadcze� cz�ćciowych. Art. 643. [ Obowi�zek odebrania dzie�a ] Zamawiaj�cy obowi�zany jest odebrać dzie�o, ktre przyjmuj�cy zamwienie wydaje mu zgodnie ze swym zobowi�zaniem. Art. 644. [ Odst�pienie od umowy przez zamawiaj�cego ] Dopki dzie�o nie zosta�o uko�czone, zamawiaj�cy może w każdej chwili od umowy odst�pić p�ac�c umwione wynagrodzenie. Jednakże w wypadku takim zamawiaj�cy może odliczyć to, co przyjmuj�cy zamwienie oszcz�dzi� z powodu niewykonania dzie�a. Art. 645. [ �mierć przyjmuj�cego zamwienie ] ń 1. Umowa o dzie�o, ktrego wykonanie zależy od osobistych przymiotw przyjmuj�cego zamwienie, rozwi�zuje si� wskutek jego ćmierci lub niezdolnoćci do pracy. ń 2. Jeżeli materia� by� w�asnoćci� przyjmuj�cego zamwienie, a dzie�o cz�ćciowo wykonane przedstawia ze wzgl�du na zamierzony cel umowy wartoćć dla zamawiaj�cego, przyjmuj�cy zamwienie lub jego spadkobierca może ż�dać, ażeby zamawiaj�cy odebra� materia� w stanie, w jakim si� znajduje, za zap�at� jego wartoćci oraz odpowiedniej cz�ćci wynagrodzenia. Art. 646. [ Przedawnienie roszcze� ] Roszczenia wynikaj�ce z umowy o dzie�o przedawniaj� si� z up�ywem lat dwch od dnia oddania dzie�a, a jeżeli dzie�o nie zosta�o oddane - od dnia, w ktrym zgodnie z trećci� umowy mia�o być oddane. Tytu� XVI UMOWA O ROBOTY BUDOWLANE Art. 647. [ Umowa o roboty budowlane ] Przez umow� o roboty budowlane wykonawca zobowi�zuje si� do oddania przewidzianego w umowie obiektu, wykonanego zgodnie z projektem i z zasadami wiedzy technicznej, a inwestor zobowi�zuje si� do dokonania wymaganych przez w�aćciwe przepisy czynnoćci zwi�zanych z przygotowaniem robt, w szczeglnoćci do przekazania terenu budowy i dostarczenia projektu, oraz do odebrania obiektu i zap�aty umwionego wynagrodzenia. Art. 648. [ Forma umowy o roboty budowlane ] ń 1. Umowa o roboty budowlane powinna być stwierdzona pismem. ń 2. Wymagana przez w�aćciwe przepisy dokumentacja stanowi cz�ćć sk�adow� umowy. ń 3. (skrećlony). Art. 649. [ Zakres robt ] W razie w�tpliwoćci poczytuje si�, iż wykonawca podj�� si� wszystkich robt obj�tych projektem stanowi�cym cz�ćć sk�adow� umowy. Art. 650. (skrećlony). Art. 651. [ Zawiadomienie inwestora o przeszkodach ] Jeżeli dostarczona przez inwestora dokumentacja, teren budowy, maszyny lub urz�dzenia nie nadaj� si� do prawid�owego wykonania robt albo jeżeli zajd� inne okolicznoćci, ktre mog� przeszkodzić prawid�owemu wykonaniu robt, wykonawca powinien niezw�ocznie zawiadomić o tym inwestora. Art. 652. [ Odpowiedzialnoćć za szkody ] Jeżeli wykonawca przej�� protokolarnie od inwestora teren budowy, ponosi on aż do chwili oddania obiektu odpowiedzialnoćć na zasadach oglnych za szkody wynik�e na tym terenie. Art. 653. (skrećlony). Art. 654. [ Przyjmowanie robt wykonanych cz�ćciowo ] W braku odmiennego postanowienia umowy inwestor obowi�zany jest na ż�danie wykonawcy przyjmować wykonane roboty cz�ćciowo, w miar� ich uko�czenia, za zap�at� odpowiedniej cz�ćci wynagrodzenia. Art. 655. [ Usterki wykonanego obiektu ] Gdyby wykonany obiekt uleg� zniszczeniu lub uszkodzeniu wskutek wadliwoćci dostarczonych przez inwestora materia�w, maszyn lub urz�dze� albo wskutek wykonania robt wed�ug wskazwek inwestora, wykonawca może ż�dać umwionego wynagrodzenia lub jego odpowiedniej cz�ćci, jeżeli uprzedzi� inwestora o niebezpiecze�stwie zniszczenia lub uszkodzenia obiektu albo jeżeli mimo zachowania należytej starannoćci nie mg� stwierdzić wadliwoćci dostarczonych przez inwestora materia�w, maszyn lub urz�dze�. Art. 656. [ Stosowanie przepisw o umowie o dzie�o ] ń 1. Do skutkw op�nienia si� przez wykonawc� z rozpocz�ciem robt lub wyko�czeniem obiektu albo wykonywania przez wykonawc� robt w sposb wadliwy lub sprzeczny z umow�, do r�kojmi za wady wykonanego obiektu, jak rwnież do uprawnienia inwestora do odst�pienia od umowy przed uko�czeniem obiektu stosuje si� odpowiednio przepisy o umowie o dzie�o. ń 2. (skrećlony). Art. 657. [ Odst�pienie od umowy ] Uprawnienie do odst�pienia od umowy przez wykonawc� lub przez inwestora może być ograniczone lub wy��czone przez przepisy szczeglne. Art. 658. [ Umowa o wykonanie remontu ] Przepisy niniejszego tytu�u stosuje si� odpowiednio do umowy o wykonanie remontu budynku lub budowli. Tytu� XVII NAJEM I DZIER�AWA DZIA� I NAJEM Rozdzia� I Przepisy oglne Art. 659. [ Umowa najmu ] ń 1. Przez umow� najmu wynajmuj�cy zobowi�zuje si� oddać najemcy rzecz do używania przez czas oznaczony lub nie oznaczony, a najemca zobowi�zuje si� p�acić wynajmuj�cemu umwiony czynsz. ń 2. Czynsz może być oznaczony w pieni�dzach lub ćwiadczeniach innego rodzaju. Art. 660. [ Forma umowy najmu ] Umowa najmu nieruchomoćci lub pomieszczenia na czas d�uższy niż rok powinna być zawarta na pićmie. W razie niezachowania tej formy poczytuje si� umow� za zawart� na czas nie oznaczony. Art. 661. [ Przed�użenie najmu ] Najem zawarty na czas d�uższy niż lat dziesi�ć poczytuje si� po up�ywie tego terminu za zawarty na czas nie oznaczony. Art. 662. [ Wydanie i nak�ady na rzecz ] ń 1. Wynajmuj�cy powinien wydać najemcy rzecz w stanie przydatnym do umwionego użytku i utrzymywać j� w takim stanie przez czas trwania najmu. ń 2. Drobne nak�ady po��czone ze zwyk�ym używaniem rzeczy obci�żaj� najemc�. ń 3. Jeżeli rzecz naj�ta uleg�a zniszczeniu z powodu okolicznoćci, za ktre wynajmuj�cy odpowiedzialnoćci nie ponosi, wynajmuj�cy nie ma obowi�zku przywrcenia stanu poprzedniego. Art. 663. [ Naprawa rzeczy ] Jeżeli w czasie trwania najmu rzecz wymaga napraw, ktre obci�żaj� wynajmuj�cego, a bez ktrych rzecz nie jest przydatna do umwionego użytku, najemca może wyznaczyć wynajmuj�cemu odpowiedni termin do wykonania napraw. Po bezskutecznym up�ywie wyznaczonego terminu najemca może dokonać koniecznych napraw na koszt wynajmuj�cego. Art. 664. [ R�kojmia za wady rzeczy wynaj�tej ] ń 1. Jeżeli rzecz naj�ta ma wady, ktre ograniczaj� jej przydatnoćć do umwionego użytku, najemca może ż�dać odpowiedniego obniżenia czynszu za czas trwania wad. ń 2. Jeżeli w chwili wydania najemcy rzecz mia�a wady, ktre uniemożliwiaj� przewidziane w umowie używanie rzeczy, albo jeżeli wady takie powsta�y p�niej, a wynajmuj�cy mimo otrzymanego zawiadomienia nie usun�� ich w czasie odpowiednim, albo jeżeli wady usun�ć si� nie dadz�, najemca może wypowiedzieć najem bez zachowania terminw wypowiedzenia. ń 3. Roszczenie o obniżenie czynszu z powodu wad rzeczy naj�tej, jak rwnież uprawnienie do niezw�ocznego wypowiedzenia najmu nie przys�uguje najemcy, jeżeli w chwili zawarcia umowy wiedzia� o wadach. Art. 665. [ Roszczenia osoby trzeciej ] Jeżeli osoba trzecia dochodzi przeciwko najemcy roszcze� dotycz�cych rzeczy naj�tej, najemca powinien niezw�ocznie zawiadomić o tym wynajmuj�cego. Art. 666. [ Sposb używania rzeczy ] ń 1. Najemca powinien przez czas trwania najmu używać rzeczy naj�tej w sposb w umowie okrećlony, a gdy umowa nie okrećla sposobu używania - w sposb odpowiadaj�cy w�aćciwoćciom i przeznaczeniu rzeczy. ń 2. Jeżeli w czasie trwania najmu okaże si� potrzeba napraw, ktre obci�żaj� wynajmuj�cego, najemca powinien zawiadomić go o tym niezw�ocznie. Art. 667. [ Zmiany w rzeczy ] ń 1. Bez zgody wynajmuj�cego najemca nie może czynić w rzeczy naj�tej zmian sprzecznych z umow� lub z przeznaczeniem rzeczy. ń 2. Jeżeli najemca używa rzeczy w sposb sprzeczny z umow� lub z przeznaczeniem rzeczy i mimo upomnienia nie przestaje jej używać w taki sposb albo gdy rzecz zaniedbuje do tego stopnia, że zostaje ona narażona na utrat� lub uszkodzenie, wynajmuj�cy może wypowiedzieć najem bez zachowania terminw wypowiedzenia. Art. 668. [ Podnajem lub bezp�atne używanie ] ń 1. Najemca może rzecz naj�t� oddać w ca�oćci lub cz�ćci osobie trzeciej do bezp�atnego używania albo w podnajem, jeżeli umowa mu tego nie zabrania. W razie oddania rzeczy osobie trzeciej zarwno najemca, jak i osoba trzecia s� odpowiedzialni wzgl�dem wynajmuj�cego za to, że rzecz naj�ta b�dzie używana zgodnie z obowi�zkami wynikaj�cymi z umowy najmu. ń 2. Stosunek wynikaj�cy z zawartej przez najemc� umowy o bezp�atne używanie lub podnajem rozwi�zuje si� najp�niej z chwil� zako�czenia stosunku najmu. Art. 669. [ Termin p�atnoćci czynszu ] ń 1. Najemca obowi�zany jest uiszczać czynsz w terminie umwionym. ń 2. Jeżeli termin p�atnoćci czynszu nie jest w umowie okrećlony, czynsz powinien być p�acony z gry, a mianowicie: gdy najem ma trwać nie d�użej niż miesi�c - za ca�y czas najmu, a gdy najem ma trwać d�użej niż miesi�c albo gdy umowa by�a zawarta na czas nie oznaczony - miesi�cznie, do dziesi�tego dnia miesi�ca. Art. 670. [ Prawo zastawu na rzeczach ruchomych najemcy ] ń 1. Dla zabezpieczenia czynszu oraz ćwiadcze� dodatkowych, z ktrymi najemca zalega nie d�użej niż rok, przys�uguje wynajmuj�cemu ustawowe prawo zastawu na rzeczach ruchomych najemcy wniesionych do przedmiotu najmu, chyba że rzeczy te nie podlegaj� zaj�ciu. ń 2. (skrećlony). Art. 671. [ Wygaćni�cie zastawu ] ń 1. Przys�uguj�ce wynajmuj�cemu ustawowe prawo zastawu wygasa, gdy rzeczy obci�żone zastawem zostan� z przedmiotu najmu usuni�te. ń 2. Wynajmuj�cy może si� sprzeciwić usuni�ciu rzeczy obci�żonych zastawem i zatrzymać je na w�asne niebezpiecze�stwo, dopki zaleg�y czynsz nie b�dzie zap�acony lub zabezpieczony. ń 3. W wypadku gdy rzeczy obci�żone zastawem zostan� usuni�te na mocy zarz�dzenia organu pa�stwowego, wynajmuj�cy zachowuje ustawowe prawo zastawu, jeżeli przed up�ywem trzech dni zg�osi je organowi, ktry zarz�dzi� usuni�cie. Art. 672. [ Zw�oka z zap�at� czynszu ] Jeżeli najemca dopuszcza si� zw�oki z zap�at� czynszu co najmniej za dwa pe�ne okresy p�atnoćci, wynajmuj�cy może najem wypowiedzieć bez zachowania terminw wypowiedzenia. Art. 673. [ Wypowiedzenie najmu ] ń 1. Jeżeli czas trwania najmu nie jest oznaczony, zarwno wynajmuj�cy, jak i najemca mog� wypowiedzieć najem z zachowaniem terminw umownych, a w ich braku z zachowaniem terminw ustawowych. ń 2. Ustawowe terminy wypowiedzenia najmu s� nast�puj�ce: gdy czynsz jest p�atny w odst�pach czasu d�uższych niż miesi�c, najem można wypowiedzieć najp�niej na trzy miesi�ce naprzd na koniec kwarta�u kalendarzowego; gdy czynsz jest p�atny miesi�cznie - na miesi�c naprzd na koniec miesi�ca kalendarzowego; gdy czynsz jest p�atny w krtszych odst�pach czasu - na trzy dni naprzd; gdy najem jest dzienny - na jeden dzie� naprzd. ń 3. Jeżeli czas trwania najmu jest oznaczony, zarwno wynajmuj�cy, jak i najemca mog� wypowiedzieć najem w wypadkach okrećlonych w umowie. Art. 674. [ Milcz�ce przed�użenie najmu ] Jeżeli po up�ywie terminu oznaczonego w umowie albo w wypowiedzeniu najemca używa nadal rzeczy za zgod� wynajmuj�cego, poczytuje si� w razie w�tpliwoćci, że najem zosta� przed�użony na czas nie oznaczony. Art. 675. [ Zwrot rzeczy ] ń 1. Po zako�czeniu najmu najemca obowi�zany jest zwrcić rzecz w stanie nie pogorszonym; jednakże nie ponosi odpowiedzialnoćci za zużycie rzeczy b�d�ce nast�pstwem prawid�owego używania. ń 2. Jeżeli najemca odda� innej osobie rzecz do bezp�atnego używania lub podnajem, obowi�zek powyższy ci�ży także na tej osobie. ń 3. Domniemywa si�, że rzecz by�a wydana najemcy w stanie dobrym i przydatnym do umwionego użytku. Art. 676. [ Ulepszenie rzeczy ] Jeżeli najemca ulepszy� rzecz naj�t�, wynajmuj�cy, w braku odmiennej umowy, może wed�ug swego wyboru albo zatrzymać ulepszenia za zap�at� sumy odpowiadaj�cej ich wartoćci w chwili zwrotu, albo ż�dać przywrcenia stanu poprzedniego. Art. 677. [ Przedawnienie roszcze� ] Roszczenia wynajmuj�cego przeciwko najemcy o naprawienie szkody z powodu uszkodzenia lub pogorszenia rzeczy, jak rwnież roszczenia najemcy przeciwko wynajmuj�cemu o zwrot nak�adw na rzecz albo o zwrot nadp�aconego czynszu przedawniaj� si� z up�ywem roku od dnia zwrotu rzeczy. Art. 678. [ Zbycie rzeczy naj�tej w czasie trwania najmu ] ń 1. W razie zbycia rzeczy naj�tej w czasie trwania najmu nabywca wst�puje w stosunek najmu na miejsce zbywcy; może jednak wypowiedzieć najem z zachowaniem ustawowych terminw wypowiedzenia. ń 2. Powyższe uprawnienie do wypowiedzenia najmu nie przys�uguje nabywcy, jeżeli umowa najmu by�a zawarta na czas oznaczony z zachowaniem formy pisemnej i z dat� pewn�, a rzecz zosta�a najemcy wydana. Art. 679. [ Wypowiedzenie najmu przez nabywc� ] ń 1. Jeżeli wskutek wypowiedzenia najmu przez nabywc� rzeczy naj�tej najemca jest zmuszony zwrcić rzecz wczećniej, aniżeli by�by zobowi�zany wed�ug umowy najmu, może on ż�dać od zbywcy naprawienia szkody. ń 2. Najemca powinien niezw�ocznie zawiadomić zbywc� o przedwczesnym wypowiedzeniu przez nabywc�; w przeciwnym razie przys�uguj� zbywcy przeciwko najemcy wszelkie zarzuty, ktrych najemca nie podnis�, a ktrych podniesienie poci�gn��oby za sob� bezskutecznoćć wypowiedzenia ze strony nabywcy. Rozdzia� II Najem lokalu Art. 680. [ Stosowanie przepisw ustawy ] Do najmu lokalu stosuje si� przepisy rozdzia�u poprzedzaj�cego z zachowaniem przepisw poniższych. Art. 6801. [ Ma�żonkowie jako najemcy lokalu ] ń 1. Ma�żonkowie bez wzgl�du na istniej�ce mi�dzy nimi stosunki maj�tkowe s� najemcami lokalu, jeżeli nawi�zanie stosunku najmu lokalu maj�cego s�użyć zaspokojeniu potrzeb mieszkaniowych za�ożonej przez nich rodziny nast�pi�o w czasie trwania ma�że�stwa. Jeżeli mi�dzy ma�żonkami istnieje rozdzielnoćć maj�tkowa, do wsplnoćci najmu stosuje si� odpowiednio przepisy o wsplnoćci ustawowej. ń 2. Ustanie wsplnoćci ustawowej w czasie trwania ma�że�stwa nie poci�ga za sob� ustania wsplnoćci najmu lokalu. Jednakże s�d, stosuj�c odpowiednio przepisy o zniesieniu wsplnoćci maj�tkowej, może z ważnych powodw na ż�danie jednego z ma�żonkw zniećć wsplnoćć najmu lokalu. Art. 681. [ Drobne nak�ady ] Do drobnych nak�adw, ktre obci�żaj� najemc� lokalu, należ� w szczeglnoćci: drobne naprawy pod�g, drzwi i okien, malowanie ćcian, pod�g oraz wewn�trznej strony drzwi wejćciowych, jak rwnież drobne naprawy instalacji i urz�dze� technicznych, zapewniaj�cych korzystanie ze ćwiat�a, ogrzewania lokalu, dop�ywu i odp�ywu wody. Art. 682. [ Wady zagrażaj�ce zdrowiu ] Jeżeli wady naj�tego lokalu s� tego rodzaju, że zagrażaj� zdrowiu najemcy lub jego domownikw albo osb u niego zatrudnionych, najemca może wypowiedzieć najem bez zachowania terminw wypowiedzenia, chociażby w chwili zawarcia umowy wiedzia� o wadach. Art. 683. [ Porz�dek domowy ] Najemca lokalu powinien stosować si� do porz�dku domowego, o ile ten nie jest sprzeczny z uprawnieniami wynikaj�cymi z umowy; powinien rwnież liczyć si� z potrzebami innych mieszka�cw i s�siadw. Art. 684. [ Za�ożenie urz�dze� przez najemc� ] Najemca może za�ożyć w naj�tym lokalu oćwietlenie elektryczne, gaz, telefon, radio i inne podobne urz�dzenia, chyba że sposb ich za�ożenia sprzeciwia si� obowi�zuj�cym przepisom albo zagraża bezpiecze�stwu nieruchomoćci. Jeżeli do za�ożenia urz�dze� potrzebne jest wsp�dzia�anie wynajmuj�cego, najemca może domagać si� tego wsp�dzia�ania za zwrotem wynik�ych st�d kosztw. Art. 685. [ Wypowiedzenie najmu przez wynajmuj�cego ] Jeżeli najemca lokalu wykracza w sposb raż�cy lub uporczywy przeciwko obowi�zuj�cemu porz�dkowi domowemu albo przez swoje niew�aćciwe zachowanie czyni korzystanie z innych lokali w budynku uci�żliwym, wynajmuj�cy może wypowiedzieć najem bez zachowania terminw wypowiedzenia. Art. 6851. [ Wypowiedzenie czynszu ] Wynajmuj�cy lokal może podwyższyć czynsz, wypowiadaj�c dotychczasow� wysokoćć czynszu najp�niej na miesi�c naprzd, na koniec miesi�ca kalendarzowego. Art. 686. [ Prawo zastawu ] Ustawowe prawo zastawu wynajmuj�cego lokal mieszkalny rozci�ga si� także na wniesione do lokalu ruchomoćci cz�onkw rodziny najemcy razem z nim mieszkaj�cych. Art. 687. [ Zw�oka z zap�at� czynszu ] Jeżeli najemca lokalu dopuszcza si� zw�oki z zap�at� czynszu co najmniej za dwa pe�ne okresy p�atnoćci, a wynajmuj�cy zamierza najem wypowiedzieć bez zachowania terminw wypowiedzenia, powinien on uprzedzić najemc� na pićmie, udzielaj�c mu dodatkowego terminu miesi�cznego do zap�aty zalegaj�cego czynszu. Art. 688. [ Wypowiedzenie najmu ] Jeżeli czas trwania najmu lokalu nie jest oznaczony, a czynsz jest p�atny miesi�cznie, najem można wypowiedzieć najp�niej na trzy miesi�ce naprzd na koniec miesi�ca kalendarzowego. Art. 6881. [ Odpowiedzialnoćć za zap�at� czynszu ] ń 1. Za zap�at� czynszu i innych należnych op�at odpowiadaj� solidarnie z najemc� stale zamieszkuj�ce z nim osoby pe�noletnie. ń 2. Odpowiedzialnoćć osb, o ktrych mowa w ń 1, ogranicza si� do wysokoćci czynszu i innych op�at należnych za okres ich sta�ego zamieszkiwania. Art. 6882. [ Zgoda wynajmuj�cego ] Bez zgody wynajmuj�cego najemca nie może oddać lokalu lub jego cz�ćci do bezp�atnego używania ani go podnaj�ć. Zgoda wynajmuj�cego nie jest wymagana co do osoby, wzgl�dem ktrej najemca jest obci�żony obowi�zkiem alimentacyjnym. Art. 689. (skrećlony). Art. 690. [ Stosowanie przepisw o ochronie w�asnoćci ] Do ochrony praw najemcy do używania lokalu stosuje si� odpowiednio przepisy o ochronie w�asnoćci. Art. 691. [ �mierć najemcy lokalu mieszkalnego ] ń1. W razie ćmierci najemcy lokalu mieszkalnego w stosunek najmu lokalu wst�puj�: ma�żonek nieb�d�cy wsp�najemc� lokalu, dzieci najemcy i jego wsp�ma�żonka, inne osoby, wobec ktrych najemca by� obowi�zany do ćwiadcze� alimentacyjnych, oraz osoba, ktra pozostawa�a faktycznie we wsplnym pożyciu z najemc�. ń 2. Osoby wymienione w ń 1 wst�puj� w stosunek najmu lokalu mieszkalnego, jeżeli stale zamieszkiwa�y z najemc� w tym lokalu do chwili jego ćmierci. ń 3. W razie braku osb wymienionych w ń 1 stosunek najmu lokalu mieszkalnego wygasa. ń 4. Osoby, ktre wst�pi�y w stosunek najmu lokalu mieszkalnego na podstawie ń 1, mog� go wypowiedzieć z zachowaniem terminw ustawowych, chociażby umowa najmu by�a zawarta na czas oznaczony. W razie wypowiedzenia stosunku najmu przez niektre z tych osb stosunek ten wygasa wzgl�dem osb, ktre go wypowiedzia�y. ń 5. Przepisw ń 1–4 nie stosuje si� w razie ćmierci jednego ze wsp�najemcw lokalu mieszkalnego. Art. 692. [ Wy��czenie stosowania przepisw o wypowiedzeniu ] Przepisw o wypowiedzeniu najmu przez nabywc� rzeczy naj�tej nie stosuje si� do najmu lokali mieszkalnych, chyba że najemca nie obj�� jeszcze lokalu. DZIA� II DZIER�AWA Art. 693. [ Umowa dzierżawy ] ń 1. Przez umow� dzierżawy wydzierżawiaj�cy zobowi�zuje si� oddać dzierżawcy rzecz do używania i pobierania pożytkw przez czas oznaczony lub nie oznaczony, a dzierżawca zobowi�zuje si� p�acić wydzierżawiaj�cemu umwiony czynsz. ń 2. Czynsz może być zastrzeżony w pieni�dzach lub ćwiadczeniach innego rodzaju. Może być rwnież oznaczony w u�amkowej cz�ćci pożytkw. Art. 694. [ Stosowanie przepisw o najmie ] Do dzierżawy stosuje si� odpowiednio przepisy o najmie z zachowaniem przepisw poniższych. Art. 695. [ Przed�użenie dzierżawy, prawo pierwokupu ] ń 1. Dzierżaw� zawart� na czas d�uższy niż lat trzydziećci poczytuje si� po up�ywie tego terminu za zawart� na czas nie oznaczony. ń 2. Jeżeli dzierżawa nieruchomoćci rolnej by�a zawarta na okres d�uższy niż trzy lata lub trwa�a faktycznie przez okres co najmniej dziesi�ciu lat, dzierżawcy przys�uguje z mocy ustawy prawo pierwokupu w razie sprzedaży tej nieruchomoćci. Art. 696. [ Wykonywanie dzierżawy ] Dzierżawca powinien wykonywać swoje prawo zgodnie z wymaganiami prawid�owej gospodarki i nie może zmieniać przeznaczenia przedmiotu dzierżawy bez zgody wydzierżawiaj�cego. Art. 697. [ Niezb�dne naprawy ] Dzierżawca ma obowi�zek dokonywania napraw niezb�dnych do zachowania przedmiotu dzierżawy w stanie nie pogorszonym. Art. 698. [ Poddzierżawa, bezp�atne używanie ] ń 1. Bez zgody wydzierżawiaj�cego dzierżawca nie może oddawać przedmiotu dzierżawy osobie trzeciej do bezp�atnego używania ani go poddzierżawiać. ń 2. W razie naruszenia powyższego obowi�zku wydzierżawiaj�cy może dzierżaw� wypowiedzieć bez zachowania terminw wypowiedzenia. Art. 699. [ Termin p�atnoćci czynszu ] Jeżeli termin p�atnoćci czynszu nie jest w umowie oznaczony, czynsz jest p�atny z do�u w terminie zwyczajowo przyj�tym, a w braku takiego zwyczaju - p�rocznie z do�u. Art. 700. [ Obniżenie czynszu ] Jeżeli wskutek okolicznoćci, za ktre dzierżawca odpowiedzialnoćci nie ponosi i ktre nie dotycz� jego osoby, zwyk�y przychd z przedmiotu dzierżawy uleg� znacznemu zmniejszeniu, dzierżawca może ż�dać obniżenia czynszu przypadaj�cego za dany okres gospodarczy. Art. 701. [ Prawo zastawu ] Do rzeczy ruchomych obj�tych ustawowym prawem zastawu wydzierżawiaj�cego należ� także rzeczy s�uż�ce do prowadzenia gospodarstwa lub przedsi�biorstwa, jeżeli znajd� si� w obr�bie przedmiotu dzierżawy. Art. 702. [ Zakres prawa zastawu ] Jeżeli w umowie zastrzeżono, że oprcz czynszu dzierżawca b�dzie obowi�zany uiszczać podatki i inne ci�żary zwi�zane z w�asnoćci� lub z posiadaniem przedmiotu dzierżawy oraz ponosić koszty jego ubezpieczenia, ustawowe prawo zastawu przys�uguj�ce wydzierżawiaj�cemu zabezpiecza rwnież roszczenie wydzierżawiaj�cego wzgl�dem dzierżawcy o zwrot sum, ktre z powyższych tytu�w zap�aci�. Art. 703. [ Zw�oka z zap�at� czynszu ] Jeżeli dzierżawca dopuszcza si� zw�oki z zap�at� czynszu co najmniej za dwa pe�ne okresy p�atnoćci, a w wypadku gdy czynsz jest p�atny rocznie, jeżeli dopuszcza si� zw�oki z zap�at� ponad trzy miesi�ce, wydzierżawiaj�cy może dzierżaw� wypowiedzieć bez zachowania terminu wypowiedzenia. Jednakże wydzierżawiaj�cy powinien uprzedzić dzierżawc� udzielaj�c mu dodatkowego trzymiesi�cznego terminu do zap�aty zaleg�ego czynszu. Art. 704. [ Dzierżawa gruntu rolnego ] W braku odmiennej umowy dzierżaw� gruntu rolnego można wypowiedzieć na jeden rok naprzd na koniec roku dzierżawnego, inn� zać dzierżaw� na szećć miesi�cy naprzd przed up�ywem roku dzierżawnego. Art. 705. [ Zwrot przedmiotu dzierżawy ] Po zako�czeniu dzierżawy dzierżawca obowi�zany jest, w braku odmiennej umowy, zwrcić przedmiot dzierżawy w takim stanie, w jakim powinien si� znajdować stosownie do przepisw o wykonywaniu dzierżawy. Art. 706. [ Pozostawione zasiewy ] Jeżeli przy zako�czeniu dzierżawy dzierżawca gruntu rolnego pozostawia zgodnie ze swym obowi�zkiem zasiewy, może on ż�dać zwrotu poczynionych na te zasiewy nak�adw o tyle, o ile wbrew wymaganiom prawid�owej gospodarki nie otrzyma� odpowiednich zasieww przy rozpocz�ciu dzierżawy. Art. 707. [ Obniżenie czynszu ] Jeżeli dzierżawa ko�czy si� przed up�ywem roku dzierżawnego, dzierżawca obowi�zany jest zap�acić czynsz w takim stosunku, w jakim pożytki, ktre w tym roku pobra� lub mg� pobrać, pozostaj� do pożytkw z ca�ego roku dzierżawnego. Art. 708. [ Bezczynszowe użytkowanie gruntu ] Przepisy dzia�u niniejszego stosuje si� odpowiednio w wypadku, gdy osoba bior�ca nieruchomoćć roln� do używania i pobierania pożytkw nie jest obowi�zana do uiszczania czynszu, lecz tylko do ponoszenia podatkw i innych ci�żarw zwi�zanych z w�asnoćci� lub z posiadaniem gruntu. Art. 709. [ Dzierżawa praw ] Przepisy o dzierżawie rzeczy stosuje si� odpowiednio do dzierżawy praw. Tytu� XVII1 UMOWA LEASINGU Art. 7091. [ Umowa leasingu ] Przez umow� leasingu finansuj�cy zobowi�zuje si�, w zakresie dzia�alnoćci swego przedsi�biorstwa, nabyć rzecz od oznaczonego zbywcy na warunkach okrećlonych w tej umowie i oddać t� rzecz korzystaj�cemu do używania albo używania i pobierania pożytkw przez czas oznaczony, a korzystaj�cy zobowi�zuje si� zap�acić finansuj�cemu w uzgodnionych ratach wynagrodzenie pieni�żne, rwne co najmniej cenie lub wynagrodzeniu z tytu�u nabycia rzeczy przez finansuj�cego. Art. 7092. [ Forma zawarcia umowy ] Umowa leasingu powinna być zawarta na pićmie pod rygorem nieważnoćci. Art. 7093. [ Terminy p�atnoćci rat ] Jeżeli rzecz nie zostanie wydana korzystaj�cemu w ustalonym terminie na skutek okolicznoćci, za ktre ponosi on odpowiedzialnoćć, umwione terminy p�atnoćci rat pozostaj� niezmienione. Art. 7094. [ Obowi�zki finansuj�cego ] ń 1. Finansuj�cy powinien wydać korzystaj�cemu rzecz w takim stanie, w jakim znajdowa�a si� ona w chwili wydania finansuj�cemu przez zbywc�. ń 2. Finansuj�cy nie odpowiada wobec korzystaj�cego za przydatnoćć rzeczy do umwionego użytku. ń 3. Finansuj�cy obowi�zany jest wydać korzystaj�cemu razem z rzecz� odpis umowy ze zbywc� lub odpisy innych posiadanych dokumentw dotycz�cych tej umowy, w szczeglnoćci odpis dokumentu gwarancyjnego co do jakoćci rzeczy, otrzymanego od zbywcy lub producenta. Art. 7095. [ Wygaćni�cie umowy ] ń 1. Jeżeli po wydaniu korzystaj�cemu rzecz zosta�a utracona z powodu okolicznoćci, za ktre finansuj�cy nie ponosi odpowiedzialnoćci, umowa leasingu wygasa. ń 2. Korzystaj�cy powinien niezw�ocznie zawiadomić finansuj�cego o utracie rzeczy. ń 3. Jeżeli umowa leasingu wygas�a z przyczyn okrećlonych w ń 1, finansuj�cy może ż�dać od korzystaj�cego natychmiastowego zap�acenia wszystkich przewidzianych w umowie a niezap�aconych rat, pomniejszonych o korzyćci, jakie finansuj�cy uzyska� wskutek ich zap�aty przed umwionym terminem i wygaćni�cia umowy leasingu oraz z tytu�u ubezpieczenia rzeczy, a także naprawienia szkody. Art. 7096. [ Koszty ubezpieczenia rzeczy od jej utraty ] Jeżeli w umowie leasingu zastrzeżono, że korzystaj�cy obowi�zany jest ponosić koszty ubezpieczenia rzeczy od jej utraty w czasie trwania leasingu, w braku odmiennego postanowienia umownego, koszty te obejmuj� sk�adk� z tytu�u ubezpieczenia na oglnie przyj�tych warunkach. Art. 7097. [ Obowi�zki korzystaj�cego ] ń 1. Korzystaj�cy obowi�zany jest utrzymywać rzecz w należytym stanie, w szczeglnoćci dokonywać jej konserwacji i napraw niezb�dnych do zachowania rzeczy w stanie niepogorszonym, z uwzgl�dnieniem jej zużycia wskutek prawid�owego używania, oraz ponosić ci�żary zwi�zane z w�asnoćci� lub posiadaniem rzeczy. ń 2. Jeżeli w umowie leasingu nie zosta�o zastrzeżone, że konserwacji i napraw rzeczy dokonuje osoba maj�ca okrećlone kwalifikacje, korzystaj�cy powinien niezw�ocznie zawiadomić finansuj�cego o koniecznoćci dokonania istotnej naprawy rzeczy. ń 3. Korzystaj�cy obowi�zany jest umożliwić finansuj�cemu sprawdzenie rzeczy w zakresie okrećlonym w ń 1 i 2. Art. 7098. [ Wady rzeczy ] ń 1. Finansuj�cy nie odpowiada wobec korzystaj�cego za wady rzeczy, chyba że wady te powsta�y na skutek okolicznoćci, za ktre finansuj�cy ponosi odpowiedzialnoćć. Postanowienia umowne mniej korzystne dla korzystaj�cego s� nieważne. ń 2. Z chwil� zawarcia przez finansuj�cego umowy ze zbywc� z mocy ustawy przechodz� na korzystaj�cego uprawnienia z tytu�u wad rzeczy przys�uguj�ce finansuj�cemu wzgl�dem zbywcy, z wyj�tkiem uprawnienia odst�pienia przez finansuj�cego od umowy ze zbywc�. ń 3. Wykonanie przez korzystaj�cego uprawnie� okrećlonych w ń 2 nie wp�ywa na jego obowi�zki wynikaj�ce z umowy leasingu, chyba że finansuj�cy odst�pi od umowy ze zbywc� z powodu wad rzeczy. ń 4. Korzystaj�cy może ż�dać odst�pienia przez finansuj�cego od umowy ze zbywc� z powodu wad rzeczy, jeżeli uprawnienie finansuj�cego do odst�pienia wynika z przepisw prawa lub umowy ze zbywc�. Bez zg�oszenia ż�dania przez korzystaj�cego finansuj�cy nie może odst�pić od umowy ze zbywc� z powodu wad rzeczy. ń 5. W razie odst�pienia przez finansuj�cego od umowy ze zbywc� z powodu wad rzeczy, umowa leasingu wygasa. Finansuj�cy może ż�dać od korzystaj�cego natychmiastowego zap�acenia wszystkich przewidzianych w umowie a niezap�aconych rat, pomniejszonych o korzyćci, jakie finansuj�cy uzyska� wskutek ich zap�aty przed umwionym terminem i wygaćni�cia umowy leasingu oraz umowy ze zbywc�. Art. 7099. [ Zakres korzystania z rzeczy ] Korzystaj�cy powinien używać rzeczy i pobierać jej pożytki w sposb okrećlony w umowie leasingu, a gdy umowa tego nie okrećla – w sposb odpowiadaj�cy w�aćciwoćciom i przeznaczeniu rzeczy. Art. 70910. [ Zakaz czynienia zmian w rzeczy ] Bez zgody finansuj�cego korzystaj�cy nie może czynić w rzeczy zmian, chyba że wynikaj� one z przeznaczenia rzeczy. Art. 70911. [ Wypowiedzenie umowy ] Jeżeli mimo upomnienia na pićmie przez finansuj�cego korzystaj�cy narusza obowi�zki okrećlone w art. 7097 ń 1 lub w art. 7099 albo nie usunie zmian w rzeczy dokonanych z naruszeniem art. 70910, finansuj�cy może wypowiedzieć umow� leasingu ze skutkiem natychmiastowym, chyba że strony uzgodni�y termin wypowiedzenia. Art. 70912. [ Wypowiedzenie umowy ] ń 1. Bez zgody finansuj�cego korzystaj�cy nie może oddać rzeczy do używania osobie trzeciej. ń 2. W razie naruszenia obowi�zku okrećlonego w ń 1, finansuj�cy może wypowiedzieć umow� leasingu ze skutkiem natychmiastowym, chyba że strony uzgodni�y termin wypowiedzenia. Art. 70913. [ Obowi�zek op�acania rat ] ń 1. Korzystaj�cy obowi�zany jest p�acić raty w terminach umwionych. ń 2. Jeżeli korzystaj�cy dopuszcza si� zw�oki z zap�at� co najmniej jednej raty, finansuj�cy powinien wyznaczyć na pićmie korzystaj�cemu odpowiedni termin dodatkowy do zap�acenia zaleg�oćci z zagrożeniem, że w razie bezskutecznego up�ywu wyznaczonego terminu może wypowiedzieć umow� leasingu ze skutkiem natychmiastowym, chyba że strony uzgodni�y termin wypowiedzenia. Postanowienia umowne mniej korzystne dla korzystaj�cego s� nieważne. Art. 70914. [ Zbycie rzeczy ] ń 1. W razie zbycia rzeczy przez finansuj�cego nabywca wst�puje w stosunek leasingu na miejsce finansuj�cego. ń 2. Finansuj�cy powinien niezw�ocznie zawiadomić korzystaj�cego o zbyciu rzeczy. Art. 70915. [ Rozwi�zanie umowy ] W razie wypowiedzenia przez finansuj�cego umowy leasingu na skutek okolicznoćci, za ktre korzystaj�cy ponosi odpowiedzialnoćć, finansuj�cy może ż�dać od korzystaj�cego natychmiastowego zap�acenia wszystkich przewidzianych w umowie a niezap�aconych rat, pomniejszonych o korzyćci, jakie finansuj�cy uzyska� wskutek ich zap�aty przed umwionym terminem i rozwi�zania umowy leasingu. Art. 70916. [ ��danie przeniesienia w�asnoćci rzeczy ] Jeżeli finansuj�cy zobowi�za� si�, bez dodatkowego ćwiadczenia, przeniećć na korzystaj�cego w�asnoćć rzeczy po up�ywie oznaczonego w umowie czasu trwania leasingu, korzystaj�cy może ż�dać przeniesienia w�asnoćci rzeczy w terminie miesi�ca od up�ywu tego czasu, chyba że strony uzgodni�y inny termin. Art. 70917. [ Stosowanie przepisw ustawy ] Do odpowiedzialnoćci finansuj�cego za wady rzeczy powsta�e na skutek okolicznoćci, za ktre finansuj�cy ponosi odpowiedzialnoćć, uprawnie� i obowi�zkw stron w razie dochodzenia przez osob� trzeci� przeciwko korzystaj�cemu roszcze� dotycz�cych rzeczy, odpowiedzialnoćci korzystaj�cego i osoby trzeciej wobec finansuj�cego w razie oddania rzeczy tej osobie przez korzystaj�cego do używania, zabezpieczenia rat leasingu i ćwiadcze� dodatkowych korzystaj�cego, zwrotu rzeczy przez korzystaj�cego po zako�czeniu leasingu oraz do ulepszenia rzeczy przez korzystaj�cego stosuje si� odpowiednio przepisy o najmie, a do zap�aty przez korzystaj�cego rat przed terminem p�atnoćci stosuje si� odpowiednio przepisy o sprzedaży na raty. Art. 70918. [ Stosowanie przepisw ustawy ] Do umowy, przez ktr� jedna strona zobowi�zuje si� oddać rzecz stanowi�c� jej w�asnoćć do używania albo do używania i pobierania pożytkw drugiej stronie, a druga strona zobowi�zuje si� zap�acić w�aćcicielowi rzeczy w umwionych ratach wynagrodzenie pieni�żne, rwne co najmniej wartoćci rzeczy w chwili zawarcia tej umowy, stosuje si� odpowiednio przepisy niniejszego tytu�u. Tytu� XVIII U�YCZENIE Art. 710. [ Umowa użyczenia ] Przez umow� użyczenia użyczaj�cy zobowi�zuje si� zezwolić bior�cemu, przez czas oznaczony lub nie oznaczony, na bezp�atne używanie oddanej mu w tym celu rzeczy. Art. 711. [ Wady rzeczy użyczonej ] Jeżeli rzecz użyczona ma wady, użyczaj�cy obowi�zany jest do naprawienia szkody, ktr� wyrz�dzi� bior�cemu przez to, że wiedz�c o wadach nie zawiadomi� go o nich. Przepisu powyższego nie stosuje si�, gdy bior�cy mg� wad� z �atwoćci� zauważyć. Art. 712. [ Sposb używania użyczonej rzeczy ] ń 1. Jeżeli umowa nie okrećla sposobu używania rzeczy, bior�cy może rzeczy używać w sposb odpowiadaj�cy jej w�aćciwoćciom i przeznaczeniu. ń 2. Bez zgody użyczaj�cego bior�cy nie może oddać rzeczy użyczonej osobie trzeciej do używania. Art. 713. [ Koszty utrzymania rzeczy użyczonej ] Bior�cy do używania ponosi zwyk�e koszty utrzymania rzeczy użyczonej. Jeżeli poczyni� inne wydatki lub nak�ady na rzecz, stosuje si� odpowiednio przepisy o prowadzeniu cudzych spraw bez zlecenia. Art. 714. [ Przypadkowa utrata lub uszkodzenie rzeczy ] Bior�cy do używania jest odpowiedzialny za przypadkow� utrat� lub uszkodzenie rzeczy, jeżeli jej używa w sposb sprzeczny z umow� albo z w�aćciwoćciami lub z przeznaczeniem rzeczy, albo gdy nie b�d�c do tego upoważniony przez umow� ani zmuszony przez okolicznoćci powierza rzecz innej osobie, a rzecz nie by�aby uleg�a utracie lub uszkodzeniu, gdyby jej używa� w sposb w�aćciwy albo gdyby j� zachowa� u siebie. Art. 715. [ Zako�czenie użyczenia ] Jeżeli umowa użyczenia zosta�a zawarta na czas nie oznaczony, użyczenie ko�czy si�, gdy bior�cy uczyni� z rzeczy użytek odpowiadaj�cy umowie albo gdy up�yn�� czas, w ktrym mg� ten użytek uczynić. Art. 716. [ ��danie zwrotu rzeczy ] Jeżeli bior�cy używa rzeczy w sposb sprzeczny z umow� albo z w�aćciwoćciami lub przeznaczeniem rzeczy, jeżeli powierza rzecz innej osobie nie b�d�c do tego upoważniony przez umow� ani zmuszony przez okolicznoćci, albo jeżeli rzecz stanie si� potrzebna użyczaj�cemu z powodw nie przewidzianych w chwili zawarcia umowy, użyczaj�cy może ż�dać zwrotu rzeczy, chociażby umowa by�a zawarta na czas oznaczony. Art. 717. [ Solidarna odpowiedzialnoćć bior�cych rzecz do używania ] Jeżeli kilka osb wsplnie wzi��o rzecz do używania, ich odpowiedzialnoćć jest solidarna. Art. 718. [ Zwrot rzeczy ] ń 1. Po zako�czeniu użyczenia bior�cy do używania obowi�zany jest zwrcić użyczaj�cemu rzecz w stanie nie pogorszonym; jednakże bior�cy nie ponosi odpowiedzialnoćci za zużycie rzeczy b�d�ce nast�pstwem prawid�owego używania. ń 2. Jeżeli bior�cy do używania powierzy� rzecz innej osobie, obowi�zek powyższy ci�ży także na tej osobie. Art. 719. [ Przedawnienie roszcze� ] Roszczenie użyczaj�cego przeciwko bior�cemu do używania o naprawienie szkody za uszkodzenie lub pogorszenie rzeczy, jak rwnież roszczenia bior�cego do używania przeciwko użyczaj�cemu o zwrot nak�adw na rzecz oraz o naprawienie szkody poniesionej wskutek wad rzeczy przedawniaj� si� z up�ywem roku od dnia zwrotu rzeczy. Tytu� XIX PO�YCZKA Art. 720. [ Umowa pożyczki ] ń 1. Przez umow� pożyczki daj�cy pożyczk� zobowi�zuje si� przeniećć na w�asnoćć bior�cego okrećlon� iloćć pieni�dzy albo rzeczy oznaczonych tylko co do gatunku, a bior�cy zobowi�zuje si� zwrcić t� sam� iloćć pieni�dzy albo t� sam� iloćć rzeczy tego samego gatunku i tej samej jakoćci. ń 2. Umowa pożyczki, ktrej wartoćć przenosi pi�ćset z�otych, powinna być stwierdzona pismem. Art. 721. [ Z�y stan maj�tkowy pożyczkobiorcy ] Daj�cy pożyczk� może odst�pić od umowy i odmwić wydania przedmiotu pożyczki, jeżeli zwrot pożyczki jest w�tpliwy z powodu z�ego stanu maj�tkowego drugiej strony. Uprawnienie to nie przys�uguje daj�cemu pożyczk�, jeżeli w chwili zawarcia umowy o z�ym stanie maj�tkowym drugiej strony wiedzia� lub z �atwoćci� mg� si� dowiedzieć. Art. 722. [ Przedawnienie roszczenia pożyczkobiorcy o wydanie przedmiotu pożyczki ] Roszczenie bior�cego pożyczk� o wydanie przedmiotu pożyczki przedawnia si� z up�ywem szećciu miesi�cy od chwili, gdy przedmiot mia� być wydany. Art. 723. [ Termin zwrotu pożyczki ] Jeżeli termin zwrotu pożyczki nie jest oznaczony, d�użnik obowi�zany jest zwrcić pożyczk� w ci�gu szećciu tygodni po wypowiedzeniu przez daj�cego pożyczk�. Art. 724. [ Wady rzeczy pożyczonej ] Jeżeli rzeczy otrzymane przez bior�cego pożyczk� maj� wady, daj�cy pożyczk� obowi�zany jest do naprawienia szkody, ktr� wyrz�dzi� bior�cemu przez to, że wiedz�c o wadach nie zawiadomi� go o nich. Przepisu powyższego nie stosuje si� w wypadku, gdy bior�cy mg� z �atwoćci� wad� zauważyć. Tytu� XX UMOWA RACHUNKU BANKOWEGO Art. 725. [ Umowa rachunku bankowego ] Przez umow� rachunku bankowego bank zobowi�zuje si� wzgl�dem posiadacza rachunku, na czas oznaczony lub nie oznaczony, do przechowywania jego ćrodkw pieni�żnych oraz do przeprowadzania na jego zlecenie rozlicze� pieni�żnych. Art. 726. [ Obracanie ćrodkami pieni�żnymi ] Bank może obracać czasowo wolne ćrodki pieni�żne zgromadzone na rachunku bankowym na potrzeby gospodarki narodowej z obowi�zkiem ich zwrotu w ca�oćci lub w cz�ćci na każde ż�danie, chyba że umowa uzależnia obowi�zek zwrotu od wypowiedzenia. Art. 727. [ Odmowa wykonania zlecenia ] Bank może odmwić wykonania zlecenia posiadacza rachunku bankowego tylko w wypadkach przewidzianych w przepisach szczeglnych. Art. 728. [ Wyci�g z rachunku ] ń 1. Bank obowi�zany jest przy każdej zmianie stanu rachunku bankowego przesy�ać jego posiadaczowi wyci�g z rachunku z ustaleniem salda. ń 2. Posiadacz rachunku bankowego obowi�zany jest zg�osić bankowi niezgodnoćć salda w ci�gu czternastu dni od dnia otrzymania wyci�gu z rachunku. Art. 729. [ Obowi�zki posiadacza imiennego rachunku bankowego ] Posiadacz imiennego rachunku bankowego obowi�zany jest zawiadamiać bank o każdej zmianie swego zamieszkania lub siedziby. Art. 730. [ Wypowiedzenie umowy rachunku bankowego ] Rozwi�zanie umowy rachunku bankowego zawartej na czas nie oznaczony może nast�pić w każdym czasie wskutek wypowiedzenia przez ktr�kolwiek ze stron; jednakże bank może wypowiedzieć tak� umow� tylko z ważnych powodw. Art. 731. [ Przedawnienie roszcze� ] Roszczenia wynikaj�ce ze stosunku rachunku bankowego przedawniaj� si� z up�ywem lat dwch. Nie dotyczy to roszcze� o zwrot wk�adw oszcz�dnoćciowych. Art. 732. [ Sp�dzielnie oszcz�dnoćciowo-pożyczkowe ] Przepisy niniejszego tytu�u stosuje si� rwnież do rachunkw prowadzonych przez sp�dzielnie oszcz�dnoćciowo-pożyczkowe. Art. 733. [ Stosunek do przepisw o rozliczeniach pieni�żnych ] Przepisy niniejszego tytu�u nie uchybiaj� przepisom o rozliczeniach pieni�żnych. Tytu� XXI ZLECENIE Art. 734. [ Umowa zlecenia ] ń 1. Przez umow� zlecenia przyjmuj�cy zlecenie zobowi�zuje si� do dokonania okrećlonej czynnoćci prawnej dla daj�cego zlecenie. ń 2. W braku odmiennej umowy zlecenie obejmuje umocowanie do wykonania czynnoćci w imieniu daj�cego zlecenie. Przepis ten nie uchybia przepisom o formie pe�nomocnictwa. Art. 735. [ Wynagrodzenie przyjmuj�cego zlecenie ] ń 1. Jeżeli ani z umowy, ani z okolicznoćci nie wynika, że przyjmuj�cy zlecenie zobowi�za� si� wykonać je bez wynagrodzenia, za wykonanie zlecenia należy si� wynagrodzenie. ń 2. Jeżeli nie ma obowi�zuj�cej taryfy, a nie umwiono si� o wysokoćć wynagrodzenia, należy si� wynagrodzenie odpowiadaj�ce wykonanej pracy. Art. 736. [ Zawodowe wykonywanie zlece� ] Kto zawodowo trudni si� za�atwianiem czynnoćci dla drugich, powinien, jeżeli nie chce zlecenia przyj�ć, zawiadomić o tym niezw�ocznie daj�cego zlecenie. Taki sam obowi�zek ci�ży na osobie, ktra daj�cemu zlecenie oćwiadczy�a gotowoćć za�atwiania czynnoćci danego rodzaju. Art. 737. [ Zmiana sposobu wykonania zlecenia ] Przyjmuj�cy zlecenie może bez uprzedniej zgody daj�cego zlecenie odst�pić od wskazanego przez niego sposobu wykonania zlecenia, jeżeli nie ma możnoćci uzyskania jego zgody, a zachodzi uzasadniony powd do przypuszczenia, że daj�cy zlecenie zgodzi�by si� na zmian�, gdyby wiedzia� o istniej�cym stanie rzeczy. Art. 738. [ Powierzenie wykonania zlecenia osobie trzeciej ] ń 1. Przyjmuj�cy zlecenie może powierzyć wykonanie zlecenia osobie trzeciej tylko wtedy, gdy to wynika z umowy lub ze zwyczaju albo gdy jest do tego zmuszony przez okolicznoćci. W wypadku takim obowi�zany jest zawiadomić niezw�ocznie daj�cego zlecenie o osobie i o miejscu zamieszkania swego zast�pcy i w razie zawiadomienia odpowiedzialny jest tylko za brak należytej starannoćci w wyborze zast�pcy. ń 2. Zast�pca odpowiedzialny jest za wykonanie zlecenia także wzgl�dem daj�cego zlecenie. Jeżeli przyjmuj�cy zlecenie ponosi odpowiedzialnoćć za czynnoćci swego zast�pcy jak za swoje w�asne czynnoćci, ich odpowiedzialnoćć jest solidarna. Art. 739. [ Przypadkowa utrata lub uszkodzenie rzeczy ] W wypadku gdy przyjmuj�cy zlecenie powierzy� wykonanie zlecenia innej osobie nie b�d�c do tego uprawniony, a rzecz należ�ca do daj�cego zlecenie uleg�a przy wykonywaniu zlecenia utracie lub uszkodzeniu, przyjmuj�cy zlecenie jest odpowiedzialny także za utrat� lub uszkodzenie przypadkowe, chyba że jedno lub drugie nast�pi�oby rwnież wtedy, gdyby sam zlecenie wykonywa�. Art. 740. [ Obowi�zki przyjmuj�cego zlecenie ] Przyjmuj�cy zlecenie powinien udzielać daj�cemu zlecenie potrzebnych wiadomoćci o przebiegu sprawy, a po wykonaniu zlecenia lub po wczećniejszym rozwi�zaniu umowy z�ożyć mu sprawozdanie. Powinien mu wydać wszystko, co przy wykonaniu zlecenia dla niego uzyska�, chociażby w imieniu w�asnym. Art. 741. [ Używanie rzeczy zleceniodawcy ] Przyjmuj�cemu zlecenie nie wolno używać we w�asnym interesie rzeczy i pieni�dzy daj�cego zlecenie. Od sum pieni�żnych zatrzymanych ponad potrzeb� wynikaj�c� z wykonywania zlecenia powinien p�acić daj�cemu zlecenie odsetki ustawowe. Art. 742. [ Zwrot wydatkw zleceniobiorcy i zwolnienie od zobowi�za� ] Daj�cy zlecenie powinien zwrcić przyjmuj�cemu zlecenie wydatki, ktre ten poczyni� w celu należytego wykonania zlecenia, wraz z odsetkami ustawowymi; powinien rwnież zwolnić przyjmuj�cego zlecenie od zobowi�za�, ktre ten w powyższym celu zaci�gn�� w imieniu w�asnym. Art. 743. [ Udzielenie zaliczki ] Jeżeli wykonanie zlecenia wymaga wydatkw, daj�cy zlecenie powinien na ż�danie przyjmuj�cego udzielić mu odpowiedniej zaliczki. Art. 744. [ Termin p�atnoćci wynagrodzenia ] W razie odp�atnego zlecenia wynagrodzenie należy si� przyjmuj�cemu dopiero po wykonaniu zlecenia, chyba że co innego wynika z umowy lub z przepisw szczeglnych. Art. 745. [ Solidarna odpowiedzialnoćć za wsplne zlecenie ] Jeżeli kilka osb da�o lub przyj��o zlecenie wsplnie, ich odpowiedzialnoćć wzgl�dem drugiej strony jest solidarna. Art. 746. [ Wypowiedzenie zlecenia ] ń 1. Daj�cy zlecenie może je wypowiedzieć w każdym czasie. Powinien jednak zwrcić przyjmuj�cemu zlecenie wydatki, ktre ten poczyni� w celu należytego wykonania zlecenia; w razie odp�atnego zlecenia obowi�zany jest uićcić przyjmuj�cemu zlecenie cz�ćć wynagrodzenia odpowiadaj�c� jego dotychczasowym czynnoćciom, a jeżeli wypowiedzenie nast�pi�o bez ważnego powodu, powinien także naprawić szkod�. ń 2. Przyjmuj�cy zlecenie może je wypowiedzieć w każdym czasie. Jednakże gdy zlecenie jest odp�atne, a wypowiedzenie nast�pi�o bez ważnego powodu, przyjmuj�cy zlecenie jest odpowiedzialny za szkod� ń 3. Nie można zrzec si� z gry uprawnienia do wypowiedzenia zlecenia z ważnych powodw. Art. 747. [ �mierć zleceniodawcy ] W braku odmiennej umowy zlecenie nie wygasa ani wskutek ćmierci daj�cego zlecenie, ani wskutek utraty przez niego zdolnoćci do czynnoćci prawnych. Jeżeli jednak, zgodnie z umow�, zlecenie wygas�o, przyjmuj�cy zlecenie powinien, gdyby z przerwania powierzonych mu czynnoćci mog�a wynikn�ć szkoda, prowadzić te czynnoćci nadal, dopki spadkobierca albo przedstawiciel ustawowy daj�cego zlecenie nie b�dzie mg� zarz�dzić inaczej. Art. 748. [ �mierć zleceniobiorcy ] W braku odmiennej umowy zlecenie wygasa wskutek ćmierci przyjmuj�cego zlecenie albo wskutek utraty przez niego pe�nej zdolnoćci do czynnoćci prawnych. Art. 749. [ Wygaćni�cie zlecenia ] Jeżeli zlecenie wygas�o, uważa si� je mimo to za istniej�ce na korzyćć przyjmuj�cego zlecenie aż do chwili, kiedy dowiedzia� si� o wygaćni�ciu zlecenia. Art. 750. [ Stosowanie przepisw o zleceniu do umw o ćwiadczenie us�ug ] Do umw o ćwiadczenie us�ug, ktre nie s� uregulowane innymi przepisami, stosuje si� odpowiednio przepisy o zleceniu. Art. 751. [ Przedawnienie roszcze� ] Z up�ywem lat dwch przedawniaj� si�: 1) roszczenia o wynagrodzenie za spe�nione czynnoćci i o zwrot poniesionych wydatkw przys�uguj�ce osobom, ktre stale lub w zakresie dzia�alnoćci przedsi�biorstwa trudni� si� czynnoćciami danego rodzaju; to samo dotyczy roszcze� z tytu�u zaliczek udzielonych tym osobom; 2) roszczenia z tytu�u utrzymania, piel�gnowania, wychowania lub nauki, jeżeli przys�uguj� osobom trudni�cym si� zawodowo takimi czynnoćciami albo osobom utrzymuj�cym zak�ady na ten cel przeznaczone. Tytu� XXII PROWADZENIE CUDZYCH SPRAW BEZ ZLECENIA Art. 752. [ Prowadzenie cudzych spraw bez zlecenia ] Kto bez zlecenia prowadzi cudz� spraw�, powinien dzia�ać z korzyćci� osoby, ktrej spraw� prowadzi, i zgodnie z jej prawdopodobn� wol�, a przy prowadzeniu sprawy obowi�zany jest zachowywać należyt� starannoćć. Art. 753. [ Obowi�zki prowadz�cego cudz� spraw� bez zlecenia ] ń 1. Prowadz�cy cudz� spraw� bez zlecenia powinien w miar� możnoćci zawiadomić o tym osob�, ktrej spraw� prowadzi, i stosownie do okolicznoćci albo oczekiwać jej zlece�, albo prowadzić spraw� dopty, dopki osoba ta nie b�dzie mog�a sama si� ni� zaj�ć. ń 2. Z czynnoćci swych prowadz�cy cudz� spraw� powinien z�ożyć rachunek oraz wydać wszystko, co przy prowadzeniu sprawy uzyska� dla osoby, ktrej spraw� prowadzi. Jeżeli dzia�a� zgodnie ze swoimi obowi�zkami, może ż�dać zwrotu uzasadnionych wydatkw i nak�adw wraz z ustawowymi odsetkami oraz zwolnienia od zobowi�za�, ktre zaci�gn�� przy prowadzeniu sprawy. Art. 754. [ Prowadzenie cudzych spraw wbrew woli ] Kto prowadzi cudz� spraw� wbrew wiadomej mu woli osoby, ktrej spraw� prowadzi, nie może ż�dać zwrotu poniesionych wydatkw i odpowiedzialny jest za szkod�, chyba że wola tej osoby sprzeciwia si� ustawie lub zasadom wsp�życia spo�ecznego. Art. 755. [ Bezpodstawne zmiany ] Jeżeli prowadz�cy cudz� spraw� dokona� zmian w imieniu osoby, ktrej spraw� prowadzi, bez wyra�nej potrzeby lub korzyćci tej osoby albo wbrew wiadomej mu jej woli, obowi�zany jest przywrcić stan poprzedni, a gdyby to nie by�o możliwe, naprawić szkod�. Nak�ady może zabrać z powrotem, o ile może to uczynić bez uszkodzenia rzeczy. Art. 756. [ Potwierdzenie ] Potwierdzenie osoby, ktrej sprawa by�a prowadzona, nadaje prowadzeniu sprawy skutki zlecenia. Art. 757. [ Ratowanie cudzego dobra ] Kto w celu odwrcenia niebezpiecze�stwa groż�cego drugiemu ratuje jego dobro, może ż�dać od niego zwrotu uzasadnionych wydatkw, chociażby jego dzia�anie nie odnios�o skutku, i jest odpowiedzialny tylko za win� umyćln� lub raż�ce niedbalstwo. Tytu� XXIII UMOWA AGENCYJNA Art. 758. [ Umowa agencyjna ] ń 1. Przez umow� agencyjn� przyjmuj�cy zlecenie (agent) zobowi�zuje si�, w zakresie dzia�alnoćci swego przedsi�biorstwa, do sta�ego poćredniczenia, za wynagrodzeniem, przy zawieraniu z klientami umw na rzecz daj�cego zlecenie przedsi�biorcy albo do zawierania ich w jego imieniu. ń 2. Do zawierania umw w imieniu daj�cego zlecenie oraz do odbierania dla niego oćwiadcze� agent jest uprawniony tylko wtedy, gdy ma do tego umocowanie. Art. 7581. [ Prowizja ] ń 1. Jeżeli sposb wynagrodzenia nie zosta� w umowie okrećlony, agentowi należy si� prowizja. ń 2. Prowizj� jest wynagrodzenie, ktrego wysokoćć zależy od liczby lub wartoćci zawartych umw. ń 3. Jeżeli wysokoćć prowizji nie zosta�a w umowie okrećlona, należy si� ona w wysokoćci zwyczajowo przyj�tej w stosunkach danego rodzaju, w miejscu dzia�alnoćci prowadzonej przez agenta, a w razie niemożnoćci ustalenia prowizji w ten sposb, agentowi należy si� prowizja w odpowiedniej wysokoćci, uwzgl�dniaj�cej wszystkie okolicznoćci bezpoćrednio zwi�zane z wykonaniem zleconych mu czynnoćci. Art. 7582. [ Potwierdzenie trećci umowy ] Każda ze stron może ż�dać od drugiej pisemnego potwierdzenia trećci umowy oraz postanowie� j� zmieniaj�cych lub uzupe�niaj�cych. Zrzeczenie si� tego uprawnienia jest nieważne. Art. 759. [ Uprawnienia agenta ] W razie w�tpliwoćci poczytuje si�, że agent jest upoważniony do przyjmowania dla daj�cego zlecenie zap�aty za ćwiadczenie, ktre spe�nia za daj�cego zlecenie, oraz do przyjmowania dla niego ćwiadcze�, za ktre p�aci, jak rwnież do odbierania zawiadomie� o wadach oraz oćwiadcze� dotycz�cych wykonania umowy, ktr� zawar� w imieniu daj�cego zlecenie. Art. 760. [ Obowi�zek lojalnoćci ] Każda ze stron obowi�zana jest do zachowania lojalnoćci wobec drugiej. Art. 7601. [ Obowi�zki agenta ] ń 1. Agent obowi�zany jest w szczeglnoćci przekazywać wszelkie informacje maj�ce znaczenie dla daj�cego zlecenie oraz przestrzegać jego wskazwek uzasadnionych w danych okolicznoćciach, a także podejmować, w zakresie prowadzonych spraw, czynnoćci potrzebne do ochrony praw daj�cego zlecenie. ń 2. Postanowienia umowy sprzeczne z trećci� ń 1 s� nieważne. Art. 7602. [ Obowi�zki daj�cego zlecenie ] ń 1. Daj�cy zlecenie obowi�zany jest przekazywać agentowi dokumenty i informacje potrzebne do prawid�owego wykonania umowy. ń 2. Daj�cy zlecenie obowi�zany jest w rozs�dnym czasie zawiadomić agenta o przyj�ciu lub odrzuceniu propozycji zawarcia umowy oraz o niewykonaniu umowy, przy ktrej zawarciu agent poćredniczy� lub ktr� zawar� w imieniu daj�cego zlecenie. ń 3. Daj�cy zlecenie obowi�zany jest zawiadomić w rozs�dnym czasie agenta o tym, że liczba umw, ktrych zawarcie przewiduje, lub wartoćć ich przedmiotu b�dzie znacznie niższa niż ta, ktrej agent mg�by si� normalnie spodziewać. ń 4. Postanowienia umowy sprzeczne z trećci� ń 1–3 s� nieważne. Art. 7603. [ Domniemanie potwierdzenia umowy ] W razie gdy agent zawieraj�cy umow� w imieniu daj�cego zlecenie nie ma umocowania albo przekroczy jego zakres, umow� uważa si� za potwierdzon�, jeżeli daj�cy zlecenie niezw�ocznie po otrzymaniu wiadomoćci o zawarciu umowy nie oćwiadczy klientowi, że umowy nie potwierdza. Art. 761. [ ��danie prowizji ] ń 1. Agent może ż�dać prowizji od umw zawartych w czasie trwania umowy agencyjnej, jeżeli do ich zawarcia dosz�o w wyniku jego dzia�alnoćci lub jeżeli zosta�y one zawarte z klientami pozyskanymi przez agenta poprzednio dla umw tego samego rodzaju. ń 2. Jeżeli agentowi zosta�o przyznane prawo wy��cznoćci w odniesieniu do oznaczonej grupy klientw lub obszaru geograficznego, a w czasie trwania umowy agencyjnej zosta�a bez udzia�u agenta zawarta umowa z klientem z tej grupy lub obszaru, agent może ż�dać prowizji od tej umowy. Daj�cy zlecenie