Mercor - bezpieczeństwo pożarowe budynków





ContentInit()




DROGI
EWAKUACYJNE



Wymagania ogólne





Wymagania ewakuacyjne dla
pomieszczeń





Wyjścia ewakuacyjne





Poziome drogi
ewakuacyjne





Pionowe drogi
ewakuacyjne





Dojścia ewakuacyjne





Dźwig do potrzeb ekip
ratowniczych





Zabezpieczenie przed zadymieniem
dróg ewakuacyjnych







Wymagania ogólne

Z pomieszczeń przeznaczonych na pobyt ludzi18 powinna być zapewniona możliwość ewakuacji w bezpieczne
miejsce na zewnątrz budynku lub do sąsiedniej strefy pożarowej, bezpośrednio
albo drogami komunikacji ogólnej, zwanymi dalej "drogami ewakuacyjnymi". Z
sąsiedniej strefy pożarowej powinno być wyjście bezpośrednio na zewnątrz
budynku lub przez inną strefę pożarową. W przypadku strefy pożarowej ZL II o
powierzchni przekraczającej 750 m2 w budynku
wielokondygnacyjnym powinna być zapewniona możliwość ewakuacji ludzi do innej
strefy pożarowej na tej samej kondygnacji.

Oznacza to, że z każdego miejsca przeznaczonego na pobyt ludzi w obiekcie
powinny być zapewnione odpowiednie warunki ewakuacji, umożliwiające szybkie i
bezpieczne opuszczenie strefy zagrożonej lub objętej pożarem, dostosowane do
liczby i stanu sprawności osób przebywających w obiekcie oraz jego funkcji,
konstrukcji i wymiarów, a także być zastosowane techniczne środki
zabezpieczenia przeciwpożarowego polegające na:


zapewnieniu dostatecznej liczby i szerokości wyjść ewakuacyjnych;

zachowaniu dopuszczalnej długości, szerokości i wysokości przejść oraz
dojść ewakuacyjnych;

zapewnieniu bezpiecznej pożarowo obudowy i wydzieleń dróg ewakuacyjnych
oraz pomieszczeń;

zabezpieczeniu przed zadymieniem wymienionych w przepisach
techniczno-budowlanych dróg ewakuacyjnych, w tym: na stosowaniu urządzeń
zapobiegających zadymieniu lub urządzeń i innych rozwiązań
techniczno-budowlanych zapewniających usuwanie dymu;

zapewnieniu oświetlenia awaryjnego (bezpieczeństwa i ewakuacyjnego)
oraz przeszkodowego w obiektach, w których jest ono niezbędne do ewakuacji
ludzi;

zapewnieniu możliwości rozgłaszania sygnałów ostrzegawczych i
komunikatów głosowych poprzez dźwiękowy system ostrzegawczy w budynkach,
dla których jest on wymagany.


Odpowiednie warunki ewakuacji określają "warunki techniczne"19.

Takie podejście do problemu ewakuacji ludzi oznacza bardzo dużą zmianę w
stosunku do dotychczasowych wymagań w tym zakresie. Obowiązek zapewnienia z
każdego pomieszczenia, w którym mogą przebywać ludzie, bezpiecznego wyjścia
prowadzącego bezpośrednio lub pośrednio na przestrzeń otwartą, do innej
strefy pożarowej lub na drogi komunikacji ogólnej został z jednej strony
ograniczony do pomieszczeń przeznaczonych na pobyt ludzi, ale jednocześnie
zastąpiony znacznie dalej idącym wymaganiem zapewnienia możliwości ewakuacji
ludzi w bezpieczne miejsce. Pod tym pojęciem rozumie się miejsce na zewnątrz
budynku lub sąsiednią strefę pożarową, przy czym w sytuacji, kiedy bezpieczne
miejsce stanowi sąsiednia strefa pożarowa, powinno być z niej zapewnione
wyjście na zewnątrz budynku, bezpośrednio lub poprzez kolejną strefę
pożarową. Jednocześnie określono dokładnie wymagania dla każdego odcinka
drogi ewakuacyjnej - od wyjścia z pomieszczenia do wyjścia na zewnątrz
budynku.





Wymagania
ewakuacyjne dla pomieszczeń

Wyjścia z pomieszczeń na drogi ewakuacyjne powinny być zamykane
drzwiami.





Określając wymaganą szerokość i liczbę przejść, wyjść oraz dróg
ewakuacyjnych w budynku, w którym z przeznaczenia i sposobu zagospodarowania
pomieszczeń nie wynika jednoznacznie maksymalna liczba ich użytkowników,
liczbę tę należy przyjmować na podstawie zawartych w "warunkach technicznych"
następujących wskaźników powierzchni użytkowej, dla:


sal konferencyjnych, lokali gastronomiczno-rozrywkowych, poczekalni,
holi, świetlic itp. - 1 m2/osobę,

pomieszczeń handlowo-usługowych - 4 m2/osobę,

pomieszczeń administracyjno-biurowych - 5 m2/osobę,

archiwów, bibliotek itp. - 7 m2/osobę,

magazynów - 30 m2/osobę.


Warto w tym miejscu zwrócić uwagę, że w znacznie szerszym zakresie
stosowane są analogiczne wskaźniki w przepisach innych krajów, np.:


w USA: NFPA 101 - Life Safety Code - 2003 Edition (USA),

w Wielkiej Brytanii:


Approved Dokument B. Life Safety, 2000 Edition,

BS 5588 part 10: 1991. Code of practice for shopping
complexes.




Poniżej podano przykładowo kilka wskaźników, określonych w ww. Approved
Dokument B (table 1. Floor space factors):


pomieszczenia służące rozrywce, w których nie ma miejsc siedzących (np.
bary bez krzeseł) - 0,3 m2/osobę,

lokale rozrywkowe (sale taneczne, kluby, sale gdzie organizowane są
koncerty muzyki młodzieżowej itp.) - 0,5 m2/osobę,

pasaże handlowo-usługowe, miejsca zgromadzeń - 0,7 m2/osobę (szczegółowy sposób ustalania wskaźników dla
tego typu obiektów określono w dziale 4 BS 5588 part 10),

miejsca zebrań (spotkań), restauracje, poczekalnie w miejscach
publicznych, lokale bukmacherskie - 1,0 m2/osobę;

w pomieszczeniach, gdzie przewidziano miejsca siedzące, zamiast wskaźnika
należy przyjąć ich liczbę,

sale wystawowe, studia (filmowe, radiowe itd.) - 1,5 m2/osobę,

lodowiska - 2,0 m2/osobę,

powierzchnie handlowe (sale sprzedaży i lokale usługowe inne niż
wymienione w punkcie 10) - 2,0 m2/osobę,

galerie sztuki, muzea, hale produkcyjne, warsztaty - 5,0 m2/osobę,

pomieszczenia biurowe - 6,0 m2/osobę,

powierzchnie handlowe (z wyłączeniem sal sprzedaży w centrach
handlowych, ale obejmujące domy towarowe), przeznaczone przede wszystkim do
sprzedaży mebli, materiałów do wykończenia podłóg, wielkogabarytowych
artykułów gospodarstwa domowego lub do prowadzenia sprzedaży hurtowej (np.
cash and carry) - 7,0 m2/osobę,

biblioteki - 7,0 m2/osobę,

sale bilardowe - 10,0 m2/osobę,

magazyny i hurtownie - 30,0 m2/osobę,

parkingi - 2 osoby na powierzchnię parkingu.


Wskazany dokument wprowadza zasadę, iż w sytuacji, kiedy w danej części
budynku występuje kilka różnych funkcji, należy przyjmować wskaźnik
najbardziej niekorzystny, odzwierciedlający możliwość największego
"zagęszczenia".





W pomieszczeniach, od najdalszego miejsca, w którym może przebywać
człowiek, do wyjścia ewakuacyjnego na drogę ewakuacyjną lub do innej strefy
pożarowej albo na zewnątrz budynku, powinno być zapewnione przejście, zwane
dalej "przejściem ewakuacyjnym". Dopuszczalna długość przejścia zależy od
rodzaju strefy pożarowej. Wpływ mają tutaj następujące czynniki:
przeznaczenie i sposób użytkowania budynku lub jego części, stanowiącej
odrębną strefę pożarową (ZL, PM, IN), liczba kondygnacji, gęstość obciążenia
ogniowego (w strefach PM), zagrożenie wybuchem, wysokość pomieszczenia
(jeżeli przekracza 5 m), rodzaj zastosowanych urządzeń przeciwpożarowych.

