Materiały przydatne do ćwiczeń z makroekonomii:
Ważne hasła: Rzadkość oraz Alokacja dóbr
Trzy pytania ekonomistów:
1. Co ? (produkować)
2. Jak ? (produkować aby się opłacało)
3. Jak dzielić ? (efekty produkcji)
oraz dodatkowe  kto dokonuje wyborów ?
Zasoby czynników wytwórczych:
1. Ziemia  obszar pow. ziemi + to, co w naturze potrzebne do produkcji
2. Praca  każda sensowna ludzka działalność wykorzystywana w procesie produkcji
3. Kapitał  dobra powstałe w wyniku procesu produkcyjnego (finansowy i rzeczowy)
4. Technologia  wiedza, jak najkorzystniej łączyć trzy powyższe zasoby
Model ekonomiczny: uproszczone przedstawienie fragmentu rzeczywistości gospodarczej, często zakłada, że nie
analizowane czynniki nie mają wpływu na analizowaną rzeczywistość.
Krzywa możliwości produkcyjnych  graficzne przedstawienie różnych
kombinacji produkcji
założenie: wszystkie zasoby wykorzystane w pełni.
dobra trwałe
MST  Malejąca Stopa Transformacji  z jakiej części dobra X trzeba zrezygnować, by zwiększyć produkcję Y
o 1 jednostkę.
Na krzywej wklęsłej względem środka układu współrzędnych MST jest ROSN
CA
Y Y Y
X X X
MST rosnąca MST malejąca MST stała
Koszt Alternatywny  wartość najbardziej cennej niewykorzystanej alternatywy.
Żywność 0 20 30 40 60
Dobra trwałe 50 48 42 30 0
Koszt Alternatywny 0 2 6 12 30
Zwiększ prod. żywności z 40 do 60 a prod. dóbr trwałych spadnie z 30 do 0. Koszt alternatywny = 30
Zwiększ prod. żywności z 20 do 30 a prod. dóbr trwałych spadnie z 48 do 42. Koszt alternatywny = 6
Zwiększ prod. żywności z 20 do 60 a prod. dóbr trwałych spadnie z 48 do 0. Koszt alternatywny = 48
1
ż
ywno
ść
Popyt i podaż
Pr  cena równowagi
S (podaż)
D
S
Qr  ilość równowagi
D (popyt)
E  punkt równowagi
E
Pr
Jeśli cena zostanie ustalona na poziomie wyższym niż
Pr  popyt spadnie, podaż wzrośnie
ilość ilość Qr
ilość
Przykład obliczeń przy założeniach, że funkcje popytu i podaży kształtują się następująco:
Popyt D = 200  50P czyli QD = 200  50P
Podaż S = 60 + 40P czyli QS = 60 + 40P
Aby uzyskać punkt równowagi D i S muszą być równe, czyli powstaje równanie:
D = S czyli 200  50P = 60 + 40P czyli 200-60 = 40P + 50P czyli 140 = 90P a więc:
cena równowagi Pr = 140 / 90P co w przybliżeniu daje 1,55 (naprawdę 1,555556)
Sprawdzenie:
i teraz obliczamy ilość Qr dla popytu QD = 200  50P = 200  (50 * 1,555556) = 122,222
a także obliczamy ilość Qr dla podaży QS = 60 + 40P = 60 + (40 * 1,555556) = 122,222
Z tego widać, że Pr = 1,55 a Qr = 122,22
Co będzie, jeśli P ustalimy na innym poziomie? Na przykład P = 1 wtedy:
QD = 200  50P = 200  (50 * 1) = 150
QS = 60 + 40P = 60 + (40 * 1) = 100
Popyt (D) jest większy od podaży (S) bo cena jest niższa od ceny równowagi
Jaka musi być cena P aby podaż S wyniosła 200 ?
QS = 60 + 40P czyli 200 = 60 + 40P czyli 140 = 40P a więc:
P = 140 / 40 co daje 3,5 czyli przy cenie P=3,5 podaż wyniesie 200
Sprawdzenie: QS = 60 + 40P = 60 + (40 * 3,5) = 200
Popyt zagregowany i podaż zagregowana
Popyt zagregowany jest to suma, którą gospodarstwa domowe, przedsiębiorstwa i rząd planują wydać na dobra i
usługi przy różnym poziomie cen.
Podaż zagregowana obejmuje ogólną produkcją dóbr i usług wytworzonych w gospodarce przy różnym poziomie
cen.