obowi�zany jest w rozs�dnym czasie zawiadomić agenta o zawarciu takiej umowy. Art. 7611. [ ��danie prowizji ] ń 1. Agent może ż�dać prowizji od umowy zawartej po rozwi�zaniu umowy agencyjnej, jeżeli – przy spe�nieniu przes�anek z art. 761 – propozycj� zawarcia umowy daj�cy zlecenie lub agent otrzyma� od klienta przed rozwi�zaniem umowy agencyjnej. ń 2. Agent może ż�dać prowizji od umowy zawartej po rozwi�zaniu umowy agencyjnej także wtedy, gdy do jej zawarcia dosz�o w przeważaj�cej mierze w wyniku jego dzia�alnoćci w okresie trwania umowy agencyjnej, a zarazem w rozs�dnym czasie od jej rozwi�zania. Art. 7612. [ Podzia� prowizji ] Agent nie może ż�dać prowizji, o ktrej mowa w art. 761, jeżeli prowizja ta należy si� zgodnie z art. 7611 poprzedniemu agentowi, chyba że z okolicznoćci wynika, że wzgl�dy s�usznoćci przemawiaj� za podzia�em prowizji mi�dzy obu agentw. Art. 7613. [ Nabycie prawa do prowizji ] ń 1. W braku odmiennego postanowienia umowy agencyjnej agent nabywa prawo do prowizji z chwil�, w ktrej daj�cy zlecenie powinien by�, zgodnie z umow� z klientem, spe�nić ćwiadczenie albo faktycznie je spe�ni�, albo też swoje ćwiadczenie spe�ni� klient. Jednakże strony nie mog� umwić si�, że agent nabywa prawo do prowizji p�niej niż w chwili, w ktrej klient spe�ni� ćwiadczenie albo powinien by� je spe�nić, gdyby daj�cy zlecenie spe�ni� ćwiadczenie. ń 2. Jeżeli umowa zawarta pomi�dzy daj�cym zlecenie i klientem ma być wykonywana cz�ćciami, agent nabywa prawo do prowizji w miar� wykonywania tej umowy. ń 3. Roszczenie o zap�at� prowizji staje si� wymagalne z up�ywem ostatniego dnia miesi�ca nast�puj�cego po kwartale, w ktrym agent naby� prawo do prowizji. Postanowienie umowy mniej korzystne dla agenta jest nieważne. Art. 7614. [ Zwrot prowizji ] Agent nie może ż�dać prowizji, gdy oczywiste jest, że umowa z klientem nie zostanie wykonana na skutek okolicznoćci, za ktre daj�cy zlecenie nie ponosi odpowiedzialnoćci, jeżeli zać prowizja zosta�a już agentowi wyp�acona, podlega ona zwrotowi. Postanowienie umowy agencyjnej mniej korzystne dla agenta jest nieważne. Art. 7615. [ Dane o prowizji ] ń 1. Daj�cy zlecenie obowi�zany jest z�ożyć agentowi oćwiadczenie zawieraj�ce dane o należnej mu prowizji nie p�niej niż w ostatnim dniu miesi�ca nast�puj�cego po kwartale, w ktrym agent naby� prawo do prowizji. Oćwiadczenie to powinno wskazywać wszystkie dane stanowi�ce podstaw� do obliczenia wysokoćci należnej prowizji. Postanowienie umowy agencyjnej mniej korzystne dla agenta jest nieważne. ń 2. Agent może domagać si� udost�pnienia informacji potrzebnych do ustalenia, czy wysokoćć należnej mu prowizji zosta�a prawid�owo obliczona, w szczeglnoćci może domagać si� wyci�gw z ksi�g handlowych daj�cego zlecenie albo ż�dać, aby wgl�d i wyci�g z tych ksi�g zosta� zapewniony bieg�emu rewidentowi wybranemu przez strony. Postanowienie umowy agencyjnej mniej korzystne dla agenta jest nieważne. ń 3. W razie nieudost�pnienia agentowi informacji, o ktrych mowa w ń 2, agent może domagać si� ich udost�pnienia w drodze powdztwa wytoczonego w okresie szećciu miesi�cy od dnia zg�oszenia ż�dania daj�cemu zlecenie. ń 4. W razie nieosi�gni�cia przez strony porozumienia co do wyboru bieg�ego rewidenta, o ktrym mowa w ń 2, agent może domagać si�, w drodze powdztwa wytoczonego w okresie szećciu miesi�cy od dnia zg�oszenia ż�dania daj�cemu zlecenie, dokonania wgl�du i wyci�gu z ksi�g przez bieg�ego wskazanego przez s�d. Art. 7616. [ Stosowanie przepisw ustawy ] Przepisy art. 761–7615 stosuje si� w razie gdy prowizja stanowi ca�oćć lub cz�ćć wynagrodzenia, chyba że strony uzgodni�y stosowanie tych przepisw do innego rodzaju wynagrodzenia. Art. 7617. [ Zastrzeżenie umowne ] ń 1. W umowie agencyjnej zawartej w formie pisemnej można zastrzec, że agent za odr�bnym wynagrodzeniem (prowizja del credere), w uzgodnionym zakresie, odpowiada za wykonanie zobowi�zania przez klienta. Jeżeli umowa nie stanowi inaczej, agent odpowiada za to, że klient spe�ni ćwiadczenie. W razie niezachowania formy pisemnej poczytuje si� umow� agencyjn� za zawart� bez tego zastrzeżenia. ń 2. Odpowiedzialnoćć agenta może dotyczyć tylko oznaczonej umowy lub umw z oznaczonym klientem, przy ktrych zawarciu poćredniczy� albo ktre zawar� w imieniu daj�cego zlecenie. Art. 762. [ Zwrot wydatkw ] W braku odmiennego postanowienia umowy agent może domagać si� zwrotu wydatkw zwi�zanych z wykonaniem zlecenia tylko o tyle, o ile by�y uzasadnione i o ile ich wysokoćć przekracza zwyk�� w danych stosunkach miar�. Art. 763. [ Prawo zastawu ] Dla zabezpieczenia roszczenia o wynagrodzenie oraz o zwrot wydatkw i zaliczek udzielonych daj�cemu zlecenie agentowi przys�uguje ustawowe prawo zastawu na rzeczach i papierach wartoćciowych daj�cego zlecenie, otrzymanych w zwi�zku z umow� agencyjn�, dopki przedmioty te znajduj� si� u niego lub osoby, ktra je dzierży w jego imieniu, albo dopki może nimi rozporz�dzać za pomoc� dokumentw. Art. 764. [ Domniemanie zawarcia umowy na czas nieoznaczony ] Umow� zawart� na czas oznaczony, a wykonywan� przez strony po up�ywie terminu, na jaki zosta�a zawarta, poczytuje si� za zawart� na czas nieoznaczony. Art. 7641. [ Wypowiedzenie umowy ] ń 1. Umowa zawarta na czas nieoznaczony może być wypowiedziana na miesi�c naprzd w pierwszym roku, na dwa miesi�ce naprzd w drugim roku oraz na trzy miesi�ce naprzd w trzecim i nast�pnych latach trwania umowy. Ustawowe terminy wypowiedzenia nie mog� być skracane. ń 2. Ustawowe terminy wypowiedzenia mog� zostać umownie przed�użone, z tym że termin ustalony dla daj�cego zlecenie nie może być krtszy niż termin ustalony dla agenta. Przed�użenie terminu dla agenta powoduje takie samo przed�użenie dla daj�cego zlecenie. ń 3. Jeżeli umowa nie stanowi inaczej, termin wypowiedzenia up�ywa z ko�cem miesi�ca kalendarzowego. ń 4. Przepisy ń 1–3 maj� zastosowanie do umowy zawartej na czas oznaczony, a przekszta�conej z mocy art. 764 w umow� zawart� na czas nieoznaczony. Okres, na jaki umowa na czas oznaczony by�a zawarta, uwzgl�dnia si� przy ustalaniu terminu wypowiedzenia. Art. 7642. [ Wypowiedzenie umowy ] ń 1. Umowa agencyjna, chociażby by�a zawarta na czas oznaczony, może być wypowiedziana bez zachowania terminw wypowiedzenia z powodu niewykonania obowi�zkw przez jedn� ze stron w ca�oćci lub znacznej cz�ćci, a także w przypadku zaistnienia nadzwyczajnych okolicznoćci. ń 2. Jeżeli wypowiedzenia dokonano na skutek okolicznoćci, za ktre ponosi odpowiedzialnoćć druga strona, jest ona zobowi�zana do naprawienia szkody poniesionej przez wypowiadaj�cego w nast�pstwie rozwi�zania umowy. Art. 7643. [ Rozwi�zanie umowy ] ń 1. Po rozwi�zaniu umowy agencyjnej agent może ż�dać od daj�cego zlecenie ćwiadczenia wyrwnawczego, jeżeli w czasie trwania umowy agencyjnej pozyska� nowych klientw lub doprowadzi� do istotnego wzrostu obrotw z dotychczasowymi klientami, a daj�cy zlecenie czerpie nadal znaczne korzyćci z umw z tymi klientami. Roszczenie to przys�uguje agentowi, jeżeli, bior�c pod uwag� wszystkie okolicznoćci, a zw�aszcza utrat� przez agenta prowizji od umw zawartych przez daj�cego zlecenie z tymi klientami, przemawiaj� za tym wzgl�dy s�usznoćci. ń 2. �wiadczenie wyrwnawcze nie może przekroczyć wysokoćci wynagrodzenia agenta za jeden rok, obliczonego na podstawie ćredniego rocznego wynagrodzenia uzyskanego w okresie ostatnich pi�ciu lat. Jeżeli umowa agencyjna trwa�a krcej niż pi�ć lat, wynagrodzenie to oblicza si� z uwzgl�dnieniem ćredniej z ca�ego okresu jej trwania. ń 3. Uzyskanie ćwiadczenia wyrwnawczego nie pozbawia agenta możnoćci dochodzenia odszkodowania na zasadach oglnych. ń 4. W razie ćmierci agenta, ćwiadczenia wyrwnawczego, o ktrym mowa w ń 1, mog� ż�dać jego spadkobiercy. ń 5. Możliwoćć dochodzenia roszczenia o ćwiadczenie wyrwnawcze zależy od zg�oszenia przez agenta lub jego spadkobiercw odpowiedniego ż�dania wobec daj�cego zlecenie przed up�ywem roku od rozwi�zania umowy. Art. 7644. [ Wy��czenie przys�ugiwania ćwiadczenia wyrwnawczego ] �wiadczenie wyrwnawcze nie przys�uguje agentowi, jeżeli: 1) daj�cy zlecenie wypowiedzia� umow� na skutek okolicznoćci, za ktre odpowiedzialnoćć ponosi agent, usprawiedliwiaj�cych wypowiedzenie umowy bez zachowania terminw wypowiedzenia, 2) agent wypowiedzia� umow�, chyba że wypowiedzenie jest uzasadnione okolicznoćciami, za ktre odpowiada daj�cy zlecenie, albo jest usprawiedliwione wiekiem, u�omnoćci� lub chorob� agenta, a wzgl�dy s�usznoćci nie pozwalaj� domagać si� od niego dalszego wykonywania czynnoćci agenta, 3) agent za zgod� daj�cego zlecenie przenis� na inn� osob� swoje prawa i obowi�zki wynikaj�ce z umowy. Art. 7645. [ Zakaz odmiennych postanowie� ustawy ] Do czasu rozwi�zania umowy strony nie mog� umwić si� w sposb odbiegaj�cy na niekorzyćć agenta od postanowie� art. 7643 i art. 7644. Art. 7646. [ Ograniczenie dzia�alnoćci konkurencyjnej ] ń 1. Strony mog�, w formie pisemnej pod rygorem nieważnoćci, ograniczyć dzia�alnoćć agenta maj�c� charakter konkurencyjny na okres po rozwi�zaniu umowy agencyjnej (ograniczenie dzia�alnoćci konkurencyjnej). Ograniczenie jest ważne, jeżeli dotyczy grupy klientw lub obszaru geograficznego, obj�tych dzia�alnoćci� agenta, oraz rodzaju towarw lub us�ug stanowi�cych przedmiot umowy. ń 2. Ograniczenie dzia�alnoćci konkurencyjnej nie może być zastrzeżone na okres d�uższy niż dwa lata od rozwi�zania umowy. ń 3. Daj�cy zlecenie obowi�zany jest do wyp�acania agentowi odpowiedniej sumy pieni�żnej za ograniczenie dzia�alnoćci konkurencyjnej w czasie jego trwania, chyba że co innego wynika z umowy albo że umowa agencyjna zosta�a rozwi�zana na skutek okolicznoćci, za ktre agent ponosi odpowiedzialnoćć. ń 4. Jeżeli wysokoćć sumy, o ktrej mowa w ń 3, nie zosta�a w umowie okrećlona, należy si� suma w wysokoćci odpowiedniej do korzyćci osi�gni�tych przez daj�cego zlecenie na skutek ograniczenia dzia�alnoćci konkurencyjnej oraz utraconych z tego powodu możliwoćci zarobkowych agenta. Art. 7647. [ Odwo�anie ograniczenia ] Daj�cy zlecenie może do dnia rozwi�zania umowy odwo�ać ograniczenie dzia�alnoćci konkurencyjnej z takim skutkiem, że po up�ywie szećciu miesi�cy od chwili odwo�ania jest on zwolniony z obowi�zku wyp�acania sumy, o ktrej mowa w art. 7646 ń 3 i 4. Odwo�anie ograniczenia dzia�alnoćci konkurencyjnej wymaga formy pisemnej pod rygorem nieważnoćci. Art. 7648. [ Zwolnienie z obowi�zku przestrzegania ograniczenia ] Jeżeli agent wypowiedzia� umow� na skutek okolicznoćci, za ktre odpowiedzialnoćć ponosi daj�cy zlecenie, może on zwolnić si� z obowi�zku przestrzegania ograniczenia dzia�alnoćci konkurencyjnej przez z�ożenie daj�cemu zlecenie oćwiadczenia na pićmie przed up�ywem miesi�ca od dnia wypowiedzenia. Art. 7649. [ Stosowanie przepisw ustawy ] Do umowy o trećci okrećlonej w art. 758 ń 1, zawartej z agentem przez osob� nie b�d�c� przedsi�biorc�, stosuje si� przepisy niniejszego tytu�u, z wy��czeniem art. 761–7612, art. 7615 oraz art. 7643–7648. Tytu� XXIV UMOWA KOMISU Art. 765. [ Umowa komisu ] Przez umow� komisu przyjmuj�cy zlecenie (komisant) zobowi�zuje si� za wynagrodzeniem (prowizja) w zakresie dzia�alnoćci swego przedsi�biorstwa do kupna lub sprzedaży rzeczy ruchomych na rachunek daj�cego zlecenie (komitenta), lecz w imieniu w�asnym. Art. 766. [ Obowi�zki komisanta ] Komisant powinien wydać komitentowi wszystko, co przy wykonaniu zlecenia dla niego uzyska�, w szczeglnoćci powinien przelać na niego wierzytelnoćci, ktre naby� na jego rachunek. Powyższe uprawnienia komitenta s� skuteczne także wzgl�dem wierzycieli komisanta. Art. 767. [ Dodatkowe korzyćci komitenta ] Jeżeli komisant zawar� umow� na warunkach korzystniejszych od warunkw oznaczonych przez komitenta, uzyskana korzyćć należy si� komitentowi. Art. 768. [ Warunki mniej korzystne od zawartych w umowie ] ń 1. Jeżeli komisant sprzeda� oddan� mu do sprzedaży rzecz za cen� niższ� od ceny oznaczonej przez komitenta, obowi�zany jest zap�acić komitentowi rżnic�. ń 2. Jeżeli komisant naby� rzecz za cen� wyższ� od ceny oznaczonej przez komitenta, komitent może niezw�ocznie po otrzymaniu zawiadomienia o wykonaniu zlecenia oćwiadczyć, że nie uznaje czynnoćci za dokonan� na jego rachunek; brak takiego oćwiadczenia jest jednoznaczny z wyrażeniem zgody na wyższ� cen�. ń 3. Komitent nie może ż�dać zap�acenia rżnicy ceny ani odmwić zgody na wyższ� cen�, jeżeli zlecenie nie mog�o być wykonane po cenie oznaczonej, a zawarcie umowy uchroni�o komitenta od szkody. Art. 769. [ Rzecz narażona na zepsucie ] ń 1. Jeżeli rzecz jest narażona na zepsucie, a nie można czekać na zarz�dzenie komitenta, komisant jest uprawniony, a gdy tego interes komitenta wymaga - zobowi�zany sprzedać rzecz z zachowaniem należytej starannoćci. O dokonaniu sprzedaży obowi�zany jest zawiadomić niezw�ocznie komitenta. ń 2. Jeżeli komitent dopućci� si� zw�oki z odebraniem rzeczy, stosuje si� odpowiednio przepisy o skutkach zw�oki kupuj�cego z odebraniem rzeczy sprzedanej. Art. 770. [ R�kojmia za wady rzeczy ] Komisant nie ponosi odpowiedzialnoćci za ukryte wady fizyczne rzeczy, jak rwnież za jej wady prawne, jeżeli przed zawarciem umowy poda� to do wiadomoćci kupuj�cego. Jednakże wy��czenie odpowiedzialnoćci nie dotyczy wad rzeczy, o ktrych komisant wiedzia� lub z �atwoćci� mg� si� dowiedzieć. Art. 7701. [ Stosowanie przepisw o sprzedaży konsumenckiej ] [11] Do umowy sprzedaży rzeczy ruchomej, zawartej przez komisanta z osob� fizyczn�, ktra nabywa rzecz w celu niezwi�zanym z jej dzia�alnoćci� gospodarcz� ani zawodow�, stosuje si� przepisy o sprzedaży konsumenckiej. Art. 771. [ Kredyt lub zaliczka komisanta ] Komisant, ktry bez upoważnienia komitenta udzieli� osobie trzeciej kredytu lub zaliczki, dzia�a na w�asne niebezpiecze�stwo. Art. 772. [ Prowizja ] ń 1. Komisant nabywa roszczenie o zap�at� prowizji z chwil�, gdy komitent otrzyma� rzecz albo cen�. Jeżeli umowa ma być wykonywana cz�ćciami, komisant nabywa roszczenie o prowizj� w miar� wykonywania umowy. ń 2. Komisant może ż�dać prowizji także wtedy, gdy umowa nie zosta�a wykonana z przyczyn dotycz�cych komitenta. Art. 773. [ Prawo zastawu ] ń 1. Dla zabezpieczenia roszcze� o prowizj� oraz roszcze� o zwrot wydatkw i zaliczek udzielonych komitentowi, jak rwnież dla zabezpieczenia wszelkich innych należnoćci wynik�ych ze zlece� komisowych przys�uguje komisantowi ustawowe prawo zastawu na rzeczach stanowi�cych przedmiot komisu, dopki rzeczy te znajduj� si� u niego lub u osoby ktra je dzierży w jego imieniu, albo dopki może nimi rozporz�dzać za pomoc� dokumentw. ń 2. Wymienione należnoćci mog� być zaspokojone z wierzytelnoćci nabytych przez komisanta na rachunek komitenta, z pierwsze�stwem przed wierzycielami komitenta. ń 3. (skrećlony). Tytu� XXV UMOWA PRZEWOZU DZIA� I PRZEPISY OG�LNE Art. 774. [ Umowa przewozu ] Przez umow� przewozu przewo�nik zobowi�zuje si� w zakresie dzia�alnoćci swego przedsi�biorstwa do przewiezienia za wynagrodzeniem osb lub rzeczy. Art. 775. [ Stosowanie przepisw ustawy ] Przepisy tytu�u niniejszego stosuje si� do przewozu w zakresie poszczeglnych rodzajw transportu tylko o tyle, o ile przewz ten nie jest uregulowany odr�bnymi przepisami. DZIA� II PRZEW�Z OS�B Art. 776. [ Warunki przewozu osb ] Przewo�nik obowi�zany jest do zapewnienia podrżnym odpowiadaj�cych rodzajowi transportu warunkw bezpiecze�stwa i higieny oraz takich wygd, jakie ze wzgl�du na rodzaj transportu uważa si� za niezb�dne. Art. 777. [ Odpowiedzialnoćć za bagaż ] ń 1. Za bagaż, ktry podrżny przewozi ze sob�, przewo�nik ponosi odpowiedzialnoćć tylko wtedy, gdy szkoda wynik�a z winy umyćlnej lub raż�cego niedbalstwa przewo�nika. ń 2. Za bagaż powierzony przewo�nikowi przewo�nik ponosi odpowiedzialnoćć wed�ug zasad przewidzianych dla przewozu rzeczy. Art. 778. [ Przedawnienie roszcze� ] Roszczenia z umowy przewozu osb przedawniaj� si� z up�ywem roku od dnia wykonania przewozu, a gdy przewz nie zosta� wykonany - od dnia, kiedy mia� być wykonany. DZIA� III PRZEW�Z RZECZY Art. 779. [ Dane wysy�aj�cego ] Wysy�aj�cy powinien podać przewo�nikowi swj adres oraz adres odbiorcy, miejsce przeznaczenia, oznaczenie przesy�ki wed�ug rodzaju, iloćci oraz sposobu opakowania, jak rwnież wartoćć rzeczy szczeglnie cennych. Art. 780. [ List przewozowy ] ń 1. Na ż�danie przewo�nika wysy�aj�cy powinien wystawić list przewozowy zawieraj�cy dane wymienione w artykule poprzedzaj�cym, a ponadto wszelkie inne istotne postanowienia umowy. Wysy�aj�cy ponosi skutki niedok�adnego lub nieprawdziwego oćwiadczenia. ń 2. Wysy�aj�cy może ż�dać od przewo�nika wydania mu odpisu listu przewozowego albo innego poćwiadczenia przyj�cia przesy�ki do przewozu. Art. 781. [ Nieodpowiedni stan przesy�ki ] ń 1. Jeżeli stan zewn�trzny przesy�ki lub jej opakowanie nie s� odpowiednie dla danego rodzaju przewozu, przewo�nik może ż�dać, aby wysy�aj�cy z�oży� pisemne oćwiadczenie co do stanu przesy�ki, a w wypadku raż�cych brakw odmwić przewozu. ń 2. Jeżeli przewo�nik przyjmie przesy�k� bez zastrzeże�, domniemywa si�, że znajdowa�a si� w należytym stanie. Art. 782. [ Wydanie przewo�nikowi niezb�dnych dokumentw ] Wysy�aj�cy powinien dać przewo�nikowi wszelkie dokumenty potrzebne ze wzgl�du na przepisy celne, podatkowe i administracyjne. Art. 783. [ Odst�pienie od umowy ] Jeżeli rozpocz�cie lub dokonanie przewozu dozna czasowej przeszkody wskutek okolicznoćci dotycz�cej przewo�nika, wysy�aj�cy może od umowy odst�pić, powinien jednak dać przewo�nikowi odpowiednie wynagrodzenie za dokonan� cz�ćć przewozu w granicach tego, co na kosztach przewozu oszcz�dzi�. Nie wy��cza to roszczenia o naprawienie szkody, jeżeli przeszkoda by�a nast�pstwem okolicznoćci, za ktre przewo�nik ponosi odpowiedzialnoćć. Art. 784. [ Zawiadomienie o nadejćciu przesy�ki ] Przewo�nik powinien zawiadomić niezw�ocznie odbiorc� o nadejćciu przesy�ki do miejsca przeznaczenia. Art. 785. [ Odbir przesy�ki ] Po nadejćciu przesy�ki do miejsca przeznaczenia odbiorca może w imieniu w�asnym wykonać wszelkie prawa wynikaj�ce z umowy przewozu, w szczeglnoćci może ż�dać wydania przesy�ki i listu przewozowego, jeżeli jednoczećnie wykona zobowi�zania wynikaj�ce z tej umowy. Art. 786. [ Zap�ata należnoćci ] Przez przyj�cie przesy�ki i listu przewozowego odbiorca zobowi�zuje si� do zap�aty oznaczonych w lićcie przewozowym należnoćci przewo�nika. Art. 787. [ Odmowa przyj�cia przesy�ki ] ń 1. Jeżeli odbiorca odmawia przyj�cia przesy�ki albo jeżeli z innych przyczyn nie można mu jej dor�czyć, przewo�nik powinien niezw�ocznie zawiadomić o tym wysy�aj�cego. Jeżeli wysy�aj�cy nie nadećle w odpowiednim czasie wskazwek, przewo�nik powinien oddać przesy�k� na przechowanie lub inaczej j� zabezpieczyć, zawiadamiaj�c o tym wysy�aj�cego i odbiorc�. ń 2. Jeżeli przesy�ka jest narażona na zepsucie albo jeżeli jej przechowanie wymaga kosztw, na ktre nie ma pokrycia, przewo�nik może j� sprzedać przy odpowiednim zastosowaniu przepisw o skutkach zw�oki kupuj�cego z odebraniem rzeczy sprzedanej. Art. 788. [ Odpowiedzialnoćć przewo�nika ] ń 1. Odszkodowanie za utrat�, ubytek lub uszkodzenie przesy�ki w czasie od jej przyj�cia do przewozu aż do wydania odbiorcy nie może przewyższać zwyk�ej wartoćci przesy�ki, chyba że szkoda wynik�a z winy umyćlnej lub raż�cego niedbalstwa przewo�nika. ń 2. Przewo�nik nie ponosi odpowiedzialnoćci za ubytek nie przekraczaj�cy granic ustalonych we w�aćciwych przepisach, a w braku takich przepisw - granic zwyczajowo przyj�tych (ubytek naturalny). ń 3. Za utrat�, ubytek lub uszkodzenie pieni�dzy, kosztownoćci, papierw wartoćciowych albo rzeczy szczeglnie cennych przewo�nik ponosi odpowiedzialnoćć jedynie wtedy, gdy w�aćciwoćci przesy�ki by�y podane przy zawarciu umowy, chyba że szkoda wynik�a z winy umyćlnej lub raż�cego niedbalstwa przewo�nika. Art. 789. [ Oddanie przesy�ki dalszemu przewo�nikowi ] ń 1. Przewo�nik może oddać przesy�k� do przewozu innemu przewo�nikowi na ca�� przestrze� przewozu lub jej cz�ćć, jednakże ponosi odpowiedzialnoćć za czynnoćci dalszych przewo�nikw jak za swoje w�asne czynnoćci. ń 2. Każdy przewo�nik, ktry przyjmuje przesy�k� na podstawie tego samego listu przewozowego, ponosi solidarn� odpowiedzialnoćć za ca�y przewz wed�ug trećci listu. ń 3. Przewo�nik, ktry z tytu�u swej solidarnej odpowiedzialnoćci za ca�y przewz zap�aci� odszkodowanie, ma zwrotne roszczenie do przewo�nika ponosz�cego odpowiedzialnoćć za okolicznoćci, z ktrych szkoda wynik�a. Jeżeli okolicznoćci tych ustalić nie można, odpowiedzialnoćć ponosz� wszyscy przewo�nicy w stosunku do przypadaj�cego im przewo�nego. Wolny od odpowiedzialnoćci jest przewo�nik, ktry udowodni, że szkoda nie powsta�a na przestrzeni, przez ktr� przewozi�. Art. 790. [ Prawo zastawu ] ń 1. Dla zabezpieczenia roszcze� wynikaj�cych z umowy przewozu, w szczeglnoćci: przewo�nego, sk�adowego, op�at celnych i innych wydatkw, jak rwnież dla zabezpieczenia takich roszcze� przys�uguj�cych poprzednim spedytorom i przewo�nikom, przys�uguje przewo�nikowi ustawowe prawo zastawu na przesy�ce, dopki przesy�ka znajduje si� u niego lub u osoby, ktra j� dzierży w jego imieniu, albo dopki może ni� rozporz�dzać za pomoc� dokumentw. ń 2. (skrećlony). Art. 791. [ Roszczenia wobec przewo�nika ] ń 1. Wskutek zap�aty należnoćci przewo�nika i przyj�cia przesy�ki bez zastrzeże� wygasaj� wszelkie roszczenia przeciwko przewo�nikowi wynikaj�ce z umowy przewozu. Nie dotyczy to jednak roszcze� z tytu�u niewidocznych uszkodze� przesy�ki, jeżeli odbiorca w ci�gu tygodnia od chwili przyj�cia przesy�ki zawiadomi� o nich przewo�nika. ń 2. Przepisu powyższego nie stosuje si�, gdy szkoda wynik�a z winy umyćlnej lub raż�cego niedbalstwa przewo�nika. Art. 792. [ Przedawnienie roszcze� ] Roszczenia z umowy przewozu rzeczy przedawniaj� si� z up�ywem roku od dnia dostarczenia przesy�ki, a w razie ca�kowitej utraty przesy�ki lub jej dostarczenia z op�nieniem - od dnia, kiedy przesy�ka mia�a być dostarczona. Art. 793. [ Przedawnienie roszcze� regresowych ] Roszczenia przys�uguj�ce przewo�nikowi przeciwko innym przewo�nikom, ktrzy uczestniczyli w przewozie przesy�ki, przedawniaj� si� z up�ywem szećciu miesi�cy od dnia, w ktrym przewo�nik naprawi� szkod�, albo od dnia, w ktrym wytoczono przeciwko niemu powdztwo. Tytu� XXVI UMOWA SPEDYCJI Art. 794. [ Umowa spedycji ] ń 1. Przez umow� spedycji spedytor zobowi�zuje si� za wynagrodzeniem w zakresie dzia�alnoćci swego przedsi�biorstwa do wysy�ania lub odbioru przesy�ki albo do dokonania innych us�ug zwi�zanych z jej przewozem. ń 2. Spedytor może wyst�pować w imieniu w�asnym albo w imieniu daj�cego zlecenie. Art. 795. [ Stosowanie przepisw ustawy ] Przepisy niniejszego tytu�u stosuje si� do spedycji tylko o tyle, o ile nie jest ona uregulowana odr�bnymi przepisami. Art. 796. [ Stosowanie przepisw o zleceniu ] Jeżeli przepisy tytu�u niniejszego albo przepisy szczeglne nie stanowi� inaczej, do umowy spedycji stosuje si� odpowiednio przepisy o umowie zlecenia. Art. 797. [ Obowi�zki spedytora ] Spedytor obowi�zany jest do podejmowania czynnoćci potrzebnych do uzyskania zwrotu nienależnie pobranych sum z tytu�u przewo�nego, c�a i innych należnoćci zwi�zanych z przewozem przesy�ki. Art. 798. [ Zabezpieczenie praw zleceniodawcy ] Spedytor obowi�zany jest do podj�cia czynnoćci potrzebnych do zabezpieczenia praw daj�cego zlecenie lub osoby przez niego wskazanej wzgl�dem przewo�nika albo innego spedytora. Art. 799. [ Odpowiedzialnoćć spedytora za wykonawcw ] Spedytor jest odpowiedzialny za przewo�nikw i dalszych spedytorw, ktrymi pos�uguje si� przy wykonaniu zlecenia, chyba że nie ponosi winy w wyborze. Art. 800. [ Spedytor jako przewo�nik ] Spedytor może sam dokonać przewozu. W tym wypadku spedytor ma jednoczećnie prawa i obowi�zki przewo�nika. Art. 801. [ Odpowiedzialnoćć spedytora ] ń 1. Odszkodowanie za utrat�, ubytek lub uszkodzenie przesy�ki w czasie od jej przyj�cia aż do wydania przewo�nikowi, dalszemu spedytorowi, daj�cemu zlecenie lub osobie przez niego wskazanej, nie może przewyższać zwyk�ej wartoćci przesy�ki, chyba że szkoda wynik�a z winy umyćlnej lub raż�cego niedbalstwa spedytora. ń 2. Spedytor nie ponosi odpowiedzialnoćci za ubytek nie przekraczaj�cy granic ustalonych we w�aćciwych przepisach, a w braku takich przepisw - granic zwyczajowo przyj�tych. ń 3. Za utrat�, ubytek lub uszkodzenie pieni�dzy, kosztownoćci, papierw wartoćciowych albo rzeczy szczeglnie cennych spedytor ponosi odpowiedzialnoćć jedynie wtedy, gdy w�aćciwoćci przesy�ki by�y podane przy zawarciu umowy, chyba że szkoda wynik�a z winy umyćlnej lub raż�cego niedbalstwa spedytora. Art. 802. [ Prawo zastawu ] ń 1. Dla zabezpieczenia roszcze� o przewo�ne oraz roszcze� o prowizj�, o zwrot wydatkw i innych należnoćci wynik�ych ze zlece� spedycyjnych, jak rwnież dla zabezpieczenia takich roszcze� przys�uguj�cych poprzednim spedytorom i przewo�nikom, przys�uguje spedytorowi ustawowe prawo zastawu na przesy�ce, dopki przesy�ka znajduje si� u niego lub u osoby, ktra j� dzierży w jego imieniu, albo dopki może ni� rozporz�dzać za