Rysunek 27a. Przejście ewakuacyjne - zasady
ogólne



Dopuszczalna długość przejścia ewakuacyjnego wynosi:


w strefach ZL - 40 m,

w strefach pożarowych PM o gęstości obciążenia ogniowego
przekraczającej 500 MJ/m2 w budynku o
więcej niż jednej kondygnacji nadziemnej - 75 m,

w strefach pożarowych PM o gęstości obciążenia ogniowego
nieprzekraczającej 500 MJ/m2 w budynku o
więcej niż jednej kondygnacji nadziemnej oraz w strefach pożarowych PM w
budynku o jednej kondygnacji nadziemnej bez względu na gęstość obciążenia
ogniowego - 100 m,

w pomieszczeniu zagrożonym wybuchem - 40 m.


Jeżeli z przewidywanego przeznaczenia pomieszczenia nie wynika
jednoznacznie sposób jego zagospodarowania, projektowa długość przejścia
ewakuacyjnego nie może być większa niż 80% powyższych długości.





Przejście ewakuacyjne może prowadzić łącznie tylko przez trzy
pomieszczenia. W takim wypadku wymagania w zakresie klasy odporności ogniowej
nie dotyczą ścianek działowych oddzielających od siebie te pomieszczenia.
Długość przejścia określa się jako sumę przejść w poszczególnych
pomieszczeniach.





Przejście ewakuacyjne z innego pomieszczenia może prowadzić przez
pomieszczenie zagrożone wybuchem, ale tylko wówczas kiedy obydwa
pomieszczenia są powiązane funkcjonalnie.





Długości przejść ewakuacyjnych mogą być powiększone pod warunkiem
zastosowania:


stałych urządzeń gaśniczych wodnych - o 50%,

samoczynnych urządzeń oddymiających uruchamianych za pomocą systemu
wykrywania dymu - o 50%,


oraz w pomieszczeniach o wysokości przekraczającej 5 m - o 25%.

Powiększenia podlegają sumowaniu.

Z możliwości powiększenia długości przejść ewakuacyjnych można skorzystać
tylko w przypadku, kiedy urządzeniem gaśniczym wodnym chroniona jest cała
strefa pożarowa, a także kiedy jest ona w całości wyposażona w urządzenia
oddymiające i system wykrywania dymu, zapewniający ich samoczynne
uruchomienie (urządzenia do usuwania dymu i do napływu powietrza
uzupełniającego).

Powiększenie długości przejścia ewakuacyjnego o 25% (z uwagi na wysokość
pomieszczenia przekraczającą 5 m), ma zastosowanie także w przypadku
określenia jego długości na antresoli, ale tylko wówczas, kiedy wysokość
antresoli obliczana jako odległość pomiędzy powierzchnią posadzki antresoli,
a stropem (przekryciem dachu) ponad tą antresolą, również przekracza 5 m.
Długość drogi ewakuacyjnej z poziomu antresoli powinna być obliczana, jako
przejście ewakuacyjne w pomieszczeniu - od najdalszego miejsca na antresoli,
w którym może przebywać człowiek, łącznie z uwzględnieniem długości biegów
schodów i drogi od zakończenia biegu schodów do drzwi ewakuacyjnych.
(pismo KGPSP z dnia 17.12.2003 roku, znak BZ-IV-0262/133/2003)





Szerokość przejścia ewakuacyjnego w
pomieszczeniu przeznaczonym na pobyt ludzi należy obliczać proporcjonalnie do
liczby osób, do których ewakuacji ono służy, przyjmując co najmniej 0,6 m na
100 osób, lecz nie mniej niż 0,9 m, a w przypadku przejścia służącego do
ewakuacji do 3 osób - nie mniej niż 0,8 m. Odrębne zasady dotyczą w tym
zakresie pomieszczeń przeznaczonych do jednoczesnego przebywania ponad 200
osób dorosłych lub 100 dzieci, w których miejsca do siedzenia są ustawione w
rzędach.





Wyjścia
ewakuacyjne

Minimalna liczba wyjść ewakuacyjnych w pomieszczeniu zależy od: liczby
osób, jakie mogą w nim jednocześnie przebywać oraz od stopnia ich sprawności
ruchowej, powierzchni pomieszczenia, gęstości obciążenia ogniowego (w
strefach PM), zagrożenia wybuchem.





Pomieszczenie powinno mieć co najmniej dwa wyjścia ewakuacyjne w
przypadkach, gdy:


jest przeznaczone do jednoczesnego przebywania w nim ponad 50 osób, a w
strefie pożarowej ZL II - ponad 30 osób,

znajduje się w strefie pożarowej ZL, a jego powierzchnia przekracza 300 m2,

znajduje się w strefie pożarowej PM o gęstości obciążenia ogniowego
powyżej 500 MJ/m2, a jego powierzchnia
przekracza 300 m2,

znajduje się w strefie pożarowej PM o gęstości obciążenia ogniowego do
500 MJ/m2, a jego powierzchnia przekracza
1000 m2,

jest zagrożone wybuchem, a jego powierzchnia przekracza 100 m2.


Wyjścia ewakuacyjne muszą być oddalone od siebie o co najmniej 5 m, co ma
na celu ograniczenie możliwości wzajemnego utrudniania ruchu ludzi
opuszczających pomieszczenie.





Wyjścia ewakuacyjne z pomieszczenia zagrożonego wybuchem na drogę
ewakuacyjną powinny prowadzić przez przedsionki
przeciwpożarowe.





W bramach i ścianach przesuwanych
na drogach ewakuacyjnych powinny znajdować się drzwi otwierane ręcznie albo w
bezpośrednim sąsiedztwie tych bram i ścian powinny być umieszczone i wyraźnie
oznakowane drzwi przeznaczone do celów ewakuacji.

Rysunek 28. Wyjścia ewakuacyjne - przesuwane
bramy i ściany















Łączną szerokość drzwi w
świetle20 stanowiących wyjścia ewakuacyjne z pomieszczenia należy
obecnie obliczać proporcjonalnie do liczby osób mogących przebywać w nim
równocześnie, przyjmując co najmniej 0,6 m szerokości na 100 osób, przy czym
najmniejsza szerokość drzwi w świetle ościeżnicy powinna wynosić 0,9 m, a w
przypadku drzwi służących do ewakuacji do 3 osób - 0,8 m. Na przykład -
wymagana łączna szerokość drzwi stanowiących wyjścia ewakuacyjne z
pomieszczenia w którym może przebywać 450 osób, wynosi 2,7 m (0,6 x
450/100).

Rysunek 29. Zasady obliczania szerokości
drzwi, stanowiących wyjście ewakuacyjne z pomieszczenia

Dotychczas przy ustalaniu wymaganej
szerokości drzwi posługiwano się metodą wskaźnikową.





Szerokość drzwi stanowiących wyjście ewakuacyjne z budynku, a także
szerokość drzwi na drodze ewakuacyjnej z klatki schodowej, prowadzących na
zewnątrz budynku lub do innej strefy pożarowej powinna być nie mniejsza niż
wymagana minimalna szerokość użytkowa biegu klatki schodowej21, z zachowaniem zasady dostosowania szerokości drzwi do
liczby osób (co najmniej 0,6 m na 100 osób).

Rysunek 30a. Szerokość drzwi na drodze
ewakuacyjnej z klatki schodowej i drzwi stanowiących wyjście ewakuacyjne z
budynku oraz do innej strefy pożarowej


Zwraca się uwagę na przypadek szczególny, kiedy wyjście ewakuacyjne z
pomieszczenia jest jednocześnie wyjściem z budynku (np. w kinie). Niezależnie
od liczby kondygnacji szerokość drzwi, stanowiących w tym wypadku wyjście
ewakuacyjne, nie może być mniejsza niż wymagana dla takiego rodzaju budynku
szerokość biegu klatki schodowej, nawet jeżeli klatka schodowa nie występuje
tam.