AS AS
E
P1
AD AD
AS  podaż zagregowana
AD  popyt zagregowane
Y1 E  punkt równowagi
Dochód narodowy
Dochód narodowy
Dochód narodowy
graf. model równowagi:
Krzywa podaży
popyt zagregowany
AD = AS
zagregowanej
2
cena
cena
cena
Ogólny poziom cen
Ogólny poziom cen
Ogólny poziom cen
Elastyczność cenowa:
Elastyczność cenowa popytu (EC) określa w przybliżeniu, o ile procent zmniejszy się popyt na dane dobro, gdy
jego cena wzrośnie o 1%
EC <  1 elastyczny cenowo
P d Q
Q  ilość popytu
E = EC = 1 neutralny cenowo
C
*
P - cena
Q d P
 1 < EC < 0 nieelastyczny cenowo
Inny sposób liczenia:
EDP > 1 konsumenci wrażliwi na zmianę cen
D% Q (popyt) zmiana Q w %
czyli
E =
EDP = 1 neutralny
DP
D% P (cena) zmiana P w %
EDP < 1 niewielkie reakcje na zmiany - NIEELASTYCZNY
Policzmy elastyczność cenową.
Przy P1 = 10 sprzedaż Q1 wyniosła 100 sztuk
Przy P2 = 8 sprzedaż Q2 wyniosła 150 sztuk
(Q1-Q2)/(0,5*(Q1+Q2)) (100-150)/(0,5*(100+150))
% zmiana popytu
czyli podzielone przez podzielone przez 1,8
% zmiana ceny
(P1-P2)/(0,5*(P1+P2)) (10-8)/(0,5*(10+8))
Konsumenci ELASTYCZNI, czyli wrażliwi na cenę. Obniżka ceny opłaca się  więcej kupują.
(Q1-Q2)/(0,5*(Q1+Q2)) / (P1-P2)/(0,5*(P1+P2))
(100-150)/(0,5*(100+150)) / (10-8)/(0,5*(10+8)) = 1,8
Przykład drugi:
Przy P1 = 10 sprzedaż Q1 wyniosła 100 sztuk
Przy P2 = 8 sprzedaż Q2 wyniosła 110 sztuk
(Q1-Q2)/(0,5*(Q1+Q2)) (100-110)/(0,5*(100+110))
% zmiana popytu
czyli podzielone przez podzielone przez 0,43
% zmiana ceny
(P1-P2)/(0,5*(P1+P2)) (10-8)/(0,5*(10+8))
Konsumenci NIEELASTYCZNI, niewielka reakcja na zmianę  duża zmiana ceny nie powoduje takiej samej lub
większej zmiany popytu.
3
PNB  Produkt Narodowy Brutto (ang. GNP)  łączna wartość pieniężna dóbr i usług wytwarzanych każdego
roku w danym kraju.
PNB nominalny: jest mierzony w cenach bieżących, to jest takich, jakie istniały w okresie wytwarzania dóbr i
usług wchodzących w skład PNB.
PNB realny: jest mierzony w cenach stałych (z roku bazowego); odpowiada nominalnemu PNB skorygowanemu o
wskaz
nik inflacji.
Metoda wydatkowa: łączna wartość pieniężna produktów i usług finalnych w roku
C  wydatki konsumpcyjne; I  wydatki na inwestycje
Metoda wydatkowa PNB= C + I + G + Ex netto
G  wydatki rządowe; Ex netto  eksport netto
Metoda dochodowa: suma dochodów czynników wytwórczych (płace, procent z kapitału, renty z ziemi, zyski)
będących jednocześnie kosztem wytworzenia dóbr końcowych
Metoda wydatkowa Metoda dochodowa
Osobiste wydatki konsumpcyjne Wynagrodzenia
" Dobra trwałe
Dochody właścicieli firm
" Dobra bieżącej konsumpcji
Dochody osobiste z rent
Prywatne inwestycje brutto
" Inwestycje w majątek trwały
" Zmiany poziomu zapasów Zyski z przedsiębiorstw
Wydatki rządowe Dochody z oprocentowania netto
Niedochodowe pozycje pośrednich kosztów
Eksport netto " Podatki pośrednie
" amortyzacje
Pozostałe mierniki produkcji narodowej:
PG  Produkcja Globalna  wartość produkcji dóbr i usług w ciągu roku w przedsiębiorstwach (UWAGA:
niekoniecznie finalnych !!!)