pomoc� dokumentw. ń 2. (skrećlony). Art. 803. [ Przedawnienie roszcze� ] ń 1. Roszczenia z umowy spedycji przedawniaj� si� z up�ywem roku. ń 2. Termin przedawnienia zaczyna biec: w wypadku roszcze� z tytu�u uszkodzenia lub ubytku przesy�ki - od dnia dostarczenia przesy�ki; w wypadku ca�kowitej utraty przesy�ki lub jej dostarczenia z op�nieniem - od dnia, w ktrym przesy�ka mia�a być dostarczona; we wszystkich innych wypadkach - od dnia wykonania zlecenia. Art. 804. [ Przedawnienie roszcze� regresowych ] Roszczenia przys�uguj�ce spedytorowi przeciwko przewo�nikom i dalszym spedytorom, ktrymi si� pos�ugiwa� przy przewozie przesy�ki, przedawniaj� si� z up�ywem szećciu miesi�cy od dnia, kiedy spedytor naprawi� szkod�, albo od dnia, kiedy wytoczono przeciwko niemu powdztwo. Przepis ten stosuje si� odpowiednio do wymienionych roszcze� mi�dzy osobami, ktrymi spedytor pos�ugiwa� si� przy przewozie przesy�ki. Tytu� XXVII UMOWA UBEZPIECZENIA DZIA� I PRZEPISY OG�LNE Art. 805. [ Umowa ubezpieczenia ] ń 1. Przez umow� ubezpieczenia zak�ad ubezpiecze� zobowi�zuje si� spe�nić okrećlone ćwiadczenie w razie zajćcia przewidzianego w umowie wypadku, a ubezpieczaj�cy zobowi�zuje si� zap�acić sk�adk�. ń 2. �wiadczenie zak�adu ubezpiecze� polega w szczeglnoćci na zap�acie: 1) przy ubezpieczeniu maj�tkowym - okrećlonego odszkodowania za szkod� powsta�� wskutek przewidzianego w umowie wypadku; 2) przy ubezpieczeniu osobowym - umwionej sumy pieni�żnej, renty lub innego ćwiadczenia w razie zajćcia przewidzianego w umowie wypadku w życiu osoby ubezpieczonej. ń 3. Do renty z umowy ubezpieczenia nie stosuje si� przepisw kodeksu niniejszego o rencie. Art. 806. [ Nieważnoćć i bezskutecznoćć umowy ubezpieczenia ] ń 1. Umowa ubezpieczenia jest nieważna, jeżeli w chwili jej zawarcia przewidziany w niej wypadek już zaszed� albo jeżeli odpad�a już możliwoćć jego zajćcia, chyba że ubezpieczenie obejmuje okres poprzedzaj�cy zawarcie umowy. ń 2. Obj�cie ubezpieczeniem okresu poprzedzaj�cego zawarcie umowy jest bezskuteczne, jeżeli w chwili zawarcia umowy ktrakolwiek ze stron wiedzia�a lub przy zachowaniu należytej starannoćci mog�a si� dowiedzieć, że wypadek zaszed� lub że odpad�a możliwoćć jego zajćcia w tym okresie. Przepisu tego nie stosuje si� do ubezpiecze� zbiorowych, jeżeli umowa albo oglne warunki ubezpieczenia przewiduj� odpowiedzialnoćć zak�adu ubezpiecze� za wypadki zasz�e przed zawarciem umowy. Art. 807. [ Stosunek oglnych warunkw ubezpieczenia do przepisw ustawy ] ń 1. Postanowienia oglnych warunkw ubezpieczenia lub postanowienia umowy ubezpieczenia sprzeczne z przepisami niniejszego tytu�u s� nieważne, chyba że dalsze przepisy przewiduj� wyj�tki. ń 2. W ubezpieczeniach dotycz�cych obrotu z zagranic� mog� być stosowane zagraniczne warunki ubezpiecze�, odbiegaj�ce od przepisw niniejszego tytu�u. Art. 808. [ Ubezpieczenie na rzecz osoby trzeciej ] ń 1. Umow� ubezpieczenia można zawrzeć także na rzecz osoby trzeciej. Osoba trzecia może nie być w umowie wymieniona. Ubezpieczaj�cy może w czasie trwania umowy wskazywać osoby, na ktrych rzecz zosta�a zawarta umowa. ń 2. Obowi�zki wynikaj�ce z umowy na rzecz osoby trzeciej obci�żaj� ubezpieczaj�cego. Zak�ad ubezpiecze� może podniećć rwnież przeciwko osobie trzeciej zarzuty, ktre maj� wp�yw na odpowiedzialnoćć zak�adu z tytu�u umowy ubezpieczenia. ń 3. Jeżeli nie umwiono si� inaczej, osobie trzeciej przys�uguje bezpoćrednio od zak�adu ubezpiecze� odszkodowanie lub ćwiadczenie należne z tytu�u tej umowy. ń 4. Odszkodowanie lub ćwiadczenie z tytu�u umowy ubezpieczenia na rzecz osoby trzeciej zak�ad ubezpiecze� może wyp�acić ubezpieczaj�cemu za zgod� osoby, na ktrej rzecz umowa ubezpieczenia zosta�a zawarta. Art. 809. [ Dokument ubezpieczenia ] ń 1. Umowa ubezpieczenia powinna być stwierdzona przez zak�ad ubezpiecze� polis�, legitymacj� ubezpieczeniow�, tymczasowym zaćwiadczeniem albo innym dokumentem ubezpieczenia. ń 2. Z zastrzeżeniem wyj�tkw, przewidzianych w dwch artyku�ach nast�pnych, umow� uważa si� za zawart� z chwil� dor�czenia przez zak�ad ubezpiecze� ubezpieczaj�cemu dokumentu ubezpieczenia. Art. 810. [ Milcz�ce zawarcie umowy ] Jeżeli przed up�ywem czternastu dni od daty otrzymania oferty na pićmie zak�ad ubezpiecze� nie dor�czy� sk�adaj�cemu ofert� dokumentu ubezpieczenia, umow� uważa si� z pi�tnastym dniem od otrzymania oferty za zawart� na podstawie oglnych warunkw ubezpieczenia. Przepisu tego nie stosuje si� do ubezpiecze� na życie. Art. 811. [ Ochrona ubezpieczaj�cego ] ń 1. Jeżeli dokument ubezpieczenia zawiera postanowienia, ktre odbiegaj� na niekorzyćć ubezpieczaj�cego od trećci z�ożonej przez niego oferty lub od oglnych warunkw ubezpieczenia, zak�ad ubezpiecze� obowi�zany jest zwrcić ubezpieczaj�cemu na to uwag� na pićmie przy dor�czeniu tego dokumentu, wyznaczaj�c mu co najmniej siedmiodniowy termin do zg�oszenia sprzeciwu. W razie niewykonania tego obowi�zku przez zak�ad zmiany dokonane na niekorzyćć ubezpieczaj�cego s� nieważne. ń 2. W braku sprzeciwu uważa si�, że umowa dosz�a do skutku zgodnie z trećci� dokumentu ubezpieczenia nast�pnego dnia po up�ywie wyznaczonego terminu do z�ożenia sprzeciwu. Art. 812. [ Oglne warunki ubezpieczenia ] ń 1. Zak�ad ubezpiecze� obowi�zany jest podać w dokumencie ubezpieczenia tekst oglnych warunkw ubezpieczenia, na ktrych podstawie umowa zosta�a zawarta. ń 2. Jeżeli oglne warunki ubezpieczenia by�y og�oszone lub wy�ożone do publicznej wiadomoćci, zak�ad ubezpiecze� może w dokumencie ubezpieczenia b�d� tylko powo�ać si� na oglne warunki, b�d� też zamiećcić w umowie wyci�g z tych warunkw zawieraj�cy najbardziej istotne ich postanowienia, podaj�c, gdzie warunki te zosta�y og�oszone lub wy�ożone do publicznej wiadomoćci. Art. 813. [ Sk�adka ] ń 1. Sk�adk� oblicza si� za czas trwania odpowiedzialnoćci zak�adu ubezpiecze�. ń 2. Jeżeli nie umwiono si� inaczej, sk�adka powinna być zap�acona jednoczećnie z zawarciem umowy ubezpieczenia, a jeżeli umowa dosz�a do skutku przed dor�czeniem dokumentu ubezpieczenia - w ci�gu czternastu dni od jego dor�czenia. Art. 814. [ Pocz�tek odpowiedzialnoćci zak�adu ubezpiecze� ] ń 1. Jeżeli nie umwiono si� inaczej, odpowiedzialnoćć zak�adu ubezpiecze� rozpoczyna si� od dnia nast�puj�cego po zawarciu umowy, nie wczećniej jednak niż dnia nast�pnego po zap�aceniu sk�adki. W wypadku gdy umowa dosz�a do skutku przed dor�czeniem dokumentu ubezpieczenia, odpowiedzialnoćć zak�adu ubezpiecze� rozpoczyna si� od dnia, w ktrym umowa ubezpieczenia uważana jest za zawart�. ń 2. Jeżeli zak�ad ubezpiecze� ponosi odpowiedzialnoćć jeszcze przed zap�aceniem sk�adki, a sk�adka nie zosta�a zap�acona w terminie, zak�ad ubezpiecze� może odst�pić od umowy ze skutkiem natychmiastowym, zawiadamiaj�c o tym jednoczećnie ubezpieczaj�cego, i ż�dać zap�aty sk�adki za okres, przez ktry ponosi� odpowiedzialnoćć. W braku odst�pienia od umowy, rozwi�zuje si� ona z ko�cem okresu, na ktry przypada�a nie zap�acona sk�adka. Art. 815. [ Okolicznoćci ujawniane w formularzu ] ń 1. Ubezpieczaj�cy obowi�zany jest podać do wiadomoćci zak�adu ubezpiecze� wszystkie znane sobie okolicznoćci, o ktre zak�ad ubezpiecze� zapytywa� w formularzu oferty albo przed zawarciem umowy w innych pismach. Jeżeli zak�ad ubezpiecze� zawar� umow� ubezpieczenia mimo braku odpowiedzi ubezpieczaj�cego na poszczeglne pytania, pomini�te okolicznoćci uważa si� za nieistotne. ń 2. Jeżeli w umowie ubezpieczenia zastrzeżono, że w czasie jej trwania należy zg�aszać zmiany okolicznoćci wymienionych w paragrafie poprzedzaj�cym, ubezpieczaj�cy obowi�zany jest zawiadamiać o tych zmianach zak�ad ubezpiecze� niezw�ocznie po otrzymaniu o nich wiadomoćci. Przepisu tego nie stosuje si� do ubezpiecze� na życie. ń 3. Jeżeli ubezpieczaj�cy poda� niezgodnie z prawd� do wiadomoćci zak�adu ubezpiecze� okolicznoćci, o ktrych mowa w paragrafach poprzedzaj�cych, zak�ad wolny jest od odpowiedzialnoćci, chyba że okolicznoćci te nie maj� wp�ywu na zwi�kszenie prawdopodobie�stwa wypadku obj�tego umow�. Art. 816. [ Zwi�kszenie prawdopodobie�stwa wypadku ] ń 1. W razie ujawnienia okolicznoćci, ktra poci�ga za sob� zwi�kszenie prawdopodobie�stwa wypadku, zak�ad ubezpiecze� może odpowiednio zwi�kszyć sk�adk�, poczynaj�c od chwili, gdy zasz�a ta okolicznoćć, nie wczećniej jednak niż od pocz�tku bież�cego okresu ubezpieczenia. W wypadku takim zak�ad wezwie ubezpieczaj�cego do zap�aty podwyższonej sk�adki, a ubezpieczaj�cy może w ci�gu czternastu dni od otrzymania wezwania od umowy odst�pić. Jeżeli ujawnienie okolicznoćci nast�pi�o po wypadku, zak�ad ubezpiecze� może odpowiednio zmniejszyć swoje ćwiadczenie. ń 2. Jeżeli ujawniona okolicznoćć poci�ga za sob� takie zwi�kszenie prawdopodobie�stwa wypadku, że zak�ad ubezpiecze� nie zawar�by umowy, gdyby o tej okolicznoćci wiedzia�, może on w ci�gu miesi�ca od ujawnienia rzeczonej okolicznoćci od umowy odst�pić. W razie odst�pienia od umowy należy si� zak�adowi ubezpiecze� tylko sk�adka za czas trwania umowy. Jeżeli ujawnienie okolicznoćci nast�pi�o już po wypadku lub w ci�gu ostatniego miesi�ca przed wypadkiem, a przyczyn� wypadku by�a wy��cznie ujawniona okolicznoćć, zak�ad ubezpiecze� może odmwić spe�nienia ćwiadczenia. ń 3. Przepisw paragrafw poprzedzaj�cych nie stosuje si� do ubezpiecze� na życie. Art. 817. [ Termin spe�nienia ćwiadczenia ] ń 1. Jeżeli nie umwiono si� inaczej, zak�ad ubezpiecze� obowi�zany jest spe�nić ćwiadczenie w terminie dni trzydziestu, licz�c od daty otrzymania zawiadomienia o wypadku. ń 2. Gdyby wyjaćnienie w powyższym terminie okolicznoćci koniecznych do ustalenia odpowiedzialnoćci zak�adu ubezpiecze� albo wysokoćci ćwiadczenia okaza�o si� niemożliwe, ćwiadczenie powinno być spe�nione w ci�gu czternastu dni od wyjaćnienia tych okolicznoćci. Jednakże bezsporn� cz�ćć ćwiadczenia zak�ad powinien spe�nić w terminie przewidzianym w paragrafie poprzedzaj�cym. Art. 818. [ Urz�dowa informacja o wypadku ] Przewidziane w umowie ubezpieczenia skutki niezawiadomienia zak�adu ubezpiecze� o wypadku nie nast�puj�, jeżeli zak�ad ubezpiecze� otrzyma� w terminie wyznaczonym do zawiadomienia urz�dowo stwierdzon� wiadomoćć o okolicznoćciach, ktre należa�o podać do wiadomoćci zak�adu. Art. 819. [ Przedawnienie roszcze� ] ń 1. Roszczenia z umowy ubezpieczenia przedawniaj� si� z up�ywem lat trzech. ń 2. Bieg przedawnienia roszczenia o ćwiadczenie do zak�adu ubezpiecze� rozpoczyna si� w dniu, w ktrym nast�pi�o zdarzenie obj�te ubezpieczeniem. ń 3. W wypadku ubezpieczenia odpowiedzialnoćci cywilnej roszczenie poszkodowanego do zak�adu ubezpiecze� o odszkodowanie lub zadoććuczynienie przedawnia si� z up�ywem terminu przewidzianego dla tego roszczenia w przepisach o odpowiedzialnoćci za szkod� wyrz�dzon� czynem niedozwolonym lub wynik�� z niewykonania b�d� nienależytego wykonania zobowi�zania. ń 4. Bieg przedawnienia roszczenia o ćwiadczenie do zak�adu ubezpiecze� przerywa si� także przez zg�oszenie zak�adowi ubezpiecze� tego roszczenia lub przez zg�oszenie zdarzenia obj�tego ubezpieczeniem. Bieg przedawnienia rozpoczyna si� na nowo od dnia, w ktrym zg�aszaj�cy roszczenie lub zdarzenie otrzyma� na pićmie oćwiadczenie zak�adu ubezpiecze� o przyznaniu lub odmowie ćwiadczenia. Art. 820. [ Ubezpieczenia morskie i reasekuracji ] Przepisw tytu�u niniejszego nie stosuje si� do ubezpiecze� morskich oraz do ubezpiecze� poćrednich (reasekuracji). DZIA� II UBEZPIECZENIA MAJ"TKOWE Art. 821. [ Ubezpieczenie maj�tkowe ] Ubezpieczenie maj�tkowe może dotyczyć mienia albo odpowiedzialnoćci cywilnej. Art. 822. [ Umowa odpowiedzialnoćci cywilnej ] Przez umow� ubezpieczenia odpowiedzialnoćci cywilnej zak�ad ubezpiecze� zobowi�zuje si� do zap�acenia okrećlonego w umowie odszkodowania za szkody wyrz�dzone osobom trzecim, wzgl�dem ktrych odpowiedzialnoćć za szkod� ponosi ubezpieczaj�cy albo osoba, na ktrej rzecz zosta�a zawarta umowa ubezpieczenia. Art. 823. [ Nabycie ubezpieczonej nieruchomoćci ] ń 1. Jeżeli po zawarciu umowy ubezpieczenia w�asnoćć ubezpieczonej nieruchomoćci przesz�a na inn� osob�, prawa i obowi�zki z umowy tej wynikaj�ce przechodz� na nowego w�aćciciela. Jednakże zarwno zak�ad ubezpiecze�, jak i nowy w�aćciciel mog� umow� wypowiedzieć na zasadach okrećlonych w oglnych warunkach ubezpieczenia. Dawny i nowy w�aćciciel ponosz� solidarn� odpowiedzialnoćć za zap�at� sk�adki przypadaj�cej za czas do chwili otrzymania przez zak�ad ubezpiecze� wiadomoćci o zmianie w�aćciciela. ń 2. Jeżeli nie umwiono si� inaczej, umowa ubezpieczenia rzeczy ruchomych rozwi�zuje si� wskutek przejćcia w�asnoćci rzeczy ubezpieczonej na inn� osob�. Art. 824. [ Granice odpowiedzialnoćci zak�adu ubezpiecze� ] ń 1. Jeżeli nie umwiono si� inaczej, suma ubezpieczenia ustalona w umowie stanowi grn� granic� odpowiedzialnoćci zak�adu ubezpiecze�. ń 2. Jeżeli po zawarciu umowy wartoćć ubezpieczonego mienia uleg�a zmniejszeniu, ubezpieczaj�cy może ż�dać odpowiedniego zmniejszenia sumy ubezpieczenia. Zmniejszenia sumy ubezpieczenia może także z tej samej przyczyny dokonać jednostronnie zak�ad ubezpiecze�, zawiadamiaj�c o tym jednoczećnie ubezpieczaj�cego. ń 3. Zmniejszenie sumy ubezpieczenia poci�ga za sob� odpowiednie zmniejszenie sk�adki pocz�wszy od dnia pierwszego tego miesi�ca, w ktrym ubezpieczaj�cy zaż�da� zmniejszenia sumy ubezpieczenia lub w ktrym zak�ad ubezpiecze� zawiadomi� ubezpieczaj�cego o jednostronnym zmniejszeniu tej sumy. Art. 825. (skrećlony). Art. 826. [ Obowi�zki ubezpieczaj�cego w razie wypadku ] ń 1. W razie zajćcia wypadku ubezpieczaj�cy obowi�zany jest użyć wszelkich dost�pnych mu ćrodkw w celu zmniejszenia szkody w ubezpieczonym mieniu oraz w celu zabezpieczenia bezpoćrednio zagrożonego mienia przed szkod�. ń 2. Jeżeli ubezpieczaj�cy dopućci� si� raż�cego niedbalstwa w wykonaniu powyższych obowi�zkw, odszkodowanie si� nie należy, chyba że zap�ata ca�oćci lub cz�ćci odszkodowania odpowiada w danych okolicznoćciach zasadom wsp�życia spo�ecznego albo interesom gospodarki narodowej. ń 3. Zak�ad ubezpiecze� obowi�zany jest, w granicach sumy ubezpieczenia, zwrcić ubezpieczaj�cemu poniesione przez niego koszty wynik�e z zastosowania ćrodkw, o ktrych mowa w paragrafie pierwszym, jeżeli ćrodki te by�y celowe, chociażby okaza�y si� bezskuteczne. Oglne warunki ubezpieczenia dla poszczeglnych rodzajw ubezpiecze� mog� zawierać postanowienia korzystniejsze dla ubezpieczaj�cego. Art. 827. [ Zwolnienie zak�adu ubezpiecze� od odpowiedzialnoćci ] ń 1. Zak�ad ubezpiecze� jest wolny od odpowiedzialnoćci, jeżeli ubezpieczaj�cy albo osoba, z ktr� ubezpieczaj�cy pozostaje we wsplnym gospodarstwie domowym lub za ktr� ponosi odpowiedzialnoćć, wyrz�dzi�a szkod� umyćlnie. W razie raż�cego niedbalstwa odszkodowanie nie należy si�, chyba że zap�ata odszkodowania odpowiada w danych okolicznoćciach zasadom wsp�życia spo�ecznego albo interesom gospodarki narodowej. ń 2. W ubezpieczeniu odpowiedzialnoćci cywilnej można w drodze umowy ustalić inne zasady odpowiedzialnoćci zak�adu ubezpiecze� niż okrećlone w ń 1. Art. 828. [ Przejćcie roszcze� na zak�ad ] ń 1. Jeżeli nie umwiono si� inaczej, z dniem zap�aty odszkodowania przez zak�ad ubezpiecze� roszczenie ubezpieczaj�cego przeciwko osobie trzeciej odpowiedzialnej za szkod� przechodzi z mocy prawa na zak�ad ubezpiecze� do wysokoćci zap�aconego odszkodowania. Jeżeli zak�ad pokry� tylko cz�ćć szkody, ubezpieczaj�cemu przys�uguje co do pozosta�ej cz�ćci pierwsze�stwo zaspokojenia przed roszczeniem zak�adu ubezpiecze�. ń 2. Nie przechodz� na zak�ad ubezpiecze� roszczenia ubezpieczaj�cego przeciwko osobom, z ktrymi ubezpieczaj�cy pozostaje we wsplnym gospodarstwie domowym lub za ktre ponosi odpowiedzialnoćć. DZIA� III UBEZPIECZENIA OSOBOWE Art. 829. [ Ubezpieczenie osobowe ] Ubezpieczenie osobowe może w szczeglnoćci dotyczyć: 1) przy ubezpieczeniu na życie - ćmierci osoby ubezpieczonej lub dożycia przez ni� oznaczonego wieku; 2) przy ubezpieczeniu nast�pstw nieszcz�ćliwych wypadkw - uszkodzenia cia�a, rozstroju zdrowia lub ćmierci wskutek nieszcz�ćliwego wypadku. Art. 830. [ Wypowiedzenie umowy przez ubezpieczaj�cego ] ń 1. Przy ubezpieczeniu osobowym ubezpieczaj�cy może wypowiedzieć umow� w każdym czasie z zachowaniem terminu okrećlonego w oglnych warunkach ubezpieczenia. ń 2. W braku odmiennego zastrzeżenia umow� uważa si� za wypowiedzian� przez ubezpieczaj�cego, jeżeli sk�adka nie zosta�a zap�acona w terminie okrećlonym w oglnych warunkach ubezpieczenia mimo uprzedniego wezwania do zap�aty w dodatkowym terminie okrećlonym w oglnych warunkach ubezpieczenia; w wezwaniu powinny być podane do wiadomoćci ubezpieczaj�cego skutki niezap�acenia sk�adki. Art. 831. [ Osoby uprawnione do otrzymania sumy ubezpieczenia ] ń 1. Ubezpieczony może wskazać jedn� lub wi�cej osb uprawnionych do otrzymania sumy ubezpieczenia na wypadek jego ćmierci; może rwnież zawrzeć umow� ubezpieczenia na okaziciela. Ubezpieczony może to zastrzeżenie zmienić lub odwo�ać w każdym czasie. ń 2. Jeżeli ubezpieczony wskaza� kilka osb uprawnionych do otrzymania sumy ubezpieczenia, a nie oznaczy� ich udzia�u w tej sumie, uważa si�, że udzia�y tych osb s� rwne. ń 3. Suma ubezpieczenia przypadaj�ca uprawnionemu nie należy do spadku po ubezpieczonym. Art. 832. [ Postanowienia na wypadek ćmierci ] ń 1. Wskazanie uprawnionego do otrzymania sumy ubezpieczenia staje si� bezskuteczne, jeżeli uprawniony zmar� przed ćmierci� ubezpieczonego albo jeżeli umyćlnie przyczyni� si� do jego ćmierci. ń 2. Jeżeli w chwili ćmierci ubezpieczonego nie ma osoby uprawnionej do otrzymania sumy ubezpieczenia, suma ta przypada najbliższej rodzinie ubezpieczonego w kolejnoćci ustalonej w oglnych warunkach ubezpieczenia, chyba że umwiono si� inaczej. Art. 833. [ Samobjstwo ubezpieczonego ] Przy ubezpieczeniu na życie samobjstwo ubezpieczonego nie zwalnia zak�adu ubezpiecze� od obowi�zku ćwiadczenia, jeżeli samobjstwo nast�pi�o po up�ywie lat dwch od zawarcia umowy ubezpieczenia. Art. 834. [ Zarzut nieprawdziwych informacji ] Po up�ywie lat trzech od zawarcia umowy ubezpieczenia na życie zak�ad ubezpiecze� nie może podniećć zarzutu, że przy zawieraniu umowy ubezpieczaj�cy poda� wiadomoćci nieprawdziwe, w szczeglnoćci że zatai� chorob� osoby ubezpieczonej. Oglne warunki ubezpieczenia mog� skrcić powyższy termin. Tytu� XXVIII PRZECHOWANIE Art. 835. [ Umowa przechowania ] Przez umow� przechowania przechowawca zobowi�zuje si� zachować w stanie nie pogorszonym rzecz ruchom� oddan� mu na przechowanie. Art. 836. [ Wynagrodzenie za przechowanie ] Jeżeli wysokoćć wynagrodzenia za przechowanie nie jest okrećlona w umowie albo w taryfie, przechowawcy należy si� wynagrodzenie w danych stosunkach przyj�te, chyba że z umowy lub z okolicznoćci wynika, iż zobowi�za� si� przechować rzecz bez wynagrodzenia. Art. 837. [ Sposb przechowywania rzeczy ] Przechowawca powinien przechowywać rzecz w taki sposb, do jakiego si� zobowi�za�, a w braku umowy w tym wzgl�dzie, w taki sposb, jaki wynika z w�aćciwoćci przechowywanej rzeczy i z okolicznoćci. Art. 838. [ Ochrona rzeczy przed utrat� lub uszkodzeniem ] Przechowawca jest uprawniony, a nawet obowi�zany zmienić okrećlone w umowie miejsce i sposb przechowania rzeczy, jeżeli okaże si� to konieczne dla jej ochrony przed utrat� lub uszkodzeniem. Jeżeli uprzednie uzyskanie zgody sk�adaj�cego jest możliwe, przechowawca powinien j� uzyskać przed dokonaniem zmiany. Art. 839. [ Zakaz używania rzeczy ] Przechowawcy nie wolno używać rzeczy bez zgody sk�adaj�cego, chyba że jest to konieczne do jej zachowania w stanie nie pogorszonym. Art. 840. [ Oddanie rzeczy na przechowanie innej osobie ] ń 1. Przechowawca nie może oddać rzeczy na przechowanie innej osobie, chyba że jest do tego zmuszony przez okolicznoćci. W wypadku takim obowi�zany jest zawiadomić niezw�ocznie sk�adaj�cego, gdzie i u kogo rzecz z�oży�, i w razie zawiadomienia odpowiedzialny jest tylko za brak należytej starannoćci w wyborze zast�pcy. ń 2. Zast�pca odpowiedzialny jest także wzgl�dem sk�adaj�cego. Jeżeli przechowawca ponosi odpowiedzialnoćć za czynnoćci swego zast�pcy jak za swoje w�asne czynnoćci, ich odpowiedzialnoćć jest solidarna. Art. 841. [ Odpowiedzialnoćć za przypadkow� utrat� lub uszkodzenie rzeczy ] Jeżeli przechowawca, bez zgody sk�adaj�cego i bez koniecznej potrzeby, używa rzeczy albo zmienia miejsce lub sposb jej przechowywania albo jeżeli oddaje rzecz na przechowanie innej osobie, jest on odpowiedzialny także za przypadkow� utrat� lub uszkodzenie rzeczy, ktre by w przeciwnym razie nie nast�pi�o. Art. 842. [ Zwrot wydatkw ] Sk�adaj�cy powinien zwrcić przechowawcy wydatki, ktre ten ponis� w celu należytego przechowania rzeczy, wraz z odsetkami ustawowymi oraz zwolnić przechowawc� od zobowi�za� zaci�gni�tych przez niego w powyższym celu w imieniu w�asnym. Art. 843. [ Wsplne przechowanie ] Jeżeli kilka osb wsplnie przyj��o lub odda�o rzecz na przechowanie, ich odpowiedzialnoćć wzgl�dem drugiej strony jest solidarna. Art. 844. [ Zwrot rzeczy oddanej na przechowanie ] ń 1. Sk�adaj�cy może w każdym czasie ż�dać zwrotu rzeczy oddanej na przechowanie. ń 2. Przechowawca może ż�dać odebrania rzeczy przed up�ywem terminu oznaczonego w umowie, jeżeli wskutek okolicznoćci, ktrych nie mg� przewidzieć, nie może bez w�asnego uszczerbku lub bez zagrożenia rzeczy przechowywać jej w taki sposb, do jakiego jest zobowi�zany. Jeżeli czas przechowania nie by� oznaczony albo jeżeli rzecz by�a przyj�ta na przechowanie bez wynagrodzenia, przechowawca może ż�dać odebrania rzeczy w każdym czasie, byleby jej zwrot nie nast�pi� w chwili nieodpowiedniej dla sk�adaj�cego. ń 3. Zwrot rzeczy powinien nast�pić w miejscu, gdzie mia�a być przechowywana. Art. 845. [ Depozyt nieprawid�owy ] Jeżeli z przepisw szczeglnych albo z umowy lub okolicznoćci wynika, że przechowawca może rozporz�dzać oddanymi na przechowanie pieni�dzmi lub innymi rzeczami oznaczonymi tylko co do gatunku, stosuje si� odpowiednio przepisy o pożyczce (depozyt nieprawid�owy). Czas i miejsce zwrotu okrećlaj� przepisy o przechowaniu. Tytu� XXIX ODPOWIEDZIALNO�Ś, PRAWO ZASTAWU I PRZEDAWNIENIE ROSZCZE� UTRZYMUJ"CYCH HOTELE I PODOBNE ZAK�ADY Art. 846. [ Odpowiedzialnoćć za rzeczy wniesione ] ń 1. Utrzymuj�cy zarobkowo hotel lub podobny zak�ad jest odpowiedzialny za utrat� lub uszkodzenie rzeczy wniesionych przez osob� korzystaj�c� z us�ug hotelu lub podobnego zak�adu, zwan� dalej „goćciem”, chyba że szkoda wynik�a z w�aćciwoćci rzeczy wniesionej lub wskutek si�y wyższej albo że powsta�a wy��cznie z winy poszkodowanego lub osoby, ktra mu towarzyszy�a, by�a u niego zatrudniona albo go odwiedza�a. ń 2. Rzecz� wniesion� w rozumieniu przepisw tytu�u niniejszego jest rzecz, ktra w czasie korzystania przez goćcia z us�ug hotelu lub podobnego zak�adu znajduje si� w tym hotelu lub podobnym zak�adzie albo znajduje si� poza nim, a zosta�a powierzona utrzymuj�cemu zarobkowo hotel lub podobny zak�ad lub osobie u niego zatrudnionej albo umieszczona w miejscu przez nich wskazanym lub na ten cel przeznaczonym. ń 3. Rzecz� wniesion� jest rwnież rzecz, ktra w krtkim, zwyczajowo przyj�tym okresie poprzedzaj�cym lub nast�puj�cym po tym, kiedy goćć korzysta� z us�ug hotelu lub podobnego zak�adu, zosta�a powierzona utrzymuj�cemu zarobkowo hotel lub podobny zak�ad lub osobie u niego zatrudnionej albo umieszczona w miejscu przez nich wskazanym lub na ten cel przeznaczonym. ń 4. Pojazdw mechanicznych i rzeczy w nich pozostawionych oraz żywych zwierz�t nie uważa si� za rzeczy wniesione. Utrzymuj�cy zarobkowo hotel lub podobny zak�ad może za nie odpowiadać jako przechowawca, jeżeli zosta�a zawarta umowa przechowania. ń 5. Wy��czenie lub ograniczenie odpowiedzialnoćci, o ktrej mowa w ń 1, przez umow� lub og�oszenie nie ma skutku prawnego. Art. 847. [ Zawiadomienie o szkodzie ] Roszczenie o naprawienie szkody z powodu utraty lub uszkodzenia rzeczy wniesionych do hotelu lub podobnego zak�adu wygasa, jeżeli poszkodowany po otrzymaniu wiadomoćci o szkodzie nie zawiadomi� o niej niezw�ocznie utrzymuj�cego zak�ad. Przepisu tego nie stosuje si�, gdy szkod� wyrz�dzi� utrzymuj�cy zarobkowo hotel lub podobny zak�ad albo gdy przyj�� rzecz na przechowanie. Art. 848. [ Przedawnienie roszcze� o naprawienie szkody ] Roszczenia o naprawienie szkody wynik�ej z utraty lub uszkodzenia rzeczy wniesionych do hotelu lub podobnego zak�adu przedawniaj� si� z up�ywem szećciu miesi�cy od dnia, w ktrym poszkodowany dowiedzia� si� o szkodzie, a w każdym razie z up�ywem roku od dnia, w ktrym poszkodowany przesta� korzystać z us�ug hotelu lub podobnego zak�adu. Art. 849. [ Zakres odpowiedzialnoćci ] ń 1. Zakres obowi�zku naprawienia szkody przez utrzymuj�cego zarobkowo hotel lub podobny zak�ad w wypadku utraty lub uszkodzenia rzeczy wniesionych ogranicza si�, wzgl�dem jednego goćcia, do wysokoćci stokrotnej należnoćci za dostarczone mu mieszkanie, liczonej za jedn� dob�. Jednakże odpowiedzialnoćć za każd� rzecz nie może przekraczać pi�ćdziesi�ciokrotnej wysokoćci tej należnoćci. ń 2. Ograniczenia zakresu obowi�zku