Szerokość drzwi w świetle na drodze ewakuacyjnej innej niż wymieniona
powyżej należy obliczać proporcjonalnie do liczby osób, do których ewakuacji
są one przeznaczone, przyjmując co najmniej 0,6 m szerokości na 100 osób,
przy czym najmniejsza szerokość drzwi powinna wynosić 0,9 m w świetle
ościeżnicy.

Rysunek 30b. Szerokość drzwi na drodze
ewakuacyjnej







Wysokość drzwi stanowiących wyjście ewakuacyjne lub zabudowanych na drodze
ewakuacyjnej powinna wynosić co najmniej 2,0 m w świetle ościeżnicy.





Drzwi - przypadki szczególne

Drzwi wieloskrzydłowe
stanowiące wyjście ewakuacyjne z pomieszczenia oraz na drodze ewakuacyjnej
powinny mieć co najmniej jedno, nieblokowane skrzydło drzwiowe o szerokości
nie mniejszej niż 0,9 m.

Drzwi wahadłowe - szerokość
skrzydła drzwi wahadłowych stanowiących wyjście ewakuacyjne z pomieszczenia
oraz zabudowanych na drodze ewakuacyjnej powinna wynosić co najmniej dla
drzwi jednoskrzydłowych - 0,9 m, a dla drzwi dwuskrzydłowych - 0,6 m, przy
czym oba skrzydła drzwi dwuskrzydłowych muszą mieć tę samą szerokość.

Drzwi obrotowe i podnoszone - zabrania się stosowania takich drzwi
do celów ewakuacji.

Rysunek 31. Drzwi - przypadki szczególne







Drzwi rozsuwane - mogą
stanowić wyjścia na drogi ewakuacyjne, a także być stosowane na drogach
ewakuacyjnych, jeżeli są przeznaczone nie tylko do celów ewakuacji, a ich
konstrukcja zapewnia:


otwieranie automatyczne i ręczne bez możliwości ich blokowania,

samoczynne ich rozsunięcie i pozostanie w pozycji otwartej w razie
pożaru lub awarii drzwi.


Rysunek 32. Drzwi rozsuwane



Stosowanie drzwi rozsuwanych spełniających wyżej wymienione wymagania
dopuszcza się także w wyjściu ewakuacyjnym z budynku.

Drzwi rozsuwane, stosowane na drogach ewakuacyjnych, a także stanowiące
wyjście ewakuacyjne z budynku, powinny posiadać odpowiedni certyfikat
dopuszczenia do tych celów, określający rozwiązanie zapewniające realizację
opisanych powyżej wymogów. Obowiązkowej ocenie systemu zgodności przy udziale
notyfikowanej jednostki certyfikującej22, zgodnie z decyzją Komisji Europejskiej (1999/93/WE),
podlegają zamki i okucia do otworowych elementów przeciwpożarowych i
ewakuacyjnych.

Spełnienie warunku wymienionego w pkt 2 zapewnia system sygnalizacji
pożarowej, dozorujący powierzchnię całego obiektu. Stosowanie rozwiązań
powodujących rozsunięcie drzwi w razie pożaru, w przypadku pojawienia się
czynnika uruchamiającego sygnalizację pożarową tylko w sąsiedztwie tych
drzwi, bądź w innej ograniczonej przestrzeni, ze względu na bezpieczeństwo
osób przebywających w innych częściach budynku jest niedopuszczalne.

W przypadku braku możliwości spełnienia warunku samoczynnego rozsunięcia
drzwi na drodze ewakuacyjnej w razie pożaru, powinno być zapewnione inne
wyjście ewakuacyjne. (Na podstawie pisma KGPSP z dnia 05.05.2004, znak
BZ-IV-0262/52/2004)





Drzwi stanowiące wyjście
ewakuacyjne z pomieszczenia, w którym może przebywać jednocześnie więcej niż
300 osób, oraz drzwi na drodze ewakuacyjnej z tego pomieszczenia, powinny być
wyposażone w urządzenia przeciwpaniczne.

Rysunek 33. Urządzenia przeciwpaniczne







Drzwi stanowiące wyjście ewakuacyjne, które powinny otwierać się na
zewnątrz - wymaganie to dotyczy następujących przypadków:


pomieszczeń:


zagrożonych wybuchem,

do których jest możliwe niespodziewane przedostanie się mieszanin
wybuchowych lub substancji trujących, duszących bądź innych, mogących
utrudnić ewakuację,

przeznaczonych do jednoczesnego przebywania ponad 50 osób;
wymaganie to nie dotyczy zakładów poprawczych i schronisk dla
nieletnich oraz budynków zlokalizowanych na terenie zakładów karnych i
aresztów śledczych;

przeznaczonych dla ponad 6 osób o ograniczonej zdolności poruszania
się; wymaganie to nie dotyczy zakładów poprawczych i schronisk dla
nieletnich oraz budynków zlokalizowanych na terenie zakładów karnych i
aresztów śledczych.



budynku przeznaczonego dla więcej niż 50 osób, za wyjątkiem budynku
wpisanego do rejestru zabytków; wymaganie to nie dotyczy budynków
zlokalizowanych na terenie zakładów karnych i aresztów śledczych.






Drzwi, bramy i inne zamknięcia
otworów o wymaganej klasie odporności ogniowej lub dymoszczelności -
powinny być zaopatrzone w urządzenia, zapewniające samoczynne zamykanie
otworu w razie pożaru. Należy też zapewnić możliwość ręcznego otwierania
drzwi służących do ewakuacji.





Poziome drogi
ewakuacyjne

Obudowa poziomych dróg ewakuacyjnych powinna mieć klasę odporności
ogniowej wymaganą dla ścian wewnętrznych, nie mniejszą jednak niż EI 15.

Wyjątek stanowią budynki ZL IV i ZL V, gdzie klasa odporności ogniowej
przegród wewnętrznych oddzielających mieszkania lub samodzielne pomieszczenia
mieszkalne od dróg komunikacji ogólnej powinna wynosić co najmniej:


dla ścian w budynku:


niskim i średniowysokim - EI 30,

wysokim i wysokościowym - EI 60,



dla stropów w budynku zawierającym 2 mieszkania - REI 30.






Wymaganie klasy odporności ogniowej
dla obudowy poziomych dróg ewakuacyjnych nie dotyczy obudowy krytego ciągu
pieszego - pasażu, do którego przylegają lokale handlowe i usługowe. Należy
jednak zastosować tam rozwiązania techniczno-budowlane zabezpieczające
przed zadymieniem dróg ewakuacyjnych23. Podkreślić jednak przy tym należy, że pasażu nie stanowi
przestrzeń przeznaczona na cele komunikacyjne, jeżeli jest ona jednym z
trzech pomieszczeń Przejście ewakuacyjne może
prowadzić łącznie tylko przez trzy pomieszczenia. W takim wypadku wymagania w
zakresie klasy odporności ogniowej nie dotyczą ścianek działowych
oddzielających od siebie te pomieszczenia. Długość przejścia określa się jako
sumę przejść w poszczególnych pomieszczeniach, przez które
prowadzi przejście ewakuacyjne (pismo KGPSP z dnia 04.09.2003, znak
BZ-IV-0262/100.2003).

Dotychczas problem obudowy pasaży nie był uregulowany w sposób jednoznaczny,
a pomimo to często w praktyce projektowej stosowano tego typu rozwiązania,
zwłaszcza w dużych centrach handlowo-usługowych.

Szereg kontrowersji budzi jednak sposób zabezpieczenia dróg ewakuacyjnych
przed zadymieniem w takich obiektach. Powodem jest brak dostatecznej wiedzy
na temat zjawiska powstawania i rozprzestrzeniania się dymu podczas pożaru.
Metodyka postępowania zawarta w Polskiej Normie24 określa tylko ogólne zasady projektowania instalacji
grawitacyjnych do odprowadzania ciepła i dymu; wzorowana jest przy tym na
przestarzałej niemieckiej normie DIN 18232 cz. 2 z 1989 r., zastąpionej w
roku 2003 nową wersją. Stąd też konieczne jest stosowanie w tym zakresie
odpowiednio nowoczesnych standardów technicznych, opartych na wiedzy
inżynierskiej, wynikach różnego rodzaju symulacji oraz prób. Dostęp do tych
źródeł wiedzy nie jest już dzisiaj problemem. Szeroką informację w tym
zakresie można znaleźć w literaturze specjalistycznej, a także na łamach
czasopisma "Ochrona Przeciwpożarowa"25.