PKB  Produkt Krajowy Brutto  produkcja wytworzona przez czynniki zlokalizowane na terytorium danego
kraju, niezależnie od tego, kto jest właścicielem.
PNB  Produkt Narodowy Brutto (ujęcie dochodowe)  miernik całkowitych dochodów osiąganych przez
obywateli danego kraju, powiększony o dochody netto z tytułu własności za granicą.
PNN  Produkt Narodowy Netto  Jest mniejszy od PNB o wartość amortyzacji [PNN = PNB minus amortyzacja]
DNCW  Dochód Narodowy Czynników Wytwórczych  [DNCW = PNN minus VAT]
DO  Dochody Osobiste  część Dochodu Narodowego, która wypłacana jest do rąk poszczególnych jednostek.
[DO = DNCW minus nie rozdzielone zyski przedsiębiorstw, minus podatek dochodowy od przedsiębiorstw, plus
transfery rządowe]
DDO  Dyspozycyjne Dochody Osobiste  inaczej Dyspozycyjne Dochody Ludności
[DDO = DO minus podatek dochodowy od osób fizycznych]
4
Inflacja: - jest to wzrost ogólnego poziomu cen w pewnym okresie
Indeks Laspeyresa:
prezentuje zmiany wartości (cen) reprezentatywnego koszyka dóbr i usług, pochodzących z roku bazowego T0.
Wykorzystywany do obliczania indeksu cen konsumpcyjnych.
qi0  ilość i-tego towaru z roku bazowego
suma (q * p )
i0 i1
I = pi1  cena i-tego towaru z roku badanego
L
suma (q * p )
i0 i0 pi0  cena i-tego towaru z roku bazowego
Indeks Paaschego:
prezentuje zmiany (wartości) cen reprezentatywnego koszyka dóbr i usług, pochodzącego z roku objętego
badaniem T1. Wykorzystywany do obliczania deflatora PNB
qi1  ilość i-tego towaru z roku badanego
suma (q * p )
i1 i1
I = pi1  cena i-tego towaru z roku badanego
P
suma (q * p )
i1 i0 pi0  cena i-tego towaru z roku bazowego
Uwaga, indeksy możemy liczyć także dla lat, w których podane są wyłącznie ceny, na przykład wartości koszyka
dóbr, indeksy cen dóbr konsumpcyjnych czy inne takie. Pomijamy wtedy w obliczeniach  q i liczymy tylko pi1 /
pi2. Ważne jest jednak, jakiego indeksu mamy użyć - czasem może być podane w zadaniu  używając indeksu
Laspeyresa lub mogą być podane liczby w cenach z różnych lat. Dla przykładu, w treści zadania mamy
wymienione:
A. Wartość koszyka dóbr z roku 1991 = 160 w cenach z 1990
B. oraz 210 w cenach z 1991 roku
C. Wartość koszyka dóbr z 1990 = 150 w cenach z z 1990
D. oraz 200 w cenach z 1991 roku
W zależności od tego jakiego indeksu mamy użyć, wybierzemy:
Indeks Laspeyresa: C i D  bo to koszyk z 1990 roku (qi0) w tym C = pi0 oraz D = pi1
Indeks Paaschego: A i B  bo to koszyk z 1991 roku (qi1) w tym A = pi0 oraz B = pi1
Jeśli zaś dostaniemy takie zadanie: oblicz indeks cen dla koszyka z roku 1990  wartość w cenach z
1990=cośtam, a w cenach z 1991=cośtam, to użyjemy indeksu Laspeyersa (bo 1990 to rok 0)
Jeśli zaś będziemy mieli zadanie: oblicz indeks cen dla koszyka z roku 1991  wartość w cenach z 1990=cośtam,
a w cenach z 1991=cośtam, to użyjemy indeksu Paaschego (bo 1991 to rok 1)
Deflator: korekta o poziom inflacji.
Na przykład:
1980 PNB 20 000
1981 PNB 22 000
inflacja 10% deflator 1,1
1981 PNB REALNY = 22 000 / 1,1 = 20 000
inflacja 10% deflator 1,1
inflacja 8% deflator 1,08
Jak obliczyć inflację i deflator?
