10 RACHUNKOWOŚĆ DLA KAŻDEGO
www.gazetapodatkowa.pl
Ewidencja prawa wieczystego użytkowania gruntów
Środki trwałe są to rzeczowe aktywa trwałe i zrównane z nimi, o przewidywanym okresie padku należy wartość nabytego nieodpłatnie prawa zaliczyć do rozliczeń międzyokresowych
ekonomicznej użyteczności dłuższym niż rok, kompletne, zdatne do użytku i przeznaczone przychodów i ująć na koncie 84  Rozliczenia międzyokresowe przychodów , jeżeli stosownie
na potrzeby jednostki. Zalicza się do nich m.in. grunty i prawo wieczystego użytkowania do innych ustaw nie zwiększa kapitałów własnych (Wn konto 01, Ma konto 84).
gruntu. Wynika to z art. 3 ust. 1 pkt 15 lit. a) ustawy o rachunkowości. Zaliczone do rozliczeń międzyokresowych przychodów kwoty zwiększają pozostałe przy-
chody operacyjne  równolegle do dokonywanych odpisów amortyzacyjnych, zapisem:
Nabycie od jednostki samorzÄ…du terytorialnego
 Wn konto 84  Rozliczenia międzyokresowe przychodów ,
Oddanie gruntu w użytkowanie wieczyste następuje na mocy umowy zawartej w formie  Ma konto 76-0  Pozostałe przychody operacyjne (w analityce: Przychody niepod-
aktu notarialnego. Za oddanie nieruchomości gruntowej w użytkowanie wieczyste w drodze legające opodatkowaniu  NPP).
umowy pobierana jest pierwsza opłata i opłaty roczne (art. 71 ust. 1 ustawy o gospodarce
Nabycie na rynku wtórnym
nieruchomościami). Pierwsza opłata wynosi około 15% 25% wartości nieruchomości
gruntowej określonej w akcie notarialnym. W razie nabycia prawa wieczystego użytkowania gruntu w drodze umowy kupna-sprze-
W przypadku nabycia prawa wieczystego użytkowania gruntów od jednostki samorządu daży od dotychczasowego posiadacza tego prawa, na jego wartość początkową składać się
terytorialnego, wartość początkowa tego składnika majątku obejmować będzie pierwszą będzie cena zakupu, powiększona o koszty poniesione w związku nabyciem (np. koszty
opłatę pobraną za oddanie nieruchomości gruntowej w użytkowanie wieczyste powiększoną opłat notarialnych, za wpis do ksiąg wieczystych).
o koszty zakupu (np. opłaty notarialne, opłaty za wpis w księdze wieczystej). W przypadku gdy jednostka nabędzie prawo wieczystego użytkowania gruntu wraz
Ustaloną wartość początkową nabytego prawa wieczystego użytkowania gruntu ujmuje ze znajdującymi się na tym gruncie budynkami prawo to oraz budynki stanowią odrębne
się na koncie 01, pod datą aktu notarialnego i sporządzonego na jego podstawie dowodu obiekty. Może zdarzyć się, że w akcie notarialnym nie zostanie wykazana wartość poszcze-
OT, zapisem: gólnych obiektów. W takim przypadku jednostka powinna ustalić tę wartość we własnym
 Wn konto 01  Środki trwałe (w analityce: Grupa 0 KŚT  Prawo wieczystego użyt- zakresie, np. zlecając przeprowadzenie wyceny rzeczoznawcy majątkowemu. Na jej podsta-
kowania gruntów), wie należy proporcjonalnie ustalić wartość poszczególnych obiektów, przy czym wartość
 Ma konto 30  Rozliczenie zakupu . poszczególnych obiektów musi odpowiadać kwocie wynikającej z aktu notarialnego.
Od prawa wieczystego użytkowania gruntu dokonuje się odpisów amortyzacyjnych we-
dług zasad określonych w art. 32 ust. 1 i 2 ustawy o rachunkowości, a więc drogą systema- Przykład
tycznego, planowego rozłożenia jego wartości początkowej na ustalony okres amortyzacji, Założenia
według rocznej stawki określonej we własnym zakresie przez jednostkę. Okres użytkowania Jednostka nabyła od osoby fizycznej na rynku wtórnym prawo wieczystego użytkowania
wieczystego gruntów może wynosić nawet 99 lat. Dla celów bilansowych przyjmuje się gruntu wraz z budynkiem za kwotę 300.000 zł. W akcie notarialnym nie wyodrębniono war-
zazwyczaj okres amortyzacji wynoszący 20 lat (roczna stawka odpisu amortyzacyjnego tości poszczególnych obiektów. Jednostka zleciła przeprowadzenie wyceny rzeczoznawcy
wynosi w takim przypadku 5%). majątkowemu, który określił, że wartość rynkowa obiektów wynosi:
Odpisy amortyzacyjne od prawa wieczystego użytkowania gruntów zaliczonego do  budynku 250.000 zł,
środków trwałych odnosi się w ciężar kosztów działalności operacyjnej, zapisem:  prawa wieczystego użytkowania gruntu 80.000 zł.