W przypadku zakwalifikowania dodatkowego poziomu w jednokondygnacyjnej
sali sprzedaży jako kondygnacji, również nie jest konieczne wydzielenie
poziomej drogi ewakuacyjnej od sali sprzedaży ścianą o wymaganej klasie odporności ogniowejObudowa
poziomych dróg ewakuacyjnych powinna mieć klasę odporności ogniowej wymaganą
dla ścian wewnętrznych, nie mniejszą jednak niż EI 15. W tym
przypadku ma także zastosowanie opisane powyżej zwolnienie dotyczące obudowy
krytego ciągu pieszego - pasażu. (Na podstawie pisma KGPSP z dnia
17.02.2003, znak BZ-IV-0262/20/2003)





W ścianach wewnętrznych stanowiących obudowę dróg ewakuacyjnych w strefach
pożarowych ZL III i PM dopuszcza się umieszczenie nieotwieranych naświetli
powyżej 2 m od poziomu posadzki, jeżeli przylegające pomieszczenia nie są
zagrożone wybuchem i jeżeli gęstość obciążenia ogniowego w tych
pomieszczeniach nie przekracza 1000 MJ/m2.





"Warunki techniczne" uregulowały obecnie także problem obudowy dróg
ewakuacyjnych, przebiegających wzdłuż galerii przy zewnętrznych ścianach
budynków. W przypadku kiedy jest to jedyna droga ewakuacji, ewentualne
naświetla (wypełnione szkłem zwykłym) w ścianie zewnętrznej budynku mogą być
umieszczone wyłącznie powyżej 2 m od posadzki tej galerii.

Rysunek 35. Drogi ewakuacyjne przebiegające
wzdłuż galerii







Z kolei dotychczasowy obowiązek zamykania drzwiami EI 30 pokoi hotelowych
i zamieszkania zbiorowego od strony dróg komunikacji ogólnej został obecnie
rozszerzony na wszystkie pomieszczenia w budynkach ze strefami ZL V
średniowysokich i wyższych. Wymaganie to nie dotyczy tylko pomieszczeń
higienicznosanitarnych.





Szerokość poziomych dróg
ewakuacyjnych należy obliczać proporcjonalnie do liczby osób mogących
przebywać jednocześnie na danej kondygnacji budynku, przyjmując co najmniej
0,6 m na 100 osób, lecz nie mniej niż 1,4 m.

Rysunek 36 Szerokość i wysokość poziomej
drogi ewakuacyjnej











Wymaganie to nie dotyczy budynków i pomieszczeń przeznaczonych do
zakwaterowania osób osadzonych.

Dopuszcza się zmniejszenie szerokości poziomej drogi ewakuacyjnej do 1,2
m, jeżeli jest ona przeznaczona do ewakuacji nie więcej niż 20 osób.

W każdym przypadku wymagane jest obecnie, aby skrzydła drzwi stanowiących
wyjście na drogę ewakuacyjną po ich całkowitym otwarciu, nie zmniejszały
wymaganej szerokości tej drogi.

Zwrócić należy uwagę, podobnie jak przy szerokości drzwi stanowiących
wyjścia ewakuacyjne, na zmianę metody ustalania minimalnej szerokości
poziomych dróg ewakuacyjnych - ze wskaźnikowej na proporcjonalną.





Wysokość drogi ewakuacyjnej powinna
wynosić co najmniej 2,2 m, przy czym dopuszcza się obecnie możliwość
lokalnego obniżenia, ale tylko do 2,0 m i pod warunkiem, że długość
obniżonego odcinka drogi nie będzie większa niż 1,5 m.






Korytarze stanowiące drogę
ewakuacyjną w strefach pożarowych ZL powinny być podzielone na odcinki nie
dłuższe niż 50 m przy zastosowaniu przegród z drzwiami dymoszczelnymi lub
innych urządzeń technicznych zapobiegających rozprzestrzenianiu się dymu.
Wymaganie to nie dotyczy budynków i pomieszczeń przeznaczonych do
zakwaterowania osób osadzonych.

Wymaganie to nie dotyczy korytarzy, na których zastosowano rozwiązania
techniczno-budowlane zabezpieczające przed zadymieniem (jako bardziej
skuteczne). Przegrody dymoszczelne powinny być wykonane z materiałów
niepalnych i zastosowane, zarówno nad sufitami podwieszonymi, jak i pod
podłogami podniesionymi, powyżej poziomu stropu lub podłoża.

Rysunek 37. Przegrody dymoszczelne na
drogach ewakuacyjnych







Na drogach ewakuacyjnych miejsca, w
których zastosowano pochylnie lub stopnie umożliwiające pokonanie różnicy
poziomów, powinny być wyraźnie oznakowane.





Pionowe drogi
ewakuacyjne

Schody stałe w budynkach o różnym przeznaczeniu powinny mieć graniczne
wymiary określone w tabeli nr 11.

Rysunek 38. Graniczne wymiary schodów
stałych w budynkach



a) Ogólny schemat wymiarowy

b) Schody trójbiegowe

c) Schody do piwnic, pomieszczeń technicznych i poddaszy nieużytkowych w budynkach

















Tabela 11. Graniczne wymiary schodów stałych w
budynkach o różnym przeznaczeniu



Klasa odporności pożarowej budynku

Minimalna szerokość użytkowa

(m)

Maksymalna wysokość stopni

(m)



Biegu

Spocznika



1

2

3

4



Budynki mieszkalne w zabudowie jednorodzinnej i
zagrodowej oraz mieszkania dwupoziomowe

0,8

0,8

0,19



Budynki mieszkalne wielorodzinne, budynki
zamieszkania zbiorowego oraz użyteczności publicznej*), z wyłączeniem
budynków zakładów opieki zdrowotnej, a także budynki produkcyjne*),
magazynowo-składowe oraz usługowe, w których zatrudnia się ponad 10
osób

1,2

1,5

0,17



Przedszkola i żłobki

1,2

1,3

0,15



Budynki opieki zdrowotnej*)

1,4

1,5

0,15



Garaże wbudowane i wolno stojące
(wielostanowiskowe) oraz budynki usługowe, w których zatrudnia się do 10
osób

0,9

0,9

0,19



W budynkach schody do piwnic, pomieszczeń
technicznych i poddaszy nieużytkowych oraz w budynkach inwentarskich
dojścia do poddaszy służących do przechowywania pasz słomiastych

0,8

0,8

0,2



Oznaczenia w tabeli:

* W przypadku tych budynków
szerokość użytkową biegu schodowego i spocznika należy przyjmować z
uwzględnieniem poniższych wymagań.



W budynkach użyteczności publicznej oraz budynkach produkcyjnych łączną
szerokość użytkową biegów oraz łączną szerokość użytkową spoczników w
klatkach schodowych stanowiących drogę ewakuacyjną należy obliczać
proporcjonalnie (poprzednio wskaźnikowo) do liczby osób mogących
przebywać równocześnie na kondygnacji, na której przewiduje się obecność
największej ich liczby, przyjmując co najmniej 0,6 m szerokości na 100 osób,
lecz nie mniej niż określono to w tabeli nr 11.





Szerokość użytkową schodów stałych mierzy się między wewnętrznymi
krawędziami poręczy, a w przypadku balustrady jednostronnej - między
wykończoną powierzchnią ściany a wewnętrzną krawędzią poręczy tej balustrady.
Szerokości te nie mogą być ograniczane przez zainstalowane urządzenia oraz
elementy budynku.





W takich budynkach, jak:


niski (N), zawierający strefę pożarową ZL II,

średniowysoki (SW), zawierający strefę pożarową ZL I, ZL II, ZL III lub
ZL V

(wymaganie to nie dotyczy budynków i pomieszczeń przeznaczonych do
zakwaterowania osób osadzonych),

niski (N) lub średniowysoki (SW), zawierający strefę pożarową PM o
gęstości obciążenia ogniowego powyżej 500 MJ/m2 lub pomieszczenie zagrożone wybuchem,


powinna być co najmniej jedna klatka schodowa obudowana i zamykana
drzwiami oraz wyposażona w urządzenia zapobiegające zadymieniu lub służące do
usuwania dymu.