naprawienia szkody nie dotycz� wypadku, gdy utrzymuj�cy zarobkowo hotel lub podobny zak�ad przyj�� rzeczy na przechowanie albo odmwi� ich przyj�cia na przechowanie, mimo że obowi�zany by� je przyj�ć, jak rwnież wypadku, gdy szkoda wynik�a z winy umyćlnej lub raż�cego niedbalstwa jego lub osoby u niego zatrudnionej. ń 3. Utrzymuj�cy zarobkowo hotel lub podobny zak�ad jest obowi�zany przyj�ć na przechowanie pieni�dze, papiery wartoćciowe i cenne przedmioty, w szczeglnoćci kosztownoćci i przedmioty maj�ce wartoćć naukow� lub artystyczn�. Może odmwić przyj�cia tych rzeczy tylko wwczas, jeżeli zagrażaj� one bezpiecze�stwu albo jeżeli w stosunku do wielkoćci lub standardu hotelu albo podobnego zak�adu maj� zbyt duż� wartoćć lub gdy zajmuj� zbyt dużo miejsca. Art. 850. [ Prawo zastawu ] Dla zabezpieczenia należnoćci za mieszkanie, utrzymanie i us�ugi dostarczone osobie korzystaj�cej z us�ug hotelu lub podobnego zak�adu, jak rwnież dla zabezpieczenia roszczenia o zwrot wydatkw dla tej osoby poniesionych przys�uguje utrzymuj�cemu zarobkowo hotel lub podobny zak�ad ustawowe prawo zastawu na rzeczach wniesionych. Prawo to podlega przepisom o ustawowym prawie zastawu wynajmuj�cego. Art. 851. [ Przedsi�biorstwa hotelowe ] Roszczenia powsta�e w zakresie dzia�alnoćci przedsi�biorstw hotelowych z tytu�u należnoćci za dostarczone mieszkanie, utrzymanie i us�ugi oraz z tytu�u wydatkw poniesionych na rzecz osb, ktre korzystaj� z us�ug takich przedsi�biorstw, przedawniaj� si� z up�ywem lat dwch. Przepis ten stosuje si� odpowiednio do przedsi�biorstw gastronomicznych. Art. 852. [ Zak�ady k�pielowe ] Przepisy o odpowiedzialnoćci i ustawowym prawie zastawu utrzymuj�cego zarobkowo hotel lub podobny zak�ad stosuje si� odpowiednio do zak�adw k�pielowych. Jednakże co si� tyczy przedmiotw, ktre zazwyczaj nie bywaj� wnoszone przez osoby korzystaj�ce z us�ug tych zak�adw, odpowiedzialnoćć prowadz�cego zak�ad ogranicza si� do wypadku, gdy przyj�� taki przedmiot na przechowanie albo gdy szkoda wynik�a z winy umyćlnej lub raż�cego niedbalstwa jego albo osoby u niego zatrudnionej. Tytu� XXX UMOWA SK�ADU Art. 853. [ Umowa sk�adu ] ń 1. Przez umow� sk�adu przedsi�biorca sk�adowy zobowi�zuje si� do przechowania, za wynagrodzeniem, oznaczonych w umowie rzeczy ruchomych. ń 2. Przedsi�biorca sk�adowy jest obowi�zany wydać sk�adaj�cemu pokwitowanie, ktre powinno wymieniać rodzaj, iloćć, oznaczenie oraz sposb opakowania rzeczy, jak też inne istotne postanowienia umowy. Art. 854. [ Wy��czenie stosowania przepisw ustawy ] Przepisw tytu�u niniejszego nie stosuje si� w przypadkach, gdy przedsi�biorca sk�adowy nabywa w�asnoćć z�ożonych rzeczy i jest obowi�zany zwrcić tylko tak� sam� iloćć rzeczy tego samego gatunku i takiej samej jakoćci. Art. 855. [ Obowi�zki przedsi�biorcy sk�adowego ] ń 1. Przedsi�biorca sk�adowy odpowiada za szkod� wynik�� z utraty, ubytku lub uszkodzenia rzeczy w czasie od przyj�cia jej na sk�ad do wydania osobie uprawnionej do odbioru, chyba że udowodni, że nie mg� zapobiec szkodzie, mimo do�ożenia należytej starannoćci. ń 2. Przedsi�biorca sk�adowy jest obowi�zany dokonywać odpowiednich czynnoćci konserwacyjnych. Przeciwne postanowienie umowy jest nieważne. ń 3. Przedsi�biorca sk�adowy nie ponosi odpowiedzialnoćci za ubytek nieprzekraczaj�cy granic okrećlonych w�aćciwymi przepisami, a w razie braku takich przepisw – granic zwyczajowo przyj�tych. ń 4. Odszkodowanie nie może przewyższać zwyk�ej wartoćci rzeczy, chyba że szkoda wynika z winy umyćlnej albo raż�cego niedbalstwa przedsi�biorcy sk�adowego. Art. 856. [ Granice odpowiedzialnoćci przedsi�biorcy sk�adowego ] Przedsi�biorca sk�adowy jest obowi�zany do ubezpieczenia rzeczy jedynie wtedy, gdy otrzyma� takie zlecenie. Art. 857. [ Obowi�zek przedsi�biorcy sk�adowego ] Jeżeli stan rzeczy nades�anych przedsi�biorcy sk�adowemu nasuwa podejrzenie, że ma miejsce brak, ubytek, zepsucie albo uszkodzenie rzeczy, przedsi�biorca sk�adowy powinien dokonać czynnoćci niezb�dnych do zabezpieczenia mienia i praw sk�adaj�cego. Art. 858. [ Obowi�zek zawiadamiania ] Przedsi�biorca sk�adowy powinien zawiadamiać sk�adaj�cego o zdarzeniach ważnych ze wzgl�du na ochron� praw sk�adaj�cego lub dotycz�cych stanu rzeczy oddanych na sk�ad, chyba że zawiadomienie nie jest możliwe. Art. 859. [ Sprzedaż rzeczy ] Jeżeli rzecz narażona jest na zepsucie, a nie można czekać na zarz�dzenie sk�adaj�cego, przedsi�biorca sk�adowy ma prawo, a gdy wymaga tego interes sk�adaj�cego – także obowi�zek, sprzedać rzecz z zachowaniem należytej starannoćci. Art. 8591. [ Obowi�zek przedsi�biorcy sk�adowego ] Przedsi�biorca sk�adowy powinien umożliwić sk�adaj�cemu obejrzenie rzeczy, dzielenie ich lub ��czenie, pobieranie prbek oraz dokonywanie innych czynnoćci w celu zachowania rzeczy w należytym stanie. Art. 8592. [ Po��czenie rzeczy ] ń 1. Przedsi�biorca sk�adowy może ��czyć rzeczy zamienne tego samego gatunku i tej samej jakoćci, należ�ce do kilku sk�adaj�cych, za ich pisemn� zgod�. ń 2. Wydanie sk�adaj�cemu przypadaj�cej mu cz�ćci rzeczy w ten sposb po��czonych nie wymaga zgody pozosta�ych sk�adaj�cych. ń 3. Podzia� i po��czenie rzeczy powinny być ujawnione w dokumentach przedsi�biorcy sk�adowego. Art. 8593. [ Prawo zastawu ] Przedsi�biorcy sk�adowemu s�uży na zabezpieczenie roszcze� o sk�adowe i należnoćci uboczne, o zwrot wydatkw i kosztw, w szczeglnoćci przewo�nego i op�at celnych, o zwrot udzielonych sk�adaj�cemu zaliczek oraz wszelkich innych należnoćci powsta�ych z tytu�u umowy lub umw sk�adu, ustawowe prawo zastawu na rzeczach oddanych na sk�ad, dopki znajduj� si� u niego lub u osoby, ktra je dzierży w jego imieniu, albo dopki może nimi rozporz�dzać za pomoc� dokumentw. Art. 8594. [ Domniemanie przed�użenia umowy na czas nieoznaczony ] Umow� sk�adu zawart� na czas oznaczony uważa si� za przed�użon� na czas nieoznaczony, jeżeli na 14 dni przed up�ywem terminu przedsi�biorca sk�adowy nie zaż�da� listem poleconym odebrania rzeczy w umwionym terminie. Art. 8595. [ Wypowiedzenie umowy ] Umow� sk�adu zawart� na czas nieoznaczony przedsi�biorca sk�adowy może wypowiedzieć listem poleconym, z zachowaniem terminu miesi�cznego, jednakże nie wczećniej niż po up�ywie 2 miesi�cy od z�ożenia rzeczy. Art. 8596. [ Oddanie rzeczy na przechowanie ] Jeżeli sk�adaj�cy nie odbiera rzeczy pomimo up�ywu umwionego terminu lub terminu wypowiedzenia umowy, przedsi�biorca sk�adowy może oddać rzecz na przechowanie na koszt i ryzyko sk�adaj�cego. Może on jednak wykonać to prawo tylko wtedy, jeżeli uprzedzi� sk�adaj�cego o zamiarze skorzystania z przys�uguj�cego mu prawa listem poleconym, wys�anym nie p�niej niż na 14 dni przed up�ywem umwionego terminu. Art. 8597. [ Wezwanie do odebrania rzeczy ] Pomimo zawarcia umowy na czas oznaczony przedsi�biorca sk�adowy może z ważnych przyczyn, w każdym czasie, wezwać sk�adaj�cego do odebrania rzeczy, wyznaczaj�c jednak odpowiedni termin ich odebrania. Art. 8598. [ Wygaćni�cie roszcze� ] ń 1. Przez odebranie rzeczy bez zastrzeże� oraz zap�at� wszystkich należnoćci przedsi�biorcy sk�adowego wygasaj� wszelkie roszczenia do przedsi�biorcy sk�adowego z tytu�u umowy sk�adu, z wyj�tkiem roszcze� z tytu�u niewidocznych uszkodze� rzeczy, jeżeli sk�adaj�cy, w ci�gu siedmiu dni od odbioru, zawiadomi� o nich przedsi�biorc� sk�adowego. ń 2. Przepisu ń 1 nie stosuje si� w przypadku, gdy powstanie uszkodzenia jest nast�pstwem winy umyćlnej albo raż�cego niedbalstwa. Art. 8599. [ Przedawnienie roszcze� ] Roszczenia z tytu�u umowy sk�adu przedawniaj� si� z up�ywem roku. Tytu� XXXI SP��KA Art. 860. [ Umowa sp�ki ] ń 1. Przez umow� sp�ki wsplnicy zobowi�zuj� si� d�żyć do osi�gni�cia wsplnego celu gospodarczego przez dzia�anie w sposb oznaczony, w szczeglnoćci przez wniesienie wk�adw. ń 2. Umowa sp�ki powinna być stwierdzona pismem. Art. 861. [ Wk�ad wsplnika ] ń 1. Wk�ad wsplnika może polegać na wniesieniu do sp�ki w�asnoćci lub innych praw albo na ćwiadczeniu us�ug. ń 2. Domniemywa si�, że wk�ady wsplnikw maj� jednakow� wartoćć. Art. 862. [ Wniesienie rzeczy ] Jeżeli wsplnik zobowi�za� si� wniećć do sp�ki w�asnoćć rzeczy, do wykonania tego zobowi�zania, jak rwnież do odpowiedzialnoćci z tytu�u r�kojmi oraz do niebezpiecze�stwa utraty lub uszkodzenia rzeczy stosuje si� odpowiednio przepisy o sprzedaży. Jeżeli rzeczy maj� być wniesione tylko do używania, stosuje si� odpowiednio w powyższym zakresie przepisy o najmie. Art. 863. [ Wsp�w�asnoćć ��czna ] ń 1. Wsplnik nie może rozporz�dzać udzia�em we wsplnym maj�tku wsplnikw ani udzia�em w poszczeglnych sk�adnikach tego maj�tku. ń 2. W czasie trwania sp�ki wsplnik nie może domagać si� podzia�u wsplnego maj�tku wsplnikw. ń 3. W czasie trwania sp�ki wierzyciel wsplnika nie może ż�dać zaspokojenia z jego udzia�u we wsplnym maj�tku wsplnikw ani z udzia�u w poszczeglnych sk�adnikach tego maj�tku. Art. 864. [ Odpowiedzialnoćć solidarna wsplnikw ] Za zobowi�zania sp�ki wsplnicy odpowiedzialni s� solidarnie. Art. 865. [ Prowadzenie spraw sp�ki ] ń 1. Każdy wsplnik jest uprawniony i zobowi�zany do prowadzenia spraw sp�ki. ń 2. Każdy wsplnik może bez uprzedniej uchwa�y wsplnikw prowadzić sprawy, ktre nie przekraczaj� zakresu zwyk�ych czynnoćci sp�ki. Jeżeli jednak przed zako�czeniem takiej sprawy chociażby jeden z pozosta�ych wsplnikw sprzeciwi si� jej prowadzeniu, potrzebna jest uchwa�a wsplnikw. ń 3. Każdy wsplnik może bez uprzedniej uchwa�y wsplnikw wykonać czynnoćć nag��, ktrej zaniechanie mog�oby narazić sp�k� na niepowetowane straty. Art. 866. [ Prawo reprezentowania sp�ki ] W braku odmiennej umowy lub uchwa�y wsplnikw każdy wsplnik jest umocowany do reprezentowania sp�ki w takich granicach, w jakich jest uprawniony do prowadzenia jej spraw. Art. 867. [ Udzia� w zyskach i stratach ] ń 1. Każdy wsplnik jest uprawniony do rwnego udzia�u w zyskach i w tym samym stosunku uczestniczy w stratach, bez wzgl�du na rodzaj i wartoćć wk�adu. W umowie sp�ki można inaczej ustalić stosunek udzia�u wsplnikw w zyskach i stratach. Można nawet zwolnić niektrych wsplnikw od udzia�u w stratach. Natomiast nie można wy��czyć wsplnika od udzia�u w zyskach. ń 2. Ustalony w umowie stosunek udzia�u wsplnika w zyskach odnosi si� w razie w�tpliwoćci także do udzia�u w stratach. Art. 868. [ Podzia� i wyp�ata zyskw ] ń 1. Wsplnik może ż�dać podzia�u i wyp�aty zyskw dopiero po rozwi�zaniu sp�ki. ń 2. Jednakże gdy sp�ka zosta�a zawarta na czas d�uższy, wsplnicy mog� ż�dać podzia�u i wyp�aty zyskw z ko�cem każdego roku obrachunkowego. Art. 869. [ Wypowiedzenie udzia�u ] ń 1. Jeżeli sp�ka zosta�a zawarta na czas nie oznaczony, każdy wsplnik może z niej wyst�pić wypowiadaj�c swj udzia� na trzy miesi�ce naprzd na koniec roku obrachunkowego. ń 2. Z ważnych powodw wsplnik może wypowiedzieć swj udzia� bez zachowania terminw wypowiedzenia, chociażby sp�ka by�a zawarta na czas oznaczony. Zastrzeżenie przeciwne jest nieważne. Art. 870. [ Wypowiedzenie udzia�u przez osobistego wierzyciela ] Jeżeli w ci�gu ostatnich szećciu miesi�cy zosta�a przeprowadzona bezskuteczna egzekucja z ruchomoćci wsplnika, jego wierzyciel osobisty, ktry uzyska� zaj�cie praw przys�uguj�cych wsplnikowi na wypadek wyst�pienia ze sp�ki lub jej rozwi�zania, może wypowiedzieć jego udzia� w sp�ce na trzy miesi�ce naprzd, chociażby sp�ka by�a zawarta na czas oznaczony. Jeżeli umowa sp�ki przewiduje krtszy termin wypowiedzenia, wierzyciel może z tego terminu skorzystać. Art. 871. [ Wyst�pienie wsplnika ] ń 1. Wsplnikowi wyst�puj�cemu ze sp�ki zwraca si� w naturze rzeczy, ktre wnis� do sp�ki do używania, oraz wyp�aca si� w pieni�dzu wartoćć jego wk�adu oznaczon� w umowie sp�ki, a w braku takiego oznaczenia - wartoćć, ktr� wk�ad ten mia� w chwili wniesienia. Nie ulega zwrotowi wartoćć wk�adu polegaj�cego na ćwiadczeniu us�ug albo na używaniu przez sp�k� rzeczy należ�cych do wsplnika. ń 2. Ponadto wyp�aca si� wyst�puj�cemu wsplnikowi w pieni�dzu tak� cz�ćć wartoćci wsplnego maj�tku pozosta�ego po odliczeniu wartoćci wk�adw wszystkich wsplnikw, jaka odpowiada stosunkowi, w ktrym wyst�puj�cy wsplnik uczestniczy� w zyskach sp�ki. Art. 872. [ �mierć wsplnika ] Można zastrzec, że spadkobiercy wsplnika wejd� do sp�ki na jego miejsce. W wypadku takim powinni oni wskazać sp�ce jedn� osob�, ktra b�dzie wykonywa�a ich prawa. Dopki to nie nast�pi, pozostali wsplnicy mog� sami podejmować wszelkie czynnoćci w zakresie prowadzenia spraw sp�ki. Art. 873. [ Milcz�ce przed�użenie umowy ] Jeżeli mimo istnienia przewidzianych w umowie powodw rozwi�zania sp�ki trwa ona nadal za zgod� wszystkich wsplnikw, poczytuje si� j� za przed�użon� na czas nie oznaczony. Art. 874. [ Rozwi�zanie sp�ki przez s�d ] Z ważnych powodw każdy wsplnik może ż�dać rozwi�zania sp�ki przez s�d. Art. 875. [ Wsp�w�asnoćć w cz�ćciach u�amkowych ] ń 1. Od chwili rozwi�zania sp�ki stosuje si� odpowiednio do wsplnego maj�tku wsplnikw przepisy o wsp�w�asnoćci w cz�ćciach u�amkowych z zachowaniem przepisw poniższych. ń 2. Z maj�tku pozosta�ego po zap�aceniu d�ugw sp�ki zwraca si� wsplnikom ich wk�ady, stosuj�c odpowiednio przepisy o zwrocie wk�adw w razie wyst�pienia wsplnika ze sp�ki. ń 3. Pozosta�� nadwyżk� wsplnego maj�tku dzieli si� mi�dzy wsplnikw w takim stosunku, w jakim uczestniczyli w zyskach sp�ki. Tytu� XXXII PORóCZENIE Art. 876. [ Umowa por�czenia ] ń 1. Przez umow� por�czenia por�czyciel zobowi�zuje si� wzgl�dem wierzyciela wykonać zobowi�zanie na wypadek, gdyby d�użnik zobowi�zania nie wykona�. ń 2. Oćwiadczenie por�czyciela powinno być pod rygorem nieważnoćci z�ożone na pićmie. Art. 877. [ Por�czyciel d�użnikiem g�wnym ] W razie por�czenia za d�ug osoby, ktra nie mog�a si� zobowi�zać z powodu braku zdolnoćci do czynnoćci prawnych, por�czyciel powinien spe�nić ćwiadczenie jako d�użnik g�wny, jeżeli w chwili por�czenia o braku zdolnoćci tej osoby wiedzia� lub z �atwoćci� mg� si� dowiedzieć. Art. 878. [ Por�czenie za d�ug przysz�y ] ń 1. Można por�czyć za d�ug przysz�y do wysokoćci z gry oznaczonej. ń 2. Bezterminowe por�czenie za d�ug przysz�y może być przed powstaniem d�ugu odwo�ane w każdym czasie. Art. 879. [ Zakres zobowi�zania por�czyciela ] ń 1. O zakresie zobowi�zania por�czyciela rozstrzyga każdoczesny zakres zobowi�zania d�użnika. ń 2. Jednakże czynnoćć prawna dokonana przez d�użnika z wierzycielem po udzieleniu por�czenia nie może zwi�kszyć zobowi�zania por�czyciela. Art. 880. [ Op�nienie d�użnika ] Jeżeli d�użnik op�nia si� ze spe�nieniem ćwiadczenia, wierzyciel powinien zawiadomić o tym niezw�ocznie por�czyciela. Art. 881. [ Odpowiedzialnoćć por�czyciela ] W braku odmiennego zastrzeżenia por�czyciel jest odpowiedzialny jak wsp�d�użnik solidarny. Art. 882. [ Wygaćniecie por�czenia ] Jeżeli termin p�atnoćci d�ugu nie jest oznaczony albo jeżeli p�atnoćć d�ugu zależy od wypowiedzenia, por�czyciel może po up�ywie szećciu miesi�cy od daty por�czenia, a jeżeli por�czy� za d�ug przysz�y - od daty powstania d�ugu ż�dać, aby wierzyciel wezwa� d�użnika do zap�aty albo z najbliższym terminem dokona� wypowiedzenia. Jeżeli wierzyciel nie uczyni zadoćć powyższemu ż�daniu, zobowi�zanie por�czyciela wygasa. Art. 883. [ Zarzuty por�czyciela ] ń 1. Por�czyciel może podniećć przeciwko wierzycielowi wszelkie zarzuty, ktre przys�uguj� d�użnikowi; w szczeglnoćci por�czyciel może potr�cić wierzytelnoćć przys�uguj�c� d�użnikowi wzgl�dem wierzyciela. ń 2. Por�czyciel nie traci powyższych zarzutw, chociażby d�użnik zrzek� si� ich albo uzna� roszczenie wierzyciela. ń 3. W razie ćmierci d�użnika por�czyciel nie może powo�ywać si� na ograniczenie odpowiedzialnoćci spadkobiercy wynikaj�ce z przepisw prawa spadkowego. Art. 884. [ Dochodzenie roszcze� przeciwko por�czycielowi ] ń 1. Por�czyciel, przeciwko ktremu wierzyciel dochodzi roszczenia, powinien zawiadomić niezw�ocznie d�użnika wzywaj�c go do wzi�cia udzia�u w sprawie. ń 2. Jeżeli d�użnik nie we�mie udzia�u w sprawie, nie może on podniećć przeciwko por�czycielowi zarzutw, ktre mu przys�ugiwa�y przeciwko wierzycielowi, a ktrych por�czyciel nie podnis� z tego powodu, że o nich nie wiedzia�. Art. 885. [ Zawiadomienie d�użnika o zap�acie ] Por�czyciel powinien niezw�ocznie zawiadomić d�użnika o dokonanej przez siebie zap�acie d�ugu, za ktry por�czy�. Gdyby tego nie uczyni�, a d�użnik zobowi�zanie wykona�, nie może ż�dać od d�użnika zwrotu tego, co sam wierzycielowi zap�aci�, chyba że d�użnik dzia�a� w z�ej wierze. Art. 886. [ Zawiadomienie por�czyciela o wykonaniu ] Jeżeli por�czenie udzielone zosta�o za wiedz� d�użnika, d�użnik powinien niezw�ocznie zawiadomić por�czyciela o wykonaniu zobowi�zania. Gdyby tego nie uczyni�, por�czyciel, ktry zaspokoi� wierzyciela, może ż�dać od d�użnika zwrotu tego, co wierzycielowi zap�aci�, chyba że dzia�a� w z�ej wierze. Art. 887. [ Wyzbycie si� zabezpieczenia wierzytelnoćci ] Jeżeli wierzyciel wyzby� si� zabezpieczenia wierzytelnoćci albo ćrodkw dowodowych, ponosi on wzgl�dem por�czyciela odpowiedzialnoćć za wynik�� st�d szkod�. Tytu� XXXIII DAROWIZNA Art. 888. [ Umowa darowizny ] ń 1. Przez umow� darowizny darczy�ca zobowi�zuje si� do bezp�atnego ćwiadczenia na rzecz obdarowanego kosztem swego maj�tku. ń 2. (skrećlony). Art. 889. [ Bezp�atne przysporzenia inne niż darowizna ] Nie stanowi� darowizny nast�puj�ce bezp�atne przysporzenia: 1) gdy zobowi�zanie do bezp�atnego ćwiadczenia wynika z umowy uregulowanej innymi przepisami kodeksu; 2) gdy kto zrzeka si� prawa, ktrego jeszcze nie naby� albo ktre naby� w taki sposb, że w razie zrzeczenia si� prawo jest uważane za nie nabyte. Art. 890. [ Forma umowy darowizny ] ń 1. Oćwiadczenie darczy�cy powinno być z�ożone w formie aktu notarialnego. Jednakże umowa darowizny zawarta bez zachowania tej formy staje si� ważna, jeżeli przyrzeczone ćwiadczenie zosta�o spe�nione. ń 2. Przepisy powyższe nie uchybiaj� przepisom, ktre ze wzgl�du na przedmiot darowizny wymagaj� zachowania szczeglnej formy dla oćwiadcze� obu stron. Art. 891. [ Odpowiedzialnoćć darczy�cy ] ń 1. Darczy�ca obowi�zany jest do naprawienia szkody wynik�ej z niewykonania lub nienależytego wykonania zobowi�zania, jeżeli szkoda zosta�a wyrz�dzona umyćlnie lub wskutek raż�cego niedbalstwa. ń 2. Jeżeli darczy�ca op�nia si� ze spe�nieniem ćwiadczenia pieni�żnego, obdarowany może ż�dać odsetek za op�nienie dopiero od dnia wytoczenia powdztwa. Art. 892. [ Odpowiedzialnoćć za wady rzeczy ] Jeżeli rzecz darowana ma wady, darczy�ca obowi�zany jest do naprawienia szkody, ktr� wyrz�dzi� obdarowanemu przez to, że wiedz�c o wadach nie zawiadomi� go o nich w czasie w�aćciwym. Przepisu tego nie stosuje si�, gdy obdarowany mg� z �atwoćci� wad� zauważyć. Art. 893. [ Polecenie ] Darczy�ca może w�ożyć na obdarowanego obowi�zek oznaczonego dzia�ania lub zaniechania, nie czyni�c nikogo wierzycielem (polecenie). Art. 894. [ Wype�nienie polecenia ] ń 1. Darczy�ca, ktry wykona� zobowi�zanie wynikaj�ce z umowy darowizny, może ż�dać wype�nienia polecenia, chyba że ma ono wy��cznie na celu korzyćć obdarowanego. ń 2. Po ćmierci darczy�cy wype�nienia polecenia mog� ż�dać spadkobiercy darczy�cy, a jeżeli polecenie ma na wzgl�dzie interes spo�eczny - także w�aćciwy organ pa�stwowy. Art. 895. [ Odmowa wype�nienia ] ń 1. Obdarowany może odmwić wype�nienia polecenia, jeżeli jest to usprawiedliwione wskutek istotnej zmiany stosunkw. ń 2. Jeżeli wype�nienia polecenia ż�da darczy�ca lub jego spadkobiercy, obdarowany może zwolnić si� przez wydanie przedmiotu darowizny w naturze w takim stanie, w jakim przedmiot ten si� znajduje. Przepisu tego nie stosuje si�, gdy wype�nienia polecenia ż�da w�aćciwy organ pa�stwowy. Art. 896. [ Odwo�anie darowizny nie wykonanej ] Darczy�ca może odwo�ać darowizn� jeszcze nie wykonan�, jeżeli po zawarciu umowy jego stan maj�tkowy uleg� takiej zmianie, że wykonanie darowizny nie może nast�pić bez uszczerbku dla jego w�asnego utrzymania odpowiednio do jego usprawiedliwionych potrzeb albo bez uszczerbku dla ci�ż�cych na nim ustawowych obowi�zkw alimentacyjnych. Art. 897. [ Niedostatek darczy�cy ] Jeżeli po wykonaniu darowizny darczy�ca popadnie w niedostatek, obdarowany ma obowi�zek, w granicach istniej�cego jeszcze wzbogacenia, dostarczać darczy�cy ćrodkw, ktrych mu brak do utrzymania odpowiadaj�cego jego usprawiedliwionym potrzebom albo do wype�nienia ci�ż�cych na nim ustawowych obowi�zkw alimentacyjnych. Obdarowany może jednak zwolnić si� od tego obowi�zku zwracaj�c darczy�cy wartoćć wzbogacenia. Art. 898. [ Odwo�anie darowizny wykonanej ] ń 1. Darczy�ca może odwo�ać darowizn� nawet już wykonan�, jeżeli obdarowany dopućci� si� wzgl�dem niego raż�cej niewdzi�cznoćci. ń 2. Zwrot przedmiotu odwo�anej darowizny powinien nast�pić stosownie do przepisw o bezpodstawnym wzbogaceniu. Od chwili zdarzenia uzasadniaj�cego odwo�anie obdarowany ponosi odpowiedzialnoćć na rwni z bezpodstawnie wzbogaconym, ktry powinien si� liczyć z obowi�zkiem zwrotu. Art. 899. [ Odwo�anie darowizny z powodu niewdzi�cznoćci ] ń 1. Darowizna nie może być odwo�ana z powodu niewdzi�cznoćci, jeżeli darczy�ca obdarowanemu przebaczy�. Jeżeli w chwili przebaczenia darczy�ca nie mia� zdolnoćci do czynnoćci prawnych, przebaczenie jest skuteczne, gdy nast�pi�o z dostatecznym rozeznaniem. ń 2. Spadkobiercy darczy�cy mog� odwo�ać darowizn� z powodu niewdzi�cznoćci tylko wtedy, gdy darczy�ca w chwili ćmierci by� uprawniony do odwo�ania albo gdy obdarowany umyćlnie pozbawi� darczy�c� życia lub umyćlnie wywo�a� rozstrj zdrowia, ktrego skutkiem by�a ćmierć darczy�cy. ń 3. Darowizna nie może być odwo�ana po up�ywie roku od dnia, w ktrym uprawniony do odwo�ania dowiedzia� si� o niewdzi�cznoćci obdarowanego. Art. 900. [ Forma odwo�ania ] Odwo�anie darowizny nast�puje przez oćwiadczenie z�ożone obdarowanemu na pićmie. Art. 901. [ Umowa darowizny zawarta przez osob� ubezw�asnowolnion� ] ń 1. Przedstawiciel osoby ubezw�asnowolnionej może ż�dać rozwi�zania umowy darowizny dokonanej przez t� osob� przed ubezw�asnowolnieniem, jeżeli darowizna ze wzgl�du na wartoćć ćwiadczenia i brak uzasadnionych pobudek jest nadmierna. ń 2. Rozwi�zania umowy darowizny nie można ż�dać po up�ywie dwch lat od jej wykonania. Art. 902. [ Wy��czenie stosowania przepisw o odwo�aniu ] Przepisw o odwo�aniu darowizny nie stosuje si�, gdy darowizna czyni zadoćć obowi�zkowi wynikaj�cemu z zasad wsp�życia spo�ecznego. Tytu� XXXIV RENTA i DO�YWOCIE DZIA� I RENTA Art. 903. [ Umowa renty ] Przez umow� renty jedna ze stron zobowi�zuje si� wzgl�dem drugiej do okrećlonych ćwiadcze� okresowych w pieni�dzu lub w rzeczach oznaczonych tylko co do gatunku. Art. 904. [ Terminy p�atnoćci renty ] Jeżeli nie oznaczono inaczej terminw p�atnoćci renty, rent� pieni�żn� należy p�acić miesi�cznie z gry, a rent� polegaj�c� na ćwiadczeniach w rzeczach oznaczonych tylko co do gatunku należy uiszczać w terminach wynikaj�cych z w�aćciwoćci ćwiadczenia i celu renty. Art. 905. [ Wymagalnoćć ćwiadczenia ] Jeżeli uprawniony doży� dnia p�atnoćci renty p�atnej z gry, należy mu si� ca�e ćwiadczenie przypadaj�ce za dany okres. Renta p�atna z do�u powinna być zap�acona za czas do dnia, w ktrym obowi�zek usta�. Art. 906. [ Stosowanie przepisw o sprzedaży lub darowi�nie ] ń 1. Do renty ustanowionej za wynagrodzeniem stosuje si� odpowiednio przepisy o sprzedaży. ń 2. Do renty ustanowionej bez wynagrodzenia stosuje si� przepisy o darowi�nie. Art. 907. [ Renta pozaumowna ] ń 1. Przepisy dzia�u niniejszego stosuje si� w braku przepisw szczeglnych także w wypadku, gdy renta wynika ze �rde� pozaumownych. ń 2. Jeżeli obowi�zek p�acenia renty wynika z ustawy, każda ze stron może w razie zmiany stosunkw ż�dać zmiany wysokoćci lub czasu trwania renty, chociażby wysokoćć renty i czas jej trwania by�y ustalone w orzeczeniu s�dowym lub w umowie. DZIA� II DO�YWOCIE Art. 908. [ Umowa o dożywocie ] ń 1. Jeżeli w zamian za przeniesienie w�asnoćci nieruchomoćci nabywca zobowi�za� si� zapewnić zbywcy dożywotnie utrzymanie (umowa o dożywocie), powinien on, w braku odmiennej umowy, przyj�ć zbywc� jako domownika, dostarczać mu wyżywienia, ubrania, mieszkania, ćwiat�a i opa�u, zapewnić mu odpowiedni� pomoc i piel�gnowanie w chorobie oraz sprawić mu w�asnym kosztem pogrzeb odpowiadaj�cy zwyczajom miejscowym. ń 2. Jeżeli w umowie o dożywocie nabywca nieruchomoćci zobowi�za� si� obci�żyć j� na rzecz zbywcy użytkowaniem, ktrego wykonywanie jest ograniczone do cz�ćci nieruchomoćci, s�użebnoćci� mieszkania lub inn� s�użebnoćci� osobist� albo spe�niać powtarzaj�ce si� ćwiadczenia w pieni�dzach lub w rzeczach oznaczonych co do gatunku, użytkowanie, s�użebnoćć osobista oraz uprawnienie do powtarzaj�cych si� ćwiadcze� należ� do trećci prawa dożywocia. ń 3. Dożywocie można zastrzec także na rzecz osoby bliskiej zbywcy nieruchomoćci. Art. 909. (skrećlony). Art. 910. [ Przeniesienie w�asnoćci nieruchomoćci na podstawie umowy o dożywocie ] ń 1. Przeniesienie w�asnoćci nieruchomoćci na podstawie umowy o dożywocie nast�puje z jednoczesnym obci�żeniem nieruchomoćci prawem dożywocia. Do takiego obci�żenia stosuje si� odpowiednio przepisy