 Wn konto 40  Koszty według rodzajów (w analityce: Amortyzacja) lub konto Na podstawie wyceny dokonanej przez rzeczoznawcę jednostka ustaliła wartość poszcze-
zespołu 5, gólnych składników majątku trwałego w sposób przedstawiony w tabeli:
 Ma konto 07  Odpisy umorzeniowe środków trwałych .
Wartość
Udział wartości rynkowej obiektu Wartość
Odpisy amortyzacyjne dokonywane od prawa wieczystego użytkowania gruntów
Obiekt rynkowa
w wartości rynkowej ogółem początkowa
nie są uwzględniane w rachunku podatkowym. Ujmuje się je więc na odrębnym koncie obiektu
przeznaczonym do ewidencji kosztów niestanowiących kosztów uzyskania przychodów
227.280 zł
Budynek 250.000 zÅ‚ 75,76% [(250.000 zÅ‚ × 100) : 330.000 zÅ‚]
(NKUP). (300.000 zÅ‚ × 75,76%)
Prawo wieczystego 72.720 zł
80.000 zÅ‚ 24,24% [(80.000 zÅ‚ × 100) : 330.000 zÅ‚]
PrzykÅ‚ad użytkowania gruntu (300.000 zÅ‚ × 24,24%)
Założenia
Razem 330.000 zł 100,00% 300.000 zł
1. Jednostka w kwietniu 2010 r. nabyła od urzędu gminy na potrzeby prowadzonej dzia-
łalności gospodarczej prawo użytkowania wieczystego gruntu na okres 40 lat. Ustaloną wartość początkową poszczególnych obiektów zwiększać mogą poniesione
2. Zgodnie z aktem notarialnym wartość gruntu wynosi 60.000 zł, a wysokość pierwszej koszty nabycia (np. opłaty notarialne).
opłaty stanowiącej 20% wartości gruntu wynosi netto 12.000 (plus VAT: 2.640 zł).
Opłaty roczne z tytułu użytkowania wieczystego gruntu
3. Koszty sporządzenia aktu notarialnego wyniosły 800 zł (plus VAT: 176 zł).
4. Wartość początkowa prawa wieczystego użytkowania gruntu zakwalifikowanego do Opłaty roczne z tytułu użytkowania wieczystego gruntu wnoszone są przez cały okres
środków trwałych wyniosła 12.800 zł (12.000 zł + 800 zł). użytkowania gruntu, w terminie do 31 marca każdego roku, z góry za dany rok (art. 71 ust. 4
5. Roczna stawka amortyzacyjna ustalona przez jednostkę wynosi 5%, co daje roczną ustawy o gospodarce nieruchomościami). Wynoszą one od 0,3% do 3% wartości gruntu.
amortyzację w kwocie 640 zł, a miesięczny odpis amortyzacyjny 53,33 zł (640 zł : 12 mie- Jeżeli wieczyste użytkowanie gruntu zostało ustanowione po dniu 1 maja 2004 r., tj. po
sięcy). wejściu w życie obowiązującej obecnie ustawy o VAT, opłaty roczne z tytułu wieczystego
6. Ewidencja kosztów prowadzona jest tylko na kontach zespołu 4. użytkowania gruntów podlegają opodatkowaniu VAT. W takim przypadku ujęcie tej opłaty
w księgach rachunkowych nastąpi na podstawie faktury VAT wystawionej przez urząd
Dekretacja gminy (miasta) zapisem:
a) wartość netto opłaty
Konto
Opis operacji Kwota
 Wn konto 30  Rozliczenie zakupu ,
Wn Ma
b) podatek VAT naliczony  jeśli podlega odliczeniu
1. Zakup gruntu na własność  wartość wynikająca z aktu
 Wn konto 22-2  VAT naliczony i jego rozliczenie ,
notarialnego:
c) wartość brutto
a) cena sprzedaży netto 12.000 zł 30
 Ma konto 22  Rozrachunki publicznoprawne (w analityce: UrzÄ…d gminy),
b) VAT naliczony podlegający odliczeniu 2.640 zł 22-2
d) zarachowanie opłaty rocznej do kosztów działalności operacyjnej
c) wartość brutto zobowiązania 14.640 zł 24-1
 Wn konto 40  Koszty według rodzajów (w analityce: Podatki i opłaty) lub konto
2. Faktura VAT za sporzÄ…dzenie aktu notarialnego:
zespołu 5,
a) wartość netto 800 zł 30
 Ma konto 30  Rozliczenie zakupu .