W budynku wysokim (W) i wysokościowym (WW) powinny być co najmniej dwie
klatki schodowe obudowane i oddzielone od poziomych dróg komunikacji ogólnej
oraz pomieszczeń przedsionkiem przeciwpożarowym. Dopuszcza się dodatkowe pionowe drogi komunikacji ogólnej,
niespełniające tych wymagań, jeżeli łączą one kondygnacje w obrębie jednej
strefy pożarowej. Dopuszczalne wyjątki od tych zasad, jak również wymagania
szczegółowe wskazano w części poradnika, charakteryzującej wymagania dla
poszczególnych rodzajów budynków.

W stosunku do poprzednio obowiązujących w tym zakresie wymagań część z
nich wyraźnie zaostrzono w celu podniesienia poziomu bezpieczeństwa
pożarowego. Przedsionek oddzielający klatki schodowe powinien obecnie
spełniać wymagania stawiane przedsionkom przeciwpożarowym. Ponadto powinien
on oddzielać nie tylko od poziomych dróg komunikacji ogólnej, ale i od
pomieszczeń. Obowiązek zabezpieczenia przed zadymieniem klatek schodowych i
przedsionków, które są drogą ewakuacyjną w budynku wysokim, rozszerzono
obecnie na strefy pożarowe PM. Samoczynne urządzenia oddymiające w klatkach
schodowych i przedsionkach stanowiących drogę ewakuacyjną w budynku wysokim
dla strefy pożarowej ZL I, ZL III, ZL V lub PM oraz w budynku wysokościowym
dla strefy pożarowej innej niż ZL IV powinny być uruchamiane za pomocą
systemu wykrywania dymu. Nie jest już dopuszczalne stosowanie tylko jednej
klatki schodowej w budynku wysokim o powierzchni rzutu poziomego nie
przekraczającej 750 m2, jeżeli zawiera on
strefę pożarową ZL II.





Schody wewnętrzne w mieszkaniach w budynku wielorodzinnym oraz w budynku
jednorodzinnym, zagrodowym i rekreacji indywidualnej, a także budynku
tymczasowym nieprzeznaczonym na cele widowiskowe lub inne zgromadzenia ludzi,
mogą nie spełniać wymagań stawianych drogom ewakuacyjnym.





Ściany wewnętrzne i stropy stanowiące obudowę klatki schodowej lub
pochylni powinny mieć klasę odporności ogniowej określoną jak dla stropów
budynku.

Wymaganie to nie dotyczy schodów prowadzących na antresolę w pomieszczeniu, w
którym się ona znajduje, jeżeli antresola ta jest przeznaczona do użytku nie
więcej niż 10 osób. Ponadto nie dotyczy pionowych dróg komunikacji ogólnej
przebiegających wyłącznie w obrębie jednej strefy pożarowej, z wyjątkiem tych
klatek schodowych, do których wyjście uważane jest za równorzędne wyjściu do
innej strefy pożarowej, i o których mowa w ż256 ust. 2 "warunków
technicznych"26. W takim przypadku jednak obudowa pionowych dróg
przebiegających wyłącznie w obrębie jednej strefy pożarowej powinna mieć
klasę odporności ogniowej określoną co najmniej jak dla ścian wewnętrznych
budynku.

Tabela 12. Klasa odporności ogniowej elementów stanowiących obudowę klatki schodowej



Klasa odporności pożarowej budynku

Klasa odporności ogniowej ścian i stropów,
stanowiących obudowę klatki schodowej



1

2



"A"

REI 120 / EI 601) (R 2402))



"B"

REI 60 / EI 301) (R 1202))



"C"

REI 60 / EI 151) (R 602))



"D"

REI 30 / brak wymagań1) (R
302))



"E"

(-)



Oznaczenia w tabeli:

1) Klasa odporności ogniowej elementów obudowy
klatki schodowej przebiegającej wyłącznie w obrębie jednej strefy
pożarowej, do której wyjście nie jest uznawane za wyjście do inne strefy
pożarowej.

2) Dodatkowe wymaganie w zakresie klasy
odporności ogniowej (R) dla elementów obudowy klatki schodowej, które są
częścią głównej konstrukcji nośnej.



Odległość między ścianą zewnętrzną
stanowiącą obudowę klatki schodowej a inną ścianą zewnętrzną tego samego lub
innego budynku powinna być ustalona zgodnie z ż271 "warunków technicznych",
jeżeli co najmniej jedna z tych ścian nie spełnia wymagań klasy odporności
ogniowej określonej według ż216 "warunków technicznych", jak dla stropu
budynku z tą klatką schodową.

Rysunek 39. Obudowa klatki schodowej -
ściany zewnętrzne







Biegi i spoczniki schodów oraz
pochylnie służące do ewakuacji powinny być wykonane z materiałów niepalnych i
mieć klasę odporności ogniowej co najmniej:


w budynkach o klasie odporności pożarowej "A", "B" i "C" - R 60,

w budynkach o klasie odporności pożarowej "D" i "E" - R 30.


Wymaganie klasy odporności ogniowej nie dotyczy klatek schodowych
wydzielonych na każdej kondygnacji przedsionkami przeciwpożarowymi oraz
schodów na antresolę w pomieszczeniu, w którym się ona znajduje, jeżeli
antresola ta jest przeznaczona do użytku nie więcej niż 10 osób.

Wykonanie biegów i spoczników schodów z materiałów palnych dopuszcza się
ponadto w budynku niskim o klasie odporności pożarowej "D" lub "E" w
obudowanych klatkach schodowych, zamykanych drzwiami o klasie odporności
ogniowej co najmniej EI 30.





Piwnice powinny być oddzielone od
pozostałej części budynku, z wyjątkiem budynków ZL IV niskich (N) i
średniowysokich (SW) stropami i ścianami o klasie odporności ogniowej co
najmniej REI 60 i zamknięte drzwiami o klasie odporności ogniowej co najmniej
EI 30. Jeżeli drzwi do piwnic znajdują się poniżej poziomu terenu, schody
prowadzące z tego poziomu powinny być zabezpieczone w sposób uniemożliwiający
omyłkowe zejście ludzi do piwnic w przypadku ewakuacji (np. ruchomą barierą).
W budynku wysokim (W) i wysokościowym (WW) piwnice powinny być oddzielone od
klatki schodowej przedsionkiem przeciwpożarowym.





Wyjście z klatki schodowej na
strych lub poddasze powinno być zamykane drzwiami lub klapą wyjściową o
klasie odporności ogniowej co najmniej:


w budynkach niskich (N) - EI 15,

w budynkach średniowysokich (SW) i wyższych - EI 30.






Schodów i pochylni ruchomych nie zalicza się do dróg ewakuacyjnych.





W budynku PM, w którym jest
wymagana druga droga ewakuacyjna dla ludzi z wyższej kondygnacji, dopuszcza
się stosowanie na tej drodze drabiny ewakuacyjnej, prowadzącej na dach nad
niższą kondygnacją lub na poziom terenu, jeżeli liczba osób przebywających
jednocześnie na wyższej kondygnacji nie przekracza 50, a w budynku z
pomieszczeniem zagrożonym wybuchem - 15. Nie dotyczy to zakładów pracy
chronionej.

Rysunek 40. Drabina ewakuacyjna











Drabiny ewakuacyjne należy umieszczać w miejscach łatwo dostępnych.
Sytuowanie drabin naprzeciw świetlików i okien jest zabronione.

Dopuszcza się wykonywanie drabin ewakuacyjnych bez obręczy ochronnych, gdy
różnica wysokości nie przekracza 3 m, z uwzględnieniem następujących
wymagań:


szerokość drabin lub klamer powinna wynosić co najmniej 0,5 m, a
odstępy między szczeblami nie mogą być większe niż 0,3 m;

odległość drabiny lub klamry od ściany bądź innej konstrukcji, do
której są umocowane, nie może być mniejsza niż 0,15 m,

spoczniki z balustradą powinny być umieszczone co 8-10 m wysokości
drabiny lub ciągu klamer; górne końce podłużnic (bocznic) drabin powinny
być wyprowadzone co najmniej 0,75 m nad poziom wejścia (pomostu), jeżeli
nie zostały zastosowane inne zabezpieczenia przed upadkiem.







Na drogach ewakuacyjnych jest zabronione stosowanie:


spoczników ze stopniami,

schodów ze stopniami zabiegowymi, jeżeli schody te są jedyną drogą
ewakuacyjną.