Założenia:
Indeks cen konsumpcyjnych w 1 roku = 170,5
Indeks cen konsumpcyjnych w 2 roku = 181,5
Indeks cen konsumpcyjnych w 3 roku = 195,4
Indeks cen konsumpcyjnych w 4 roku = 217,4
Obliczamy dla kolejnych lat inflację wg wzoru:
((obliczany{2} / bazowy{1} ) * 100%) - 100% lub ujmując to prościej ((obliczany/bazowy)*100)-100
5
rok 2 ((181,5/170,5)*100)-100 = 6,45 inflacja wyniosła 6,45 % deflator = 1, 0645
rok 3 ((195,4/181,5)*100)-100 = 7,658 inflacja wyniosła 7,66 % deflator = 1, 0766
rok 4 ((217,4/195,4)*100)-100 = 11,259 inflacja wyniosła 11,26 % deflator = 1, 1126
UWAGA!!! W ten sposób policzymy tylko deflator (podobnie jak inflację) dla kolejnych lat  w stosunku do roku
poprzedniego (wtedy rok poprzedni jest rokiem  bazowym )
Jeśli liczymy deflator w skali wieloletniej, stosunku do roku 1 jako  bazowego , to opieramy się na poprzednich
wyliczeniach, ale dodatkowo mnożymy kolejne deflatory:
rok 1 - bazowy
rok 2 inflacja 6,45 % deflator w stosunku do roku bazowego = 1, 0645
rok 3 inflacja 7,66 % deflator w stosunku do roku bazowego = 1, 0766 * 1, 0645 = 1,14604
rok 4 inflacja 11,26 % deflator w stosunku do roku bazowego = 1, 1126 * 1, 0766 * 1, 0645 = 1,2751
Taki deflator, policzony dla kilku lat pozwoli nam na  urealnienie PNB w stosunku do roku bazowego
Przykład:
rok PNB nominalny inflacja deflator PNB realny
1990 2 000 000 - - 2 000 000
1998 2 400 000 11,6 % 1,116 2 400 000 / 1,116 = 2 150 537,6
Przykład 2, wieloletni:
rok PNB nom. inflacja deflator PNB realny w stosunku do roku 1970
1970 2 000 000 10% - 2 000 000
1971 2 200 000 8% 1,08 2200000/1,08 = 2 037 037
1972 2 400 000 6% 1,06*1,08 2400000/(1,08*1,06) = 2 096 436
1973 2 600 000 6,5% 1,065*1,06*1,08 2600000/(1,08*1,06*1,065) = 2 132 525
Ćwiczenia z obliczania wartości przydatnych do obliczania PNB i innych takich
Zadanie 1
Rolnik wyprodukował pszenicę, sprzedał ją za 100
Młynarz przerobił ją na mąkę i sprzedał za 200
Piekarz zrobił pieczywo i sprzedał za 300
Oblicz:
Zużycie pośrednie 300
Wartość dodaną 300
Produkcję globalną 600
Wartość dóbr pośrednich 100+200=300
Wartość dobra finalnego 300
wartość cena
cena zakupu wypracowana sprzedaży
rolnik pszenica 100 100 dobro pośrednie
młynarz mąka 100 100 200 dobro pośrednie
piekarz pieczywo 200 100 300 dobro finalne
RAZEM 300 300 600
Pytanie: które wartości były by brane pod uwagę przy obliczaniu PNB?
6
warto
ść
dodana
zu
ż
ycie po
ś
rednie
produkcja globalna
m. dochodowa  wartość dodana
m. wydatkowa  dobro finalne
Zadanie 2
Co się zmieni w stosunku do zadania 1, jeśli rolnik połowę pszenicy sprzeda za granicę?
wartość cena
cena zakupu wypracowana sprzedaży
50 eksport netto - produkt finalny
rolnik pszenica 100 50 dobro pośrednie
młynarz mąka 50 50 100 dobro pośrednie
piekarz pieczywo 100 50 150 dobro finalne
RAZEM 150 200 350
Oblicz:
Zużycie pośrednie 150
Wartość dodaną 200
Produkcję globalną 350
Wartość dóbr pośrednich 100+50=150
Wartość dobra finalnego 150+50=200
Zdanie 3  mam tylko obliczenia, więc treść zadania wymyśliłem  z głowy  może ktoś ma to zanotowane
dokładnie??