o prawach rzeczowych ograniczonych. ń 2. W razie zbycia nieruchomoćci obci�żonej prawem dożywocia nabywca ponosi także osobist� odpowiedzialnoćć za ćwiadczenia tym prawem obj�te, chyba że sta�y si� wymagalne w czasie, kiedy nieruchomoćć nie by�a jego w�asnoćci�. Osobista odpowiedzialnoćć wsp�w�aćcicieli jest solidarna. Art. 911. [ �mierć jednego z uprawnionych ] Prawo dożywocia ustanowione na rzecz kilku osb ulega w razie ćmierci jednej z tych osb odpowiedniemu zmniejszeniu. Art. 912. [ Niezbywalnoćć prawa dożywocia ] Prawo dożywocia jest niezbywalne. Art. 913. [ Zamiana na dożywotni� rent� ] ń 1. Jeżeli z jakichkolwiek powodw wytworz� si� mi�dzy dożywotnikiem a zobowi�zanym takie stosunki, że nie można wymagać od stron, żeby pozostawa�y nadal w bezpoćredniej ze sob� stycznoćci, s�d na ż�danie jednej z nich zamieni wszystkie lub niektre uprawnienia obj�te trećci� prawa dożywocia na dożywotni� rent� odpowiadaj�c� wartoćci tych uprawnie�. ń 2. W wypadkach wyj�tkowych s�d może na ż�danie zobowi�zanego lub dożywotnika, jeżeli dożywotnik jest zbywc� nieruchomoćci, rozwi�zać umow� o dożywocie. Art. 914. [ Zamiana prawa dożywocia na rent� w przypadku zbycia nieruchomoćci ] Jeżeli zobowi�zany z tytu�u umowy o dożywocie zby� otrzyman� nieruchomoćć, dożywotnik może ż�dać zamiany prawa dożywocia na dożywotni� rent� odpowiadaj�c� wartoćci tego prawa. Art. 915. [ Obci�żenie nieruchomoćci użytkowaniem ] Przepisy dwch artyku�w poprzedzaj�cych stosuje si� odpowiednio do umw, przez ktre nabywca nieruchomoćci zobowi�za� si�, w celu zapewnienia zbywcy dożywotniego utrzymania, do obci�żenia nieruchomoćci użytkowaniem z ograniczeniem jego wykonywania do cz�ćci nieruchomoćci. Art. 916. [ Bezskutecznoćć wzgl�dna umowy o dożywocie ] ń 1. Osoba, wzgl�dem ktrej ci�ży na dożywotniku ustawowy obowi�zek alimentacyjny, może ż�dać uznania umowy o dożywocie za bezskuteczn� w stosunku do niej, jeżeli wskutek tej umowy dożywotnik sta� si� niewyp�acalny. Uprawnienie to przys�uguje bez wzgl�du na to, czy dożywotnik dzia�a� ze ćwiadomoćci� pokrzywdzenia wierzycieli, oraz bez wzgl�du na czas zawarcia umowy. ń 2. Uznania umowy o dożywocie za bezskuteczn� nie można ż�dać po up�ywie lat pi�ciu od daty tej umowy. Tytu� XXXV UGODA Art. 917. [ Ugoda ] Przez ugod� strony czyni� sobie wzajemne ust�pstwa w zakresie istniej�cego mi�dzy nimi stosunku prawnego w tym celu, aby uchylić niepewnoćć co do roszcze� wynikaj�cych z tego stosunku lub zapewnić ich wykonanie albo by uchylić spr istniej�cy lub mog�cy powstać. Art. 918. [ Uchylenie si� od skutkw prawnych ugody zawartej pod wp�ywem b��du ] ń 1. Uchylenie si� od skutkw prawnych ugody zawartej pod wp�ywem b��du jest dopuszczalne tylko wtedy, gdy b��d dotyczy stanu faktycznego, ktry wed�ug trećci ugody obie strony uważa�y za niew�tpliwy, a spr albo niepewnoćć nie by�yby powsta�y, gdyby w chwili zawarcia ugody strony wiedzia�y o prawdziwym stanie rzeczy. ń 2. Nie można uchylić si� od skutkw prawnych ugody z powodu odnalezienia dowodw co do roszcze�, ktrych ugoda dotyczy, chyba że zosta�a zawarta w z�ej wierze. Tytu� XXXVI PRZYRZECZENIE PUBLICZNE Art. 919. [ Przyrzeczenie publiczne ] ń 1. Kto przez og�oszenie publiczne przyrzek� nagrod� za wykonanie oznaczonej czynnoćci, obowi�zany jest przyrzeczenia dotrzymać. ń 2. Jeżeli w przyrzeczeniu nie by� oznaczony termin wykonania czynnoćci ani nie by�o zastrzeżenia, że przyrzeczenie jest nieodwo�alne, przyrzekaj�cy może je odwo�ać. Odwo�anie powinno nast�pić przez og�oszenie publiczne w taki sam sposb, w jaki by�o uczynione przyrzeczenie. Odwo�anie jest bezskuteczne wzgl�dem osoby, ktra wczećniej czynnoćć wykona�a. Art. 920. [ Nagroda ] ń 1. Jeżeli czynnoćć wykona�o kilka osb niezależnie od siebie, każdej z nich należy si� nagroda w pe�nej wysokoćci, chyba że zosta�a przyrzeczona tylko jedna nagroda. ń 2. Jeżeli by�a przyrzeczona tylko jedna nagroda, otrzyma j� osoba, ktra pierwsza si� zg�osi, a w razie jednoczesnego zg�oszenia si� kilku osb - ta, ktra pierwsza czynnoćć wykona�a. ń 3. Jeżeli czynnoćć wykona�o kilka osb wsplnie, w razie sporu s�d odpowiednio podzieli nagrod�. Art. 921. [ Konkurs ] ń 1. Publiczne przyrzeczenie nagrody za najlepsze dzie�o lub za najlepsz� czynnoćć jest bezskuteczne, jeżeli nie zosta� w nim oznaczony termin, w ci�gu ktrego można ubiegać si� o nagrod�. ń 2. Ocena, czy i ktre dzie�o lub czynnoćć zas�uguje na nagrod�, należy do przyrzekaj�cego, chyba że w przyrzeczeniu nagrody inaczej zastrzeżono. ń 3. Przyrzekaj�cy nagrod� nabywa w�asnoćć nagrodzonego dzie�a tylko wtedy, gdy to zastrzeg� w przyrzeczeniu. W wypadku takim nabycie w�asnoćci nast�puje z chwil� wyp�acenia nagrody. Przepis ten stosuje si� rwnież do nabycia praw autorskich albo praw wynalazczych. Tytu� XXXVII PRZEKAZ I PAPIERY WARTO�CIOWE DZIA� I PRZEKAZ Art. 9211. [ Przekaz ] Kto przekazuje drugiemu (odbiorcy przekazu) ćwiadczenie osoby trzeciej (przekazanego), upoważnia tym samym odbiorc� przekazu do przyj�cia, a przekazanego do spe�nienia ćwiadczenia na rachunek przekazuj�cego. Art. 9212. [ Przyj�cie przekazu ] ń 1. Jeżeli przekazany oćwiadczy� odbiorcy przekazu, że przekaz przyjmuje, obowi�zany jest wzgl�dem odbiorcy do spe�nienia ćwiadczenia okrećlonego w przekazie. ń 2. W takim wypadku przekazany może powo�ywać si� tylko na zarzuty wynikaj�ce z trećci przekazu oraz na zarzuty, ktre przys�uguj� mu osobićcie wzgl�dem odbiorcy. ń 3. Roszczenia odbiorcy przeciw przekazanemu, wynikaj�ce z przyj�cia przekazu, przedawniaj� si� z up�ywem roku. Art. 9213. [ Odwo�anie przekazu ] Przekazuj�cy może przekaz odwo�ać, dopki przekazany nie przyj�� go albo nie spe�ni� ćwiadczenia. Art. 9214. [ Przekazany d�użnikiem przekazuj�cego ] Jeżeli przekazany jest d�użnikiem przekazuj�cego co do przekazanego ćwiadczenia, jest on obowi�zany wzgl�dem niego do zadoććuczynienia przekazowi. Art. 9215. [ Przekazuj�cy d�użnikiem odbiorcy ] Jeżeli przekazuj�cy jest d�użnikiem odbiorcy przekazu, umorzenie d�ugu nast�puje dopiero przez spe�nienie ćwiadczenia, chyba że umwiono si� inaczej. DZIA� II PAPIERY WARTO�CIOWE Art. 9216. [ Zobowi�zanie z papieru wartoćciowego ] Jeżeli zobowi�zanie wynika z wystawionego papieru wartoćciowego, d�użnik jest obowi�zany do ćwiadczenia za zwrotem dokumentu albo udost�pnieniem go d�użnikowi celem pozbawienia dokumentu jego mocy prawnej w sposb zwyczajowo przyj�ty. Art. 9217. [ Spe�nienie ćwiadczenia do r�k posiadacza dokumentu ] Spe�nienie ćwiadczenia do r�k posiadacza legitymowanego trećci� papieru wartoćciowego zwalnia d�użnika, chyba że dzia�a� on w z�ej wierze. Art. 9218. [ Imienne papiery wartoćciowe ] Papiery wartoćciowe imienne legitymuj� osob� imiennie wskazan� w trećci dokumentu. Przeniesienie praw nast�puje przez przelew po��czony z wydaniem dokumentu. Art. 9219. [ Papiery wartoćciowe na zlecenie ] ń 1. Papiery wartoćciowe na zlecenie legitymuj� osob� wymienion� w dokumencie oraz każdego, na kogo prawa zosta�y przeniesione przez indos. ń 2. Indos jest pisemnym oćwiadczeniem umieszczonym na papierze wartoćciowym na zlecenie i zawieraj�cym co najmniej podpis zbywcy, oznaczaj�cym przeniesienie praw na inn� osob�. ń 3. Do przeniesienia praw z dokumentu potrzebne jest jego wydanie oraz istnienie nieprzerwanego szeregu indosw. Art. 92110. [ Papiery wartoćciowe na okaziciela ] ń 1. Jeżeli do puszczenia w obieg dokumentu na okaziciela jest wymagane zezwolenie w�aćciwego organu pa�stwowego, dokument wystawiony bez takiego zezwolenia jest nieważny. ń 2. Podpis d�użnika może być odbity sposobem mechanicznym, chyba że przepisy szczeglne stanowi� inaczej. Art. 92111. [ Z�ożenie do depozytu s�dowego ] ń 1. D�użnik nie ma obowi�zku dochodzenia, czy okaziciel jest w�aćcicielem dokumentu. Jednakże w razie uzasadnionych w�tpliwoćci, czy okaziciel dokumentu jest wierzycielem, d�użnik powinien z�ożyć przedmiot ćwiadczenia do depozytu s�dowego. ń 2. Jeżeli w�aćciwy organ pa�stwowy wyda� zakaz ćwiadczenia, zwolnienie z zobowi�zania nast�puje przez z�ożenie przedmiotu ćwiadczenia do depozytu s�dowego. Art. 92112. [ Przeniesienie praw z dokumentu na okaziciela ] Przeniesienie praw z dokumentu na okaziciela wymaga wydania tego dokumentu. Art. 92113. [ Zarzuty d�użnika ] D�użnik może powo�ać si� wzgl�dem wierzyciela na zarzuty, ktre dotycz� ważnoćci dokumentu lub wynikaj� z jego trećci albo s�uż� mu osobićcie przeciw wierzycielowi. D�użnik może także powo�ać si� na zarzuty, ktre mu s�uż� przeciw poprzedniemu wierzycielowi, jeżeli nabywca dokumentu dzia�a� ćwiadomie na szkod� d�użnika. Art. 92114. [ Umarzanie papierw wartoćciowych ] ń 1. Umarzanie papierw wartoćciowych reguluj� przepisy szczeglne. ń 2. Jeżeli papier wartoćciowy zosta� prawomocnie umorzony, d�użnik jest obowi�zany wydać osobie, na ktrej rzecz nast�pi�o umorzenie, na jej koszt nowy dokument, a gdy wierzytelnoćć jest wymagalna - spe�nić ćwiadczenie. Art. 92115. [ Znaki legitymacyjne ] ń 1. Przepisy o papierach wartoćciowych stosuje si� odpowiednio do znakw legitymacyjnych stwierdzaj�cych obowi�zek ćwiadczenia. ń 2. W razie utraty znaku legitymacyjnego stwierdzaj�cego w swej trećci obowi�zek ćwiadczenia na ż�danie wierzyciela, d�użnik może uzależnić spe�nienie ćwiadczenia od wykazania uprawnienia przez osob� zg�aszaj�c� takie ż�danie. ń 3. Do znaku legitymacyjnego, ktry nie okrećla imiennie osoby uprawnionej, stosuje si� odpowiednio przepisy o papierach wartoćciowych na okaziciela, chyba że co innego wynika z przepisw szczeglnych. Art. 92116. [ Stosowanie przepisw ustawy ] Przepisy niniejszego dzia�u stosuje si� odpowiednio do papierw wartoćciowych opiewaj�cych na prawa inne niż wierzytelnoćci. KSIóGA CZWARTA SPADKI Tytu� I PRZEPISY OG�LNE Art. 922. [ Spadek ] ń 1. Prawa i obowi�zki maj�tkowe zmar�ego przechodz� z chwil� jego ćmierci na jedn� lub kilka osb stosownie do przepisw ksi�gi niniejszej. ń 2. Nie należ� do spadku prawa i obowi�zki zmar�ego ćcićle zwi�zane z jego osob�, jak rwnież prawa, ktre z chwil� jego ćmierci przechodz� na oznaczone osoby niezależnie od tego, czy s� one spadkobiercami. ń 3. Do d�ugw spadkowych należ� także koszty pogrzebu spadkodawcy w takim zakresie, w jakim pogrzeb ten odpowiada zwyczajom przyj�tym w danym ćrodowisku, koszty post�powania spadkowego, obowi�zek zaspokojenia roszcze� o zachowek oraz obowi�zek wykonania zapisw i polece�, jak rwnież inne obowi�zki przewidziane w przepisach ksi�gi niniejszej. Art. 923. [ Uprawnienie do korzystania z mieszkania zmar�ego ] ń 1. Ma�żonek i inne osoby bliskie spadkodawcy, ktre mieszka�y z nim do dnia jego ćmierci, s� uprawnione do korzystania w ci�gu trzech miesi�cy od otwarcia spadku z mieszkania i urz�dzenia domowego w zakresie dotychczasowym. Rozporz�dzenie spadkodawcy wy��czaj�ce lub ograniczaj�ce to uprawnienie jest nieważne. ń 2. Przepisy powyższe nie ograniczaj� uprawnie� ma�żonka i innych osb bliskich spadkodawcy, ktre wynikaj� z najmu lokali lub ze sp�dzielczego prawa do lokalu. Art. 924. [ Otwarcie spadku ] Spadek otwiera si� z chwil� ćmierci spadkodawcy. Art. 925. [ Chwila nabycia spadku ] Spadkobierca nabywa spadek z chwil� otwarcia spadku. Art. 926. [ Powo�anie do spadku ] ń 1. Powo�anie do spadku wynika z ustawy albo z testamentu. ń 2. Dziedziczenie ustawowe co do ca�oćci spadku nast�puje wtedy, gdy spadkodawca nie powo�a� spadkobiercy albo gdy żadna z osb, ktre powo�a�, nie chce lub nie może być spadkobierc�. ń 3. Z zastrzeżeniem wyj�tkw w ustawie przewidzianych, dziedziczenie ustawowe co do cz�ćci spadku nast�puje wtedy, gdy spadkodawca nie powo�a� do tej cz�ćci spadkobiercy albo gdy ktrakolwiek z kilku osb, ktre powo�a� do ca�oćci spadku, nie chce lub nie może być spadkobierc�. Art. 927. [ Zdolnoćć do dziedziczenia ] ń 1. Nie może być spadkobierc� osoba fizyczna, ktra nie żyje w chwili otwarcia spadku, ani osoba prawna, ktra w tym czasie nie istnieje. ń 2. Jednakże dziecko w chwili otwarcia spadku już pocz�te może być spadkobierc�, jeżeli urodzi si� żywe. ń 3. Fundacja ustanowiona w testamencie przez spadkodawc� może być spadkobierc�, jeżeli zostanie wpisana do rejestru w ci�gu dwch lat od og�oszenia testamentu. Art. 928. [ Spadkobierca niegodny ] ń 1. Spadkobierca może być uznany przez s�d za niegodnego, jeżeli: 1) dopućci� si� umyćlnie ci�żkiego przest�pstwa przeciwko spadkodawcy; 2) podst�pem lub gro�b� nak�oni� spadkodawc� do sporz�dzenia lub odwo�ania testamentu albo w taki sam sposb przeszkodzi� mu w dokonaniu jednej z tych czynnoćci; 3) umyćlnie ukry� lub zniszczy� testament spadkodawcy, podrobi� lub przerobi� jego testament albo ćwiadomie skorzysta� z testamentu przez inn� osob� podrobionego lub przerobionego. ń 2. Spadkobierca niegodny zostaje wy��czony od dziedziczenia, tak jak by nie doży� otwarcia spadku. Art. 929. [ Uznanie za niegodnego ] Uznania spadkobiercy za niegodnego może ż�dać każdy, kto ma w tym interes. Z ż�daniem takim może wyst�pić w ci�gu roku od dnia, w ktrym dowiedzia� si� o przyczynie niegodnoćci, nie p�niej jednak niż przed up�ywem lat trzech od otwarcia spadku. Art. 930. [ Przebaczenie ] ń 1. Spadkobierca nie może być uznany za niegodnego, jeżeli spadkodawca mu przebaczy�. ń 2. Jeżeli w chwili przebaczenia spadkodawca nie mia� zdolnoćci do czynnoćci prawnych, przebaczenie jest skuteczne, gdy nast�pi�o z dostatecznym rozeznaniem. Tytu� II DZIEDZICZENIE USTAWOWE Art. 931. [ Dziedziczenie ma�żonka i zst�pnych ] ń 1. W pierwszej kolejnoćci powo�ane s� z ustawy do spadku dzieci spadkodawcy oraz jego ma�żonek; dziedzicz� oni w cz�ćciach rwnych. Jednakże cz�ćć przypadaj�ca ma�żonkowi nie może być mniejsza niż jedna czwarta ca�oćci spadku. ń 2. Jeżeli dziecko spadkodawcy nie doży�o otwarcia spadku, udzia� spadkowy, ktry by mu przypada�, przypada jego dzieciom w cz�ćciach rwnych. Przepis ten stosuje si� odpowiednio do dalszych zst�pnych. Art. 932. [ Dziedziczenie ma�żonka w zbiegu z rodzicami i rodze�stwem ] ń 1. W braku zst�pnych spadkodawcy powo�ani s� do spadku z ustawy jego ma�żonek, rodzice i rodze�stwo. ń 2. Udzia� spadkowy ma�żonka, ktry dziedziczy w zbiegu b�d� z rodzicami, b�d� z rodze�stwem, b�d� z rodzicami i rodze�stwem spadkodawcy, wynosi po�ow� spadku. Art. 933. [ Udzia� spadkowy rodzicw ] ń 1. Udzia� spadkowy każdego z rodzicw, ktre dziedziczy w zbiegu z rodze�stwem spadkodawcy, wynosi jedn� czwart� cz�ćć tego, co przypada ��cznie dla rodzicw i rodze�stwa. Pozosta�� cz�ćć dziedziczy rodze�stwo w cz�ćciach rwnych. ń 2. Jeżeli jedno z rodzicw nie doży�o otwarcia spadku, udzia� spadkowy, ktry by mu przypada�, przypada po po�owie drugiemu z rodzicw i rodze�stwu spadkodawcy. ń 3. Jeżeli do spadku powo�ani s� obok ma�żonka tylko rodzice albo tylko rodze�stwo, dziedzicz� oni w cz�ćciach rwnych to, co przypada ��cznie dla rodzicw i rodze�stwa. Art. 934. [ Udzia� spadkowy zst�pnych rodze�stwa ] Jeżeli ktrekolwiek z rodze�stwa spadkodawcy nie doży�o otwarcia spadku pozostawiaj�c zst�pnych, udzia� spadkowy, ktry by mu przypada�, przypada jego zst�pnym. Podzia� tego udzia�u nast�puje wed�ug zasad, ktre dotycz� podzia�u mi�dzy dalszych zst�pnych spadkodawcy. Art. 935. [ Dziedziczenie Skarbu Pa�stwa ] ń 1. W braku zst�pnych, rodzicw, rodze�stwa i zst�pnych rodze�stwa spadkodawcy ca�y spadek przypada jego ma�żonkowi. ń 2. W braku zst�pnych i ma�żonka spadkodawcy ca�y spadek przypada jego rodzicom, rodze�stwu i zst�pnym rodze�stwa. ń 3. W braku ma�żonka spadkodawcy i krewnych powo�anych do dziedziczenia z ustawy spadek przypada Skarbowi Pa�stwa jako spadkobiercy ustawowemu. Art. 9351. [ Separacja ] Przepisw o powo�aniu do dziedziczenia z ustawy nie stosuje si� do ma�żonka spadkodawcy pozostaj�cego w separacji. Art. 936. [ Dziedziczenie przysposobionego (przysposobienie pe�ne) ] ń 1. Przysposobiony dziedziczy po przysposabiaj�cym i jego krewnych tak, jak by by� dzieckiem przysposabiaj�cego, a przysposabiaj�cy i jego krewni dziedzicz� po przysposobionym tak, jak by przysposabiaj�cy by� rodzicem przysposobionego. ń 2. Przysposobiony nie dziedziczy po swoich wst�pnych naturalnych i ich krewnych, a osoby te nie dziedzicz� po nim. ń 3. W wypadku gdy jeden z ma�żonkw przysposobi� dziecko drugiego ma�żonka, przepisu ń 2 nie stosuje si� wzgl�dem tego ma�żonka i jego krewnych, a jeżeli takie przysposobienie nast�pi�o po ćmierci drugiego z rodzicw przysposobionego, także wzgl�dem krewnych zmar�ego, ktrych prawa i obowi�zki wynikaj�ce z pokrewie�stwa zosta�y w orzeczeniu o przysposobienie utrzymane. Art. 937. [ Dziedziczenie przysposobionego (przysposobienie niepe�ne) ] Jeżeli skutki przysposobienia polegaj� wy��cznie na powstaniu stosunku mi�dzy przysposabiaj�cym a przysposobionym, stosuje si� przepisy poniższe: 1) przysposobiony dziedziczy po przysposabiaj�cym na rwni z jego dziećmi, a zst�pni przysposobionego dziedzicz� po przysposabiaj�cym na tych samych zasadach co dalsi zst�pni spadkodawcy; 2) przysposobiony i jego zst�pni nie dziedzicz� po krewnych przysposabiaj�cego, a krewni przysposabiaj�cego nie dziedzicz� po przysposobionym i jego zst�pnych; 3) rodzice przysposobionego nie dziedzicz� po przysposobionym, a zamiast nich dziedziczy po przysposobionym przysposabiaj�cy; poza tym przysposobienie nie narusza powo�ania do dziedziczenia wynikaj�cego z pokrewie�stwa. Art. 938. [ Dziadkowie spadkodawcy ] Dziadkowie spadkodawcy, jeżeli znajd� si� w niedostatku i nie mog� otrzymać należnych im ćrodkw utrzymania od osb, na ktrych ci�ży wzgl�dem nich ustawowy obowi�zek alimentacyjny, mog� ż�dać od spadkobiercy nie obci�żonego takim obowi�zkiem ćrodkw utrzymania w stosunku do swoich potrzeb i do wartoćci jego udzia�u spadkowego. Spadkobierca może uczynić zadoćć temu roszczeniu także w ten sposb, że zap�aci dziadkom spadkodawcy sum� pieni�żn� odpowiadaj�c� wartoćci jednej czwartej cz�ćci swojego udzia�u spadkowego. Art. 939. [ Przedmioty urz�dzenia domowego ] ń 1. Ma�żonek dziedziczy z ustawy w zbiegu z innymi spadkobiercami, wyj�wszy zst�pnych spadkodawcy, ktrzy mieszkali z nim razem w chwili jego ćmierci, może ż�dać ze spadku ponad swj udzia� spadkowy przedmiotw urz�dzenia domowego, z ktrych za życia spadkodawcy korzysta� wsplnie z nim lub wy��cznie sam. Do roszcze� ma�żonka z tego tytu�u stosuje si� odpowiednio przepisy o zapisie. ń 2. Uprawnienie powyższe nie przys�uguje ma�żonkowi, jeżeli wsplne pożycie ma�żonkw usta�o za życia spadkodawcy. Art. 940. [ Rozwd lub separacja ] ń 1. Ma�żonek jest wy��czony od dziedziczenia, jeżeli spadkodawca wyst�pi� o orzeczenie rozwodu lub separacji z jego winy, a ż�danie to by�o uzasadnione. ń 2. Wy��czenie ma�żonka od dziedziczenia nast�puje na mocy orzeczenia s�du. Wy��czenia może ż�dać każdy z pozosta�ych spadkobiercw ustawowych powo�anych do dziedziczenia w zbiegu z ma�żonkiem; termin do wytoczenia powdztwa wynosi szećć miesi�cy od dnia, w ktrym spadkobierca dowiedzia� si� o otwarciu spadku, nie wi�cej jednak niż jeden rok od otwarcia spadku. Tytu� III ROZRZ"DZENIA NA WYPADEK �MIERCI DZIA� I TESTAMENT Rozdzia� I Przepisy oglne Art. 941. [ Testament ] Rozrz�dzić maj�tkiem na wypadek ćmierci można jedynie przez testament. Art. 942. [ Zakaz testamentw wsplnych ] Testament może zawierać rozrz�dzenia tylko jednego spadkodawcy. Art. 943. [ Odwo�anie testamentu ] Spadkodawca może w każdej chwili odwo�ać zarwno ca�y testament, jak i jego poszczeglne postanowienia. Art. 944. [ Zdolnoćć testowania ] ń 1. Sporz�dzić i odwo�ać testament może tylko osoba maj�ca pe�n� zdolnoćć do czynnoćci prawnych. ń 2. Testamentu nie można sporz�dzić ani odwo�ać przez przedstawiciela. Art. 945. [ Nieważnoćć testamentu ] ń 1. Testament jest nieważny, jeżeli zosta� sporz�dzony: 1) w stanie wy��czaj�cym ćwiadome albo swobodne powzi�cie decyzji i wyrażenie woli; 2) pod wp�ywem b��du uzasadniaj�cego przypuszczenie, że gdyby spadkodawca nie dzia�a� pod wp�ywem b��du, nie sporz�dzi�by testamentu tej trećci; 3) pod wp�ywem gro�by. ń 2. Na nieważnoćć testamentu z powyższych przyczyn nie można si� powo�ać po up�ywie lat trzech od dnia, w ktrym osoba maj�ca w tym interes dowiedzia�a si� o przyczynie nieważnoćci, a w każdym razie po up�ywie lat dziesi�ciu od otwarcia spadku. Art. 946. [ Sposoby odwo�ania testamentu ] Odwo�anie testamentu może nast�pić b�d� w ten sposb, że spadkodawca sporz�dzi� nowy testament, b�d� też w ten sposb, że w zamiarze odwo�ania testamentu zniszczy� lub pozbawi� go cech, od ktrych zależy jego ważnoćć, b�d� wreszcie w ten sposb, że dokona w testamencie zmian, z ktrych wynika wola odwo�ania jego postanowie�. Art. 947. [ Nowy testament ] Jeżeli spadkodawca sporz�dzi� nowy testament nie zaznaczaj�c w nim, że poprzedni odwo�uje, ulegaj� odwo�aniu tylko te postanowienia poprzedniego testamentu, ktrych nie można pogodzić z trećci� nowego testamentu. Art. 948. [ Wyk�adnia testamentu ] ń 1. Testament należy tak t�umaczyć, ażeby zapewnić możliwie najpe�niejsze urzeczywistnienie woli spadkodawcy. ń 2. Jeżeli testament może być t�umaczony rozmaicie, należy przyj�ć tak� wyk�adni�, ktra pozwala utrzymać rozrz�dzenia spadkodawcy w mocy i nadać im rozs�dn� trećć. Rozdzia� II Forma testamentu Oddzia� 1 Testamenty zwyk�e Art. 949. [ Testament w�asnor�czny ] ń 1. Spadkodawca może sporz�dzić testament w ten sposb, że napisze go w ca�oćci pismem r�cznym, podpisze i opatrzy dat�. ń 2. Jednakże brak daty nie poci�ga za sob� nieważnoćci testamentu w�asnor�cznego, jeżeli nie wywo�uje w�tpliwoćci co do zdolnoćci spadkodawcy do sporz�dzenia testamentu, co do trećci testamentu lub co do wzajemnego stosunku kilku testamentw. Art. 950. [ Testament notarialny ] Testament może być sporz�dzony w formie aktu notarialnego. Art. 951. [ Testament urz�dowy ] ń 1. Spadkodawca może sporz�dzić testament także w ten sposb, że w obecnoćci dwch ćwiadkw oćwiadczy swoj� ostatni� wol� ustnie wobec wjta (burmistrza, prezydenta miasta), starosty, marsza�ka wojewdztwa, sekretarza powiatu albo gminy lub kierownika urz�du stanu cywilnego. ń 2. Oćwiadczenie spadkodawcy spisuje si� w protokole z podaniem daty jego sporz�dzenia. Protok� odczytuje si� spadkodawcy w obecnoćci ćwiadkw. Protok� powinien być podpisany przez spadkodawc�, przez osob�, wobec ktrej wola zosta�a oćwiadczona, oraz przez ćwiadkw. Jeżeli spadkodawca nie może podpisać protoko�u, należy zaznaczyć w protokole ze wskazaniem przyczyny braku podpisu. ń 3. Osoby g�uche lub nieme nie mog� sporz�dzić testamentu w sposb przewidziany w artykule niniejszym. Oddzia� 2 Testamenty szczeglne Art. 952. [ Testament ustny ] ń 1. Jeżeli istnieje obawa rych�ej ćmierci spadkodawcy albo jeżeli wskutek szczeglnych okolicznoćci zachowanie zwyk�ej formy testamentu jest niemożliwe lub bardzo utrudnione, spadkodawca może oćwiadczyć ostatni� wol� ustnie przy jednoczesnej obecnoćci co najmniej trzech ćwiadkw. ń 2. Trećć testamentu ustnego może być stwierdzona w ten sposb, że jeden ze ćwiadkw albo osoba trzecia spisze oćwiadczenie spadkodawcy przed up�ywem roku od jego z�ożenia, z podaniem miejsca i daty oćwiadczenia oraz miejsca i daty sporz�dzenia pisma, a pismo to podpisz� spadkodawca i dwaj ćwiadkowie albo wszyscy ćwiadkowie. ń 3. W wypadku gdy trećć testamentu ustnego nie zosta�a w powyższy sposb stwierdzona, można j� w ci�gu szećciu miesi�cy od dnia otwarcia spadku stwierdzić przez zgodne zeznania ćwiadkw z�ożone przed s�dem. Jeżeli przes�uchanie jednego ze ćwiadkw nie jest możliwe lub napotyka trudne do przezwyci�żenia przeszkody, s�d może poprzestać na zgodnych zeznaniach dwch ćwiadkw. Art. 953. [ Testament podrżny ] Podczas podrży na polskim statku morskim lub powietrznym można sporz�dzić testament przed dowdc� statku lub jego zast�pc� w ten sposb, że spadkodawca oćwiadcza sw� wol� dowdcy statku lub jego zast�pcy w obecnoćci dwch ćwiadkw; dowdca statku lub jego zast�pca spisuje wol� spadkodawcy, podaj�c dat� jej spisania, i pismo to w obecnoćci ćwiadkw odczytuje spadkodawcy, po czym pismo podpisuj� spadkodawca, ćwiadkowie oraz dowdca statku lub jego zast�pca. Jeżeli spadkodawca nie może podpisać pisma, należy w pićmie podać przyczyn� braku podpisu spadkodawcy. Jeżeli zachowanie tej formy nie jest możliwe, można sporz�dzić testament ustny. Art. 954. [ Testament wojskowy ] Szczegln� form� testamentw wojskowych okrećli rozporz�dzenie Ministra Obrony Narodowej wydane w porozumieniu z Ministrem Sprawiedliwoćci. Art. 955. [ Utrata mocy testamentu szczeglnego ] Testament szczeglny traci moc z up�ywem szećciu miesi�cy od ustania okolicznoćci, ktre uzasadnia�y niezachowanie formy testamentu zwyk�ego, chyba że spadkodawca zmar� przed up�ywem tego terminu. Bieg terminu ulega zawieszeniu przez czas, w ci�gu ktrego spadkodawca nie ma możnoćci sporz�dzenia testamentu zwyk�ego. Oddzia� 3 Przepisy wsplne dla testamentw zwyk�ych i szczeglnych Art. 956. [ Niezdolnoćć bycia ćwiadkiem ] Nie może być ćwiadkiem przy sporz�dzaniu testamentu: 1) kto nie ma pe�nej zdolnoćci do czynnoćci prawnych; 2) niewidomy, g�uchy lub niemy; 3) kto nie może czytać i pisać; 4) kto nie w�ada j�zykiem, w ktrym spadkodawca sporz�dza testament; 5) skazany prawomocnie wyrokiem s�dowym za