Dopuszcza się natomiast stosowanie schodów wachlarzowych, pod warunkiem
zachowania najmniejszej szerokości stopni co najmniej 0,25 m; w schodach
zabiegowych i kręconych szerokość taką należy zapewnić w odległości nie
większej niż 0,4 m od poręczy balustrady wewnętrznej lub słupa stanowiącego
koncentryczną konstrukcję schodów. Zabronione jest jednak stosowanie schodów
zabiegowych i wachlarzowych, jako przeznaczonych do ruchu pacjentów, w
budynku zakładu opieki zdrowotnej.

Rysunek 41. Schody wachlarzowe na drogach
ewakuacyjnych







Schody zewnętrzne

"Warunki techniczne" poza jednym wyjątkiem nie zawierają wymagań dla
schodów zewnętrznych, które mogłyby służyć ewakuacji ludzi. Określają one
jedynie szerokość użytkową schodów zewnętrznych do budynku, która nie powinna
być mniejsza niż 1,2 m ani też mniejsza niż szerokość użytkowa biegu
schodowego w budynku przyjęta zgodnie z wymaganiami określonymi w tabeli nr
11.

Analizując treść obowiązujących "warunków technicznych" w części
dotyczącej wymagań ewakuacyjnych, można stwierdzić, że stosowanie schodów
zewnętrznych jest dopuszczalne w tych przypadkach, kiedy jako drugą drogę
ewakuacji można wykorzystać drabinę ewakuacyjnąW budynku PM, w którym jest wymagana druga droga ewakuacyjna dla ludzi z wyższej kondygnacji, , jeżeli liczba osób przebywających jednocześnie na wyższej kondygnacji nie przekracza 50, a w budynku z pomieszczeniem zagrożonym wybuchem - 15. Nie dotyczy to zakładów pracy chronionej.. Schody zewnętrzne mogą też być wykorzystane do ewakuacji we
wszystkich budynkach, w których nie wymaga się klatek schodowych obudowanych
i zamykanych drzwiami, tzn. w budynkach:


niskich, nie zawierających strefy pożarowej ZL II ani strefy pożarowej
PM o gęstości obciążenia ogniowego powyżej 500 MJ/m2 lub pomieszczenia zagrożonego wybuchem,

w budynkach średniowysokich nie zawierających strefy pożarowej ZL I, ZL
II, ZL III i ZL V ani strefy PM o gęstości obciążenia ogniowego powyżej 500
MJ/m2 lub pomieszczenia zagrożonego
wybuchem.


W przypadku budynków istniejących niewymienionych powyżej, a poddawanych
przebudowie, nadbudowie lub zmianie sposobu użytkowania, schody zewnętrzne
mogą być stosowane w niektórych sytuacjach jako rozwiązanie zamienne w trybie
ż2 ust. 227 "warunków technicznych". Nie powinno to jednak dotyczyć
budynków ze strefami pożarowymi ZL I i ZL II, a także zawierających
pomieszczenie zagrożone wybuchem.

Aby schody zewnętrzne stanowiły bezpieczną drogę ewakuacji, w każdym
przypadku powinny być spełnione wymagania, zapewniające ochronę przed ogniem
i dymem, a jednocześnie przed wpływami czynników atmosferycznych, takich jak
śnieg i mróz. Zakres tych wymagań powinien wynikać z zasad wiedzy
technicznej. Można do tego celu wykorzystać np. cyt. wcześniej przepisy
brytyjskie (Approved Dokument B - Life Safety. 2000 Edition), które zawierają
następujące warunki:


schody zewnętrzne mogą być stosowane tylko w tych budynkach, gdzie jest
co najmniej jedna wewnętrzna pionowa droga ewakuacji, obsługująca każde
piętro,

schody zewnętrzne nie mogą być wykorzystane do ewakuacji ludzi z
budynków, w których mogą przebywać duże grupy ludzi, nie będących ich
stałymi użytkownikami,

w budynkach administracyjnych schody zewnętrzne mogą być wykorzystane
tylko do ewakuacji personelu,

osoby opuszczające budynek schodami zewnętrznymi nie mogą być narażone
na oddziaływanie wysokiej temperatury podczas pożaru; w związku z tym
ściany budynku wokół schodów w obrysie do 1,80 m powinny posiadać klasę
odporności ogniowej co najmniej REI 30 (wydaje się celowe przyjęcie przez
analogię z polskimi "warunkami technicznymi" klasy odporności ogniowej REI
60); dopuszczalne jest zredukowanie "pasa ochronnego" do 1,10 m, ale tylko
na najwyższym poziomie schodów, o ile nie są to schody prowadzące z piwnic
na poziom terenu; klasa odporności ogniowej dotyczy także wszystkich
otworów (drzwi, okna) znajdujących się w "pasie ochronnym", za wyjątkiem
przypadków, gdzie zapewniono możliwość wyboru innego kierunku wyjścia,
pozwalając w ten sposób uniknąć narażania się na negatywne efekty pożaru w
przyległym budynku,

wszystkie drzwi prowadzące na schody zewnętrzne powinny posiadać klasę
odporności ogniowej co najmniej EI 30 i być wyposażone w samozamykacze; nie
dotyczy to pierwszych drzwi prowadzących na najwyższy poziom schodów, ale
pod warunkiem, że istnieje tam tylko jedno wyjście na schody
zewnętrzne,

od poziomu +6,0 m powyżej poziomu terenu schody zewnętrzne powinny być
zabezpieczone przed wpływem czynników atmosferycznych, przy czym nie jest
konieczne zastosowanie pełnej obudowy schodów; sposób zabezpieczenia
powinien zależeć od lokalizacji schodów i ewentualnej ochrony przez
elementy budynku.


Przytoczone wymagania pokazano na rysunku nr 42.

Rysunek 42. Schody zewnętrzne - wymagania wg
przepisów brytyjskich







Dojścia ewakuacyjne

Dojście ewakuacyjne jest to droga,
jaką musi przebyć człowiek od wyjścia z pomieszczenia na drogę ewakuacyjną,
do wyjścia do innej strefy pożarowej lub na zewnątrz budynku, a więc do
miejsca bezpiecznego, gdzie nie będzie on narażony na możliwość oddziaływania
pożaru (ognia, dymu).

Rysunek 43. Dojścia ewakuacyjne




























Za miejsce bezpieczne uznawana jest też odpowiednio obudowana klatka
schodowa, zabezpieczona przed zadymieniem i zamknięta drzwiami EI 30, zgodnie
z wymaganiami zawartymi w ż256 ust. 2 "warunków technicznych"28.

Rysunek 44. Klatka schodowa, wejście do której jest równoważne wejściu do innej strefy pożarowej.



a) układ tradycyjny


b) klatka z bezpośrednim dostępem do pomieszczeń










Dotyczy to także klatki schodowej w budynku niskim i średniowysokim, w
którym drzwi wyjściowe z pomieszczeń prowadzą bezpośrednio na jej spoczniki,
o ile klatkę tę wyposażono w urządzenia zapewniające jej oddymianie, a
jednocześnie zastosowano wszystkie drzwi o klasie odporności ogniowej EI 30,
wyposażone w urządzenia samozamykające. Jeżeli w przestrzeni tej klatki
znajduje się dźwig, to obowiązują te same warunki w zakresie wydzielenia i
zapewnienia oddymiania dla szybu dźwigowego.

W budynkach mieszkalnych wysokich i wysokościowych miejscem bezpiecznym
jest także klatka schodowa zamykana drzwiami dymoszczelnymi, pod warunkiem że
każde mieszkanie lub pomieszczenie jest oddzielone od poziomej drogi
komunikacyjnej drzwiami EI 30 i klatka jest wyposażona w urządzenia
zapobiegające zadymieniu lub w samoczynne urządzenia oddymiające uruchamiane
za pomocą systemu wykrywania dymu.

Wyjście z klatki schodowej uznanej za miejsce bezpieczne, spełniającej
wymagania zawarte w ż256 ust. 2 "warunków technicznych", powinno prowadzić na
zewnątrz budynku, bezpośrednio lub poziomymi drogami komunikacji ogólnej,
których obudowa odpowiada wymaganiom stawianym ścianom i stropom
stanowiącym obudowę klatki schodowej29, a otwory w obudowie mają zamknięcia o klasie odporności
ogniowej co najmniej EI 30.