Oblicz realną i nominalną stopę zwrotu w sytuacji, gdy:
Rentowność inwestycji wyniesie 3%
podatki wynoszą 30%
w okresie obliczanym nie występowała inflacja
inwestycja zysk podatek Dochód brutto Dochód netto
500 mln 15 mln 4,5 mln 15 mln 10,5 mln
Nominalna stopa zwrotu Realna stopa zwrotu
(dochód/kapitał)*100 nominalna  st. inflacji
(10,5/500)* 100 = 2,1% 2,1  0 == 2,1%
Oblicz realną i nominalną stopę zwrotu w sytuacji, gdy:
Rentowność inwestycji wyniesie 13%
podatki wynoszą 30%
w okresie obliczanym wystąpiła 10% inflacja
inwestycja zysk podatek Dochód brutto Dochód netto
500 mln 65 mln 19,5 mln 65 mln 45,5 mln
Nominalna stopa zwrotu Realna stopa zwrotu
(dochód/kapitał)*100 nominalna  st. inflacji
(45,5/500)* 100 = 9,1% 9,1  10 =  0,9%
7
warto
ść
dodana
zu
ż
ycie po
ś
rednie
produkcja globalna
Bezrobocie
Pomiar wielkości bezrobocia:
liczba bezrobotnych
stopa bezrobocia =
wielkość siły roboczej
Uwaga techniczna!!! Wyniki wyliczane dla stopy bezrobocia wychodzą nam w formie ułamkowej, np.
siła robocza=101, bezrobotnych=31, a więc stopa bezrobocia = 31/101 = 0,3069. Jeśli chcemy podać
stopę bezrobocia w formie procentowej, to wynik mnożymy razy 100. Wtedy stopa bezrobocia
wyniosłaby 30,69%
Siłę roboczą tworzą zatrudnieni oraz bezrobotni
Bezrobocie frykcyjne jest związane z przerwami w zatrudnieniu z powodu poszukiwania lepszej,
(czasowe) innej pracy lub zmiany miejsca zamieszkania, lub zmiany zawodu. Tworzą je
również osoby o ułomnościach fizycznych lub psychicznych w zasadzie
uniemożliwiających podjęcie pracy zawodowej.
Bezrobocie strukturalne powstaje na tle strukturalnych rozbieżności pomiędzy podażą pracy i popytem
na pracę. Inaczej: powstaje ze względu na rozbieżność ludzkich kwalifikacji i
rodzaju oferowanej pracy w warunkach zmieniającego się popytu i produkcji.
Robotnik musi przekwalifikować się do bardziej poszukiwanego zawodu,
inaczej stanie się zbędny.
Bezrobocie cykliczne jest związane ze spadkiem popytu zagregowanego, podaży zagregowanej oraz
zatrudnienia w okresie recesji. Inaczej zwane jako bezrobocie wynikające z
niedostatku popytu
Bezrobocie dobrowolne jest to pozostawanie bez pracy osób, które nie podejmują pracy, bo
obowiązujące na rynku pracy stawki są ich zdanie zbyt niskie, lub chęci ludzi
zbyt małe.
Bezrobocie przymusowe jest to pozostawanie bez pracy osób, które podjęłyby pracę za obowiązującą
na rynku stawkę, ale nie ma dla nich wolnych miejsc pracy
Naturalna stopa bezrobocia jest to stopa bezrobocia występująca wówczas, gdy rynek pracy jest w
równowadze. Inaczej: Jest to minimalny procent siły roboczej, który nie
znajduje pracy z powodu strukturalnych problemów gospodarczych i
przechodzenia między poszczególnymi miejscami pracy.
Prawo Okuna mówi, że dla każdego procentu wzrostu rzeczywistej stopy bezrobocia powyżej naturalnej stopy
bezrobocia, luka GNP powiększa się o 3%
Luka GNP =  3(rzeczywista stopa bezrobocia  naturalna stopa bezrobocia)
rzeczywisty GNP - potencjalny GNP
luka GNP =
potencjalny GNP
rzeczywisty GNP
potencjalny GNP =
1 + luka GNP
8
Przykład obliczania wartości związanych z bezrobociem:
Wytłuszczone dane w tabelce są znane wcześniej, resztę obliczamy.
Zatrudnieni  w zależności, czy popyt na pracę jest mniejszy, czy podaż pracowników jest mniejsza, to
ta mniejsza wartość da nam liczbę zatrudnionych.