fa�szywe zeznania. Art. 957. [ Korzyćć dla ćwiadka ] ń 1. Nie może być ćwiadkiem przy sporz�dzaniu testamentu osoba, dla ktrej w testamencie zosta�a przewidziana jakakolwiek korzyćć. Nie mog� być rwnież ćwiadkami: ma�żonek tej osoby, jej krewni lub powinowaci pierwszego i drugiego stopnia oraz osoby pozostaj�ce z ni� w stosunku przysposobienia. ń 2. Jeżeli ćwiadkiem by�a jedna z osb wymienionych w paragrafie poprzedzaj�cym, nieważne jest tylko postanowienie, ktre przysparza korzyćci tej osobie, jej ma�żonkowi, krewnym lub powinowatym pierwszego lub drugiego stopnia albo osobie pozostaj�cej z ni� w stosunku przysposobienia. Jednakże gdy z trećci testamentu lub z okolicznoćci wynika, że bez nieważnego postanowienia spadkodawca nie sporz�dzi�by testamentu danej trećci, nieważny jest ca�y testament. Art. 958. [ Nieważnoćć testamentu ] Testament sporz�dzony z naruszeniem przepisw rozdzia�u niniejszego jest nieważny, chyba że przepisy te stanowi� inaczej. DZIA� II POWO�ANIE SPADKOBIERCY Art. 959. [ Powo�anie spadkobiercy ] Spadkodawca może powo�ać do ca�oćci lub cz�ćci spadku jedn� lub kilka osb. Art. 960. [ Dziedziczenie w cz�ćciach rwnych ] Jeżeli spadkodawca powo�a� do spadku lub do oznaczonej cz�ćci spadku kilku spadkobiercw, nie okrećlaj�c ich udzia�w spadkowych, dziedzicz� oni w cz�ćciach rwnych. Art. 961. [ Rozrz�dzenie oznaczonymi przedmiotami ] Jeżeli spadkodawca przeznaczy� oznaczonej osobie w testamencie poszczeglne przedmioty maj�tkowe, ktre wyczerpuj� prawie ca�y spadek, osob� t� poczytuje si� w razie w�tpliwoćci nie za zapisobierc�, lecz za spadkobierc� powo�anego do ca�ego spadku. Jeżeli takie rozrz�dzenie testamentowe zosta�o dokonane na rzecz kilku osb, osoby te poczytuje si� w razie w�tpliwoćci za powo�ane do ca�ego spadku w cz�ćciach u�amkowych odpowiadaj�cych stosunkowi wartoćci przeznaczonych im przedmiotw. Art. 962. [ Powo�anie z zastrzeżeniem warunku lub terminu ] Zastrzeżenie warunku lub terminu, uczynione przy powo�aniu spadkobiercy testamentowego, uważane jest za nie istniej�ce. Jeżeli jednak z trećci testamentu lub z okolicznoćci wynika, że bez takiego zastrzeżenia spadkobierca nie zosta�by powo�any, powo�anie spadkobiercy jest nieważne. Przepisw tych nie stosuje si�, jeżeli ziszczenie si� lub nieziszczenie si� warunku albo nadejćcie terminu nast�pi�o przed otwarciem spadku. Art. 963. [ Podstawienie zwyk�e ] Można powo�ać spadkobierc� testamentowego na wypadek, gdyby inna osoba powo�ana jako spadkobierca ustawowy lub testamentowy nie chcia�a lub nie mog�a być spadkobierc� (podstawienie). Art. 964. [ Podstawienie powiernicze ] Postanowienie testamentu, przez ktre spadkodawca zobowi�zuje spadkobierc� do zachowania nabytego spadku i do pozostawienia go innej osobie, ma tylko ten skutek, że ta inna osoba jest powo�ana do spadku na wypadek, gdyby spadkobierca nie chcia� lub nie mg� być spadkobierc�. Jeżeli jednak z trećci testamentu lub z okolicznoćci wynika, iż spadkobierca bez takiego ograniczenia nie by�by powo�any, powo�anie spadkobiercy jest nieważne. Art. 965. [ Przyrost ] Jeżeli spadkodawca powo�a� kilku spadkobiercw testamentowych, a jeden z nich nie chce lub nie może być spadkobierc�, przeznaczony dla niego udzia�, w braku odmiennej woli spadkodawcy, przypada pozosta�ym spadkobiercom testamentowym w stosunku do przypadaj�cych im udzia�w (przyrost). Art. 966. [ Dziadkowie spadkobiercy ] Gdy na mocy testamentu spadek przypad� spadkobiercy nie obci�żonemu ustawowym obowi�zkiem alimentacyjnym wzgl�dem dziadkw spadkodawcy, dziadkowie, jeżeli znajduj� si� w niedostatku i nie mog� otrzymać ćrodkw utrzymania od osb, na ktrych ci�ży ustawowy obowi�zek alimentacyjny, mog� ż�dać od spadkobiercy ćrodkw utrzymania w stosunku do swoich potrzeb i do wartoćci jego udzia�u spadkowego. Spadkobierca może uczynić zadoćć temu roszczeniu także w ten sposb, że zap�aci dziadkom spadkodawcy sum� pieni�żn� odpowiadaj�c� wartoćci jednej czwartej cz�ćci swego udzia�u spadkowego. Art. 967. [ Wykonanie zapisw i polece� ] ń 1. Jeżeli osoba powo�ana jako spadkobierca testamentowy nie chce lub nie może być spadkobierc�, spadkobierca ustawowy, ktremu przypad� przeznaczony dla tej osoby udzia� spadkowy, obowi�zany jest, w braku odmiennej woli spadkodawcy, wykonać obci�żaj�ce t� osob� zapisy, polecenia i inne rozrz�dzenia spadkodawcy. ń 2. Przepis powyższy stosuje si� odpowiednio do spadkobiercy podstawionego oraz do spadkobiercy, ktremu przypada udzia� spadkowy z tytu�u przyrostu. DZIA� III ZAPIS I POLECENIE Art. 968. [ Zapis ] ń 1. Spadkodawca może przez rozrz�dzenie testamentowe zobowi�zać spadkobierc� ustawowego lub testamentowego do spe�nienia okrećlonego ćwiadczenia maj�tkowego na rzecz oznaczonej osoby (zapis). ń 2. Spadkodawca może obci�żyć zapisem także zapisobierc� (dalszy zapis). Art. 969. (skrećlony). Art. 970. [ Wykonanie zapisu ] W braku odmiennej woli spadkodawcy zapisobierca może ż�dać wykonania zapisu niezw�ocznie po og�oszeniu testamentu. Jednakże zapisobierca obci�żony dalszym zapisem może powstrzymać si� z jego wykonaniem aż do chwili wykonania zapisu przez spadkobierc�. Art. 971. [ Zapis obci�żaj�cy kilku spadkobiercw ] Jeżeli spadek przypada kilku spadkobiercom, zapis obci�ża ich w stosunku do wielkoćci ich udzia�w spadkowych, chyba że spadkodawca postanowi� inaczej. Przepis ten stosuje si� odpowiednio do dalszego zapisu. Art. 972. [ Stosowanie przepisw ustawy ] Przepisy o powo�aniu spadkobiercy, o zdolnoćci do dziedziczenia i o niegodnoćci stosuje si� odpowiednio do zapisw. Art. 973. [ Wykonanie dalszego zapisu ] Jeżeli osoba, na ktrej rzecz zosta� uczyniony zapis, nie chce lub nie może być zapisobierc�, obci�żony zapisem zostaje zwolniony od obowi�zku jego wykonania, powinien jednak w braku odmiennej woli spadkodawcy wykonać dalsze zapisy. Art. 974. [ Zwolnienie z dalszego zapisu ] Zapisobierca obci�żony obowi�zkiem wykonania dalszego zapisu może zwolnić si� od tego obowi�zku także w ten sposb, że dokona bezp�atnie na rzecz dalszego zapisobiercy przeniesienia praw otrzymanych z tytu�u zapisu albo przelewu roszczenia o jego wykonanie. Art. 975. [ Zastrzeżenie warunku i terminu ] Zapis może być uczyniony pod warunkiem lub z zastrzeżeniem terminu. Art. 976. [ Bezskutecznoćć zapisu ] W braku odmiennej woli spadkodawcy zapis rzeczy oznaczonej co do tożsamoćci jest bezskuteczny, jeżeli rzecz zapisana nie należy do spadku w chwili jego otwarcia albo jeżeli spadkodawca by� w chwili swej ćmierci zobowi�zany do zbycia tej rzeczy. Art. 977. [ Roszczenia uzupe�niaj�ce ] Jeżeli przedmiotem zapisu jest rzecz oznaczona co do tożsamoćci, do roszcze� zapisobiercy o wynagrodzenie za korzystanie z rzeczy, o zwrot pożytkw lub o zap�at� ich wartoćci, jak rwnież do roszcze� obci�żonego zapisem o zwrot nak�adw na rzecz stosuje si� odpowiednio przepisy o roszczeniach mi�dzy w�aćcicielem a samoistnym posiadaczem rzeczy. Art. 978. [ Odpowiedzialnoćć za wady rzeczy oznaczonych indywidualnie ] Jeżeli przedmiotem zapisu jest rzecz oznaczona co do tożsamoćci, obci�żony zapisem ponosi wzgl�dem zapisobiercy odpowiedzialnoćć za wady rzeczy jak darczy�ca. Art. 979. [ Jakoćć rzeczy oznaczonych co do gatunku ] Jeżeli przedmiotem zapisu s� rzeczy oznaczone tylko co do gatunku, obci�żony powinien ćwiadczyć rzeczy ćredniej jakoćci, uwzgl�dniaj�c przy tym potrzeby zapisobiercy. Art. 980. [ Odpowiedzialnoćć za wady rzeczy oznaczonych co do gatunku ] Jeżeli przedmiotem zapisu s� rzeczy oznaczone tylko co do gatunku, do odpowiedzialnoćci obci�żonego wzgl�dem zapisobiercy za wady fizyczne i prawne rzeczy stosuje si� odpowiednio przepisy o r�kojmi przy sprzedaży. Jednakże zapisobierca może ż�dać od obci�żonego zapisem tylko odszkodowania za nienależyte wykonanie zapisu albo dostarczenia zamiast rzeczy wadliwych rzeczy takiego samego gatunku wolnych od wad oraz naprawienia szkody wynik�ej z op�nienia. Art. 981. [ Przedawnienie roszcze� z tytu�u zapisu ] Roszczenie z tytu�u zapisu przedawnia si� z up�ywem lat pi�ciu od dnia wymagalnoćci zapisu. Art. 982. [ Polecenie ] Spadkodawca może w testamencie w�ożyć na spadkobierc� lub na zapisobierc� obowi�zek oznaczonego dzia�ania lub zaniechania, nie czyni�c nikogo wierzycielem (polecenie). Art. 983. [ Polecenie obci�żaj�ce zapisobierc� ] Zapisobierca obci�żony poleceniem może powstrzymać si� z jego wykonaniem aż do chwili wykonania zapisu przez spadkobierc�. Przepis ten stosuje si� odpowiednio w wypadku, gdy polecenie obci�ża dalszego zapisobierc�. Art. 984. [ Wykonanie polecenia przez spadkobierc� zamiast zapisobiercy ] Jeżeli osoba, na ktrej rzecz zosta� uczyniony zapis z obowi�zkiem wykonania polecenia, nie chce lub nie może być zapisobierc�, spadkobierca zwolniony od obowi�zku wykonania zapisu powinien w braku odmiennej woli spadkodawcy polecenie wykonać. Przepis ten stosuje si� odpowiednio w wypadku, gdy polecenie obci�ża dalszego zapisobierc�. Art. 985. [ ��danie wykonania polecenia ] Wykonania polecenia może ż�dać każdy ze spadkobiercw, jak rwnież wykonawca testamentu, chyba że polecenie ma wy��cznie na celu korzyćć obci�żonego poleceniem. Jeżeli polecenie ma na wzgl�dzie interes spo�eczny, wykonania polecenia może ż�dać także w�aćciwy organ pa�stwowy. DZIA� IV WYKONAWCA TESTAMENTU Art. 986. [ Powo�anie wykonawcy testamentu ] ń 1. Spadkodawca może w testamencie powo�ać wykonawc� testamentu. ń 2. Nie może być wykonawc� testamentu, kto nie ma pe�nej zdolnoćci do czynnoćci prawnych. Art. 987. [ Odmowa bycia wykonawc� ] Jeżeli osoba powo�ana jako wykonawca testamentu nie chce tego obowi�zku przyj�ć, powinna z�ożyć odpowiednie oćwiadczenie przed s�dem. Art. 988. [ Obowi�zki wykonawcy ] ń 1. Jeżeli spadkodawca nie postanowi� inaczej, wykonawca testamentu powinien zarz�dzać maj�tkiem spadkowym, sp�acić d�ugi spadkowe, w szczeglnoćci wykonać zapisy i polecenia, a nast�pnie wydać spadkobiercom maj�tek spadkowy zgodnie z wol� spadkodawcy i z ustaw�. ń 2. Wykonawca testamentu może pozywać i być pozywany w sprawach wynikaj�cych z zarz�du spadkiem. Może rwnież pozywać w sprawach o prawa należ�ce do spadku i być pozywany w sprawach o d�ugi spadkowe. Art. 989. [ Wzajemne roszczenia mi�dzy spadkobierc� a wykonawc� testamentu ] ń 1. Do wzajemnych roszcze� mi�dzy spadkobierc� a wykonawc� testamentu wynikaj�cych ze sprawowania zarz�du spadkiem stosuje si� odpowiednio przepisy o zleceniu za wynagrodzeniem. ń 2. Koszty zarz�du maj�tkiem spadkowym oraz wynagrodzenie wykonawcy testamentu należ� do d�ugw spadkowych. Art. 990. [ Zwolnienie przez s�d ] Z ważnych powodw s�d może zwolnić wykonawc� testamentu. Tytu� IV ZACHOWEK Art. 991. [ Uprawnieni do zachowku ] ń 1. Zst�pnym, ma�żonkowi oraz rodzicom spadkodawcy, ktrzy byliby powo�ani do spadku z ustawy, należ� si�, jeżeli uprawniony jest trwale niezdolny do pracy albo jeżeli zst�pny uprawniony jest ma�oletni - dwie trzecie wartoćci udzia�u spadkowego, ktry by mu przypada� przy dziedziczeniu ustawowym, w innych zać wypadkach - po�owa wartoćci tego udzia�u (zachowek). ń 2. Jeżeli uprawniony nie otrzyma� należnego mu zachowku b�d� w postaci uczynionej przez spadkodawc� darowizny, b�d� w postaci powo�ania do spadku, b�d� w postaci zapisu, przys�uguje mu przeciwko spadkobiercy roszczenie o zap�at� sumy pieni�żnej potrzebnej do pokrycia zachowku albo do jego uzupe�nienia. Art. 992. [ Podstawa do obliczenia zachowku ] Przy ustalaniu udzia�u spadkowego stanowi�cego podstaw� do obliczania zachowku uwzgl�dnia si� także spadkobiercw niegodnych oraz spadkobiercw, ktrzy spadek odrzucili, natomiast nie uwzgl�dnia si� spadkobiercw, ktrzy zrzekli si� dziedziczenia albo zostali wydziedziczeni. Art. 993. [ Doliczanie darowizn ] Przy obliczaniu zachowku nie uwzgl�dnia si� zapisw i polece�, natomiast dolicza si� do spadku, stosownie do przepisw poniższych, darowizny uczynione przez spadkodawc�. Art. 994. [ Pomini�cie niektrych darowizn ] ń 1. Przy obliczaniu zachowku nie dolicza si� do spadku drobnych darowizn, zwyczajowo w danych stosunkach przyj�tych, ani dokonanych przed wi�cej niż dziesi�ciu laty, licz�c wstecz od otwarcia spadku, darowizn na rzecz osb nie b�d�cych spadkobiercami albo uprawnionymi do zachowku. ń 2. Przy obliczaniu zachowku należnego zst�pnemu nie dolicza si� do spadku darowizn uczynionych przez spadkodawc� w czasie, kiedy nie mia� zst�pnych. Nie dotyczy to jednak wypadku, gdy darowizna zosta�a uczyniona na mniej niż trzysta dni przed urodzeniem si� zst�pnego. ń 3. Przy obliczaniu zachowku należnego ma�żonkowi nie dolicza si� do spadku darowizn, ktre spadkodawca uczyni� przed zawarciem z nim ma�że�stwa. Art. 995. [ Wartoćć przedmiotu darowizny ] Wartoćć przedmiotu darowizny oblicza si� wed�ug stanu z chwili jej dokonania, a wed�ug cen z chwili ustalania zachowku. Art. 996. [ Zaliczenie darowizny na zachowek ] Darowizn� uczynion� przez spadkodawc� uprawnionemu do zachowku zalicza si� na należny mu zachowek. Jeżeli uprawnionym do zachowku jest dalszy zst�pny spadkodawcy, zalicza si� na należny mu zachowek także darowizn� uczynion� przez spadkodawc� wst�pnemu uprawnionego. Art. 997. [ Zaliczenie kosztw wychowania ] Jeżeli uprawnionym do zachowku jest zst�pny spadkodawcy, zalicza si� na należny mu zachowek poniesione przez spadkodawc� koszty wychowania oraz wykszta�cenia oglnego i zawodowego, o ile koszty te przekraczaj� przeci�tn� miar� przyj�t� w danym ćrodowisku. Art. 998. [ Odpowiedzialnoćć uprawnionego do zachowku za zapisy i polecenia ] ń 1. Jeżeli uprawniony do zachowku jest powo�any do dziedziczenia, ponosi on odpowiedzialnoćć za zapisy i polecenia tylko do wysokoćci nadwyżki przekraczaj�cej wartoćć udzia�u spadkowego, ktry stanowi podstaw� do obliczenia należnego uprawnionemu zachowku. ń 2. Przepis powyższy stosuje si� odpowiednio w wypadku, gdy zapis na rzecz uprawnionego do zachowku zosta� obci�żony dalszym zapisem lub poleceniem albo uczyniony pod warunkiem lub z zastrzeżeniem terminu. Art. 999. [ Ograniczenie odpowiedzialnoćci spadkobiercy za zachowek ] Jeżeli spadkobierca obowi�zany do zap�aty zachowku jest sam uprawniony do zachowku, jego odpowiedzialnoćć ogranicza si� tylko do wysokoćci nadwyżki przekraczaj�cej jego w�asny zachowek. Art. 1000. [ Odpowiedzialnoćć obdarowanych za zachowek ] ń 1. Jeżeli uprawniony nie może otrzymać od spadkobiercy należnego mu zachowku, może on ż�dać od osoby, ktra otrzyma�a od spadkodawcy darowizn� doliczon� do spadku, sumy pieni�żnej potrzebnej do uzupe�nienia zachowku. Jednakże obdarowany jest obowi�zany do zap�aty powyższej sumy tylko w granicach wzbogacenia b�d�cego skutkiem darowizny. ń 2. Jeżeli obdarowany sam jest uprawniony do zachowku, ponosi on odpowiedzialnoćć wzgl�dem innych uprawnionych do zachowku tylko do wysokoćci nadwyżki przekraczaj�cej jego w�asny zachowek. ń 3. Obdarowany może zwolnić si� od obowi�zku zap�aty sumy potrzebnej do uzupe�nienia zachowku przez wydanie przedmiotu darowizny. Art. 1001. [ Ustalanie pierwsze�stwa odpowiedzialnoćci kilku obdarowanych ] Spoćrd kilku obdarowanych obdarowany wczećniej ponosi odpowiedzialnoćć stosownie do przepisw artyku�u poprzedzaj�cego tylko wtedy, gdy uprawniony do zachowku nie może uzyskać uzupe�nienia zachowku od osoby, ktra zosta�a obdarowana p�niej. Art. 1002. [ Dziedziczenie roszczenia z tytu�u zachowku ] Roszczenie z tytu�u zachowku przechodzi na spadkobierc� osoby uprawnionej do zachowku tylko wtedy, gdy spadkobierca ten należy do osb uprawnionych do zachowku po pierwszym spadkodawcy. Art. 1003. [ Zmniejszanie zapisw i polece� ] Spadkobiercy obowi�zani do zaspokojenia roszczenia z tytu�u zachowku mog� ż�dać stosunkowego zmniejszenia zapisw i polece�. Art. 1004. [ Zasady zmniejszania ] ń 1. Zmniejszenie zapisw i polece� nast�puje w stosunku do ich wartoćci, chyba że z trećci testamentu wynika odmienna wola spadkodawcy. ń 2. W razie zmniejszenia zapisu obci�żonego dalszym zapisem lub poleceniem, dalszy zapis lub polecenie podlega stosunkowemu zmniejszeniu. Art. 1005. [ Uprawnienia spadkobiercy uprawnionego do zachowku ] ń 1. Jeżeli spadkobierca obowi�zany do zaspokojenia roszczenia z tytu�u zachowku sam jest uprawniony do zachowku, może on ż�dać zmniejszenia zapisw i polece� w takim stopniu, ażeby pozosta� mu jego w�asny zachowek. ń 2. Jeżeli zapisobierca sam jest uprawniony do zachowku, zapis uczyniony na jego rzecz podlega zmniejszeniu tylko do wysokoćci nadwyżki przekraczaj�cej jego w�asny zachowek. Art. 1006. [ ��danie ca�kowitego wykonania zapisu ] Jeżeli zmniejszeniu podlega zapis, ktrego przedmiot nie da si� podzielić bez istotnej zmiany lub bez znacznego zmniejszenia wartoćci, zapisobierca może ż�dać ca�kowitego wykonania zapisu, uiszczaj�c odpowiedni� sum� pieni�żn�. Art. 1007. [ Przedawnienie roszcze� z tytu�u zachowku ] ń 1. Roszczenia uprawnionego z tytu�u zachowku oraz roszczenia spadkobiercw o zmniejszenie zapisw i polece� przedawniaj� si� z up�ywem lat trzech od og�oszenia testamentu. ń 2. Roszczenie przeciwko osobie obowi�zanej do uzupe�nienia zachowku z tytu�u otrzymanej od spadkodawcy darowizny przedawnia si� z up�ywem lat trzech od otwarcia spadku. Art. 1008. [ Wydziedziczenie ] Spadkodawca może w testamencie pozbawić zst�pnych, ma�żonka i rodzicw zachowku (wydziedziczenie), jeżeli uprawniony do zachowku: 1) wbrew woli spadkodawcy post�puje uporczywie w sposb sprzeczny z zasadami wsp�życia spo�ecznego; 2) dopućci� si� wzgl�dem spadkodawcy albo jednej z najbliższych mu osb umyćlnego przest�pstwa przeciwko życiu, zdrowiu lub wolnoćci albo raż�cej obrazy czci; 3) uporczywie nie dope�nia wzgl�dem spadkodawcy obowi�zkw rodzinnych. Art. 1009. [ Przyczyna wydziedziczenia ] Przyczyna wydziedziczenia uprawnionego do zachowku powinna wynikać z trećci testamentu. Art. 1010. [ Przebaczenie ] ń 1. Spadkodawca nie może wydziedziczyć uprawnionego do zachowku, jeżeli mu przebaczy�. ń 2. Jeżeli w chwili przebaczenia spadkodawca nie mia� zdolnoćci do czynnoćci prawnych, przebaczenie jest skuteczne, gdy nast�pi�o z dostatecznym rozeznaniem. Art. 1011. [ Zst�pni wydziedziczonego zst�pnego ] Zst�pni wydziedziczonego zst�pnego s� uprawnieni do zachowku, chociażby przeży� on spadkodawc�. Tytu� V PRZYJóCIE I ODRZUCENIE SPADKU Art. 1012. [ Sposoby przyj�cia spadku, odrzucenie spadku ] Spadkobierca może b�d� przyj�ć spadek bez ograniczenia odpowiedzialnoćci za d�ugi (przyj�cie proste), b�d� przyj�ć spadek z ograniczeniem tej odpowiedzialnoćci (przyj�cie z dobrodziejstwem inwentarza), b�d� też spadek odrzucić. Art. 1013. (skrećlony). Art. 1014. [ Przyj�cie cz�ćciowe ] ń 1. Przyj�cie lub odrzucenie udzia�u spadkowego przypadaj�cego spadkobiercy z tytu�u podstawienia może nast�pić niezależnie od przyj�cia lub odrzucenia udzia�u spadkowego, ktry temu spadkobiercy przypada z innego tytu�u. ń 2. Spadkobierca może odrzucić udzia� spadkowy przypadaj�cy mu z tytu�u przyrostu, a przyj�ć udzia� przypadaj�cy mu jako spadkobiercy powo�anemu. ń 3. Poza wypadkami przewidzianymi w paragrafach poprzedzaj�cych spadkobierca nie może spadku cz�ćciowo przyj�ć, a cz�ćciowo odrzucić. Art. 1015. [ Termin z�ożenia oćwiadczenia o przyj�ciu lub odrzuceniu spadku ] ń 1. Oćwiadczenie o przyj�ciu lub o odrzuceniu spadku może być z�ożone w ci�gu szećciu miesi�cy od dnia, w ktrym spadkobierca dowiedzia� si� o tytule swego powo�ania. ń 2. Brak oćwiadczenia spadkobiercy w powyższym terminie jest jednoznaczny z prostym przyj�ciem spadku. Jednakże gdy spadkobierc� jest osoba nie maj�ca pe�nej zdolnoćci do czynnoćci prawnych albo osoba, co do ktrej istnieje podstawa do jej ca�kowitego ubezw�asnowolnienia, albo osoba prawna, brak oćwiadczenia spadkobiercy w terminie jest jednoznaczny z przyj�ciem spadku z dobrodziejstwem inwentarza. Art. 1016. [ Przyj�cie spadku z dobrodziejstwem inwentarza ] Jeżeli jeden ze spadkobiercw przyj�� spadek z dobrodziejstwem inwentarza, uważa si�, że także spadkobiercy, ktrzy nie z�ożyli w terminie żadnego oćwiadczenia, przyj�li spadek z dobrodziejstwem inwentarza. Art. 1017. [ Transmisja ] Jeżeli przed up�ywem terminu do z�ożenia oćwiadczenia o przyj�ciu lub o odrzuceniu spadku spadkobierca zmar� nie z�ożywszy takiego oćwiadczenia, oćwiadczenie o przyj�ciu lub o odrzuceniu spadku może być z�ożone przez jego spadkobiercw. Termin do z�ożenia tego oćwiadczenia nie może si� sko�czyć wczećniej aniżeli termin do z�ożenia oćwiadczenia co do spadku po zmar�ym spadkobiercy. Art. 1018. [ Oćwiadczenie o przyj�ciu lub o odrzuceniu spadku ] ń 1. Oćwiadczenie o przyj�ciu lub o odrzuceniu spadku z�ożone pod warunkiem lub z zastrzeżeniem terminu jest nieważne. ń 2. Oćwiadczenie o przyj�ciu lub o odrzuceniu spadku nie może być odwo�ane. ń 3. Oćwiadczenie o przyj�ciu lub o odrzuceniu spadku sk�ada si� przed s�dem lub przed notariuszem. Można je z�ożyć ustnie lub na pićmie z podpisem urz�dowo poćwiadczonym. Pe�nomocnictwo do z�ożenia oćwiadczenia o przyj�ciu lub o odrzuceniu spadku powinno być pisemne z podpisem urz�dowo poćwiadczonym. Art. 1019. [ Z�ożenie oćwiadczenia pod wp�ywem b��du lub gro�by ] ń 1. Jeżeli oćwiadczenie o przyj�ciu lub o odrzuceniu spadku zosta�o z�ożone pod wp�ywem b��du lub gro�by, stosuje si� przepisy o wadach oćwiadczenia woli z nast�puj�cymi zmianami: 1) uchylenie si� od skutkw prawnych oćwiadczenia powinno nast�pić przed s�dem; 2) spadkobierca powinien jednoczećnie oćwiadczyć, czy i jak spadek przyjmuje, czy też go odrzuca. ń 2. Spadkobierca, ktry pod wp�ywem b��du lub gro�by nie z�oży� żadnego oćwiadczenia w terminie, może w powyższy sposb uchylić si� od skutkw prawnych niezachowania terminu. ń 3. Uchylenie si� od skutkw prawnych oćwiadczenia o przyj�ciu lub o odrzuceniu spadku wymaga zatwierdzenia przez s�d. Art. 1020. [ Skutek odrzucenia spadku ] Spadkobierca, ktry spadek odrzuci�, zostaje wy��czony od dziedziczenia, tak jakby nie doży� otwarcia spadku. Art. 1021. [ Stosowanie przepisw o prowadzeniu cudzych spraw bez zlecenia ] Jeżeli spadkobierca zarz�dza� spadkiem, a potem go odrzuci�, do stosunkw mi�dzy nim a spadkobiercami, ktrzy zamiast niego doszli do spadku, stosuje si� odpowiednio przepisy o prowadzeniu cudzych spraw bez zlecenia. Art. 1022. [ Powo�anie do spadku z rżnych tytu�w ] Spadkobierca powo�any do spadku zarwno z mocy testamentu, jak i z mocy ustawy może spadek odrzucić jako spadkobierca testamentowy, a przyj�ć spadek jako spadkobierca ustawowy. Art. 1023. [ Spadkobierca konieczny ] ń 1. Skarb Pa�stwa nie może odrzucić spadku, ktry mu przypad� z mocy ustawy. ń 2. Skarb Pa�stwa nie sk�ada oćwiadczenia o przyj�ciu spadku, a spadek uważa si� za przyj�ty z dobrodziejstwem inwentarza. Art. 1024. [ Ochrona wierzycieli spadkobiercy ] ń 1. Jeżeli spadkobierca odrzuci� spadek z pokrzywdzeniem wierzycieli, każdy z wierzycieli, ktrego wierzytelnoćć istnia�a w chwili odrzucenia spadku, może ż�dać, ażeby odrzucenie spadku zosta�o uznane za bezskuteczne w stosunku do niego wed�ug przepisw o ochronie wierzycieli w razie niewyp�acalnoćci d�użnika. ń 2. Uznania odrzucenia spadku za bezskuteczne można ż�dać w ci�gu szećciu miesi�cy od chwili powzi�cia wiadomoćci o odrzuceniu spadku, lecz nie p�niej niż przed up�ywem trzech lat od odrzucenia spadku. Tytu� VI STWIERDZENIE NABYCIA SPADKU I OCHRONA SPADKOBIERCY Art. 1025. [ Stwierdzenie nabycia spadku ] ń 1. S�d na wniosek osoby maj�cej w tym interes stwierdza nabycie spadku przez spadkobierc�. ń 2. Domniemywa si�, że osoba, ktra uzyska�a stwierdzenie nabycia spadku, jest spadkobierc�. Art. 1026. [ Termin stwierdzenia nabycia spadku ] Stwierdzenie nabycia spadku nie może nast�pić przed up�ywem szećciu miesi�cy od otwarcia spadku, chyba że wszyscy znani spadkobiercy z�ożyli już oćwiadczenia o przyj�ciu lub o odrzuceniu spadku. Art. 1027. [ Udowodnienie praw wynikaj�cych z dziedziczenia ] Wzgl�dem osoby trzeciej, ktra nie roćci sobie praw do spadku z tytu�u dziedziczenia, spadkobierca może udowodnić swe prawa wynikaj�ce z dziedziczenia tylko stwierdzeniem nabycia spadku. Art. 1028. [ Ochrona osb trzecich ] Jeżeli ten, kto uzyska� stwierdzenie nabycia spadku, lecz spadkobierc� nie jest, rozporz�dza prawem należ�cym do spadku na rzecz osoby trzeciej, osoba, na ktrej rzecz rozporz�dzenie nast�puje, nabywa prawo lub zostaje zwolniona od obowi�zku, chyba że dzia�a w z�ej wierze. Art. 1029. [ Ochrona dziedziczenia ] ń 1. Spadkobierca może ż�dać, ażeby osoba, ktra w�ada spadkiem jako spadkobierca, lecz spadkobierc� nie jest, wyda�a mu spadek. To samo dotyczy poszczeglnych przedmiotw należ�cych do spadku. ń 2. Do roszcze� spadkobiercy o wynagrodzenie za korzystanie z przedmiotw należ�cych do spadku, o zwrot pożytkw lub o zap�at� ich wartoćci, jak rwnież o naprawienie szkody z powodu zużycia, pogorszenia lub utraty tych przedmiotw oraz do roszcze� przeciwko spadkobiercy o zwrot nak�adw stosuje si� odpowiednio przepisy o roszczeniach mi�dzy w�aćcicielem a samoistnym posiadaczem rzeczy. ń 3. Przepisy powyższe stosuje si� odpowiednio w wypadku, gdy ż�da wydania swego maj�tku osoba, co do ktrej zosta�o uchylone orzeczenie o uznaniu jej za zmar��. Tytu� VII ODPOWIEDZIALNO�Ś