Poprzednio, za koniec dojścia ewakuacyjnego uznawano, poza wyjściem na
zewnątrz budynku, także i drzwi (nawet zwykłe) klatki schodowej lub pochylni,
a w przypadku klatek nieobudowanych - krawędź najbliższego stopnia
schodów.

Długość dojścia ewakuacyjnego mierzy się wzdłuż osi drogi ewakuacyjnej. W
przypadku zakończenia dojścia ewakuacyjnego przedsionkiem przeciwpożarowym,
długość tę mierzy się do pierwszych drzwi tego przedsionka.

Dopuszczalną długość drogi od wyjścia z klatki schodowej, spełniającej
omówione wyżej warunki miejsca bezpiecznego, do wyjścia na zewnątrz budynku,
określa się zgodnie z ogólnymi zasadami, traktując tę klatkę analogicznie jak
pierwsze opuszczane pomieszczenie. Jeśli dojście ewakuacyjne zakończone jest
wiatrołapem, długość tego dojścia mierzy się do jego drzwi zewnętrznych
(pismo KGPSP z dnia 19.03.2003, znak BZ-IV-0262/37/2003).

Modyfikacja definicji dojścia ewakuacyjnego oznacza, że w budynku z
klatkami schodowymi niezamykanymi drzwiami lub zamykanymi drzwiami bez
odporności ogniowej EI 30, długość dojścia należy mierzyć wzdłuż biegu
schodów aż do wyjścia na zewnątrz budynku.

Należy zauważyć, że w obrębie klatki schodowej wydzielonej zgodnie z
przytoczonymi wcześniej wymaganiami zawartymi w ż256 ust. 2 "warunków
technicznych", nie zachodzi konieczność określania długości dojścia
ewakuacyjnego, jakkolwiek obowiązuje spełnienie wymogu, dotyczącego
dopuszczalnej długości drogi od wyjścia z klatki schodowej do wyjścia na
zewnątrz budynku30.





Dopuszczalne długości dojść ewakuacyjnych w strefach pożarowych określa
tabela nr 13. Wymaganie to nie dotyczy budynków i pomieszczeń przeznaczonych
do zakwaterowania osób osadzonych.

Tabela 13. Dopuszczalne długości dojść ewakuacyjnych
w strefach pożarowych



Rodzaj strefy pożarowej

Długość dojścia (m)



Przy jednym dojściu

Przy co najmniej 2 dojściach



1

2

3



Z pomieszczeniem zagrożonym
wybuchem

10

40



PM o gęstości obciążenia ogniowego
Q > 500 MJ/m2 bez pomieszczenia
zagrożonego wybuchem

30*

60



PM o gęstości obciążenia ogniowego
Q ≤ 500 MJ/m2 bez pomieszczenia
zagrożonego wybuchem

60*

100



ZL I, II i V

10

40



ZL III

30*

60



ZL IV

60*

100



Oznaczenia w tabeli:

* W tym nie więcej niż 20 m
na poziomej drodze ewakuacyjnej.



Wskazana w tabeli dopuszczalna długość dojścia ewakuacyjnego przy co
najmniej 2 dojściach dotyczy dojścia najkrótszego. Drugie dojście powinno
mieć długość nie większą niż podwojona dopuszczalna długość dojścia
najkrótszego. Oba dojścia na żadnym odcinku nie powinny się pokrywać ani
krzyżować.





Długości dojść ewakuacyjnych, o
których mowa w tabeli nr 13, mogą być powiększone pod warunkiem ochrony:


strefy pożarowej stałymi urządzeniami gaśniczymi wodnymi - o 50%,

drogi ewakuacyjnej samoczynnymi urządzeniami oddymiającymi
uruchamianymi za pomocą systemu wykrywania dymu - o 50%.


Przy jednoczesnym stosowaniu tych urządzeń długość dojścia może być
powiększona o 100%.

Podobnie jak przy zwiększaniu długości przejścia ewakuacyjnego, zwraca się
uwagę, że możliwość ta dotyczy jedynie sytuacji, kiedy cała strefa pożarowa
jest chroniona urządzeniem gaśniczym - poprzednio było to dopuszczone, jeżeli
zastosowano urządzenia tryskaczowe na danej kondygnacji, ponadto istniała
możliwość powiększenia aż o 100%.

Z kolei powiększenie długości dojścia ewakuacyjnego poprzez zastosowanie
ochrony dróg ewakuacyjnych urządzeniami oddymiającymi możliwe jest tylko
wówczas, kiedy są one uruchamiane poprzez system wykrywania dymu - poprzednio
wystarczał w praktyce dowolny sposób ochrony drogi ewakuacyjnej przed
zadymieniem. Wspomniany system wykrywania dymu powinien obejmować całą strefę
pożarową, obsługiwaną przez daną klatkę schodową.

Jedynie w przypadku klatek schodowych stanowiących odrębną strefę pożarową
lub uznawanych za miejsce bezpieczne ze względu na spełnianie wymagań ż256
ust. 2 "warunków technicznych", przestrzeń chroniona przez system wykrywania
dymu może być ograniczona do samej klatki schodowej, co jest zgodne z Polską
Normą31.





Obecnie dopuszcza się przeprowadzenie drogi ewakuacyjnej do wyjścia na
zewnątrz budynku z klatki schodowej oraz z poziomych dróg komunikacji ogólnej
przez hol, mogący spełniać także funkcje uzupełniające do funkcji
wynikających z przeznaczenia budynku, takie jak: recepcyjna, ochrony budynku,
drobnej sprzedaży, pod warunkiem że:


przez jeden hol możliwe jest przeprowadzenie drogi ewakuacyjnej tylko z
jednej klatki schodowej, przy czym ograniczenie to nie odnosi się do klatek
schodowych z odrębnym, nieprowadzącym przez ten hol, wyjściem
ewakuacyjnym,

hol nie znajduje się w strefie pożarowej PM o gęstości obciążenia
ogniowego powyżej 500 MJ/m2 ani też
zawierającej pomieszczenie zagrożone wybuchem,

hol jest oddzielony od poziomych dróg komunikacji ogólnej, tak jak jest
to wymagane dla klatki schodowej, o której mowa w pkt 1,

wolna szerokość drogi ewakuacyjnej jest co najmniej o 50% większa od
szerokości poziomej drogi ewakuacyjnej w budynku, prowadzącej do tego
wyjścia, określonej zgodnie z ż242 ust. 132, dla kondygnacji budynku o największej liczbie
przewidywanych osób, znajdujących się tam jednocześnie,

wysokość holu w miejscu, w którym przebiega droga ewakuacyjna, jest nie
mniejsza niż 3,3 m,

szerokość drzwi wyjściowych na zewnątrz budynku jest większa o 50% od
minimalnej szerokości drzwi wyjściowych określonej zgodnie z ż239 ust.
433.






Dźwig do potrzeb ekip ratowniczych

W budynkach wysokościowych (WW) i wysokich (W) ZL I, ZL II, ZL III i ZL V
mających kondygnację użytkową na wysokości powyżej 25 m przynajmniej jeden
dźwig w każdej strefie pożarowej powinien być przystosowany do potrzeb ekip
ratowniczych. Dźwig taki powinien mieć nośność co najmniej 1000 kg i kabinę o
wymiarach poziomych nie mniejszych niż 1,1x2,1 m.





Spocznik przed wejściem do dźwigu powinien być dostępny z przedsionka
przeciwpożarowego klatki schodowej. Dopuszcza się przystosowanie do potrzeb
ekip ratowniczych dźwigu, który nie spełnia takiego wymagania, jeżeli hol, w
którym on się znajduje, jest zamykany w razie pożaru drzwiami o klasie
odporności ogniowej co najmniej EI 60.





Ściany i stropy szybu dźwigu dla ekip ratowniczych powinny mieć klasę
odporności ogniowej wymaganą jak dla stropów budynku, zgodnie z ż216
"warunków technicznych".





Drzwi do dźwigu dla ekip ratowniczych powinny mieć klasę odporności
ogniowej (EI) nie mniejszą niż połowa wymaganej klasy odporności ogniowej dla
ścian i stropów szybu. Wymaganie to nie dotyczy dźwigu dostępnego przez
przedsionek przeciwpożarowy.