Bezrobotni = siła robocza  zatrudnieni
Bezrobocie dobrowolne = siła robocza  podaż
Bezrobocie przymusowe = podaż  popyt
Stopa bezrobocia = (bezrobotni / siła robocza) * 100
Realna POPYT PODAŻ Siła zatrudnieni bezrobotni Bezrob. Bezro. Stopa
stawka robocza dobrow. przymus. bezrob.
miejsca pracownicy
płacy
pracy chętni do
pracy
10 130 70 101 70 (podaż) 31 (101-70) 31 0 30,69
20 120 80 108 80 (podaż) 28 (108-80) 28 0 25,93
30 110 90 115 90 (podaż) 25 (115-90) 25 0 21,74
40 100 100 122 100 (równow.) 22(122-100) 22 0 18,03
50 90 110 129 90 (popyt) 39 (129-90) 19 20 30,23
60 80 120 136 80 (popyt) 56 (136-80) 16 40 41,18
Keynesowski model równowagi:
Najważniejsze założenia: Najważniejsze zmienne:
Y  Dochód Narodowy
" Analiza dotyczy krótkiego okresu
C  konsumpcja
" Zakładana jest stałość cen i płac
S  oszczędności
" Z analizy eliminuje się: wzrost podaży siły
I  inwestycje
roboczej, wpływ inwestycji, postęp techniczny
N  zatrudnienie
" Zdolności wytwórcze są dane i określają
oraz:
maksymalny poziom dochodu narodowego
skłonność do konsumpcji  C/Y
Konsumpcja u Keynesa rośnie wraz z przyrostem dochodu narodowego, ale jej przyrost jest wolniejszy niż
przyrost dochodu
APC  przeciętna skłonność do konsumpcji: APC = C / Y
MPC  krańcowa skłonność do konsumpcji: MPC = zmiana C / zmiana Y
Planowane inwestycje u Keynesa mają charakter autonomiczny i nie zależą od poziomu dochodu narodowego.
Planowane oszczędności u Keynesa zmieniają się w bezpośrednim związku ze zmianami poziomu dochodu
narodowego  rosną w miarę wzrostu dochodu.
APS  przeciętna skłonność do oszczędzania: APS = S / Y
MPS  krańcowa skłonność do oszczędzania: MPS = zmiana S / zmiana Y
Planowane inwestycje = planowane oszczędności  warunek zaistnienia równowagi gospodarczej
Y = C + S
I = S
}
Y = C + I
Nierównowaga gospodarcza: S > I (recesja) lub S < I (ożywienie)
9
Mnożnik inwestycyjny: wskaz
nik pokazujący o ile wzrośnie dochód narodowy, jeśli inwestycje wzrosną
o jednostkę. Granicą realnego działania mnożnika jest osiągnięcie stanu pełnego wykorzystania
czynników wytwórczych.
Inne przydatne wzory wynikające z modelu Keynesa
Mnożnik incestycyjny
zmiana Y
Jeśli Y = C + I to znaczy że Y = MPC + MPS czyli
mi=
S = Y  MPC oraz Y = S  MPC lub że
zmiana I
C = Y  MPS oraz Y = C  MPS
1
mi=
MPS
Przykładowe zadanie 3, strona 78 Szczepańca:
Planowane inwestycje  90, konsumpcja  70% dochodu
Jaki jest poziom dochodu równowagi?
Y = C + I czyli Y = 70% + 90 (90 stanowi 30% dochodu), 90 / 0,3 = 300 | Y = 300
Jaki będzie poziom dochodu równowagi, jeśli inwestycje wzrosną o 15?
Y = C + I czyli Y = 70% + 105 (105 stanowi 30% dochodu), 105 / 0,3 = 350 | Y = 350
Wzrosła skłonność do konsumpcji i MPC = 80%
Jaki będzie teraz poziom dochodu równowagi?
Y = C + I czyli Y = 80% + 90 (90 stanowi 20% dochodu), 90 / 0,2 = 450 | Y = 450
Jaki będzie poziom dochodu równowagi, jeśli w nowych warunkach (MPC=80%) inwestycje wzrosną o
10?