ZA D�UGI SPADKOWE Art. 1030. [ Zakres odpowiedzialnoćci za d�ugi spadkowe ] Do chwili przyj�cia spadku spadkobierca ponosi odpowiedzialnoćć za d�ugi spadkowe tylko ze spadku. Od chwili przyj�cia spadku ponosi odpowiedzialnoćć za te d�ugi z ca�ego swego maj�tku. Art. 1031. [ Przyj�cie spadku wprost i z dobrodziejstwem inwentarza ] ń 1. W razie prostego przyj�cia spadku spadkobierca ponosi odpowiedzialnoćć za d�ugi spadkowe bez ograniczenia. ń 2. W razie przyj�cia spadku z dobrodziejstwem inwentarza spadkobierca ponosi odpowiedzialnoćć za d�ugi spadkowe tylko do wartoćci ustalonego w inwentarzu stanu czynnego spadku. Powyższe ograniczenie odpowiedzialnoćci odpada, jeżeli spadkobierca podst�pnie nie poda� do inwentarza przedmiotw należ�cych do spadku albo poda� do inwentarza nie istniej�ce d�ugi. Art. 1032. [ Sp�ata cz�ćci d�ugw ] ń 1. Jeżeli spadkobierca, ktry przyj�� spadek z dobrodziejstwem inwentarza, sp�aci� niektre d�ugi spadkowe nie wiedz�c o istnieniu innych d�ugw, ponosi on odpowiedzialnoćć za nie sp�acone d�ugi tylko do wysokoćci rżnicy mi�dzy wartoćci� ustalonego w inwentarzu stanu czynnego spadku a wartoćci� ćwiadcze� spe�nionych na zaspokojenie d�ugw, ktre sp�aci�. ń 2. Jeżeli spadkobierca, ktry przyj�� spadek z dobrodziejstwem inwentarza, sp�acaj�c niektre d�ugi spadkowe wiedzia� o istnieniu innych d�ugw spadkowych, ponosi on odpowiedzialnoćć za te d�ugi ponad wartoćć stanu czynnego spadku, jednakże tylko do takiej wysokoćci, w jakiej by�by obowi�zany je zaspokoić, gdyby sp�aca� należycie wszystkie d�ugi spadkowe. Art. 1033. [ Odpowiedzialnoćć za zapisy i polecenia ] Odpowiedzialnoćć spadkobiercy z tytu�u zapisw i polece� ogranicza si� zawsze do wartoćci stanu czynnego spadku. Art. 1034. [ Solidarna odpowiedzialnoćć spadkobiercw ] ń 1. Do chwili dzia�u spadku spadkobiercy ponosz� solidarn� odpowiedzialnoćć za d�ugi spadkowe. Jeżeli jeden ze spadkobiercw spe�ni� ćwiadczenie, może on ż�dać zwrotu od pozosta�ych spadkobiercw w cz�ćciach, ktre odpowiadaj� wielkoćci udzia�w. ń 2. Od chwili dzia�u spadku spadkobiercy ponosz� odpowiedzialnoćć za d�ugi spadkowe w stosunku do wielkoćci udzia�w. Tytu� VIII WSP�LNO�Ś MAJ"TKU SPADKOWEGO I DZIA� SPADKU Art. 1035. [ Wsp�w�asnoćć w cz�ćciach u�amkowych ] Jeżeli spadek przypada kilku spadkobiercom, do wsplnoćci maj�tku spadkowego oraz do dzia�u spadku stosuje si� odpowiednio przepisy o wsp�w�asnoćci w cz�ćciach u�amkowych z zachowaniem przepisw niniejszego tytu�u. Art. 1036. [ Rozporz�dzenie udzia�em w przedmiocie spadkowym ] Spadkobierca może za zgod� pozosta�ych spadkobiercw rozporz�dzić udzia�em w przedmiocie należ�cym do spadku. W braku zgody ktregokolwiek z pozosta�ych spadkobiercw rozporz�dzenie jest bezskuteczne o tyle, o ile narusza�oby uprawnienia przys�uguj�ce temu spadkobiercy na podstawie przepisw o dziale spadku. Art. 1037. [ Dzia� spadku ] ń 1. Dzia� spadku może nast�pić b�d� na mocy umowy mi�dzy wszystkimi spadkobiercami, b�d� na mocy orzeczenia s�du na ż�danie ktregokolwiek ze spadkobiercw. ń 2. Jeżeli do spadku należy nieruchomoćć, umowa o dzia� powinna być zawarta w formie aktu notarialnego. Art. 1038. [ Dzia� ca�kowity i cz�ćciowy ] ń 1. S�dowy dzia� spadku powinien obejmować ca�y spadek. Jednakże z ważnych powodw może być ograniczony do cz�ćci spadku. ń 2. Umowny dzia� spadku może obj�ć ca�y spadek lub być ograniczony do cz�ćci spadku. Art. 1039. [ Zaliczenie darowizn na sched� spadkow� ] ń 1. Jeżeli w razie dziedziczenia ustawowego dzia� spadku nast�puje mi�dzy zst�pnymi albo mi�dzy zst�pnymi i ma�żonkiem, spadkobiercy ci s� wzajemnie zobowi�zani do zaliczenia na sched� spadkow� otrzymanych od spadkodawcy darowizn, chyba że z oćwiadczenia spadkodawcy lub z okolicznoćci wynika, że darowizna zosta�a dokonana ze zwolnieniem od obowi�zku zaliczenia. ń 2. Spadkodawca może w�ożyć obowi�zek zaliczenia darowizny na sched� spadkow� także na spadkobierc� ustawowego nie wymienionego w paragrafie poprzedzaj�cym. ń 3. Nie podlegaj� zaliczeniu na sched� spadkow� drobne darowizny zwyczajowo w danych stosunkach przyj�te. Art. 1040. [ Darowizna przewyższaj�ca sched� spadkow� ] Jeżeli wartoćć darowizny podlegaj�cej zaliczeniu przewyższa wartoćć schedy spadkowej, spadkobierca nie jest obowi�zany do zwrotu nadwyżki. W wypadku takim nie uwzgl�dnia si� przy dziale spadku ani darowizny, ani spadkobiercy zobowi�zanego do jej zaliczenia. Art. 1041. [ Zaliczenie darowizny uczynionej dalszemu zst�pnemu ] Dalszy zst�pny spadkodawcy obowi�zany jest do zaliczenia na sched� spadkow� darowizny uczynionej przez spadkodawc� jego wst�pnemu. Art. 1042. [ Sposb zaliczenia na sched� spadkow� ] ń 1. Zaliczenie na sched� spadkow� przeprowadza si� w ten sposb, że wartoćć darowizn podlegaj�cych zaliczeniu dolicza si� do spadku lub do cz�ćci spadku, ktra ulega podzia�owi mi�dzy spadkobiercw obowi�zanych wzajemnie do zaliczenia, po czym oblicza si� sched� spadkow� każdego z tych spadkobiercw, a nast�pnie każdemu z nich zalicza si� na poczet jego schedy wartoćć darowizny podlegaj�cej zaliczeniu. ń 2. Wartoćć przedmiotu darowizny oblicza si� wed�ug stanu z chwili jej dokonania, a wed�ug cen z chwili dzia�u spadku. ń 3. Przy zaliczaniu na sched� spadkow� nie uwzgl�dnia si� pożytkw przedmiotu darowizny. Art. 1043. [ Zaliczenie kosztw wychowania i wykszta�cenia ] Przepisy o zaliczeniu darowizn na sched� spadkow� stosuje si� odpowiednio do poniesionych przez spadkodawc� na rzecz zst�pnego kosztw wychowania oraz wykszta�cenia oglnego i zawodowego, o ile koszty te przekraczaj� przeci�tn� miar� przyj�t� w danym ćrodowisku. Art. 1044. [ Wsp�w�asnoćć przedmiotu spadkowego ] Na ż�danie dwch lub wi�cej spadkobiercw s�d może wydzielić im schedy spadkowe w ca�oćci lub w cz�ćci w taki sposb, że przyzna im pewien przedmiot lub pewne przedmioty należ�ce do spadku jako wsp�w�asnoćć w okrećlonych cz�ćciach u�amkowych. Art. 1045. [ Zawarcie umowy o dzia� spadku pod wp�ywem b��du ] Uchylenie si� od skutkw prawnych umowy o dzia� spadku zawartej pod wp�ywem b��du może nast�pić tylko wtedy, gdy b��d dotyczy� stanu faktycznego, ktry strony uważa�y za niew�tpliwy. Art. 1046. [ R�kojmia za wady ] Po dokonaniu dzia�u spadku spadkobiercy s� wzajemnie obowi�zani do r�kojmi za wady fizyczne i prawne wed�ug przepisw o r�kojmi przy sprzedaży. R�kojmia co do wierzytelnoćci spadkowych rozci�ga si� także na wyp�acalnoćć d�użnika. Tytu� IX UMOWY DOTYCZ"CE SPADKU Art. 1047. [ Zakaz zawierania umowy o przysz�y spadek ] Z zastrzeżeniem wyj�tkw przewidzianych w tytule niniejszym umowa o spadek po osobie żyj�cej jest nieważna. Art. 1048. [ Zrzeczenie si� dziedziczenia ] Spadkobierca ustawowy może przez umow� z przysz�ym spadkodawc� zrzec si� dziedziczenia po nim. Umowa taka powinna być zawarta w formie aktu notarialnego. Art. 1049. [ Skutki zrzeczenia ] ń 1. Zrzeczenie si� dziedziczenia obejmuje rwnież zst�pnych zrzekaj�cego si�, chyba że umwiono si� inaczej. ń 2. Zrzekaj�cy si� oraz jego zst�pni, ktrych obejmuje zrzeczenie si� dziedziczenia, zostaj� wy��czeni od dziedziczenia, tak jakby nie dożyli otwarcia spadku. Art. 1050. [ Umowa o uchylenie zrzeczenia si� spadku ] Zrzeczenie si� dziedziczenia może być uchylone przez umow� mi�dzy tym, kto zrzek� si� dziedziczenia, a tym, po kim si� dziedziczenia zrzeczono. Umowa powinna być zawarta w formie aktu notarialnego. Art. 1051. [ Zbycie spadku ] Spadkobierca, ktry spadek przyj��, może spadek ten zbyć w ca�oćci lub w cz�ćci. To samo dotyczy zbycia udzia�u spadkowego. Art. 1052. [ Umowa zobowi�zuj�ca do zbycia spadku ] ń 1. Umowa sprzedaży, zamiany, darowizny lub inna umowa zobowi�zuj�ca do zbycia spadku przenosi spadek na nabywc�, chyba że strony inaczej postanowi�y. ń 2. Jeżeli zawarcie umowy przenosz�cej spadek nast�puje w wykonaniu zobowi�zania wynikaj�cego z uprzednio zawartej umowy zobowi�zuj�cej do zbycia spadku, ważnoćć umowy przenosz�cej spadek zależy od istnienia tego zobowi�zania. ń 3. Umowa zobowi�zuj�ca do zbycia spadku powinna być zawarta w formie aktu notarialnego. To samo dotyczy umowy przenosz�cej spadek, ktra zostaje zawarta w celu wykonania istniej�cego uprzednio zobowi�zania do zbycia spadku. Art. 1053. [ Prawa i obowi�zki nabywcy spadku ] Nabywca spadku wst�puje w prawa i obowi�zki spadkobiercy. Art. 1054. [ Obowi�zki zbywcy spadku ] ń 1. Zbywca spadku zobowi�zany jest do wydania tego, co wskutek zbycia, utraty lub uszkodzenia przedmiotw należ�cych do spadku zosta�o uzyskane w zamian tych przedmiotw albo jako naprawienie szkody, a jeżeli zbycie spadku by�o odp�atne, także do wyrwnania ubytku wartoćci powsta�ego przez zużycie lub rozporz�dzenie nieodp�atne przedmiotami należ�cymi do spadku. ń 2. Zbywca może ż�dać od nabywcy zwrotu wydatkw i nak�adw poczynionych na spadek. Art. 1055. [ Odpowiedzialnoćć nabywcy spadku za d�ugi spadkowe ] ń 1. Nabywca spadku ponosi odpowiedzialnoćć za d�ugi spadkowe w tym samym zakresie co zbywca. Ich odpowiedzialnoćć wzgl�dem wierzycieli jest solidarna. ń 2. W braku odmiennej umowy nabywca ponosi wzgl�dem zbywcy odpowiedzialnoćć za to, że wierzyciele nie b�d� od niego ż�dali spe�nienia ćwiadcze� na zaspokojenie d�ugw spadkowych. Art. 1056. [ Wy��czenie r�kojmi za wady poszczeglnych rzeczy wchodz�cych w sk�ad spadku ] W razie zbycia spadku spadkobierca nie ponosi odpowiedzialnoćci z tytu�u r�kojmi za wady fizyczne i prawne poszczeglnych przedmiotw należ�cych do spadku. Art. 1057. [ Przejćcie korzyćci i ci�żarw ] Korzyćci i ci�żary zwi�zane z przedmiotami należ�cymi do spadku, jak rwnież niebezpiecze�stwo ich przypadkowej utraty lub uszkodzenia przechodz� na nabywc� z chwil� zawarcia umowy o zbycie spadku, chyba że umwiono si� inaczej. Tytu� X PRZEPISY SZCZEG�LNE O DZIEDZICZENIU GOSPODARSTW ROLNYCH Art. 1058. [ Dziedziczenie ustawowe gospodarstw rolnych ] [12] Do dziedziczenia z ustawy gospodarstw rolnych obejmuj�cych grunty rolne o powierzchni przekraczaj�cej 1 ha stosuje si� przepisy tytu�w poprzedzaj�cych ksi�gi niniejszej ze zmianami wynikaj�cymi z przepisw poniższych. Art. 1059. [ Przes�anki dziedziczenia ] [13] Spadkobiercy dziedzicz� z ustawy gospodarstwo rolne, jeżeli w chwili otwarcia spadku: 1) stale pracuj� bezpoćrednio przy produkcji rolnej albo 2) maj� przygotowanie zawodowe do prowadzenia produkcji rolnej, albo 3) s� ma�oletni b�d� też pobieraj� nauk� zawodu lub ucz�szczaj� do szk�, albo 4) s� trwale niezdolni do pracy. Art. 1060. [ Dziedziczenie wnukw spadkodawcy ] [14] W granicach okrećlonych w art. 931 ń 2 wnuki spadkodawcy, ktre w chwili otwarcia spadku odpowiadaj� warunkom przewidzianym w art. 1059 pkt 1 i 2, dziedzicz� gospodarstwo rolne także wtedy, gdy ich ojciec lub matka nie mog� gospodarstwa dziedziczyć dla braku warunkw przewidzianych w art. 1059. Przepis ten stosuje si� odpowiednio do dalszych zst�pnych. Art. 1061. (uchylony). Art. 1062. [ Dziedziczenie rodze�stwa spadkodawcy ] [15] ń 1. Rodze�stwo spadkodawcy, ktre w chwili otwarcia spadku odpowiada warunkom przewidzianym w art. 1059 pkt 1 i 2, dziedziczy gospodarstwo rolne także wtedy, gdy zst�pni spadkodawcy nie mog� gospodarstwa dziedziczyć dla braku warunkw przewidzianych w art. 1059 lub w art. 1060. ń 2. W granicach okrećlonych w art. 934 dzieci rodze�stwa spadkodawcy, ktre w chwili otwarcia spadku odpowiadaj� warunkom przewidzianym w art. 1059 pkt 1 i 2, dziedzicz� gospodarstwo rolne także wtedy, gdy ich ojciec lub matka nie mog� gospodarstwa dziedziczyć dla braku warunkw przewidzianych w art. 1059 lub w ń 1 niniejszego artyku�u. Przepis ten stosuje si� odpowiednio do dalszych zst�pnych. Art. 1063. [ Powrt do dziedziczenia na zasadach oglnych ] [16] Jeżeli ani ma�żonek spadkodawcy, ani żaden z jego krewnych powo�anych do dziedziczenia z ustawy nie odpowiada warunkom przewidzianym dla dziedziczenia gospodarstwa rolnego albo jeżeli uprawnionymi do dziedziczenia s� wy��cznie osoby, ktre w chwili otwarcia spadku s� trwale niezdolne do pracy, gospodarstwo dziedzicz� spadkobiercy na zasadach oglnych. Art. 1064. [ Delegacja ] [17] Rozporz�dzenie Rady Ministrw okrećli, jakie przygotowanie zawodowe uważa si� za przygotowanie zawodowe do prowadzenia produkcji rolnej, a także wypadki, w ktrych pobieranie nauki zawodu lub ucz�szczanie do szk� uprawnia do dziedziczenia gospodarstwa rolnego, oraz zasady i tryb stwierdzania trwa�ej niezdolnoćci do pracy. Art. 1065. (skrećlony). Art. 1066. [ Stwierdzenie nabycia spadku ] [18] W stwierdzeniu nabycia spadku wymienia si� osobno spadkobiercw dziedzicz�cych gospodarstwo rolne oraz ich udzia�y w tym gospodarstwie. Art. 1067. [ Zapis ] ń 1. Do zapisu, ktrego przedmiotem jest ćwiadczenie pieni�żne, stosuje si� odpowiednio przepis art. 216. ń 2. Jeżeli wykonanie zapisu prowadzi�oby do podzia�u gospodarstwa rolnego lub wk�adu gruntowego w rolniczej sp�dzielni produkcyjnej, sprzecznego z zasadami prawid�owej gospodarki rolnej, spadkobierca zobowi�zany do wykonania zapisu może ż�dać zamiany przedmiotu zapisu na ćwiadczenie pieni�żne. Art. 1068. (skrećlony). Art. 1069. (skrećlony). Art. 1070. [ Podzia� gospodarstwa rolnego ] W razie podzia�u gospodarstwa rolnego, ktre należy do spadku, stosuje si� odpowiednio przepisy o podziale gospodarstw rolnych przy zniesieniu wsp�w�asnoćci. Art. 1071. (skrećlony). Art. 1072. (skrećlony). Art. 1073. (skrećlony). Art. 1074. (uchylony). Art. 1075. (skrećlony). Art. 1076. (skrećlony). Art. 1077. (skrećlony). Art. 1078. (skrećlony). Art. 1079. [ Inne oprcz gospodarstwa przedmioty wchodz�ce w sk�ad spadku ] [19] Jeżeli oprcz gospodarstwa rolnego spadek obejmuje inne przedmioty maj�tkowe, udzia�y spadkobiercw w gospodarstwie rolnym zalicza si� na poczet ich udzia�w w ca�oćci spadku. Art. 1080. (skrećlony). Art. 1081. [ Odpowiedzialnoćć za d�ugi spadkowe zwi�zane z prowadzeniem gospodarstwa rolnego ] [20] Odpowiedzialnoćć za d�ugi spadkowe zwi�zane z prowadzeniem gospodarstwa rolnego ponosi od chwili dzia�u spadku spadkobierca, ktremu to gospodarstwo przypad�o, oraz spadkobiercy otrzymuj�cy od niego sp�aty. Każdy z tych spadkobiercw ponosi odpowiedzialnoćć w stosunku do wartoćci otrzymanego udzia�u. Odpowiedzialnoćć za inne d�ugi ponosz� wszyscy spadkobiercy na zasadach oglnych. Art. 1082. [ Zachowek ] [21] Jeżeli do spadku należy gospodarstwo rolne, ustalenie zachowku nast�puje z uwzgl�dnieniem przepisw niniejszego tytu�u, a także odpowiednio art. 216. Art. 1083. (skrećlony). Art. 1084. (skrećlony). Art. 1085. (skrećlony). Art. 1086. [ Wk�ad gruntowy w sp�dzielni ] [22] Przepisy tytu�u niniejszego stosuje si� odpowiednio w wypadku, gdy do spadku należy wk�ad gruntowy w rolniczej sp�dzielni produkcyjnej, o ile przepisy poniższe nie stanowi� inaczej. Art. 1087. [ Dziedziczenie wk�adu gruntowego ] [23] ń 1. Należ�cy do spadku wk�ad gruntowy w rolniczej sp�dzielni produkcyjnej dziedzicz� ci spoćrd spadkobiercw, ktrzy w chwili otwarcia spadku: 1) s� cz�onkami tej sp�dzielni albo 2) b�d� s� ma�oletni, b�d� też pobieraj� nauk� zawodu lub ucz�szczaj� do szk�, albo 3) s� trwale niezdolni do pracy. ń 2. W braku spadkobiercw okrećlonych w punkcie pierwszym paragrafu poprzedzaj�cego wk�ad gruntowy w rolniczej sp�dzielni produkcyjnej dziedzicz� rwnież spadkobiercy, ktrzy pracuj� w gospodarstwie rolnym sp�dzielni albo w ci�gu szećciu miesi�cy od otwarcia spadku zostan� cz�onkami tej sp�dzielni. ń 3. Przepisy paragrafw poprzedzaj�cych dotycz� rwnież dzia�ki przyzagrodowej i siedliskowej, jeżeli należ� one do spadku. Art. 1088. (skrećlony). Przypisy: [1] Na podstawie wyroku Trybuna�u Konstytucyjnego z dnia 17 pa�dziernika 2000 r. (Dz. U. Nr 88, poz. 990) art. 5 jest zgodny z art. 2 art. 45 ust. 1 Konstytucji RP oraz nie jest niezgodny z art. 32 ust. 1 i art. 64 ust. 2 w zwi�zku z art. 20 Konstytucji RP. [2] Wartoćci pieni�żne zosta�y przeliczone na podstawie art. 4 ust. 6 ustawy z dnia 7 lipca 1994 r. o denominacji z�otego (Dz. U. Nr 84, poz. 386). [3] Na podstawie wyroku Trybuna�u Konstytucyjnego z dnia 25 maja 1999 r. (Dz. U. Nr 49, poz. 498) art. 292 jest zgodny z art. 64 ust. 3 Konstytucji RP. [4] Na podstawie wyroku Trybuna�u Konstytucyjnego z dnia 4 grudnia 2001 r. (Dz.U. Nr 145, poz. 1638) art. 417 rozumiany w ten sposb, że Skarb Pa�stwa ponosi odpowiedzialnoćć za szkod� wyrz�dzon� przez niezgodne z prawem dzia�anie funkcjonariusza pa�stwowego przy wykonywaniu powierzonej mu czynnoćci, jest zgodny z art. 77 ust. 1 Konstytucji RP. [5] Na podstawie wyroku Trybuna�u Konstytucyjnego z dnia 4 grudnia 2001 r. (Dz.U. Nr 145, poz. 1638) art. 418 jest niezgodny z art. 77 ust. 1 i nie jest niezgodny z art. 64 Konstytucji RP. Art. 418 utraci� moc 18 grudnia 2001 r. [6] Na podstawie obwieszczenia Prezesa Trybuna�u Konstytucyjnego z dnia 18 grudnia 1997 r. o utracie mocy obowi�zuj�cej art. 1 pkt 2, art. 1 pkt 5, art. 2 pkt 2, art. 3 pkt 1 i art. 3 pkt 4 ustawy o zmianie ustawy o planowaniu rodziny, ochronie p�odu ludzkiego i warunkach dopuszczalnoćci przerywania ci�ży oraz o zmianie niektrych innych ustaw (Dz. U. Nr 157, poz. 1040), zdanie drugie art. 4461 w brzmieniu: „Dziecko nie może dochodzić tych roszcze� w stosunku do matki.” utraci�o moc. [7] Art. 5351 dodany przez art. 14 pkt 1 ustawy z dnia 27 lipca 2002 r. o szczeglnych warunkach sprzedaży konsumenckiej oraz o zmianie Kodeksu cywilnego (Dz.U. Nr 141, poz. 1176). Zmiana wesz�a w życie 1 stycznia 2003 r. [8] Art. 5551 skrećlony przez art. 14 pkt 2 ustawy z dnia 27 lipca 2002 r. o szczeglnych warunkach sprzedaży konsumenckiej oraz o zmianie Kodeksu cywilnego (Dz.U. Nr 141, poz. 1176). Zmiana wesz�a w życie 1 stycznia 2003 r. [9] Art. 6051 dodany przez art. 14 pkt 3 ustawy z dnia 27 lipca 2002 r. o szczeglnych warunkach sprzedaży konsumenckiej oraz o zmianie Kodeksu cywilnego (Dz.U. Nr 141, poz. 1176). Zmiana wesz�a w życie 1 stycznia 2003 r. [10] Art. 6271 dodany przez art. 14 pkt 4 ustawy z dnia 27 lipca 2002 r. o szczeglnych warunkach sprzedaży konsumenckiej oraz o zmianie Kodeksu cywilnego (Dz.U. Nr 141, poz. 1176). Zmiana wesz�a w życie 1 stycznia 2003 r. [11] Art. 7701 dodany przez art. 14 pkt 5 ustawy z dnia 27 lipca 2002 r. o szczeglnych warunkach sprzedaży konsumenckiej oraz o zmianie Kodeksu cywilnego (Dz.U. Nr 141, poz. 1176). Zmiana wesz�a w życie 1 stycznia 2003 r. [12] Na podstawie wyroku Trybuna�u Konstytucyjnego z dnia 31 stycznia 2001 r. (Dz. U. Nr 11, poz. 91) art. 1058: a) w brzmieniu og�oszonym dnia 18 maja 1964 r. (Dz. U. Nr 16, poz. 93) i w brzmieniu nadanym przez ustaw� z dnia 28 lipca 1990 r. o zmianie ustawy – Kodeks cywilny (Dz. U. Nr 55, poz. 321) nie jest niezgodny z art. 32 ust. 1 i 2 i art. 64 ust. 3 Konstytucji RP, jest zgodny z art. 64 ust. 1 i 2 w zwi�zku z art. 21 ust. 1 i art. 31 ust. 3 Konstytucji RP; b) w brzmieniu nadanym przez ustaw� z dnia 28 lipca 1990 r. o zmianie ustawy – Kodeks cywilny (Dz. U. Nr 55, poz. 321) nie jest niezgodny z art. 37 Konstytucji RP i art. 1 Protoko�u nr 1 do Konwencji o ochronie praw cz�owieka i podstawowych wolnoćci (Dz. U. z 1995 r. Nr 36, poz. 175 i z 1998 r. Nr 147, poz. 962). [13] Na podstawie wyroku Trybuna�u Konstytucyjnego z dnia 31 stycznia 2001 r. (Dz. U. Nr 11, poz. 91) art. 1059: a) w brzmieniu nadanym przez ustaw� z dnia 26 pa�dziernika 1971 r. zmieniaj�c� ustaw� Kodeks cywilny (Dz. U. Nr 27, poz. 252) i w brzmieniu nadanym przez ustaw� z dnia 28 lipca 1990 r. o zmianie ustawy – Kodeks cywilny (Dz. U. Nr 55, poz. 321) jest zgodny z art. 64 ust. 1 i 2 w zwi�zku z art. 21 ust. 1 i art. 31 ust. 3 Konstytucji RP w zakresie, w ktrym odnosi si� do spadkw otwartych przed dniem og�oszenia niniejszego wyroku w Dzienniku Ustaw, jest niezgodny z art. 64 ust. 1 i 2 w zwi�zku z art. 21 ust. 1 i art. 31 ust. 3 Konstytucji RP w zakresie, w ktrym odnosi si� do spadkw otwartych od tego dnia; b) w brzmieniu nadanym przez ustaw� z dnia 26 pa�dziernika 1971 r. zmieniaj�c� ustaw� Kodeks cywilny (Dz. U. Nr 27, poz. 252) nie jest niezgodny z art. 32 ust. 1 i 2 i art. 64 ust. 3 Konstytucji RP; c) w brzmieniu nadanym przez ustaw� z dnia 28 lipca 1990 r. o zmianie ustawy – Kodeks cywilny (Dz. U. Nr 55, poz. 321) nie jest niezgodny z art. 32 ust. 1, art. 37 i art. 64 ust. 3 Konstytucji RP i art. 1 Protoko�u nr 1 do Konwencji o ochronie praw cz�owieka i podstawowych wolnoćci (Dz. U. z 1995 r. Nr 36, poz. 175 i z 1998 r. Nr 147, poz. 962). [14] Na podstawie wyroku Trybuna�u Konstytucyjnego z dnia 31 stycznia 2001 r. (Dz. U. Nr 11, poz. 91) art. 1060 w brzmieniu nadanym przez ustaw� z dnia 28 lipca 1990 r. o zmianie ustawy – Kodeks cywilny (Dz. U. Nr 55, poz. 321) nie jest niezgodny z art. 32 ust. 1, art. 37 i art. 64 ust. 3 Konstytucji RP i art. 1 Protoko�u nr 1 do Konwencji o ochronie praw cz�owieka i podstawowych wolnoćci (Dz. U. z 1995 r. Nr 36, poz. 175 i z 1998 r. Nr 147, poz. 962), jest zgodny z art. 64 ust. 1 i 2 w zwi�zku z art. 21 ust. 1 i art. 31 ust. 3 Konstytucji RP w zakresie, w ktrym odnosi si� do spadkw otwartych przed dniem og�oszenia niniejszego wyroku w Dzienniku Ustaw, jest niezgodny z art. 64 ust. 1 i 2 w zwi�zku z art. 21 ust. 1 i art. 31 ust. 3 Konstytucji RP w zakresie, w ktrym odnosi si� do spadkw otwartych od tego dnia. [15] Na podstawie wyroku Trybuna�u Konstytucyjnego z dnia 31 stycznia 2001 r. (Dz. U. Nr 11, poz. 91) art. 1062 w brzmieniu nadanym przez ustaw� z dnia 28 lipca 1990 r. o zmianie ustawy – Kodeks cywilny (Dz. U. Nr 55, poz. 321) jest zgodny z art. 64 ust. 1 i 2 w zwi�zku z art. 21 ust. 1 i art. 31 ust. 3 Konstytucji RP w zakresie, w ktrym odnosi si� do spadkw otwartych przed dniem og�oszenia niniejszego wyroku w Dzienniku Ustaw, jest niezgodny z art. 64 ust. 1 i 2 w zwi�zku z art. 21 ust. 1 i art. 31 ust. 3 Konstytucji RP w zakresie, w ktrym odnosi si� do spadkw otwartych od tego dnia. [16] Na podstawie wyroku Trybuna�u Konstytucyjnego z dnia 31 stycznia 2001 r. (Dz. U. Nr 11, poz. 91) art. 1063: a) w brzmieniu og�oszonym dnia 18 maja 1964 r. (Dz. U. Nr 16, poz. 93) i zmienionym przez ustaw� z dnia 26 pa�dziernika 1971 r. zmieniaj�c� ustaw� Kodeks cywilny (Dz. U. Nr 27, poz. 252) jest niezgodny z art. 21 ust. 1 i 2 oraz z art. 64 ust. 1 i 3 w zwi�zku z art. 31 ust. 3 Konstytucji RP; b) w brzmieniu nadanym przez ustaw� z dnia 26 marca 1982 r. o zmianie ustawy – Kodeks cywilny oraz o uchyleniu ustawy o uregulowaniu w�asnoćci gospodarstw rolnych (Dz. U. Nr 11, poz. 81) jest zgodny z art. 64 ust. 1 i 2 w zwi�zku z art. 21 ust. 1 oraz art. 31 ust. 3 Konstytucji RP. [17] Na podstawie wyroku Trybuna�u Konstytucyjnego z dnia 31 stycznia 2001 r. (Dz. U. Nr 11, poz. 91) art. 1064 w brzmieniu nadanym przez ustaw� z dnia 28 lipca 1990 r. o zmianie ustawy – Kodeks cywilny (Dz. U. Nr 55, poz. 321) nie jest niezgodny z art. 32 ust. 1, art. 37 i art. 64 ust. 3 Konstytucji RP i art. 1 Protoko�u nr 1 do Konwencji o ochronie praw cz�owieka i podstawowych wolnoćci (Dz. U. z 1995 r. Nr 36, poz. 175 i z 1998 r. Nr 147, poz. 962), jest zgodny z art. 64 ust. 1 i 2 w zwi�zku z art. 21 ust. 1 i art. 31 ust. 3 Konstytucji RP w zakresie, w ktrym odnosi si� do spadkw otwartych przed dniem og�oszenia niniejszego wyroku w Dzienniku Ustaw, jest niezgodny z art. 64 ust. 1 i 2 w zwi�zku z art. 21 ust. 1 i art. 31 ust. 3 Konstytucji RP w zakresie, w ktrym odnosi si� do spadkw otwartych od tego dnia. [18] Na podstawie wyroku Trybuna�u Konstytucyjnego z dnia 31 stycznia 2001 r. (Dz. U. Nr 11, poz. 91) art. 1066 jest zgodny z art. 64 ust. 1 i 2 w zwi�zku z art. 21 ust. 1 i art. 31 ust. 3 Konstytucji RP, nie jest niezgodny z art. 32 ust. 1 i 2 Konstytucji RP. [19] Na podstawie wyroku Trybuna�u Konstytucyjnego z dnia 31 stycznia 2001 r. (Dz. U. Nr 11, poz. 91) art. 1079 jest zgodny z art. 64 ust. 1 i 2 w zwi�zku z art. 21 ust. 1 i art. 31 ust. 3 Konstytucji RP. [20] Na podstawie wyroku Trybuna�u Konstytucyjnego z dnia 31 stycznia 2001 r. (Dz. U. Nr 11, poz. 91) art. 1081 jest zgodny z art. 64 ust. 1 i 2 w zwi�zku z art. 21 ust. 1 i art. 31 ust. 3 Konstytucji RP. [21] Na podstawie wyroku Trybuna�u Konstytucyjnego z dnia 31 stycznia 2001 r. (Dz. U. Nr 11, poz. 91) art. 1082 w brzmieniu nadanym przez ustaw� z dnia 28 lipca 1990 r. o zmianie ustawy – Kodeks cywilny (Dz. U. Nr 55, poz. 321) jest zgodny z art. 64 ust. 1 i 2 w zwi�zku z art. 21 ust. 1 i art. 31 ust. 3 Konstytucji RP. [22] Na podstawie wyroku Trybuna�u Konstytucyjnego z dnia 31 stycznia 2001 r. (Dz. U. Nr 11, poz. 91) art. 1086 jest zgodny z art. 64 ust. 1 i 2 w zwi�zku z art. 21 ust. 1 i art. 31 ust. 3 Konstytucji RP, nie jest niezgodny z art. 64 ust. 3 Konstytucji RP. [23] Na podstawie wyroku Trybuna�u Konstytucyjnego z dnia 31 stycznia 2001 r. (Dz. U. Nr 11, poz. 91) art. 1087 jest zgodny z art. 64 ust. 1 i 2 w zwi�zku z art. 21 ust. 1 i art. 31 ust. 3 Konstytucji RP w zakresie, w ktrym odnosi si� do spadkw otwartych przed dniem og�oszenia niniejszego wyroku w Dzienniku Ustaw, jest niezgodny z art. 64 ust. 1 i 2 w zwi�zku z art. 21 ust. 1 i art. 31 ust. 3 Konstytucji RP w zakresie, w ktrym odnosi si� do spadkw otwartych od tego dnia, nie jest niezgodny z art. 64 ust. 3 Konstytucji RP.