Szyb dźwigu dla ekip ratowniczych powinien być wyposażony w urządzenia
zapobiegające zadymieniu lub służące do usuwania dymu. Z zasad wiedzy
technicznej wynika, że preferowane są w tym wypadku rozwiązania zapobiegające
zadymieniu szybu dźwigu.

Rysunek 45. Dźwig dla ekip ratowniczych







Dodatkowe funkcje dla dźwigów dla ekip ratowniczych, jak również
sterowanie dźwigami w przypadku wykrycia w budynku pożaru, częściowo regulują
zasady wiedzy technicznej określone w projekcie PN-EN 81.1. Przepisy
bezpieczeństwa dotyczące konstrukcji i instalowania dźwigów osobowych i
towarowych oraz dźwigów towarowych małych. Część 1: Dźwigi elektryczne
(PKNMiJ, wydanie 1992 r.).





Zabezpieczenie przed zadymieniem dróg
ewakuacyjnych

W przypadkach, kiedy klatki
schodowe powinny być obudowane i oddzielone co najmniej drzwiami od poziomych
dróg komunikacji ogólnej oraz pomieszczeń (ż245 i 246 "warunków
technicznych"), należy wyposażać je w urządzenia zabezpieczające przed
zadymieniem ich przestrzeni. W zależności od rodzaju budynku mogą to być
urządzenia zapobiegające zadymieniu lub służące do usuwania dymu.

Ten sam wymóg dotyczy klatek schodowych, do których wejście powinno być
równoważne wyjściu do innej strefy pożarowej (ż256).

Chociaż "warunki techniczne" nie zawierają takiego wymagania, z zasad
wiedzy technicznej wynika, że w budynku wyposażonym w system sygnalizacji
pożarowej (zwłaszcza w system wykrywania dymu) urządzenia zapobiegające
zadymieniu lub służące do usuwania dymu, powinny być uruchamiane przez
centralę systemu sygnalizacji pożarowej.

W przypadku zastosowania do zabezpieczenia klatek schodowych przed
zadymieniem Polskiej Normy PN-B-02877-4:2001 "Ochrona przeciwpożarowa
budynków. Instalacje grawitacyjne do odprowadzania dymu i ciepła. Zasady
projektowania", należy wziąć pod uwagę poniższe wymagania.

Powierzchnia czynna klap dymowych na klatce schodowej budynków niskich i
średniowysokich powinna wynosić co najmniej 5% powierzchni rzutu poziomego
podłogi tej klatki schodowej, przy czym powierzchnia jednego otworu pod klapę
dymową nie może być mniejsza niż 1,0 m2. W
przypadku budynku wysokiego odpowiednio - 7,5% i 1,5 m2.

Do ustalenia powierzchni rzutu poziomego podłogi klatki schodowej należy
brać pod uwagę powierzchnię rzutu poziomego spoczników międzypiętrowych i
biegów, oraz wydzielonych części (spoczników) kondygnacji łączących się z tą
klatką schodową, uwzględniając w obliczeniach największą powierzchnię. (Na
podstawie pisma KGPSP z dnia 24 czerwca 2004, znak
BZ-IV-0262/72/2004)

Wymagana powierzchnia czynna klap dymowych w szybach dźwigów powinna
wynosić co najmniej 2,5 % powierzchni rzutu poziomego podłogi szybu
dźwigowego. Powierzchnia jednego otworu pod klapę dymową nie może być
mniejsza niż 0,5 m2.

W celu zapewnienia prawidłowego spełniania swej funkcji przez klapy
dymowe, należy przewidzieć odpowiednią liczbę otworów do dopływu powietrza
uzupełniającego, umiejscowionych w dolnych częściach chronionej przestrzeni.
Geometryczna powierzchnia tych otworów powinna być większa o co najmniej 30%
od sumy powierzchni wszystkich klap dymowych.

Zgodnie z ustaleniami pkt 7 cyt. normy, klapy dymowe na klatkach
schodowych i w szybach dźwigów powinny być wyposażone w urządzenia do
uruchamiania zarówno automatycznego, jak i ręcznego. Dotyczy to także
urządzeń zapewniających dopływ powietrza uzupełniającego.

Uruchamiania automatycznego powinna dokonywać instalacja sygnalizacji
pożarowej, przy czym za wyjątkiem budynków niskich, wykrywanie dymu powinno
być zapewnione dla każdego miejsca klatki schodowej (na każdej kondygnacji),
gdyż jak wynika z zasad wiedzy technicznej, wykrywanie dymu jedynie w pobliżu
klapy dymowej byłoby nieskuteczne (nadmiernie opóźnione), wskutek opadania
dymu, w wyniku jego schłodzenia w początkowej fazie przenikania dymu do
klatki schodowej.

Miejsca instalowania przycisków do ręcznego uruchamiania klap dymowych na
klatkach schodowych należy przewidywać przy wejściu do budynku i na
najwyższej kondygnacji oraz na co trzeciej kondygnacji, a w szybach dźwigów
na najniższej i najwyższej kondygnacji nadziemnej.

Przytoczona Polska Norma dotyczy klap dymowych, zabudowywanych w dachach
budynków, w praktyce zdarzają się jednak przypadki oddymiania poprzez otwory
w ścianach zewnętrznych. Zasady projektowania takich rozwiązań określono m.
in. w Normie DIN34. Należy zwrócić uwagę na konieczność uwzględnienia
aerodynamicznego współczynnika przepływu dla różnego typu otworów. Według
załącznika C przedmiotowej normy przyjmuje on wartości określone w tabeli nr
14.

Tabela 14. Aerodynamiczny współczynnik przepływu



Rodzaj otworu

Kąt otwarcia

Współczynnik przepływu



1

2

3



Powierzchnia całkowicie otwarta

 

0,65



Żaluzje

90�

0,65



Skrzydła rozwierane lub uchylne

≥ 60�

0,5



Skrzydła rozwierane lub uchylne

≥ 45�

0,4



Skrzydła rozwierane lub uchylne

≥ 30�

0,3







W korytarzach stanowiących drogę
ewakuacyjną w strefach pożarowych ZL dłuższych niż 50 m, powinny być
zastosowane rozwiązania techniczno-budowlane zabezpieczające przed
zadymieniem, o ile korytarze te nie zostały podzielone na mniejsze odcinki za
pomocą odpowiednich przegród dymoszczelnych35.





Rozwiązania techniczno-budowlane
zabezpieczające przed zadymieniem poziomych dróg ewakuacyjnych należy także
stosować w:


budynku wysokim (W) i wysokościowym (WW), w strefach pożarowych innych
niż ZL IV,

krytym ciągu pieszym (pasażu), do którego przylegają lokale handlowe i
usługowe,

przekrytym dziedzińcu wewnętrznym, przy czym w tym wypadku wymagane
jest zabezpieczenie wszystkich dróg ewakuacyjnych, nie tylko
poziomych.


Tego typu formy architektoniczne stosowane są coraz powszechniej.
Obowiązujące przepisy, poza ogólnym wymaganiem określonym powyżej, nie
zawierają żadnych uregulowań w tym zakresie. Dlatego też, projektując taki
obiekt, bezwzględnie konieczne jest stosowanie zasad wiedzy technicznej.
Niezbędne informacje i wymagania można znaleźć m.in. w standardach
amerykańskich (NFPA 92B - Guide for Smoke Management Systems In Malls, Atria
and Large Areas. 2000 Edition) oraz brytyjskich (BS 5588 part 7:1997. Code of
practice for the incorporation of atria in buildings.).

Do symulacji rozprzestrzeniania się dymu w czasie pożarów w obiektach z
pasażami i atriami, z uwzględnieniem także wpływu tryskaczy, coraz szerzej
wykorzystuje się programy komputerowe.





W podziemnej kondygnacji budynku, w
której znajduje się pomieszczenie przeznaczone dla ponad 100 osób oraz
budowli podziemnej z takim pomieszczeniem należy zastosować rozwiązania
techniczno-budowlane zapewniające usuwanie dymu z tego pomieszczenia i z dróg
ewakuacyjnych.





W garażu zamkniętym, w strefie pożarowej przekraczającej 1500 m2, należy stosować samoczynne urządzenia
oddymiające.

Rysunek 48. Samoczynne urządzenia
oddymiające w garażu zamkniętym