Y = C + I czyli Y = 80% + 100 (100 stanowi 20% dochodu), 100 / 0,2 = 500 | Y = 500
Przykładowe zadanie 4, strona 79 Szczepańca:
Podane są wytłuszczone wartości, reszta to wyliczenia
Dochód Planowana Planowane oszczędności Popyt zagregowany Nieplanowane Inwestycje
konsumpcja inwestycje zmiany rzeczywiste
zapasów
50 35 60 dochód plan konsumpcja plan inwestycje
 konsumpcja + +
 inwestycje plan inwestycje oszczędności
- 45
50  35  60 35 + 60 = 95 60 + (-45) = 15
= - 45
100 70 60 100  70  60 70 + 60 = 130 60 + (-30) = 30
- 30
= - 30
150 105 60 150  105  60 105 + 60 = 165 60 + (-15) = 45
- 15
= - 15
200 140 60 200  140  60 140 + 60 = 200 60 + 0 = 60
0
= 0
250 175 60 250  175  60 175 + 60 = 235 60 + 15 = 75
15
= +15
300 210 60 300  210  60 210 + 60 = 270 60 + 30 = 90
30
= +30
350 245 60 350  305 = + 45 245 + 60 = 305 45 60 + 45 = 105
400 280 60 400  340 = +60 280 + 60 = 340 60 60 + 60 = 120
10
Pieniądze i system bankowy:
Aktywa i pasywa banku komercyjnego:
AKTYWA PASYWA
Gotówka Lokaty terminowe
Środki pieniężne w NBP Wkłady bieżące
Obligacje Odsetki naliczone i inne zobowiązania
Kredyty dla klientów Kapitał ogółem (akcyjny i inne fundusze własne)
Lokaty w bankach i kredyty udzielone bankom Inne pasywa
Odsetki naliczone
Środki trwałe
Inne aktywa
Mechanizm kreacji pieniądza: banki kreują pieniądz przez udzielanie pożyczek. Udzielając pożyczek banki kreują
nowe depozyty transakcyjne, które stają się częścią zasobów (podaży) pieniądza.
H (czasem określana jako M0)  baza monetarna
m  mnożnik
M1  agregat pieniężny określający podaż pieniądza
Cp  zamierzona stopa gotówkowa  wkłady na rządanie sektora prywatnego
Cb  zamierzona stopa rezerw gotówkowych banku
Najprostszy mnożnik Mnożnik uwzględniający fakt utrzymywania części Wielkość podaży pieniądza
gotówki poza bankami
M1 Cp + 1 Cp + 1
m = m = M1 = H
*
M0 Cp + Cb Cp + Cb
Ilościowa teoria pieniądza  teoria Fishera:
M * V = P * Q
M  podaż pieniądza
V  prędkość obiegu pieniądza
P  poziom cen
Q  wielkość produkcji
Przy założeniu stałości V  wzrost M pociąga za sobą wzrost P
11
Przykładowe zadanie (numer 8) z kartki  Funkcja Banku Centralnego :
Jeśli skłonność do przechowywania pieniądza w gotówce = 20 %, rezerwa obowiązkowa = 10 %, a
wartość bazy monetarnej = 100, to M1 wyniesie:
Z tego wynika, że:
Cp = 20% = 0,2
Cb = 10% = 0,1
H = 100
Cp + 1
0,2 + 1 1,2
M1 = H
M1 = 100 M1 = 100
*
* *
Cp + Cb
0,2 + 0,1 0,3
czyli czyli czyli 4 * 100 = 400
W sytuacji gdy prędkość obiegu pieniądza (V), oraz produkcja (Q) pozostaną bez zmian, to prawdopodobnie:
Zmniejszy się wartość pieniądza.
Wynika to ze wzoru: M * V = P * Q  jeśli M wzrasta (bo wzrasta M1 ze 100 do 400), to ze zwykłej
równości matematycznej wynika, że po drugiej stronie równania też coś musi wzrosnąć. Skoro Q nie
zmienia się, to rośnie P (poziom cen). A jak rośnie poziom cen, to pieniądze są coraz słabsze, coraz mniej
można kupić za  złotówkę
Jeśli w takiej sytuacji BC zwiększy wysokość rezerwy obowiązkowej, zmierzać będzie do:
Realizacji swojego podstawowego celu
Wynika to z faktu, że podwyższenie obowiązkowej rezerwy zwiększa nam Cb z pierwszego wzoru, co z
kolei powoduje, że mnożnik jest mniejszy, na przykład nie 4 a 2,5 a to w efekcie powoduje mniejszy
przyrost M1 (a więc i M). Mniejsze M daje mniejszy spadek wartości pieniądza (mniejszy wzrost
poziomu cen). A więc całość zmierza do ustabilizowania sytuacji gospodarczej i chroni siłę nabywczą
waluty krajowej  a to są podstawowe funkcje Banku Centralnego.
CI
G DALSZY NAST
PI NIEBAWEM
12