b) VAT naliczony podlegający odliczeniu 176 zł 22-2
c) wartość brutto zobowiązania 976 zł 24-2
Zakup gruntu użytkowanego wieczyście na własność
3. OT  ujęcie prawa wieczystego użytkowania gruntów
Jeżeli jednostka nabędzie na własność grunt użytkowany wieczyście, to w tym momencie
w ewidencji środków trwałych: 12.800 zł 01 30
wygasa prawo wieczystego użytkowania gruntu. W przypadku gdy prawo to zostało nabyte
4. PK  ujęcie wartości gruntu w ewidencji pozabilansowej
odpłatnie, jego nieumorzona wartość początkowa zwiększy cenę nabycia zakupionego
(zapis jednostronny): 60.000 zł 09
gruntu. Ewidencja tego zdarzenia przebiegać będzie zapisami:
5. PK  odpis amortyzacyjny: 53,33 zł 40 07
1. OT  ujęcie w ewidencji środków trwałych zakupionego gruntu  w cenie sprzedaży
Księgowania powiększonej o koszty bezpośrednio związane z nabyciem tego gruntu:
 Wn konto 01  Środki trwałe (w analityce: Grunty),
Konto 07  Odpisy umorze- Konto 22-2  VAT naliczony
 Ma konto 30  Rozliczenie zakupu .
Konto 01  Środki trwałe niowe środków trwałych podlegający odliczeniu
2. LT  wyksięgowanie prawa użytkowania wieczystego gruntu:
3) 12.800 53,33 (5 1b) 2.640
a) wartość początkowa
2b) 176
 Ma konto 01  Środki trwałe (w analityce: Grupa 0 KŚT  Prawo użytkowania
wieczystego gruntu),
Konto 24-1  Pozostałe Konto 24-2  Pozostałe
b) dotychczasowe umorzenie
rozrachunki (w analityce: rozrachunki (w analityce: Konto 30  Rozliczenie
 Wn konto 07  Odpisy umorzeniowe środków trwałych ,
UrzÄ…d gminy) Notariusz) zakupu
c) wartość nieumorzona  zwiększająca wartość początkową gruntu
14.640 (1c 976 (2c 1a) 12.000 12.800 (3
 Wn konto 01  Środki trwałe (w analityce: Grunty).
2a) 800
3. PK  wyksięgowanie z ewidencji pozabilansowej wartości gruntu użytkowanego
12.800 12.800
wieczyście  zapis jednostronny:
 Ma konto 09  Grunty obce .
Konto 40  Koszty według
W razie gdy prawo wieczystego użytkowania gruntu zostało nabyte na podstawie decy-
rodzajów (w analityce:
zji administracyjnej nieodpłatnie, to w momencie zakupu tego gruntu na własność należy
Amortyzacja  NKUP)
zaliczyć nieumorzoną wartość tego prawa do pozostałych kosztów operacyjnych. Z kolei
5) 53,33
pozostające na koncie 84 saldo kredytowe należy odnieść do pozostałych przychodów
Ewidencja pozabilansowa operacyjnych. W tym przypadku nieumorzona wartość początkowa prawa wieczystego
użytkowania gruntu nie zwiększa wartości początkowej nabytego na własność gruntu.
Konto 09  Grunty obce
Podstawa prawna:
4) 60.000
 ustawa z dnia 29.09.1994 r. o rachunkowości (Dz. U. z 2009 r. nr 152, poz. 1223 ze zm.),
 ustawa z dnia 21.08.1997 r. o gospodarce nieruchomościami (Dz. U. z 2004 r. nr 261, poz. 2603 ze zm.).
W razie nabycia prawa wieczystego użytkowania gruntu nieodpłatnie podlega ono ujęciu
w księgach rachunkowych z uwzględnieniem art. 41 ustawy o rachunkowości. W takim przy- Ewa Kowalska
Gazeta Podatkowa nr 49 " 21.06.2010 r.